Macht Europa staat onder druk
PZC
PZC feiten en meningen
Economie Indonesië krabbelt op
Nederlanders helpen
Oost-Timorezen hun
toekomst te bepalen
Olie wint aan belang
in Soedanese oorlog
Hoogleraar voorspelt economische stagnatie door vergrijzing
25 augustus 1949
woensdag 25 augustus 1999
doorTheo Haerkens
Zo'n 1400 buitenlandse
waarnemers zijn in Oost-Ti -
mor in het zuiden van Indonesië
om aanstaande maandag het re
ferendum over onafhankelijk
heid te volgen. Een van hen is de
Nederlandse Saskia Kou wen-
berg, die een groep van 120
waarnemers coördineert.
Kouwenberg - „ik ben volko
men impulsief" - woont al een
jaar of tien in Austalië. Zij was
enkele maanden in Nederland
voor familiebezoek toen zij dat
bezoek onderbrak. Zij wilde de
Oost-Timorezen helpen bij de
historische kans hun eigen toe
komst te bepalen, en benaderde
tal van humanitaire organisa
ties. Uiteindelijk slaagde ze erin
dertien Nederlandse waarne
mers naar Oost-Timor te la-ij-
gen, onder wie PvdA-Tweede-
Kamerlid Usman Santi.
Veel waarnemers hebben va
kantie genomen of onbetaald
verlof en de meesten leveren fi
nancieel een eigen bijdrage.
Kouwenberg voelt zich bij de
kwestie-Timor betrokken om
dat ze in 1991 als journalist aan
wezig was bij het bloedbad op
de begraafplaats Santa Cruz.
Indonesische troepen schoten
daar tientallen mensen dood bij
de begrafenis van een anti-In-
donesië-activist. „De aanwe
zigheid van waarnemers kan in
elk geval systematisch geweld
voorkomen tegen mensen die
aan het referendum mee willen
doen".
Unamet
Dat de Oost-Timorezen zich
willen uitspreken, lijdt geen
twijfel. Bijna alle stemgerech
tigden, zo'n 450.000, hebben
zich laten registreren bij Una
met, de commissie van de Ver
enigde Naties die de gebeurtenis
organiseert. „Wij controleren of
Unamet zijn werk goed doet, je
kunt nu eenmaal niet bij jezelf
waarnemen", formuleert Kou
wenberg.
Het geweld van de laatste tijd
wordt veroorzaakt door mili
ties, die door het Indonesische
leger worden gesteund en bewa
pend. In de loop van dit jaar zijn
enkele tientallen mensen ver
moord en tienduizenden zijn uit
hun huizen verdreven. „Wij
hebben twintig tot dertig inci
denten geregistreerd die alle
maal door één kant werden ver
oorzaakt", stelt Kouwenberg,
Al erkent ze volmondig dat 'de
onafhankelijkheidsbeweging
ook niet uitsluitend uit lieverd
jes bestaat'.
In vrijheid
De 120 waarnemers uit vijftien
landen zijn verdeeld over der
tien teams die per district de
voorbereidingen, het verloop
van de campagne, de stemming
zelf en het tellen van de stembil
jetten in de gaten houden. Ze
letten erop dat de mensen in alle
vrijheid hun stem kunnen uit
brengen. Daarom zien ze erop
toe dat er geen wegversperrin
gen zijn, dat niemand stiekem
registreert wie zich bij het stem
bureau meldt en dat er niet op
het laatste moment nog folders
worden uitgedeeld in een po
ging de mensen van mening te
doen veranderen.
Incidenten worden onmiddel
lijk doorgegeven zodat Unamet
maatregelen kan treffen. De
teams moeten, ook met het oog
op hun eigen veiligheid, met alle
partijen goede contacten op
bouwen. Dat is niet overal even
gemakkelijk omdat de milities,
die scherp gekant zijn tegen het
referendum en de voorkeur ge
ven aan aansluiting bij Indone
sië, nogal eens dreigend uit de
hoek komen.
Poppenkast
Usman Santi, die van Molukse
afkomst is, prijst zich gelukkig
dat hij Indonesisch spreekt. Hij
heeft al ervaren dat de plaatse
lijke autoriteiten zich niet altijd
even neutraal opstellen. Zijn
standplaats is Liquica, een bol
werk van Jakarta-aanhanger-
waar een maand geleden een
VN-kantoor werd aangevallen,
„Een van de plaatselijke autori
teiten vond de hele volksraad
pleging maar poppenkast om
dat toch negentig procent van
de mensen voor aansluiting bi;
Jakarta is".
