Zeeland kan eclips vrij goed zien
Anticlimax op het Abdij plein
Weinig oogschade
Strandgenot met koffie,
shag en een dikke trui
Provincie mag volgens KNMI niet klagen over bewolking
„PZC eclips
donderdag 12 augustus 1999
door Edith Ramakers
VLISSINGEN - Tim is vast van
plan een groot zandkasteel op
het Vlissingse badstrand te ma
ken. Ineens bedenkt hij zich dat
er vandaag nog iets bijzonders
zou gebeuren. „Mam, mam,
wanneer is de zonsverduiste
ring ook alweer." Het is tien
over half één, het hoogtepunt
van het natuurverschijnsel is op
Walcheren voorbij. „Jammer,
jongen het is al gebeurd. Wat
had je dan verwacht?", vraagt
zijn moeder. „Dat het donker als
de nacht zou worden", ant
woordt hij.
Tim is teleurgesteld. Toch ge
beuld er iets vreemds rond half
één woensdagmiddag. Het
wordt ineens kouder op het
strand en ook onwennig stil als
de zon voor een groot deel ach
ter de maan verdwijnt. Het
schemert en er komt een onwe
zenlijke gloed over water en
zand te liggen.
Maar regenwolken schuiven
iets te vaak voor zon en maan
om een helder beeld te krijgen
van de eclips. Jammer, vinden
sommigen, die zich uitgebreid
geïnstalleerd hebben in strand
stoelen. Zij aan zij kijken ze
naar het fenomeen, maar blij
ven wachten op de echte ver
duistering van de zon, die in hun
ogen nooit echt komt. Net als
Tim zijn ook zij licht teleurge
steld, als ze rond enen hun luie
stoelen weer inklappen.
Zwemtocht
Emmy Schellings en Kees Steu-
tel missen ook hét moment,
maar malen daar niet om. Zij
zijn, zoals bijna elke dag, naar
het badstrand gegaan voor een
zwemtocht van ongeveer een
half uur. „Als er géén eclips was
geweest, waren we ook rond de
ze tijd het water ingegaan" zegt
Kees. „Het verschil met andere
dagen is dat het vandaag wat
donkerder is. Maar we zwem
men ook in de winter en ik denk
dat zwemmen in de mist heel
wat vervelender isomdat je dan
je oriëntatiegevoel kwijtraakt.
Als het maar niet donkerder
wordt dan nu."
Donkerder wordt het niet, maar
nadat rond half één de meeste
brillen zijn afgezet, blijven Mie-
ke de Rijke en Mirjam de Jonge
uit Breda op nog méér hopenZe
kijken om de beurt in een zwarte
emmer, halfvol gevuld met wa
ter. De zon licht erin op als een
sikkel. „Ik vind de zonsverduis
tering gewoon prachtig", merkt
Mirjam op.
„Anderen hadden er misschien
meer van verwacht. Maar ik
vind het tof dat ik dit hier op het
strand in Vlissingen mee kan
maken. De eclips kan zonder
opsmuk, zoals een zonsverduis
teringsbroodje of tromgeroffel.
Voor mij is een shagje, koffie en
een dikke trui genoeg. Mis
schien leef ik nog over 81 j aar als
de volgende volledige zonsver
duistering in Europa is voor
speld. Maar deze hebben we
toch mooi meegemaakt."
Tilburgs boek
vandaag klaar
TILBURG - Twaalf schrijvers
en evenveel fotografen hebben
een deadline. Op verschillende
locaties in Tilburg hebben zij de
zonsverduistering meegemaakt
en vastgelegd. Bij drukkerij
Gianotten moet vandaag, een
etmaal na de zonsverduistering,
een eclipsboek verschijnen.
Het is een gekkenhuis bij de uit
gever: auteurs leggen de laatste
hand aan hun teksten, fotogra
fen zijn nog bij het laboratori
um. Aan het einde van de avond
moeten de persen draaien. Het
boek verschijnt in een oplage
van duizend exemplaren.
Schrijver en initiatiefnemer Ed
Schilders spreekt van een
prachtige ervaring. „Geweldig.
De zon was tegen twaalf uur
heel goed waar te nemen en
heeft tot hele mooie verhalen
geleid. Ik zat zelf op de waterto
ren en ik had een prachtig uit
zicht. Op de eerste foto's zie je
ook hoe groot het verschil in
licht was, dat was met eigen
ogen niet waar te nemen. Artis
tiek verwacht ik heel veel van de
inhoud van het boek." ANP
door Hans Leber
ROTTERDAM - Welgeteld één
persoon kwam gistermiddag
even binnenwippen in het Rot
terdamse Oogziekenhuis.
„Maar dat was geen ernstig ge
val, die mijnheer zag een vlek
voor zijn ogen maar die zal ze
ker weer weggaan," aldus oog
arts W.H. Beekhuis.
