Genieten
Hongarije
PZC eclips donderdag 12 augustus 1999 13
Nou, we hebben het overleefd
tin de lunchpauze naar
iSint Anna ter Muiden
ANBO-leden vlassen
op reisje naar Afrika
Paar hoeken verkeerd berekend
Cultuur in schaduw van natuur
Twee minuten en 22 seconden
Vliegtuigen langer in de lucht
SCHIPHOL - Sommige luchtreizigers op Schiphol straalden.
Wegens het extraatj e dat de zon en de gezagvoerder hen giste
ren hadden geboden. Een paar grote vliegtuigen waren tij
dens de eclips wat langer in de lucht gebleven dan nodig was
om de passagiers mee te laten genieten.
Zo rond half een vroegen een aantal piloten aan de verkeers
toren op Schiphol of ze voor de landing wat langer in de lucht
mochten blijven om reizigers langer van het natuurverschijn
sel te laten genieten. Dat mocht.
Volgens een woordvoerster heeft de luchtvaart in de regio
Schiphol geen hinder van de eclips ondervonden. Wel waren
er met name op de routes naar het zuiden meer kleine, recrea
tieve toestellen in de lucht dan gebruikelijk. ANP
Eclips middel tegen verslaving
MOSKOU - De Russische pers heeft iedereen aangeraden zo
goed mogelijk van de zonsverduistering te profiteren. Het zou
het ideale moment zijn om van slechte gewoontes af te komen.
De Russische krant Moskovskaja Pravda zinspeelde hiermee
op de neiging van landgenoten iedere keer naar de wodkafles
te grijpen. Volgens de krant is afkicken simpel: „Neem tijdens
de eclips een wisseldouche, eerst warm, dan koud en dan weer
warm, drink een glas met gesmolten ijs en slaap vervolgens op
de buik en denk aan de leukste dingen."
Een financieel dagblad gaf de Russen wat tips om de eclips te
overleven. Het zou het beste moment zijn om alle geldtransac
ties te bevriezen en alle afspraken uit te stellen. Reizen met
het vliegtuig werd ten zeerste afgeraden, alsmede vakanties
in de totaliteitszone van de verduistering. Ook zou het na
tuurverschijnsel een golf van agressiviteit onder de mensen
veroorzaken. AP
Zwarte handel in brilletjes
BERLIJN - In Duitsland waren alleen op de zwarte markt nog
eclipsbrillen te koop. De eclipsfan moest er wel wat meer voor
betalen dan de eerder gebruikelijke drie gulden. Volgens de
Duitse krant Bild waren de prijzen op de zwarte markt geste
gen tot 5 5 gulden.In totaal zijn er in Duitsland twintig milj oen
eclipsbrillen verkocht.
In België was ook een zwarte handel in de eclipsbrilletjes ont
staan. De oogbeschermers gingen daar voor zo'n dertig gul
den van de hand. ANP/AFP
Patrouilles boven Irak gaan door
ANKARA - Britse en Amerikaanse vliegtuigen patrouilleer
den gisteren gewoon in het gebied boven Noord-Irak. Bagdad
had de geallieerden gevraagd de vluchten voor een dag op te
schorten, opdat astronomen de zonsverduistering in het berg
achtige gebied vanaf een observatiepost konden waarnemen.
Een woordvoerder van het Amerikaans-Britse bataljon zei
gisteren dat de verkenners al in de lucht waren. RTR
Roemeense gevangenen achter tv
BOEKAREST - De Roemeense gevangenissen waren gisteren
wegens de zonsverduistering strenger beveiligd dan normaal.
De extra maatregelen golden vooral tijdens de totale verduis
tering, die twee minuten en 26 seconden duurde.
In een gevangenis met achthonderd gedetineerden in Botosa-
ni in het noorden van Roemenië waren er geen eclipsbrillen.
De gevangenen moesten de eclips volgen op de televisie. Op
hun verzoek om op de binnenplaats naar het astrologisch fe
nomeen te mogen kijken, wilde de directie niet ingaan. AFP
Straatverlichting bleek overbodig
ARNHEM - De straatverlichting die de energiebedrijven in
grote delen van Nederland uit voorzorg hadden ontstoken
rondom de zonsverduistering, bleek overbodig. Tot die con
clusie komen energiebedrijf NUON (Gelderland, Flevoland
en Friesland), Remu (Utrecht), Eneco (Zuid-Holland) en
PNEM (Brabant en Limburg). Het was nergens zo donker dat
verlichting nodig was.