Portretten van onafhankelijk
heidsstrijder Gusmao zijn e
niet te vinden, aldus Santi. „Ii
de campagne-optocht van d;
voorstanders van aansluiting
bij Indonesië reed de gemeente
lijke vuilniswagen mee. De poli
tie begeleidde die karavaan.1
maar als je heel onschuldig bent'
zou je gaan denken dat ze erbij
horen". GPD
door Mare Konijn
Met een bevolking die in rap
tempo vergrijst en steeds
minder mensen die moeten op
draaien voor steeds hogere soci
ale lasten, dreigen de huidige
voorzieningen voor de oude dag
onbetaalbaar te worden. Voor
veel landen in West-Europa
staat daarom de herziening van
het sociale systeem noodge
dwongen hoog op de agenda.
Vooral in Duitsland, waar de be
volkingsgroei sterk is afgeno
men.
In deze problematiek neemt Ne
derland een relatief gunstige
positie in, zegt demograaf prof.
D. Van de Kaa. „Wij hebben be-
trekkelij k lang een hoge vrucht
baarheid gekend, met meer kin
deren dan gemiddeld in Europa,
en dus een relatief jonge bevol
king. Als die jonge mensen niet
zoveel kinderen voortbrengen,
zullen wij dus later te maken
krijgen met het omslagpunt dat
er meer mensen sterven dan er
geboren worden. Zoals de ont
wikkelingen nu zijn, staat ons
dat pas rond het jaar 2030 te
wachten."
Behalve het pensioen zullen ook
sociale voorzieningen als ge-
zondheids- en bejaardenzorg
onder vuur komen te liggen en
zal de economische motor hape
ren door te grote krapte op de
arbeidsmarkt. Omdat de bevol
king elders op aarde wel sterk
zal blijven groeien, komt boven
dien de economische en politie
ke macht van Europa onder
drukte staan. Eenheelpalet aan
problemen, maar Van de Kaa
zegt geen aanleiding te zien
voor grote zorgen. „Ik krijg niet
de indruk dat onze samenleving
daarmee niet in het reine zou
kunnen komen. De politiek
dient natuurlijk wel vooruit te
zien en tijdig te anticiperen op
de demografische gegevens.
Maar volgens de signalen die ik
opvang, gebeurt dat ook wel."
Nieuw-Guinea
Een aanzienlijk deel van zijn le
ven heeft Van de Kaa gewij d aan
de demografie. Na in de jaren
vijftig zijn studie sociale weten
schappen te hebben afgerond,
deed hij als jongeman zijn eerste
onderzoek bij de oorspronkelij
ke bevolking op Nieuw-Guinea.
Een lastige opdracht, vooral
omdat de Papoea's niet wisten
hoe oud ze waren. In het begin
van de jaren zeventig kreeg Van
de Kaa de vraag voorgelegd om
demografisch onderzoek in Ne
derland een impuls te geven.
Dat heeft hij gedaan, eerst als
directeur van het Demografisch
Instituut en later als hoogleraar
aan de Universiteit van Amster
dam.
Dit jaar is hij met emeritaat ge
gaan, maar Van de Kaa heeft
daar nog niet veel van gemerkt.
Maandag is hij de eerste spreker
op de bevolkingsconferentie,
die in het Nederlands Congres
centrum in Den Haag van start
gaat en geopend wordt door mi
nister Hermans van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschappen. De
mografen uit heel Europa zullen
zich in Den Haag buigen over de
vraag in hoeverre de bevolking-
ontwikkelingen in de diverse
Europese landen verschillen.
Europa
Van de Kaa zelf neemt de demo
grafische ontwikkeling van Eu
ropa op de lange termijn onder
de loep. Als aanloop hierop
neemt Van de Kaa de lezer mee
in de ontwikkeling van de Euro
pese bevolkingen. „Het begint
allemaal bij de geweldige capa
citeit van de mens om zich voort
te planten. Tot het einde van de
negentiende eeuw lag het ge
middelde aantal kinderen per
gezin op zes, zeven. Niet echt
veel als je bedenkt dat een
vrouw in staat is gemiddeld vijf
tien kinderen voort te brengen.
Maar alleen een kleine religieu
ze groepering in de Verenigde
Staten heeft dat cijfer bena
derd."
