Een dagje met der Hunderter
Berlijnse
buslijn
doorkruist
de stad
33
35
39
PZC vrÜe tijd
zaterdag 14 augustus 1999 J J
Der Hunderter heet de
Berlijnse buslijn 100 in
de volksmond en de lokale
VW heeft die titel gewoon
overgenomen. Het is een
normale buslijn, door
westelijk én oostelijk Berlijn.
Praktisch voor Berlijners,
interessant voor bezoekers.
Openbaar vervoer als
toeristische attractie.
Hoogtepunt van een bustochtje
met 'der Hunderter' is op de
terugweg de halte bij de Branden
burger Tor. Sinds vorig jaar mag
het gewone verkeer daar, zij het
tijdelijk, weer onderdoor rijden.
Tijdelijk vanwege de immense
bouwactiviteiten in de omgeving
van de Pariser Platz en Potsdamer
Platz.
Als de bouwvakkers verdwenen
zijn zal de doorgang alleen maar
mogen worden gebruikt door
taxi's en ander openbaar vervoer.
Te veel gewoon verkeer en de
daaraan gekoppelde vervuiling
zou de Brandenburger Tor geen
goed doen.
Elke keer weer als de doorgang
wordt gemaakt tussen de pilaren
van dit monument is er het vreem
de gevoel dat hier, tot precies tien
jaar terug, hét symbool was de
Muur was. Wie het nog heeft mee
gemaakt, weet dat je hier, aan de
westelijke zijde een soort tribune
had, zodat je over die stenen af
scheiding tussen Oost en West
naar de Poort kon kijken. En tus
sen de hoofden van de Vopo's en
andere, ook met verrekijkers en
camera's gewapende militairen
Unter den Linden kon zien. Die
prachtige Allee in zijn maximale
grijsheid, zo typerend voor het
straatbeeld in de toenmalige
DDR.
Strijdwagen
Nu rij je er weer gewoon onder
door, met als saillant detail dat de
strijdwagen op de top weer is om
gekeerd, in de richting van oost.
Dat was heel vroeger ook al zo,
omdat daarmee werd aangegeven
dat de vijand het tsaristische Rus
land uit het verre oost-Europa
kwam.
Unter den Linden heeft in het af
gelopen decennium een westerse
metamorfose ondergaan. Lang
zaam maar zeker wordt het licht
op de bomenlaan in de richting
van de Berliner Dom. Ondanks
forse huurprijzen zijn er al trendy
eethuizen te vinden, evenals chi
que kledingzaken. Nog even, en er
wordt weer geflaneerd op het
parkachtige middendeel, zoals
dat eerder al gebeurde ver voor de
Tweede Wereldoorlog.
De 'Oper' straalt weer als van
ouds, beroemde voorstellingen
worden uitgevoerd, alleen het er
schuin tegenover liggende monu
ment tegen het fascisme is nog
steeds leeg. Terwijl dat in de vier
decennia van de socialistische
heilstaat met zijn eeuwige vlam en
zijn wisseling van de wacht - in
ganzenpas - een verplicht nummer-
tijdens de streng begeleide rond
toer door het voormalige Oost-
Berlijn, in communistische ter
men Hauptstad der DDR. Der
Hunderter laat het allemaal zien,
alsof je de geschiedenis van deze
eeuw vanaf de eerste rij aan je
voorbij ziet gaan.
Voor de prijs hoef je het niet te la
ten, een retour kost minder dan
vier mark, voor een dagkaart (ook
te gebruiken voor U- en S-Bahn)
betaal je 7,80 mark. Daarvoor ligt
Berlijn aan je voeten, zeker als je
een plaatsje voorin in de dubbel
deksbus weet te bemachtigen. Na
tuurlijk, der Hunderter is in feite
niet echt uniek, maar wat die '100'
zo bijzonder maakt is dat het gaat
om een gewone busverbinding.
Die ook intensief gebruikt wordt
door de Berlijners zelf. De lijn
loopt dwars door de stad, zowel
door het westelijke als het ooste
lijke deel. Maakt bovendien wei
nig omweggetjes en is daarom ook
populair bij de lokale bevolking.
De busroute werd enkele jaren ge
leden, niet zo lang na de val van de
Muur geopend. Het beginpunt is
Bahnhof Zoo, nabij de Gedacht-
oude Berlijners. Buslijn 100 duikt
na Alex al snel het echte commu
nistisch getinte oostelijke deel van
de stad in. Langs de Karl-Marx-
Allee naar de wijk Friedrichshain.