NUON besloot tot woede van de eclipsliefhebbers als eerste
om in de drie provincies de lantaarns te ontsteken. De lampen
hebben twintig minuten gebrand. De straatverlichting had
echter geen invloed op de invallende schemering, die veel
minder was dan verwacht. Het effect van de niet-complete
zonsverduistering is er niet door bedorven, concluderen di
verse sterrenwachten achteraf. ANP
Eclips kan cricketers niet redden
DEVENTER - De nationale cricketploeg van Pakistan heeft
gisterochtend tijdens de vriendschappelijke wedstrijd tegen
het Nederlands team in Deventer tevergeefs geprobeerd te
profiteren van de zonsverduistering. De ploeg keek rond half
twaalf tegen een grote achterstand aan en vroeg ten einde
raad aan de scheidsrechters het duel eerder te onderbreken
wegens de invallende duisternis. De arbiters namen de klacht
serieus en hanteerden heuse lichtmeters om te onderzoeken of
er nog wel kon worden gespeeld. De test wees uit dat het eerste
deel van de wedstiijd pas om twaalf uur zou moeten worden
onderbroken. Tijdens de geplande lunch keken spelers van
beide ploegen naar het natuurverschijnsel. De wedstrijd ein
digde 's middags in een draw. ANP
Paus werpt blik omhoog
De paus in Castelgandolfo. foto AP
ROME - Paus Johannes Paulus II heeft gisteren in verband
met de zonsverduistering zijn wekelijkse algemene audiëntie
met een uur ingekort. Om kwart over elf maakte het 7 9-jarige
hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk een einde aan de cere
monie.
„Ik sluit nu af, omdat ik weet dat er enkelen van u haast heb
ben om de zonsverduistering te zien", zei hij.
De paus zelf heeft het natuurverschijnsel vanuit een helikop
ter waargenomen die hem naar zijn zomerverblijf Castel
gandolfo bracht. Hij keek eerst met zijn blote ogen uit het
raam.
Na de landing in Castelgandolfo nam hij de verduisterde zon
waar door een speciaal soort vierhoekig stuk glas. De paus is
volgens zijn medewerkers een groot liefhebber van astrono
mische gebeurtenissen. DPA
Roemeense dorpen stil
BOEKAREST - In veel Roemeense bergdorpen was het giste
ren stil op straat. De boeren hadden zich uit angst voor de
zonsverduistering in hun huizen opgesloten. Er waren zelfs
boeren die de ogen van hun koeien hadden geblinddoekt. Vol
gens het Roemeense volksgeloof is de ontmoeting van de
maan en de zon een onheilspellend teken.
Ook in de hoofdstad Boekarest was wat van bijgeloof te mer
ken. Op een sokkel, waar vroeger een standbeeld van Lenin
stond, was een strooien pop geplaatst die een weerwolf moet
voorstellen en die later in brand werd gestoken. AFP/DPA
door Mieke van der Jagt
ELLEWOUTSDIJK - De merkwaardige
stilte op de zeedijk bij het fort van Elle-
woutsdijk werd woensdag, een paar mi
nuten voor half een, gebroken door de mu
ziek van Dies Le Due. Om de gasten eraan
te herinneren dat het een natuurver
schijnsel was, waarnaar ze stonden te tu
ren door hun lasglaasjes en eclipsbrillen.
En om te onderstrepen dat het cultuur was
waarvoor ze naar het fort waren gekomen:
de presentatie van de brochure met het
volledige programma van de elfde afleve
ring van de Zeeland Nazomerfestivals.
Eventjes trok de eclips meer aandacht dan
het programma. Terecht: dat feest duurde
maar een paar minuten. En de Nazomer
Festivals duren zowat de hele maand sep
tember.
foto Willem Mieras
Eclipsrondvaart door de grachten van Middelburg.
foto Lex de Meester
door Dick Bosscher
MIDDELBURG - „Gisteren pleegden ze
hier nog een moord voor zo'n brilletje",
zegt Rob Boogaard van de Middelburgse
rondvaartmaatschappij. En de passagiers
die aan de speciale eclips-rondvaart mee
doen, bekijken het kleinood alsof ze zo
juist een uiterst waardevol sieraad in han
den hebben gekregen. Overal uitverkocht
en nu zomaar gratis bij een rondvaart.
Maar alleen in de eerste minuten, als de
beide boten nog bij de aanlegsteiger lig
gen, blijkt het brilletje van nut. Gaande
weg neemt de bewolking toe en kan de
zonsverduistering moeiteloos met het
blote oog worden gevolgd.