„Met de periode van industria
lisatie en urbanisatie begon in
Europa wat wij de demografi
sche transitie noemen. Wat ge
beurde was dat mensen er be
wust naar streefden om het
gezin klein te houden. Het is gis
sen naar het waarom. Volgens de
een zou het een verandering in
gedachtegoed kunnen zijn, om
dat mensen minder kerkelijk
werden en andere opvattingen
kregen met betrekking tot de
toekomst van hun kinderen.
Anderen wijzen op sociale as
pecten. Door het aantal geboor
ten te beperken zouden ouders
beter kunnen investeren in de
opleiding van hun kinderen, en
daarmee de kans op een maat
Professor Van de Kaa: Nederland neemt een relatief gunstige positie in. foto Theo Bohmers/GPD
schappelijke carrière vergroten.
Je moest immers arbeid verko
pen en arbeid was meer waard
naar mate je meer geschoold
was."
Halvering
Bij gebrek aan anticonceptiva
hanteerde men volgens Van de
Kaa de coïtus interruptus.
'Daar zijn veel interessante uit
spraken uit ontstaan. Elk land
kent van die termen. Wij zeggen
'voor het zingen de kerk uit',
waarmee wij overigens het eni
ge land ter wereld zijn dat het
religieuze aspect inbrengt. De
Hongaren zijn veel directer: 'je
kan beter de lakens wassen dan
de luiers van kinderen'. Hoe hef
ook zij, het had tot gevolg dat er
een halvering optrad van zeven
naar drie a vier kinderen."
Na een tijdelijke daling door de
economische crisis van de jaren
dertig, steeg tot verrassing van
velen het aantal geboorten weer
wat, tot het midden van de jaren
zestig. Van de Kaa: „Als die
groei zich destijds in dat tempo
had doorgezet, zou Nederland
dit jaar 21 miljoen mensen heb
ben geteld. Maar het liep an
ders. Het krijgen van kinderen
werd een bewuste keuze. Men
moest ophouden met de pil als
men zwanger wilde worden. Dat
leidde opnieuw tot een halve
ring: het gemiddelde aantal ge
boortes kwam bij anderhalf te
liggen. Je zou dus in zekere zin
kunnen zeggen dat vrouwen nu
tien procent van het vermogen
om kinderente krijgen aanspre
ken."
Dat is te weinig om de omvang
van de bevolking op termijn ge
lijk te houden. Daar is per
vrouw iets meer dan twee kin
deren voor nodig. Sinds 1973 zit
Nederland daar onder, net als de
meeste andere landen in Euro
pa. Het mediterrane gebied laat
de laagste geboortecijfers zien,
terwijl Noorwegen en Zweden
het meest vruchtbaar zijn, maar
nog altijd onder het vervan
gingsniveau blijven. „Veel lan
den maken zich ongerust over
dat lage niveau. Het is de vraag
of die angst gerechtvaardigd is.
Feit is dat het tekort in Europa
wordt opgevuld door de in
stroom van migranten. Tussen
1846 en 1932 was Europa een
continent waaruit vijftig mil
joen mensen vertrokken. Maar
dat is in het midden van de jaren
zestig veranderd in een gebied
waar mensen naartoe trekken,
eerst vanuit Europa zelf, later
vooral uit Afrika en Azië. Aar
dig detail is dat in de periode dat
de immigratie werd gestimu
leerd, de relaties met landen uit
Oost Europa niet goed waren.
Als het IJzeren Gordijn er niet
was geweest, hadden we waar
schijnlijk veel meer een binnen-
Europese migratiestroom ge
kend."
Voorzichtig
In het geschetste beeld zal vol
gens de demografische voor
spellingen niet erg veel veran
deren. De vruchtbaarheid zal
niet veel dalen of stijgen, de ge
middelde levensverwachting
zal iets toenemen en de immi
gratie langzaam doorgaan.
Maar Van de Kaa is voorzichtig.
„Over een periode van dertig
j aar is het moeilijk om voorspel
lingen te doen. Toen in 1988 het
IJzeren Gordijn smolt, vreesde
men een invasie van tien miljoen
Russen naar het Westen. Die
vrees bleek achteraf niet ge
grond." GPD
door Frans van den Houdt
Olie speelt een steeds belang
rijkere rol in de al zestien
jaar durende burgeroorlog in
het zuiden van Soedan. De rege
ring in Khartoem hoopt via de
olie miljoenen dollars binnen te
halen om nieuw wapentuig te
kunnen produceren en kopen.
