Wind verraadt zweren
Schop Feyenoord zelf
in de Championsleague
Nieuwe
sensor voor
gasanalyse
wetenschap en techniek
39
postzegels
puzzel
zaterdag 7 augustus 1999
Binnenkort zou het wel eens wat
lawaaieriger en minder
welriekend kunnen worden in de
spreekkamer van uw dokter.
Oorzaak: bovenmatige
winderigheid en belangstelling van
de arts voor de daarbij vrijkomende
gassen. Dokter laat aan een draadje
een sensor tot anushoogte in de
losgeknoopte broek zakken en
verzoekt de patiënt om even flink te
persen. Direct na het gelatene flitst
op een computerscherm de uitslag
van de gasanalyse te voorschijn. Ah,
zegt de dokter, ik zie het al: zweertje.
Een team gastro-enterologen
(maag-/darmdeskundigen) en
natuurkundigen van de universi
teit van West-Engeland (UWEN)
in Bristol maakte onlangs bekend
een sensor te hebben ontwikkeld
waarmee maag- en darmgassen
rechtstreeks kunnen worden ge
analyseerd. Daarmee kan men
ontstekingen aan het maag-darm
stelsel veel sneller, eenvoudiger
en, door geregelde controle, ook
eerder lokaliseren dan nu het ge
val is.
Een van de meest voorkomende
ontstekingen aan ons maagdarm
stelsel zijn zweren in de maag (ul
cus ventriculi - uv) of de twaalf-
vingerige darm (ulcus duodeni -
üd). Beide categorieën worden
aangeduid met de verzamelnaam
maagzweren. Op zich vreemd,
want ud komt vijfmaal zo vaak
voor als uv.
Bacterie
Vijftien jaar geleden werd overi
gens ontdekt dat het overgrote
deel van maagzweren (ud uv)
veroorzaakt wordt door een bac
terie die luistert naar de aandui
ding Helicobacter (H.) pilori. Naar
schatting 30 procent van de bevol
king in Europa en de Verenigde
Staten en 80 procent van de men
sen in de ontwikkelingslanden
dragen H.pilori met zich mee in
het maag-darmslijmvlies.
„Sindsdien is deze bacterie onder
werp van diepgaande studies",
zegt dr. David Cowell, hoofd van
de afdeling Toegepaste Weten
schappen van de UWEN en leider
van het onderzoeksteam dat de
nieuwe sensor ontwierp. „Waar
om er in het ene geval wél en in het
andere geval nu juist weer geen
zweren ontstaan, is nog lang niet
helemaal bekend. Het lijkt er ech
ter op dat H.pilori in de beginfase
van een maagzweer een zekere
sleutelrol speelt. Daarom is die
detector zo belangrijk, want daar
mee zijn we, via geregelde medi
sche controle, in staat het begin
stadium te detecteren zonder
ingrijpende, tijdrovende en dus
dure onderzoeken."
Gastroscopie
Tot dusverre stuit men min of meer
toevallig op de aanwezigheid van
een maagzweer, óf de patiënt ver
toont al de symptomen (braken,
moe, abnormale ontlasting) die
een gericht onderzoek rechtvaar
digen. Dat onderzoek kan bestaan
uit het extern maken van (rönt
gen) foto 's van de maag met daarin
een contrastvloeistof of uit intern
onderzoek met behulp van een zo
geheten gastroscopie.
„Bij zo'nscopie wordt een buigza
me fiberglasslang, de gastroscoop,
via de slokdarm naar de maag en
Röntgenfoto van een maag, vol met contrastvloeistof. De pij 1 wijst naar een uitstulping, duidend op een zweer.
de darmen gebracht",
zegt Cowell, „met aan
het eind twee lensjes:
één om door te kijken,
één om mee te verlich
ten. En soms ook nog
een klein openingetje
voor een flexibel draad-
grijpertje voor eventue
le biopsies. Zo'n onder
zoek is best duur, tijdro
vend en ook wel belas
tend voor de patiënt,
hoewel de verhalen er
over vaak overdreven
zijn. Het is poliklinisch gewoon
even slikken met die slang."
De sensor biedt echter uitkomst.
Het is een mini-kruising tussen
een gaschromatograaf (die soor
ten gas kan onderscheiden) en een
massaspectrograaf (die atomaire
en moleculaire deeltjes van elkaar
kan onderscheiden). De analyse
van 'gastro-gassen' brengt de on-
derzoekers op het spoor van de
aanwezigheid van H.piloris en/of
van een beginnende maagzweer.
„Het heeft alles te maken", aldus
David Cowell, „met de veranderde
gassamenstelling door toedoen
van de aanwezigheid van óf die
bacterie óf een maagzweer. Onze
sensor stelt dat binnen een millise
conde na een gelaten wind vast."
„Trouwens; winden
zijn niet per se nodig
voor een verantwoorde
analyse. Ook de bij op-
boeren vrijkomende
gassen verraden de
stand van zaken in het
maag-/darmstelsel. We
doen nu poliklinische
proeven met mensen die
glazen koude cola te
drinken krijgen. Me
teen daarna maken ze
vijftien diepe kniebui
gingen om het 'burp-
on-demand' op te roepen."
„Daar experimenteren we nu dus
mee", zegt David Cowell. „Het
klinkt gemiddeld genomen luider
dan de doorsnee-wind, maar het
stinkt tenminste niet. Anaal of
oraal, dat maakt in principe niet
zoveel uit."