Ook in andere academische zie
kenhuizen bleef het rustig. Tien
mensen meldden zich met
klachten, maar daartussen be
vond zich niet één ernstig geval
van blijvende schade aan het
netvlies. Zowel Beekhuis als de
Leidse professor J. Keunen gaat
er van uit dat zowel de voorlich
ting via de media als het slechte
weer in grote delen van Neder
land de schade hebben beperkt.
Keunen: „Maar echt zeker we
ten we dat pas over een paar da
gen als we wat meer zicht heb
ben op de klachten van mensen
die in het buitenland naar de
eclips hebben gekeken. Maar
echt ernstige gevallen hadden
zich nu al gemeld, denk ik."
Bij schade aan het netvlies door
het te lang inbranden van zon
nestralen zou er overigens ook
amper medische behandeling
mogelijk zijn. Keunen en een
collega stelden voor de oogart
sen in Nederland wel een proto
col op. Dat kwam er op neer dat
een patiënt die nog maar 0,1
procent van het zicht over had,
sowieso zou worden behandeld
met een zware prednison-kuur.
„We gaan er daarbij van uit dat
prednison de schade enigszins
kan beperken, maar zeker we
ten we het niet
Wel druk hadden het gisteren de
telefonistes van de verschillen
de oogklinieken in het land.
Voorafgaand aan de zonsver
duistering werd massaal gebeld
over de te nemen voorzorgs
maatregelen. Nadien luidde
vooral de vraag of men zich vol
doende had beschermd. Beek
huis in Rotterdam: „Mensen
vroegen of een cd waar ze door
heen hadden gekeken, voldoen
de bescherming had geboden.
We hebben het gebruik ervan af
geraden, omdat we niet wisten
wat voor cd's de mensen thuis
hadden liggen." GPD
Optimale bescherming? lasbrillen- en maskers op het Abdijplein.
foto Lex de Meester
Het begin van de eclips.... en de maximale zonsverduisteringin Zeeland. foto's Lex de Meester
gericht, uiteraard goed be- j
schermd door een speciaal
brilletje.
5 Tot zijn immense teleurstel- I
ling blokkeerden dikke, grij- I
ze loolken zijn beeld. On- I
troostbaar keerde hij terug
naar huis. Maar hij zo u het er
niet bij laten zitten, waar
schuwde hij een ieder die het J
horen wilde. Aangifte zou hij j
doen, bij de politie. Dit was
geen verduistering, dit wasje I
reinste oplichting.
door Richard Hoving
VLISSINGEN - De zonsver
duistering was woensdag overal
in Zeeland ondanks de bewol
king redelijk te zien. Favoriete
plaatsen om het natuurver
schijnsel te ondergaan, waren
de Walcherse stranden, het eve
nemententerrein de Hoge Zoom
in Renesse en het Zeeuws-
.iVlaamse dorp Sint Anna ter
jMuiden.
Verspreid over de provincie gin
gen mensen rond twaalf uur
massaal de straat op om de
maan voor de zon te zien schui
ven. Vanaf vliegveld Midden-
Zeeland bij Arnemuiden ver
trokken gisterenmorgen ver
schillende toestellen richting
[Noord-Frankrijk om de totale
eclips te kunnen bewonderen. In
Zeeland bedroeg de verduiste
ring maximaal 96 procent. Ner-
i Chimpansees in
Artis zijn niet
onder de indruk
AMSTERDAM - De chimpan-
sees in de Amsterdamse dieren
tuin Artis waren niet bijster
onder de indruk van de gedeel
telijke zonsverduistering. De
enige activiteit die ze ontplooi
den was het gevolg van het rnas-
i" saai toegestroomde publiek.
Iets voor half eenop het hoogte
punt van de eclips in Amster
dam, draaiden de toeschouwers
de apen de rug toe om door een
zwart brilletje naar de zon te
kijken. Het 4-jarige chim
panseevrouwtje Amber kon
weinig waardering opbrengen
voor deze concurrentie. Om de
aandacht van het publiek terug
te winnen begon zij te klappen.
Ook de andere dieren in Artis
raakten nauwelijks uit hun
evenwicht door de eclips. De Ja
panse makaakapen werden wel
iets rustiger naarmate het don
kerder werd, maar waren ook
snel weer in him gebruikelijke
ritme. M. Frankenhuis, direc
teur van Artis, hield bijna twee
uur de olifanten nauwlettend in
de gaten. Maar de mensen wa
ren meer van slag dan de olifan
ten, concludeerde hij.
Olifantstier
Olifantstier Murugan maakte
tegen half een nog wel aanstal
ten naar het nachtverblijf te
gaan, maar bedacht zich toen
het lichter werd. Normaal bonkt
het beest aan het eind van de
middag een paar keer met zijn
tegen de stal als teken dat
hij naar binnen wil. Zover
kwam het tijdens de eclips niet.