De rebellen van het Soedanese
Volks Bevrijdingsleger (SPLA)
hebben gewaarschuwd dat de
olievelden in het zuiden vanaf
nu legitieme aanvalsdoelen
zijn. De rebellen beschuldigen
de oliebedrijven ervan mede
plichtig te zijn aan genocide.
Van diverse kanten is het mili
taire bewind in Khartoem er de
afgelopen dagen van beschul
digd chemische wapens te ge
bruiken in de oorlog in het zui
den. SPLA-leider John Garang
zei vorige week dat zijn leger ge
rechtigd is de olievelden en de
1620 kilometer lange pijplei
ding naar Port Soedan aan de
Rode Zee aan te vallen omdat
Khartoem de olie gebruikt als
een 'wapen in de oorlog'.
„Turabi (leider van het Natio
naal Islamitisch Front, de grote
macht achter het regime, red.)
heeft gezegd met het geld dat
met olie wordt verdiend fabrie
ken te zullen bouwen voor tanks
en munitie. Dat is onaanvaard
baar", aldus Garang. „En daar
de regering genocide pleegt op
de stammen in het zuiden en het
Nuba-gebergte, hebben we te
gen de oliebedrijven gezegd dat
ze vanwege hun activiteiten nu
medeplichtig zijn."
Drie miljard
De olievelden in Zuid-Soedan,
door een Canadese exploitant
ooit 's werelds beste oliepro
ject' genoemd, herbergen reser
ves van zeker drie milj ard vaten
Het land heeft het potentieel om
150.000 vaten per dag te produ
ceren.
De oorlog zorgt er echter voor
dat de productie daar ver onder
blijft. De firma Chevron stopte
begin jaren tachtig honderden
miljoenen dollars in het boren
naar olie en de exploitatie er
van, maar vanwege de in 1983
weer in alle hevigheid losgebar
sten burgeroorlog werd het uit
eindelijk te gevaarlijk voor het
bedrijf om het project voort te
zetten. Werknemers van Che
vron werden door rebellen
gekidnapt en vermoord, onder
meer door middel van kruisi
gingen.
De zuiderlingen beschouwen de
olievelden als hun eigendom en
namen zich voor die rijkdom
men met hand en tand te verde
digen. Het SPLA waarschuwde
internationale ondernemingen
dat hun personeel en installa
ties ernstig gevaar zouden lopen
in Zuid-Soedan.
Waarnemers stonden er daarom
versteld van dat zich op een ge
geven moment toch weer een ge
gadigde aandiende voor de ex
ploitatie van de Soedanese olie.
Het was het kleine Canadese be
drijf Arakis Energy, dat halver
wege de jaren negentig de con
cessies overnam voor de oude
Chevron-velden. Bang waren ze
niet, verklaarde een functiona
ris van het bedrijf, volgens wie
het SPLA 'niet meer dan een
clubje huurlingen' was dat ge
makkelijk verslagen kon wor
den.
Overdreven
Ook andere bedrijven (afkom
stig uit China, Groot-Brittan-
nië. Qatar en Argentinië) die
begin vorig jaar contracten
afsloten met de Soedanese rege
ring voor het pompen en expor
teren van de olie, hebben diver
se keren laten weten dat de
veiligheidsproblemen 'schro
melijk worden overdreven'. Een
van de bedrijven die betrokken
zijn bij de Soedanese activitei
ten is de in Nederland geregi
streerde internationale oliehan
delaar Trafigura Beheer BV, die
vestigingen heeft in Nederland
en twintig andere landen.
„De olieproducenten kiezen er
dus duidelijk voor om enorme
risico's te lopen", meent rebel
lenleider Garang, „nou, dat zul
len ze dan weten ook." De kans
is groot dat de 1600 kilometer
lange pijpleiding binnenkort als
eerste getroffen wordt door de
rebellen. In plaats van de olie
leiding te vernietigen, willen ze
hem afsluiten zodat de olie niet
verloren gaat. „We willen dat
het Soedanese volk er zelf van
profiteert", aldus Garang.
