Henk Chin a Sen kwam op voor het recht in Suriname Privé-kliniek kan zorg verbeteren PZC feiten en meningen Verloedering en armoede groeien in Oost-Europa Baskische gevangenen; zijn wisselgeld in vredesproces Spanje 12 augustus 1949 Hoogleraar voorspelt kortere wachtlijsten en extra geld ziekenhuizen Nuon aast op zeewindpark bij Noordwijk door Bob Kroon In de voormalige Oostblok landen leven momenteel honderd miljoen mensen on der de armoedegrens. Mis daad, drugs- en alcoholmis bruik nemen toe. de sociale structuur valt uiteen en de volksgezondheid gaat on rustbarend achteruit. Tot deze alarmerende con clusies komt het UNDP. het Ontwikkelingsfonds van de Verenigde Naties, in een diepgravend rapport over de economische en sociale wan toestanden in Oost-Europa. „Het GOS (de voormalige Sovjet-Unie) en andere Oost- Europese landen staan voor een crisis van monumentale proporties", aldus A Krui- derink, directeur Oost-Euro pa van het UNDP. „De al machtige staatseconomie werd opgedoekt, maar het gat werd niet opgevuld en de sprong naar de vrije-markt- economie was veel te over haast." Gunstige uitzonderingen zijn Polen, Tsjechië, Honga rije en sommige Baltische staten, maar ook daar heeft de schok van de overgang so ciale ontwrichtingen teweeg gebracht. UNDP-analisten menen, dat de democratische hervormingen in de hele re gio zo fragiel zijn, dat 'een politieke terugslag niet mag worden uitgesloten'. Salarissen De sombere gevolgtrekkin gen zijn onderbouwd met harde feiten en statistieken. Zo is de Russische regering het volk zeventien miljard gulden schuldig aan achter stallige salarissen en uitke ringen. In Rusland bedraagt de pensioenuitkering nog slechts 34 procent van het toch al povere basisinkomen. In de Oost-Europese regio steeg het aantal kostwinners dat van acht gulden per dag moet rondkomen, in tien jaar tijds van vier procent tot 32 procent. Terwijl het gemid delde inkomen daalde, ste gen in dezelfde periode de kosten voor het levensonder houd onrustbarend. Vooral in Armenië stegen de kosten drastisch. Medische zorg is nu veelal geprivatiseerd en daarmee 'een voorrecht van de rijken geworden', zegt het rapport. In sommige republieken van de voormalige Sovjet-Unie kost een dag in een zieken huis veertig procent van het doorsnee maandloon. Daar door nemen besmettelijke ziekten als TB C en aids, die in de jaren tachtig nauwelijks voorkwamen, een epidemi sche dimensie aan. De gemiddelde levensver wachting loopt in de hele re gio schrikbarend terug, vooral onder de mannelijke bevolking. Het demografische plaatje, voor de Russische Federatie toont een 'overschot' van 5.9 miljoen vrouwen. In Roeme nië en andere Oost-Europese landen overtreft het abortus cijfer het aantal geboorten. Zwarte economie In de genivelleerde commu nistische maatschappij wa ren de verschillen tussen arm en rijk miniem; de bevoor rechte partijbonzen daarge laten. Nu is een kleine, maar groeiende bovenlaag wan staltig rijk geworden in de 'zwarte economie' en de we lig tierende georganiseerde misdaad, die zijn tentakels trouwens ook richting West- Europa uitstrekt. In Rusland komt een kwart van de eco nomie voor rekening van de zwarte sector en in Bulgarije bestaat dertig procent van de actieve bevolking uit zwart werkers, in ex-Joegoslavië zelfs veertig procent. Verloedering Drugsgebruik en dronken schap, een traditioneel Rus sisch euvel, grijpen nog steeds om zich heen. Volgens het UNDP is een groot deel van de algemene verloede ring te wijten aan een gebrek aan regeringsbeleid en ge- zag. De hoognodige investerin gen blijven achterwege, 'om dat een levensvatbare