De Honny-flats (genoemd naar
partijchef Erich Honnecker) ma
ken plaats voor vooroorlogse
woonkazernes, die nog. steeds de
viezigheid tonen van jarenlang
stoken met bruinkool. Alleen
daarachter, naar de Prenzlauer
Berg, zijn de eerste, kleurrijke en
sfeervolle, x-esultaten zichtbaar
van renovaties na de Wende. Het
einde van de bustocht, aan de Mi-
chelangelostrasse is een anticli
max: een groot parkeerterrein na
bij het joodse kerkhof langs de
Weissensee.
Wie de tijd neemt kan dan het bes
te de terugweg aanvaarden met
dezelfde bus en bij de vierde halte
(Kniprodestrasse/Danzigerstras-
se) uitstappen om een bezoek
'ohne Ende' te maken in en om de
Kollwitzplatz in Prenslauer Berg.
Daar ligt een inmiddels deels gere
noveerd winkel- en uitgaanscen
trum, dat snel verwestert door de
komst van vele studenten en kun
stenaars op zoek naar betaalbare
woonruimte, die het almaar duur
der wordende centrum ontvluch
ten. Ook voor de val van de Muur
was het hier al een voor DDR-be-
grippen levendig centrum van dis
sidenten, uitgaan gebeurde er
stiekem, maar menig Oostberlij-
ner herinnert zich nog wel hier de
voor die tijd meest open gesprek
ken te hebben gevoerd. Buiten
landse toeristen zijn er nog maar
weinig te vinden, de enkele die de
Geheimtip weet te vinden zal ver
baasd zijn hoe lang hij het 's
avonds uithoudt. Vandaar dat
'ohne Ende'.
Het aardige van de bustocht met
'der Hunderter' is, zeker voor de
gene die een dagkaart heeft, dat je
onderweg steeds weer kunt uit
stappen voor bezoeken aan de
hoogtepunten van Berlijn. De te
rugweg kan natuurlijk met de U-
of S-bahn worden gemaakt.
En wie weer eenmaal terug is nabij
het Bahnhof Zoologischer Garten
moet dan eigenlijk even langsgaan
bij het aan de overkant gelegen
Presse-café. Een typische sta-
tionsplek, die 24 uur per dag open
is. Waar Berlijners en buitenland
se bezoekers van alle sociale klas
sen - dit afhankelijk van het tijd
stip van de dag - elkaar treffen.
Voor mooi getapte bieren, of een
Berliner Bulette en Eisbein. Of
"Voor een broodje Hackepeter, de
gewürzte varkenstartaar die je el
ders voor geen goud zou bestellen,
maar die hier, goedgekruid na een
dagje Hunderter, zo wonderwel
smaakt.
Rien van den Anker
niskirche en de Kurfürstendamm.
Naar het eindpunt in de oostelijke
Michelangelostrasse kost onge
veer drie kwartier, maar dan heb je
ook een flink stuk van boeiend
Berlijn gezien. De gratis busfolder
geeft summiere informatie, maar
bij menige boekhandelaar is er een
speciale pocket over Der Hunder
ter te koop.
Vanaf de Ku'damm voert de Hon
derd zijn gasten naar de Lutzow-
platz waar het nieuwe paleis van
de bondspresident is te zien, en
ook al de eerste contouren van de
vele ministeriële complexen in
aanbouw. Via de Grosser Stern, de
mooiste rotonde van de wereld
met de gigantische Siesessaule, in
Tiergarten, de groene long van
Berlijn, komt de bezoeker langs
het foeilelijke Haus der Kuituren
der Welt en daarna gaat het naai
de Reichstag.
Die bouwgekte wordt even later
compleet als de bus de Branden
burger Tor nadert. De skyline van
de Potzdamer Platz is gevuld met
torenhoge kranen en stenen sta
ketsels. Opvallende landmark is
het voorste deel van het Sony-
complex, een glazen wolkenkrab
ber met 'wandelende' lichtjes.
Een deel van de bouwput is inmid
dels klaar. Het stralende winkel
centrum Arkaden oogt als een
Amerikaanse Mali, er vlakbij ligt
de Marlene-Dietrichplatz met een
casino, een Imax-theater en een
hotel. Het leeft nog niet echt, maar
druk is het er wel, zeker met Ber
lijners die de ontwikkelingen van
him stad per dag volgen. Wie wil
weten hoe alles in deze omgeving
er uit gaat zien kan naar de Rote
Box, een op stalen palen gezette
grote, en vooral rode bouwkeet.
Met maquettes, met foto's en teke
ningen en met een prachtig uit
zicht op de bouwactiviteiten. De
buurman is nog steeds de oude Im-
biss, die hier vroeger, naast de
Muur, ook al stond. Boeiend is de
vergeelde fotogalerie van vroeger.