Al met al dreigt het resultaat wat tegen te
gaan vallen en kapitein Boogaard wordt
er een beetje baldadig van. Met een ferme
druk op de claxon dendert hij een roman
tisch stelletje van de eerste brug, die we
onderdoor varen. Zijn lyrische beschrij
vingen van het smalste huis en de fraaiste
geveltjes waaieren uit over het water; de
passagiers hebben meer oog voor de
eclips, die zo nu en dan waarneembaar is
als het dikke wolkendek dat toestaat. De
tocht blijkt niet zonder gevaar: naar bo
ven kijken en op tijd bukken voor de lage
bruggetjes zijn twee handelingen die el
kaar niet altijd verdragen.
Om tien voor half een, als de eclips bijna
op zijn Middelburgse hoogtepunt is, is het
opmerkelijk stil op straat. Het is inder
daad aardig donker, al is niet duidelijk of
de eclips of de zware donderwolken daar
voor verantwoordelijk zijn. Langs de wa
terkant turen mensen omhoog, op balkons
staan complete gezinnen te kijken en op
plezierjachten steken ze de duim omhoog.
Een merkwaardig soort van saamhorig
heidsgevoel steekt de kop op, alsof we met
zijn allen getuige zijn van een historische
gebeurtenis. Bij de passagiers van de
eclips-rondvaart ontlokt het een wat me
lige stemming. Velen lijken het gevoel te
hebben in de bioscoop op de verkeerde
film te worden getrakteerd.
Manhaftig
Maar de kapitein houdt manhaftig vol en
wijst onverdroten op het smalste straatje,
waai- de Middelburgse jeugd leert fietsen,
op de pakhuizen aan de schaduwzijde en
de herenhuizen aan de zonzijde van de
gracht en geeft zijn visie op de nieuwbouw
van belastingkantoor en rechtbank. Het
begint zachtjes te regenen als we tegen
kwart voor een aanleggen. De passagiers
zijn bij het uitstappen wat stilletjes. Heb
ben we zojuist toch wat bijzonders meege
maakt? Maar een kleine jongen breekt de
ban als hij balorig zegt: „Nou, we hebben
het overleefd."
ier-
door Ali Pankow
ZIERIKZEE - Bestuurslid Joh.
Hoogstrate van de ANBO-afde-
ling Zierikzee kwam bijna
woorden te kort om uit te leggen
hoe de deelnemers aan de reis
naar de eclips in Noord-Frank
rijk de zonsverduistering
woensdag hebben ervaren. „Het
was indrukwekkend, voor veel
mensen ook emotioneel. Vooral
doordat het in zo'n korte tijd
echt donker werd. Het was zeer,
zeer bijzonder om te maken."
Als voormalig weerkundige
trok het hem bijzonder aan de
eclips op optimale wijze mee te
maken. Hij opperde dan ook het
idee als ANBO een speciale reis
te organiseren in samenwerking
met Reisbureau van Oeveren in
Zierikzee. Het plan bleek direct
aan te slaan bij de leden, zowel
binnen de eigen afdeling als bij
groepen elders in Zeeland.
Met drie bussen en in totaal 140
deelnemers vertrok het gezel
schap woensdagochtend om zes
uur richting Noord-Frankrijk.
Afgezien van kleine opstoppin-
kjes verliep de tocht vlotjes en
waren ze al rond half twaalf op
de plaats van bestemming bij
Noyon in Noord-Frankrijk.
Daar deden zich andere zorgen
voor: dikke bewolking die het
zicht op de zonsverduistering
dreigde te onttrekken. „We zijn
toen doorgereden naar een
mooie picknickplek. Daar trok
de lucht helemaal open en heb
ben de zonsverduistering voor
prima kunnen volgen.", zegt
Hoogstrate.
Van temperatuurverschil was
nauwelijks sprake, volgens
Hoogstrate. De meeste indruk
maakten de corona op het mo
ment dat de maan de zon volle
dig afschermde en de volle mi
nuut waarin het nachtelijk
donker werd.
Binnen het gezelschap gingen al
stemmen op over een reis naar
Afrika, waar over twee jaar de
volgende eclips goed te zien is.