markteconomie het niet kan stellen zonder een activisti sche, vertrouwenwekkende centrale overheid, die duide lijke regels stelt en naleeft, en het eigendomsrecht waar borgt'. GPD donderdag 12 augustus 1999 door Henk van den Boom Over het overvolle strand van La Concha in de Baskische stad San Sebastian valt plotse ling een donkere schaduw. Een spandoek van tientallen meters slingert zich als een slang tussen de blote lijven door. De bood schap is niet erg verrassend voor- wie al langer in de opstandige deelstaat komt: 'Baskenland is een onafhankelijke staat'. Elke zomer weten de ETA-aan- hangers weer handig gebruik te maken van het gratis medium 'toerisme'. Onvermoeibaar zeu len ze met hun onafhankelijk- heidsboodschap door het rulle zand van de Baskische stran den. De Spanjaarden onder de badgasten gunnen de opstande lingen hun welwillende aan dacht. Ze zijn al lang blij dat het tegenwoordig zo gaat. In voor gaande jaren werd hun vakan- tieplezier vaak vergald door bommen. Sinds de ETA een wa penbestand afkondigde, is de angst voor de Baskische terreur geleidelijk aan het wegebben. Zozeer zelfs dat burgemeester Elorza van San Sebastian de j aarlijkse f eestweek heeft uitge roepen tot de 'De Grote Week van de Vrede'. „Het is nog lang geen vrede", was de prompte reactie van de radicale nationalisten. Zolang Madrid weigert Baskenland zijn 'vrijheid terug te geven' en zolang nog meer dan vierhon derd ETA-veroordeelden in Ma drid zitten opgesloten is het geen vrede. Niettemin zal er in de tweede helft van deze maand op een geheim gehouden plaats (waarschijnlijk in Frankrijk) een vredesbespreking worden gehouden tussen de Spaanse re gering en de leiding van de ETA. Net als de plek is ook het onder werp van gesprek een goed be waard geheim. Het wordt het tweede directe contact tussen Madrid en de ETA sinds de wa penstilstand vorig jaar septem ber van kracht werd. Wanneer deze bespreking posi tief verloopt, zal premier Aznar een belangrijke handreiking doen aan de gevangen ETA-le- den, zo lekte een paar dagen ge leden uit in de Spaanse krant La Vanguardia. Aznar zou de da tum van 16 september, de eerste verjaardag van het bestand, willen aangrijpen om honderd gevangenen over te plaatseat naar Baskenland en ze oolïr strafverlichting te schenken. v< Herri Batasuna (HB), de politie» ke vleugel van de ETA, reageert de furieus. „Onze gevangene® worden gebruikt als wisselgeldw Dat tekent de mentaliteit vaip' deze regering. Als de ETA-gepr vangenen worden overgeplaatst naar Baskenland, dan is dat om-su dat de regering bezwijkt ondeihs de druk van het Baskischwe volk", luidde het strijdlustigè- commentaar van HB-woordjif voerder Permach. wi lil Gevangenen Het punt van de Baskische vangenen speelt een belangrijk» en gevoelige rol in het Baskischt vredesproces. Hoewel alle poliwi tieke partijen in Spanje en ooljTv de mensenrechtenorganisatiege in binnen- en buitenland bitie herhaling hebben aangedronk gen op overplaatsing van de ge-W vangenen, heeft de regering» Aznar tot nu toe categorisch gein. weigerd aan dit verzoek te vol] doen. Ze koestert de gedetineerSI den als een kostbaar kleinoodba waarmee hij een krachtig wal pen heeft in de onderhandel» gen met de ETA. Mondjesmaat laat Madrid af en toe een gevanj gene overplaatsen. Wanneer Aznar dit keer tot grootse gebaar zou besluite) zou het wel eens zo kunnen ziji dat hij daarvoor in ruil een be] langrijke tegemoetkoming v; de ETA eist. Zo heeft de afscheij dingsbeweging het bestand no| steeds niet definitief gemaal Ook zijn de wapens nog altijka niet ingeleverd en het straatgel weid in de