Terug naar de Hunderter. Via een
korte omweg door de Behrenstras-
se komt de bus op Unter den Lin
den. Halverwege is de halte
Friedrichstrasse. Wie echt wil zien
hoe het vroegere Oost nu het top
punt van West dreigt te worden
moet hier uitstappen. De
Friedrichtstrasse in de richting
van Leipzigerstrasse was in de
veertig DDR-jaren een complete
spookstraat. Alles was dichtge
metseld en slechts in de verte was
het vreemde lichtschijnsel te zien
van Checkpoint Charlie, een van
de weinige doorsteekplaatsen
naar het vrije Westen. Overdag
was het een straat zonder mensen.
Winkelstraat
Dat beeld is in het extreme gewij
zigd. De Friedrichstrasse is in en
kele jaren de belangrijkste en
duurste winkelstraat van Berlijn.
Naast Lafayette hebben alle be
roemde Franse, Italiaanse en
Amerikaanse modehuizen er nu
hun vestiging. En dan is er de Pas
sage 205, een ondergronds winkel
centrum met een terrassenplein en
- in het oogspringend - een opmer
kelijk kunstwerk dat bestaat uit
een vele metershoge zuil van sa
mengeperste autowrakken.
Van Checkpoint Charlie zelf is bij
na niets meer over dan een verve
loze uitkijktoren, waarvan de toe
komst ook nog onzeker is. Op de
plaats zelf is een paal geplaatst
met daarboven een immense foto
van een Amerikaanse GI. Aan de
andere kant is ook een beeld te
zien, van een Russische soldaat.
Een wel erg sobere herinnering uit
het verleden, gelukkig zijn de bor
den in drie talen waarop wordt
duidelijk gemaakt dat men hier de
Amerikaanse of Russische zone
verlaat ook blijven staan.
Bus 10 0 gaat via Unter den Linden
verder richting het Palast der Re-
publik, het vreemde bruinkleurige
gebouw van het vroegere DDR-
parlement. Jarenlang is er gesteg
geld tussen afbreken en renove
ren, omdat het gebouw stijf staat
van het asbest. De renovatie-voor
standers hebben inmiddels 'ge
wonnen', de overbuurman van de
Berliner Dom en de musea zoals
het beroemde Pergamon blijft
deels, maar ontdaan van giftige
stoffen, bewaard. De kans is groot
dat alleen de buitenkant blijft be
staan, en dat een deel van het (be
waarde) balkon van het slot, dat
vroeger op deze plek stond, in de
vernieuwbouw zal worden opge
nomen.
Nog geen minuut verder toont Der
Hunderter de Alexanderplatz,
met het Roter Rathaus, de gruwe
lijk grijze Fernsehturm en de blik
richting het Nikolaiviertel, een
van de leukste stekjes in de wijk
Mitte voor een bier, of echt Ber-
lijns hapje. Wie daar uitgaat ont
komt niet aan de Georgbrau aan
het driekantige pleintje Spreeuf er,
met zijn eigen zelfgebrouwen
drappige bier.
Alex
Alexanderplatz, vroeger bekend
als belangrijk verkeersknoopunt
en uitgaanscentrum bij uitstek in
het interbellum, is nog steeds wat
kaal, al worden de 'muren' - ge
vormd door immense flatgebou
wen uit de DDR-tijd - op de bega
ne grond meer en meer gevuld met
winkels en restaurants. Alex, zo
als de plaats kortweg wordt ge
noemd, wordt steeds gezelliger, al
zal het sfeertje van de jaren twin
tig nooit meer terugkomen, weten
Het rode informatiecentrum op de Potzdamer Platz, met rechts nog een kleurrijk stukje van de Muur. foto Rien van den Anker
Der Hunderter rijdt midden door het Berlijnse centrum langs alle toe
ristisch interessante plaatsen.
Checkpoint Charlie anno 1999: wie nu naar het oosten kijkt, ziet slechts een paal met een Russische sol
daat. foto Rien van den Anker
Woningen op maat
voor korte en lange
mensen
Poef wordt een
gewaardeerd
meubelstuk
Hoek van Holland
koestert de
kustverdediging
Bruggen mogen nu ook
uitstraling hebben
Gids voor Londense
begraafplaatsen
Tijd voor de barbecue
is nu aangebroken
Servies en linnen van
Amerikaans
modemeik Esprit
Zomerse schoenen
zijn zacht
Audi Roadster
voor luchtige
automobilisten
Nieuwe
tweewielers van
Agusta
Bromscooters met
een Italiaanse look
'Jonge Colombianen
recyclen gelijmd
karton
Prikrobot prikt met
uiterste precisie
Puzzel en postzegels