In vogelpark Avifauna in Al
phen aan den Rijn gingen de
struisvogels tijdens de eclips
plat op de grond liggen. De peli
kanen trokken zich tegen twaalf
uur massaal terug op het eiland.
«Normaal zwemmen de pelika
nen overdag, maar tijdens de
hele zonsverduistering hebben
ze op het eiland gezeten vertelt
een woordvoerster.
Druk
Veel dierentuinen bestudeerden
gisteren het gedrag van de die
ren tijdens de zonsverduiste
ring. Op de beesten had het
weinig effect, op de bezoekers
aantallen wel. In alle dierentui
nen was het opvallend druk.
Ook volgens Staatsbosbeheer
reageerden planten en dieren
nauwelij ksIn Friesland zag een
boswachter wel dat de insecten
zich heel rustig gedroegen. Vlo
gen ze voor de verduistering nog
druk van bloem naar bloem, tij
dens het verschij nsel zelf bleven
ze roerloos op de bloem zitten
zodat ze aan te raken waren. De
zereactie komt mogelijk door de
plotse temperatuurdaling. ANP
Hij kon de spanning nauwe
lijks nog aan. Om 12 uur, 25
minuten en 21 seconden pre
cies zou de maan voor de zon
schuiven. Een spektakel dat
je eens in je leven kunt mee
maken. De zonsverduiste
ring zou het best in Zuid-
West-Nederland te zien zijn.
In Zeeland dus. Die Tilburger
was er speciaal voor naar
Vlissingen getreind. Gelegen
op het strand volgde hij het
natuurverschijnsel nauwlet
tend. De ogen strak op de zon
gens werd het echt donker
Hooguit was sprake van een
lichte schemering. In de Zeeuw
se hoofdstad werd de maximale
zonsverduistering om 12 uur, 25
minuten en 21 seconden bereikt.
Bewolking
De vrijage tussen de zon en de
maan begon veelbelovend.
Rond 11.00 uur, de eerste fase
van de verduistering in Zeeland,
was het slechts licht bewolkt.
Naarmate het hoogtepunt van
de zonsverduistering dichterbij
kwam, nam de bewolking toe.
Kort na de middag pakten zich
met name boven Walcheren
donkere wolken samen. Niet al
leen op Walcheren, maar ook el
ders in de provincie waren de
duizenden eclipskijkers aange
wezen op de gaten in het wol
kendek. Het einde van de ver
duistering werd in Goes met een
paar harde vuurwerkknallen
gevierd. In het centrum van
Middelburg was een drumband
op de been.
Voor veel eclipskijkers was de
bewolking een teleurstelling.
Dat het niet echt donker werd,
was eveneens een domper op het
eclipsfeest. Volgens M. Somers
van het KNMI in De Bilt had
Zeeland gisteren ondanks de
bewolking niet te klagen over
het weer. „Net als in andere
kustprovincies waren er vol
doende gaten in het wolkendek
om de eclips te aanschouwen.
Elders in het land was het een
stuk minder." De temperatuur
daalde tijdens de verduistering
ongeveer met één graad Celsius.
Ziekenhuizen
De Zeeuwse ziekenhuizen kre
gen direct na afloop van de
zonsverduistering welgeteld
één verontrustend telefoontje.
Op de afdeling oogheelkunde
van het Oosterscheldezieken-
huis in Goes meldde zich een
vrouw die de zon had gefotogra
feerd. Volgens een medewerk
ster van de afdeling oogheel
kunde wilde de vrouw weten of
haar gezichtsvermogen daar
door was afgenomen. Omdat de
beller geen klachten had, werd
ze niet doorverwezen naar een
specialist.
In de dagen voorafgaand aan de
verduistering is herhaaldelijk
gewaarschuwd om niet in de zon
te kijken. Mensen die lang in de
zon zouden kijken, liepen het ri
sico om tachtig tot negentigpro-
cent van hun gezichtsvermogen
te verliezen.
Ondanks alle waarschuwingen
werd in Zeeland volop zonder
eclipsbril gekeken. Velen waren
er niet in geslaagd om een speci
ale bril te bemachtigen. Las-
glaasjes en cd-plaatjes dienden
als alternatieve oogbescher
mers. Op het Abdijplein in Mid
delburg gingen de eclipsbrillen
een paar minuten voor het begin
van verduistering voor tien gul
den van de hand. Een dag eerder
moest er een rijksdaalder wor
den afgerekend.
Eclipspubliek rond het standbeeld de 'wolkenmeter' op het Middelburgse Abdijplein.
foto Pieter Honhoff
In de verte klinkt tromgeroffel.
Het komt van de drumband
Medicamento, die als ware rat
tenvangers van Hameien een
stoet van zo'n zestig mensen
binnenvoeren.