Chemische wapens
De laatste paar dagen hebben de
rebellen en westerse hulpin
stanties die actief zijn in Zuid-
Soedan het regime van Omar
El-Bashir er opnieuw van be
schuldigd aanvallen met chemi
sche wapens uit te voeren op het
zuiden. Ze wijzen op slachtof
fers die direct na de bombarde
menten last krijgen van huid- en
oogaandoeningen, gevolgd door
overgeven en bloedingen. Khar
toem ontkent alle aantijgingen,
maar een team van de Verenigde
Naties dat naar de getroffen ge
bieden wilde reizen om onder
zoek te doen, werd verboden
zijn missie uit te voeren. GPD
doorTheo Haerkens
Li vin' la vida loca! De tophit
van Ricky Martin schalt
over de dansende menigte, er is
handgeklap, heupen draaien en
hakken klakken. De aircondi
tioners in danszaal Salsa jan
ken, maar brengen weinig ver
koeling. De benauwdheid
binnen is groter dan buiten,
waar de nachtelijke koelte de
broeierige warmte van tropisch
Jakarta verdringt.
Salsa is een nieuwe uitgaansge
legenheid in Kemang, een luxe
wijk in Zuid-Jakarta. Het blijkt
een succes: jong, mooienrijkln-
donesië danst uitgelaten op de
muziek van Ricky Martin en
Gloria Estefan. Van oosterse in
getogenheid is geen sprake, van
crisisgevoel evenmin. Op de
parkeerplaats staan Harley Da-
vidson-motoren met glimmend
chroom, vierwielaangedreven
auto's en BMW's. De chauffeurs
zitten gehurkt bij elkaar en ro
ken een kreteksigaret. Binnen
brengen ranke meisjes in navel
truitjes het bier rond dat tegen
westerse prijzen rijkelijk vloeit.
Iets leuks
Salsa ging open in mei en geldt
in modieus Jakarta als de plek
om te ontspannen. Het bedrijf
wordt gerund door een in de ho
reca gelouterd echtpaar, maar is
eigendom van zeven zaken
vrienden, die 'iets leuks' wilden.
Terwijl elders in het land men
sen overschakelden op twee
maaltijden per dag, werkten zij
hun plannen uit voor een luxe
restaurant annex dansgelegen
heid. „Het was ook bedoeld om
werkgelegenheid te creëren. We
hebben hier 120 man in dienst",
verklaart de woordvoerster van
het bedrijf dat speciaal uit Cuba
een danser en een danseres liet
overkomen om de Indonesiërs
het Latijnse ritmegevoel bij te
brengen.
Ook elders in de stad ontluikt
nieuw economisch leven: inter-
net-café's bieden gelegenheid
tot surfen en e-mailen. In win
kelcentrum Blok M Plaza liggen
plotseling weer gouden arm
banden en dure merkhorloges in
de etalage. Juwelier Afung van
'New 21 Watch': „De roepia is
l'link gestegen de laatste tijd. De
mensen durven weer geld uit te
geven."
De opleving is niet beperkt tot
horeca en detailhandel. Op ver
scheidene plaatsen in de stad
draaien ook weer betonmolens
en van de hijskranen die meer
dan een jaar stil stonden, zijn er
enkele weer in beweging geko
men.
Ook Nederlandse bedrijven zijn
voorzichtig optimistisch. De
verkiezingen zijn onverwacht
rustig verlopen. „Al kan dat
morgen weer veranderen", weet
president-directeur M. de Groot
van Friesche Vlag. Hij is tevre
den: de resultaten zijn stukken
beter dan voorzien, al is de om
zet nog niet gelijk aan die van
1997, het jaar voor de crisis.
Broos
Ook J. van Keulen van Ballast
Nedam ziet licht aan het eind
van de tunnel. „We hebben niet
stil hoeven zitten. Een aantal
kleinere projecten loopt nog,
maar de grote zijn klaar." Nieu
we opdrachten heeft het bouw
concern nog niet 'al begint de
interesse terug te keren'. Een
bankier meldt blij verrasttezijn
over het tempo van het econo
misch herstel, al blijft het broos,
zoals bleek toen een nieuw
bankschandaal bekend werd en
de roepia een forse duikeling
maakte.
Voorkeur
Een definitieve keer ten goede is
pas mogelijk na de presidents
verkiezingen in november. „Dat
is een hele beslissende periode",
aldus de bankier. De Neder
landse bedrijven stellen uit
drukkelijk geen voorkeur te
hebben. Of Megawati, de doch
ter van voormalig president
Soekarno, het land gaat leiden
of de huidige president Habibie
blijft, maakt hen niet uit 'als er
maar stabiliteit komt en een ge
zond economisch klimaat'.
Het Indonesische bedrijfsleven
verwacht, zoals veel Indone
siërs, meer van Megawati dan
van de zittende president. „Als
Habibie blijft,, is eenderde van
het electoraat teleurgesteld en
dat is een groep die niet te be
roerd is om de straat op te gaan",
formuleert een ondernemer.