Baskische stederAfl door aan de ETA gelieerde jonde geren gaat nog vrijwel onverfit minderd voort. aa Ondanks alle wapengekletter: zijn sinds het bestand toch aBe veel scherpe kantjes van heBei Baskische conflict afgehaald» De vrijlating een paar wekeJe geleden van de top van Herriei Batasuna, die langer dan eeijei jaar zat opgesloten, heeft daar veel toe bijgedragen. Ook is dÓi aankondiging van rechter Gar-fa zón dat het ETA-gezinde dag-bij blad Egin vanaf 1 oktober weefla mag verschijnen, goed ontvangii gen in Baskenland. De kranfcij werd een jaar geleden geslotesvi op verdenking van collaboration met de ETA. GPD Brand Bisschop Het tehuis voor ouden van da gen Huize Irma in Domburg is door brand verwoest. Het per soneel heeft alle 53 patiënten gered. Voor de brandweerkorpsen van Domburg, Oostkapelle en Aagtekerke was er geen begin nen aan: binnen enkele minu ten was al het water uit enkele vijvers op, waarna er nergens meer bluswater was te halen. Het toont maar weer eens aan dat er in de zomermaanden op Walcheren een groot tekort aan bluswater is. De patiënten van Huize Irma zijn zolang on dergebracht in enkele lokalen van de openbare lagere school in Domburg. De Poolse bisschop Gawlina zal binnenkort een bezoek aan Nederland brengen. In Zee land doet hij Vlissingen aan, daarna reist hij naar Utrecht. Hypnose In Engeland heeft de negen tienjarige Joyce Bruthers der tien dagen lang onder hypnose rondgelopen. Na een expiri- ment wilde zij niet meer ont waken. Zij kreeg constant flauwtes, vooral als iemand het woord tot haar richtte. Toen zij naar de bioscoop ging moest zij worden afgevoerd. Inmiddels is zij uit haar toe stand ontwaakt, door enkele woorden van de hypnotiseur. Uitgever: J. C. Boersema Hoofdredactie: A. L. Oosthoek D. Bosscher (adjunct) A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: Oostsouburgseweg 10 Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118)484000 Redactiefax: (0118) 470102 Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax. (0118) 472404 Goes: Voorstad 22 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113) 273000 Fax. (0113)273010 Terneuzen: Axelsestraat 16 Postbus 51 4530 AB Terneuzen Tel. (0115)686000 Fax. (0115)686009 Hulst: 's Gravenhofplein 4 4561 AJ Hulst Tel. (0114) 373839 Fax. (0114) 373840 Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel. (0111)454647 Fax. (0111)454659 Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur Zierikzee en Hulst: 8.30-17.00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8.00 tot 10.30 uur Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV City OnLine Internet Postbus 18 4380 AA Vlissingen http://www.pzc.nl e-mail: pzcredcity1@pzc.nl Bezorgklachten: 0800 - 0231231 of maandag t/m vrijdag: op de kantoren gedurende de openingstijden; zaterdags tot 14.00 uur: op de kantoren door de klacht in te spreken op de band of de verwijzing op te volgen Overlijdensadvertenties: tijdens kantooruren en uitsluitend maandag- t/m vrijdagavond van 20.30 tot 22.00 uur en zondagavond van 20.00 tot 22.00 uur: Tel. (0118) 484000 Fax(0118)470100 Abonnementsprijzen: per kwartaal 98,00; franco per post 128,50; per maand 35,75; per jaar 372,50; franco per post 491,00; bij automatische afschrijving per termijn 1,50 korting; losse nummers maandag t/m vrijdag 1,80, zaterdag 2,60 p.st.; (alle bedragen inclusief 6 pet. btw); Postrek.nr.: 3754316 t.n.v. PZC ab.rek. Vlissingen Advertentietarieven: 191 cent per mm; minimumprijs per advertentie 28,65; ingezonden mededelingen 2.5 x tarief; speciale posities: tarief op aanvraag; voor brieven bureau van dit blad 6,50 meer (excl. 17,5 pet btw); volledige tarieven met contractprijzen op aanvraag; (alle advertentieprijzen exclusief 17,5 pet. btw) Giro: 35 93 00, Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant B.V. Vlissingen Chin luistert in 1986 tijdens een bezoek aan Frans-Guyana naar het relaas van vluchtelingen uit Suriname. foto ANP door Armand Snijders President, verzetsman, arts en bibliothecaris: de loop baan van Henk Chin a Sen was even grillig als veelzijdig. Maar iedereen die hem gekend heeft, is het erover eens dat hij in alle functies oprecht en gedreven te werk ging. Een zeldzame held, die opkwam voor het recht in zijn geboorteland Suriname. 'Het gaat er niet om wie je bent, maar hoe je bent', zo zei hij ooit. Op 18 januari 1934 werd Chin a •Sen geboren. Als kind van een Chinese vader en Creoolse moe der was hij wars van de etnische tegenstellingen in het multicul turele Suriname van die tijd. Na zijn artsenstudie ging hij in ei gen land aan de slag. Toen mili tairen onder aanvoering van DésiBouterse op 25 februari de democratie in de jonge onaf hankelijke republiek onderuit schopten, kon hij nog niet be vroeden dat dit zijn eigen toe komst een dramatische wen ding zou geven. Als lid van de Partij Nationalis tische Republiek (PNR) werd hij op voordracht van de ruim 2,5 jaar later vermoorde André Kamperveen, op 15 maart 1980 premier van een door de militai ren samengestelde burgerrege ring. Zijn Chinees-Creoolse achtergrond speelde daarbij ze ker een rol, want als 'mix' was hij aanvaardbaar voor zowel de Hindoestanen als de Creolen, de grootste bevolkingsgroepen. Maar vanaf het begin boterde het niet met de Nationale Mili taire Raad (NMR). Die eiste dat het beleid op aangeven van de militairen zou worden uitge voerd. En dan was er nog Bou- terse, die steeds meer hunkerde naar macht. Op 13 augustus pleegde de militaire leider een administratieve coup door de constitutie op te schorten, de noodtoestand af te kondigen en president Ferrier op een zij spoor te zetten. Chin a Sen nam het vaandel over in de hoop invloed op het beleid te kunnen uitoefenen en de democratie te herstellen. Maar het bleek slechts een pro motie op papier. Bouterse trok, omringd door linksradicale sympathisanten, steeds meer macht naar zich toe. De NMR werd buiten werking gesteld. De regeermacht kwam te liggen bij bij de president, de raad van ministers en het Militair Gezag. Voor C-hin a Sen werd het func tioneren als president door de invloed van de militairen steeds moeilijker. Een door hem gepre senteerde nieuwe grondwet kon de goedkeuring van Bouterse niet wegdragen. Terwijl Bouter se onder toeziend oog van 'com munistische broeders' uit Cuba het Revolutionaire Front op richtte, verzette Chin a Sen zich openlijk tegen, wat hij noemde 'kwade machten die de samen leving dreigen over te nemen'. Toespraak Op 5 februari 1982 kwam er een einde aan de politieke carrière van Chin a Sen. Hij weigerde een toespraak te houden waarin de voor oktober van dat jaar toegezegde verkiezingen zou den worden geannuleerd, en bracht daarmee de regering ten val. Hij vertrok naar het Ameri kaanse Pittsburg, waar hij zich verder specialiseerde tot inter nist. China a Sen bleef echter niet lijdzaam toezien. In okto ber kreeg hij bezoek van Roy Horb, één van de coupplegers van 25 februari 1980 die in con flict was gekomen met Bouter se. Hij polste hem om een bij dra- ge te leveren aan een geplande staatsgreep. Horb werd drie maanden later dood aangetrof fen in een politiecel. Na de moorden van 8 december 1982, waarbij 15 tegenstanders van het regime-Bouterse wer den geëxecuteerd, oordeelde