,Dat zou misschien een beetje te
ver worden. Hoewel, ik zou best
willen", zegt Hoogstrate. Het
gezelschap combineerde deze
tocht naar de zonsverduistering
met een bezoek aan het histori
sche stadje Arras. Om kwart
over drie gistermiddag werd
weer koers gezet naar Zeeland.
door Rolf Bosboom
KORTGENE - P. van Gilst uit
Kortgene wilde de zonsverduis
tering op een bijzondere manier
zichtbaar maken. Volgens het
principe van een stuk karton
met een gaatje, waarmee je de
zon ergens op kunt projecteren,
P. van Gilst naast zijn stellage,
waarmee hij de eclips wilde pro
jecteren op een scherm. Dat
mislukte.
foto Willem Mieras
bouwde hij bij zijn huis aan de
Wilhelminastraat een complete
stellage. Als de zonnestralen er
precies loodrecht op vallen, zou
je de eclips op een scherm kun
nen volgen.
Het was mooi bedacht, maar het
werkte helaas niet. „Ergens
klopte mijn berekening kenne
lijk niet", zegt Van Gilst. „Ik
blijf maar piekeren waar het nu
fout is gegaan. Kennelijk heb ik
toch een paar hoeken verkeerd
berekend. Jammer, maar het is
nu eenmaal zo."
Van Gilst bouwde eerder met
succes een zonnewijzer die pre
cies de ware zonnetijd voor
Kortgene aangeeft. „Omdat ik
geïnteresseerd ben in astrono
mie wist ik al jaren dat deze
zonsverduistering eraan kwam.
Ik heb dus echt naar deze dag
uitgekeken."
Ondanks dat zijn experiment
wat anders verliep dan hij had
verwacht, heeft hij het machtige
natuurverschijnsel niet aan zich
voorbij laten gaan. „Ik heb ui
teraard gewoon met een bril ge
keken."
n&oor Hans Gertsen
ggSALATONFOELDVAR - Om
/a|iwart over twaalf, pakweg een
•yhalf uur voor het grote moment
'daar is, wordt het spannend.
(Een stevig pak wolken schuift
ivoor de zon waar de maan op dat
r moment al een aardig stuk uit
jgegeten heeft. „Dat gaat niet
rojgoed", roept een Nederlandse
lve8mateur-astronoom bevreesd.
egj,We hebben nog een half uur.
lijpet komt heus wel goed", be
zweert Cees de Jager na een ken
nersblik op de licht bewolkte
r Jucht boven het Balatonmeer.
stfPe wereldberoemde Utrechtse
Hjistronoom (78) krijgt een half
dejiur later gelijk. Op het moment
jaajdat de zon geheel achter de
,0jnaan schuift, is er in geen vel
den of wegen nog een wolkje te
zien. De Jager en zijn 38 Neder
landse reisgenoten die speciaal
voor de zonsverduistering een
tiendaagse busreis naar Honga
rije hebben geboekt, krijgen
)Vtruimschoots waar voor hun
iregeid. Precies twee minuten en
5g||wee en twintig seconden lang
genieten ze van een de mooiste
spektakelstukken van de na-
nejuur: een totale zonsverduiste
ring onder welhaast ideale
^Jveersomstandigheden. En dat
[yj|erwijl het vlak daarvoor nog
jard regende.
Vanaf een plotsklaps in een die-
0^stronoom Cees de Jager
pe schemer gehuld grasveldje
aan de rand van het Balaton
meer vergaapt het gezelschap
zich aan een prachtige stralen
krans rond de inktzwarte maan;
het enige dat nog aan de zon her
innert. Met het blote oog zijn
midden op de dag zelfs twee
planeten te zien: Venus en Mer-
curius. Als toetje is vanaf de zui
delijke oever ook nog een prach
tige purperen protuberans te
zien. „Dat is een soort vuurzuil
die 50.000 tot 100.000 kilometer
boven het oppervlak van de zon
uitkomt", doceert De Jager.
De gepensioneerde Utrechtse
astronoom beleeft woensdag
voor de zesde keer in zijn leven
een totale zonsverduistering,
maar pas de derde onder ideale
weersomstandigheden. Zonder
de overweldigende emotie van
de eerste keer, een paar jaar ge
leden in Brazilië, toen hij na af
loop een tijd lang niet kon pra
ten vanwege een brok in zijn
keel. Maar toch. „Het blijft een
geweldig indrukwekkend spek
takel", zegt een zichtbaar ont
roerde De Jager.
Nazaten
Dat beaamt ook de absolute
'verduisteringsveteraan' in het
gezelschap, de 84-jarige ama
teur-astronoom Arie Mak. Arie
beleeft zijn tiende verduiste
ring, al geeft hij toe dat het in
drie gevallen slechts om een ge
deeltelijke verduistering ging.