3. De vertwijfeling
Steeds kleiner wordt de zon,
naarmate de maan haar tri
omftocht over haar tegenhan
ger voortzet. Op het Abdijplein
zijn nu zeker vierhonderd
mensen bijeen. Jong en oud,
groot en klein, allemaal komen
ze voor hetzelfde. Spreken met
elkaar, delen de opwinding.
Andere zaken tellen even niet.
De eclips kweekt saamhorig
heid,
Maar toch hangt er een wat on
behaaglijk gevoel. Het wol
kendek wordt almaar dikker.
Ook de duisternis wil maar
niet inzetten. Een lichte sche
mering geeft het Abdijplein
slechts een grauwe indruk.
Kinderen schieten moeders
aan. Is dit nou alles? De drum
band speelt door, maar het en
thousiasme van de menigte
daalt zienderogen. Slechts één
vraag houdt de aanwezigen
bezig: Krijgen we nog een
zonsverduistering?
4. De teleurstelling
Als de wolken sporadisch
opengaan, is nog een piepklein
streepje zon te zien. Een druk
kende, herfstachtige grauw
heid hangt over het Abdijp
lein. „Waarom heb ik dit
brilletje eigenlijk gekocht",
zegt een jongeman. „Zonder
kun je ook goed kijken. Het is
weer typisch Hollands. Weinig
zon, veel wolken." De Goese-
naar is nauwelijks uitgespro
ken of er vallen regendruppels
uit de lucht. Dat stelt ook te
leur.
Het gebeurt op het moment dat
de eclips op zijn hoogtepunt is.
Verscholen achter het wolken
dek is de zon bijna geheel ver
slonden door de maan. In Mid
delburg merkt de massa het
niet. „Is dit nu alles", zegt een
meneer met een videocamera.
„Ik dacht dat het helemaal
donker zou worden." Zijn
echtgenote knikt instemmend.
Velen hebben dezelfde gedach
ten.
Niet iedereen is teleurgesteld.
Een man in net pak verlaat
glimlachend het plein. „Ik
snap niet waarom er gezeurd
wordt. Ik vond het een prachti
ge belevenis. En dit hoort een
beetje bij Nederland. Het is hu
mor."
Rond half één breken de wol
ken open. De zon wordt weer
langzaam groter. Reden om de
brilletjes voor de laatste maal
tevoorschijn te halen. Nog één
keer kijken de achtergebleven
bezoekers naar de zon. Wat is
zij toch mooi.
foto Lex de Meester
door Jasper van der Bliek
MIDDELBURG - Het eclips-
feest op het Abdijplein in Mid
delburg was woensdag meer
een bescheiden borrel dan een
knalfuif. Tussen de vier- en
vijfhonderd toeschouwers ke
ken samen naar de zonsver
duistering, die voor sommigen
helemaal niets om het lijf had.
Anderen waren lyrisch. Hoe
onderging Middelburg het na
tuurverschijnsel? De vier fasen
van de eclips.
1. De blijde verwachting
Op het Abdijplein is het nog
rustig. De eerste aanwezigen
I halen hun brilletjes tevoor-
I schijn en kijken of er al iets te
zien valt. Spreken elkaar aan
over de gevaren van in de zon
kijken. „Meneer, weet u zeker
dat dit werkt?" De heer in
kwestie knikt. „Ja, alleen die
brilletjes. Ik heb in de krant ge
lezen dat kijken door CD's wel
schadelijk is."
In een winkel aan de Lange
Delft vragen enkele toeristen
hoopvol om een zonnekijker-
tje. De verkoper kan ze niet
helpen. „Ik heb er net voor me
zelf eentje en dat is het. Pro
beert u het eens bij een bx-illen-
zaak.Beteuterd verlaten ze de
zaak. Twee andere vakantie
gangers staan op straat wat te
ruziën. De vele richtingbordjes
ten spijt, kunnen ze het er niet
over eens worden hoe ze naar
de Abdij moeten lopen.
2. De spanning
De massa op het grote plein
groeit met de minuut. Velen
hebben gehoor gegeven aan de
oproep met zijn allen de unieke
gebeurtenis te aanschouwen.
Ook media zijn volop aanwe
zig. Camera's zoemen en radio
verslaggevers intervieuwen.
Langzaam wordt de verduiste
ring werkelijk zichtbaar. Als
de zon zich een moment van de
dreigende wolken weet te ont
doen, reageert de massa bijna
uitzinnig. Iedereen tovert een
brilletje tevoorschijn en aan
schouwt het gevecht tussen
maan en zon. Met honderden
tegelijk turen de aanwezigen
naar de hemel. Ondanks alle
waarschuwingen vooraf zijn er
nog steeds mensen die met een
CD of filmrolletje oogbescha
diging riskeren. Overdrijven
kan ook. Enkele grapjassen
dragen een laskap.