Het aanstaande bezoek van mi
nister Jorritsma van Economi
sche Zaken, eind september,
wordt enthousiast begroet. De
klacht van Habibie dat het al
tijd zo kritische Nederland wel
erg weinig aandacht had voor de
veranderingen in zijn land,
wordt breed onderschreven.
„Het bezoek is absoluut van
groot belang, vooral psycholo
gisch."
Salsa houdt crisis en politiek
buiten de deur. Woordvoerster
Teges Prita Soraya kijkt ver
stoord als geïnformeerd wordt
naar de kans op een zeperd. „Als
mensen de muziek niet meer
leuk vinden, hebben we altijd
nog een prima keuken." De be
zoekers zien evenmin proble
men: „Natuurlijk is het hier
druk. Je denkt toch zeker niet
dat mensen hun spaargeld in
roepia's op de bank hadden
staan?" GPD
Pact
Het Atlantisch Pact is gisteren
van kracht geworden, toen
Frankrijk, Denemarken, Italië
en Portugal het verdrag als
laatsten officieel hebben gera
tificeerd. Twaalf landen,
waaronder Nederland en de
Verenigde Staten, zijn daar
mee overeengekomen dat ze
elkaar zullen beschermen.
Schip ontploft
Op de Schelde tussen Liev-
kenshoek en Lillo is gisteren
een schip ontploft, waarbij
vier mensen om het leven kwa
men: de schipper, de scheeps
jongen, een matroos en een
kind. Het binnenvaartschip
was geladen met springstof
fen, die moesten worden over-\
geladen op een Congolees i
stoomschip. De ontploffing
was tot in Antwerpen te horen.
Toch raadslid
P. Theune is alsnog toegelaten
als gemeenteraadslid in Vlis-
singen. Eerder had de Vlis-
singse raad Theune geweigerd,
omdat zijn ontslag als leraar
aan de HBS in Oostburg nog
niet helemaal rond was. De
functies als leraar en raadslid
werden als onverenigbaar be-
schouwd. Theune ging tegen
die beslissing in hoger beroep, j
Ondertussen werd hem eervoi
ontslag verleend en Gedepu-
teerde Staten van Zeeland
hebben nu besloten dat Theu
ne toch raadslid mag worden.
Azië krabbelt na de economische crisis
weer langzaam op. Ook in Indonesië,
een van de zwaarst getroffen landen, lijkt
het dieptepunt voorbij. De sanering van
de banken is nog lang niet voltooid, poli
tieke problemen zijn niet opgelost, cor
ruptie tiert en de schuldenlast is toren
hoog.
Toch zijn er positieve signalen: hijskranen
en betonmolens komen in beioeging en
de juwelier heeft iveer goud in zijn etala
ge.
Betonvlechtersaanhet werk in Jakarta.
foto Theo Haerkens/GPD
Uitgever:
J. C Boersema
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
OostsouburgseweglO
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Redactiefax (0118) 470102
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118) 472404
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax (0113)273010
Terneuzen: Axelsestraat 16
Postbus 51
4530 AB Terneuzen
Tel (0115)686000
Fax (0115)686009
Hulst: 's Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel, (0114) 373839
Fax. (0114)373840
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111) 454647
Fax. (0111)454659
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30-17.00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8,00 tot 10.30 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV
Internet (http://www.pzc.nl):
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
redactie: redactie@pzc nl
exploitatie: internet@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 14 00 uur
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22.00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22.00 uur;
Tel. (0118) 484000
Fax(0118)470100
Abonnementsprijzen:
per kwartaal 98,00;
franco per post 128.50;
per maand 35,75;
per jaar 372,50,
franco per post 491.00;
bij automatische afschrijving
per termijn 1,50 korting;
losse nummers
maandag t/m vrijdag 1,80,
zaterdag 2,60 p.st
(alle bedragen inclusief 6 pet. btw);
Postrek.nr., 3754316
t.n.v. PZC ab.rek. Vlissingen
Advertentietarieven:
191 cent per mm; minimumprijs per
advertentie 28,65;
ingezonden mededelingen
2,5 x tarief;
speciale posities- tarief op aanvraag;
voor brieven bureau van dit blad
6,50 meer (excl. 17,5 pet btw);
volledige tarieven met
contractprijzen op aanvraag;
(alle advertentieprijzen
exclusief 17,5 pet. btw)
Giro: 35 93 00, Uitgeverij
Provinciale Zeeuwse Courant B V.
Vlissingen