Mak beleeft het spektakel dit
keer echter op een heel bijzon
dere wijze; omgeven door veer
tien directe familieleden uit vier
verschillende generaties. Arie
Mak wilde per se dat zijn naza
ten eens met eigen ogen zouden
zien waarom hij al sinds zijn
prilste jeugd bezeten is van as
tronomie. Het was een door
slaand succes, zo vertelt de
glunderende Mak. „Ze vonden
het allemaal in één wooi'd ge
weldig." GPD
mipoor Lilian Dominicus
d#NT ANNA TER MUIDEN -
.jgpemengde gevoelens in het
Vesten van Zeeuws-Vlaande-
ren. Sommigen vinden de bijna
rolledige zonsverduistering bi j -
lllonder interessant, velen kijken
ivel, maar zijn een beetje teleur
gesteld en een enkeling blijft be-
ariig met waar hij mee bezig was.
ens
e^Na de tip op Omroep Zeeland is
ej,sen handjevol mensen, bijna al
pien op de fiets, rond het middag
uur samengedromd op het
^Marktplein van Sint Anna ter
3e^Iuiden: het zuidelijkste puntje
p^van Zeelandmet de meeste zon-
:aujiren. Op het wapen van de
p3uurtschap prijken, heel sym
bolisch, de afbeeldingen van de
bon en de maan.
eclipsbrillen en laserglaasjes
Vorden tevoorschijn gehaald.
De zon breekt gelukkig telkens
éven door, zodat het zicht op het
öatuurverschijnsel redelijk is.
id en Mia van Eig uit Heem-
;de, op vakantie in Draaibrug,
lebben hun fietsronde tijdelijk
Jnderbroken. „Maar we komen
iet speciaal naar dit dorp om
le verduistering te zien, hoor,
it is puur toeval", relativeert
Ook twee dames uit Mid-
iurg zijn nogal nuchter over
verschijnsel. „Die commotie
'om de eclips is allemaal on-
vinden zij. „We waren toch
van plan te gaan fietsen aan
je overkant. Dus toen we op de
p zagen dat Sint Anna ter
duiden de meeste kans had op
jfeoed zicht, besloten we hier
heen te fietsen."
'el apart
ten kunstenaarsechtpaar zit op
onjklapstoeltjes het natuurver
schijnsel te bewonderen. „Dit is
Aldoor mij niet de eerste", meldt
Jef Innegrave. „Toen ik klein
istr as heb ik er één gezien in Brug-
- Zfe'" employees van de Ra
bobank in Sluis zijn tijdens hun
"lunchpauze naar Sint Anna ter
ka.Muiden getogen. „Als je leeft en
;ciajjekomt voorbij, dan moet je
er]].net hebben gezien", vinden zij.
I,Jammer van de wolken. Het
sseifas 'eu^> niet spectaculair,
j.g^aar wel apart. Het werd op een
e ^geven moment best fris, toen
jVe hier naar toe reden."
^jln Sluis meldt Floor Lempèreur
vod| 'le^ben genoten van de unie-
-,oe;ke, aparte sfeer die er heerste.
j"stfiiDe stilte was indrukwekkend.
'fa de hele winkelstraat van
rof sf°n<Jen mensen te kijken.
oor"faar er waren ook mensen die
n ojFewoon bleven winkelen. Ik had
fwcl willen roepen: mensen, kijk
uou omhoog naar wat er ge-
Mia van Eig uit Heemstede be
landde bij toeval in Sint Anna
ter Muiden, waar de eclips voor
Zeeuwse begrippen goed te zien
was. foto Peter Nicolai
beurt. Wel had ik verwacht dat
het donkerder zou worden.
De twee Brabantse dames Kuij-
pers in de Sluise winkelstraat
wagen het niet omhoog te kij
ken. „We hadden geen brilletje",
verklaren ze, „en zonder durf
den we niet. We kregen wel een
beetje een unheimisch gevoel,
dus toen zijn we maar bij de mo
len naar binnen gegaan.Ook C.
Dresen uit Maastricht heeft niet
naar boven gekeken. „Ik zie het
allemaal wel vanavond op de te
levisie" zegt hij,Er waren toch
te veel wolken en ik had geen
bril. In Frankrijk moet het veel
spectaculairder zijn geweest. Ik
merkte wel dat het licht vreem
der werd, een raar lichtver
schijnsel. Toch was er ook een
stel dommeriken dat gewoon
zonder speciale bril in de zon zat
te kijken. Er was zelfs een Bel
gisch paar, dat nog helemaal
niet van de zonsverduistering af
wist. Ze zagen iedereen omhoog
kijken, dus zij deden dat ook.
Omstandei-s hebben hen moeten
wijzen op de gevaarlijke effec
ten. Daar zijn ze erg van ge
schrokken."