Chin a Sen dat het zo niet door kon gaan. Hij pakte zijn koffers en vloog naar Nederland waar hij via de Bevrijdingsraad het verzet tegen de militairen in Su riname ging leiden. In 1987, na dat er democratische verkiezin gen in zijn geboorteland waren gehouden, keerde hij terug naar de Verenigde Staten. Op het ei land Hawaii volgde de oud-pre sident een opleiding tot biblio thecaris, terwijl zijn vrouw Shirley zich toelegde op de pro ductie van limonadesiroop. Enkele jaren geleden besloot hij zich weer definitief in Suriname te vestigen, waar hij zijn oor spronkelijke vak als arts weer oppakte. Tot aan zijn dood werkte Chin a Sen als internist in het Vincentius Ziekenhuis in Paramaribo. GPD door Hans Leber De komst van volwaardige privé-klinieken kan de ge zondheidszorg verbeteren. Het geld dat er wordt verdiend, kan ten goede komen van de 'zorg voor allen' in de ziekenhuizen. Daarnaast verkorten de ver richtingen in de klinieken de wachtlijsten voor operaties. Mi nister Borst die vorige week ruim veertig klinieken een ver gunning gaf, moet nu him moge lijkheden met volle kracht uit breiden. Hoogleraar geneeskunde en management aan de Universi teit van Twente, P.AM. Vier hout, is pleitbezorger van de komst van de privé-kliniek. „Doet Borst dat nu niet, dan ko men klinieken vanuit het bui tenland in ons bestel concurre ren en zullen ook de gevestigde Nederlandse klinieken zich te gen het systeem keren. „Daarom moeten de ziekenhui zen er zelf, of in samenwerking met de klinieken, voor zorgen dat zij van deze nieuwe geld stroom profiteren. Waarom mag een ziekenhuis zelf geen kliniek "beginnen? Het verdiende geld komt toch ten goede aan het hele ziekenhuis?" Vrees voor een tweedeling, waarbij iemand met meer geld eerder en betere zorg krijgt, kent Vierhout niet.Als de over heid bereid is vast te leggen wat wel en wat niet in het stan daardpakket van het zieken fonds en de verzekering moet, loopt dat wel los. De ziekenhui zen zijn en blijven ervoor de pa tiënten, de zieken. Ook in de toekomst. De klinieken zijn er dan voor mensen die meer wil len en daar ook voor betalen met extra dure verzekeringen. Zoals bij alles zal de consument ook in de zorg zijn geld gaan besteden. Of de overheid dat nu goed vindt of niet, het is niet te stoppen." Vierhout, tevens chirurg in En schede, is bezorgd over de ont wikkelingen in de zorg. Er moet steeds meer worden gedaan door minder mensen en voor minder geld. „Ik ken artsen die hun best niet meer doen om een patiënt geopereerd te krijgen; die zich hebben neergelegd bij de wachtlijsten. Dat is heel erg. De motivatie van de mensen in de zorg neemt af, terwijl ze iede eigen mensen tekort als hij te gen zo'n systeem is. Want ie mand die elders als eerste wordt geholpen omdat hij, zijn werk gever of zijn sportvereniging bereid is daar extra voor te beta len, betaalt indirect mee aan de ziekenhuizen. Daar kan vervol gens meer worden gedaan aan een wachtlijst waarop sowieso al een persoon minder staat, want dat is degene die in die pri vé-kliniek werd geholpen." Een soortgelijk plan van de Gro ningse ziekenhuisdirecteur Ha mel werd door de Haagse poli tiek afgeschoten. Vierhout weet het, maar hij ziet geen andere weg. „Nu bellen mensen al stad en land af om ergens iets gedaan te krijgen. Dat houdt niet op; het wordt alleen maar erger." Profvoetballer „Moeten we dan genoegen blij ven nemen met een amateur voetballer uit het zesde elftal die een jaar op een knieoperatie moet wachten, terwijl een prof voetballer binnen een dag op de operatietafel ligt? Dat gaat dan van het algemene budget, ter wijl zo'n profvoetballer lacht om de kosten van de ingreep." „Moeten mensen die een arts kennen, dan gewoon voorrang krijgen, zoals nu? Vindt Oud- kerk dat goed? Echt, artsen wor den 's avonds door kennissen ge beld. Ik heb medelijden met een oud vrouwtje dat niet kan lopen en een jaar op een operatie moet wachten. Of een oude man met staar: in de eindfase van zijn le ven ziet hij niets. Dat komt door de wachtlijsten en het is onacceptabel. Nee, geef de pri vé-klinieken de ruimte, laat ze kwalitatief bewaken door de ziekenhuizen. Verplicht de art sen in de klinieken daarnaast in de ziekenhuizen te werken, dan doe je het goed." „Mevrouw Borst heeft nu de kans. Eerst wilde ze de klinie ken niet. Nu wil zij ze een beetje maar onder voorwaarden. Maar ze moet 'doorpakken'. De over heid kan die geldstroom beter zelf creëren dan het gewoon te laten gebeuren. Want in dat ge val heeft zij geen invloed en dan krijg je Engelse toestanden. Daar is de algemene zorg ar moedig en de privé-klinieken worden er rijker en rijker. De ene patiënt is daar de andere niet." GPD door Fokko Bosker Energiebedrijf Nuon/ENW wil een wind molenpark in de Noordzee bouwen. Dat moet gebeuren in samenwerking met de ING Bank, Stork en de windenergie ont wikkelingsmaatschappij Weom. Het con sortium Noordzeewind verwacht er dit na jaar mee te mogen beginnen. Nog drie combinaties azen op het project, waarmee zo'n 450 miljoen gulden is ge moeid. Woordvoerder D. Kooman van Weom stelt dat Noordzeewind nog veel gro tere windmolenparken op zee wil bouwen en exploiteren. Het consortium denkt de beste plek voor het park te vinden op tien kilometer uit de kust tussen Noordwijk aan Zee en Zandvoort. Woordvoerder O. Bitter van het ministerie van Economische Zaken is optimistisch over de komst van het park met vijftig mo lens van circa zestig meter. Het park levert Nuon/ENW de stroom voor maximaal hon derdduizend huishoudens. Bitter verwacht dat het kabinet dit najaar een besluit neemt. De inspraak op de Milieu Effect Rapportage leverde het afgelopen jaar zo'n veertig reac ties op. „Ik heb geen enkele aanwijzing dat het park er niet zou komen", aldus Bitter. „Er doen zich geen majeure obstakels voor." Economische Zaken verwacht dat de bouw in 2001 kan beginnen en dat eind 2002 het windmolenpark in bedrijf is. De overheid steekt zestig miljoen gulden in het project. De Vlakte van de Raan voor de kust van Walcheren was ook in beeld voor vestiging van een windmolenpark. De plaats had ech ter te veel nadelen in vergelijking met onder meer IJmuiden en Noordwijk. GPD re dag heel hard werken. De rek is er uit. En het is zeker dat de overheid nooit zo veel geld op tafel legt, dat het probleem daarmee is opgelost." Volgens Vierhout worden in zie kenhuizen onnodige operaties (vooral cosmetische) uitgevoerd die beslag leggen op de capaci teit van de operatiekamer en het personeel. „Een operatie aan de bovenste oogleden wordt sowie so door een verzekering betaald, maar de onderste oogleden, die gelijk worden meegepakt, niet. Dat gebeurt via een extra verze kering. Maar daar is die opera tiekamer niet voor. Die velden moet je scheiden. Als ziekenhui zen een deel van hun werk kunnen afstaan aan klinieken, hebben ze zelf meer tij d voor pa tiënten en worden de wachtlijs ten korter." Vierhout kent de kritiek die een dergelijke zienswijze in Den Haag ontmoet. „Maar meneer Oudkerlc van de PvdA doet zijn De privé-kliniek van plastisch chirurg Molenaar verwelkomt patiënten die méér willen dan het ziekenfondspakket biedt. foto Cees Mooij/GPD

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1999 | | pagina 2