Ben Apeldoorn
De echte voetbalfan kan zijn hart ophalen met het spel Fifa 99 voor
Playstation. De voetbalspellen voor computer waren tot nu toe vrij
eenzijdig geprogrammeerd. Je kon wat rommelen met de opstellingen
eventueel de kracht van de tegenstander verzwakken, maar de individuele
kwaliteiten kwamen niet aan bod. Een goed voorbeeld hiervan is het spel
International Soccer Pro van Konami. Het spel verbeeldt een WK-toernooi en
iedere speler is daar min of meer gelijk. Nederland wint er van Duitsland en
Marokko kan Brazilië verslaan. De tactiek hiervoor is het Ajax-model van
begin jaren '70. Snelle balcirculatie, veel rondspelen, de nadruk op positiespel
om vervolgens de verdediging gek te tikken, waarna gescoord kan worden. Dit
is natuurlijk uitermate saai op den duur. Ook omdat de commentaarstem
slechts één of twee zinnen kan uitspreken, wat bijzonder irritant is.
De Fifa-serie, begonnen in
1996, was ook zo opgesteld,
maar de 99 versie is beduidend an
ders. De speler die gewend is aan
het vrij trage Soccer Pro, weet niet
wat hem overkomt als hij voor de
eerste keer het spel opstart. De
snelheid is vele malen hoger, de
balcirculatie is supersnel en zelfs
al speelt hij met Barcelona tegen
De Graafschap; binnen vier minu
ten wordt al tegen een 0-6 achter
stand aangekeken.
Maar als eenmaal de vrij ingewik
kelde bediening met alle tackels,
trappen en schijnbewegingen on
der de knie is, is Fifa 99 een gewel
dig spel. Er wordt duidelijk reke
ning gehouden met de kracht van
de spelers en de teams. Dit maakt
het spel ai stukken aantrekkelij
ker, al zijn er af en toe foutjes inge
slopen. Zo is de Molukse spits van
NEC, Bart Latuheru een blonde
jongen die eerder in een vikingfilm
zou kunnen optreden. Dit is niet
erg, want met een verandermodus
kunnen haar, huidskleur en outfit
aangepast worden, evenals de na
men van de spelers. Verstokte
Spartanen kunnen zo weer gaan
spelen met Bok de Koryer, Piet van
der Wolk en Jan van Beveren.
Zeeuwse voetbalfans kunnen de
naam van Inter Milan veranderen
in Arnemuiden, Kloetinge of
Hoek, om het zo op te nemen tegen
Juventus en Arsenal.
Bankieren
De decors zijn fraai uitgedoste
stadions uit heel Europa. Ook de
mogelijkheden zijn legio. Zo kun
je in twintig verschillende compe
tities, toernooien en interlandont
moetingen uitkomen. De Tele-
competitie van dit jaar overdoen is
mogelijk, evenals een imitatie van
de diverse Europacups en het WK
in Frankrijk. Ook is er een mana-
gementsoptie, wat ongekende mo
gelijkheden biedt. Door slim te
bankieren, te kopen en verkopen
een dreamteam de wei ingestuurd
worden met, onder andere,
Schmeichel, Raul, Mattheus, Ro-
naldo, Litmanen, Romario, Bati-
stuta en Hierro.
In het begin leuk natuurlijk, maar
op de duur ontzettend flauw. Je zet
gewoon de vermoeidheid van de
spelers uit, haalt de scheidsrech
ter uit het veld en schopt vervol
gens de beste spelers van je tegen
stander het ziekenhuis in, om
daarna de hele tijd prijs te schie
ten. De PTT-Telecompetitie wordt
gewonnen met 102 pimten, 225
doelpunten voor en 14 tegen. En
als het tijdens een wedstrijd even
tegenzit laat je Ronaldo (die te
vinden is onder de naam Calcio bij
Inter) een alles verwoestende
sprint trekken om vervolgens te
scoren.
De makers van het spel UEFA
Championsleauge hebben hier
mee rekening gehouden. Er kan
niet lukraak meer gesprint wor
den en het spel is beduidend tra
ger. De echte voetballiefhebber zal
hiermee meer aan zijn trekken ko
men. Ook de stadions zijn echter,
evenals de spelers. Voor beide
spellen is wat te zeggen: UEFA
doet meer een appel op het tacti
sche vermogen van de speler, ter
wijl FIFA het meer moet hebben
van de vingervlugheid en slim
migheidjes.
Jammer is wel dat in beide varian
ten puur wordt uitgegaan van de
competities van het afgelopen
jaar. Populaire clubs die niet op
het hoogste niveau hebben geope
reerd zoals FC Antwerp, Rapid
Wien, Belenenses, Napoli en FC
Köln ontbreken. Gezien de vele
brieven die bij Sony zijn binnen
gekomen, zullen ze wel worden
opgenomen in de 2000 versie die,
zoals men belooft, alle goede din
gen die voetbalsimulatiespellen te
bieden hebben in zich zal vereni
gen.
Ben Oerlemans
De volgende voetbalsimulatiespellen
voor Sony Playstation zijn in iedere
speelgoedzaak ofcd-winkel te koop:
International soccer pro. Prijs varieert
per winkel, ongeveer veertig gulden
Fifa 96, 97, 9S. Prijs varieert per win
kel. rond veertig gulden
Fifa 99. f 129,95
UEFA Championsleague. f 129,95
De VS hebben weer drie opmer
kelijke zegels uitgegeven. Als
vijfde in de reeks 'Legends of Hol
lywood' verscheen 22 juli een 33
c.-zegel met het portret van Holly-
woods top-gangster uit de jaren
'30, James Cagney (1899-1966).
Evenals voorgaande keren zitten
er ook van deze zegel twintig in
een velletje, en ook deze keer is de
velrand bijzonder informatief.
Op de rand staat Cagney namelijk
afgebeeld als de enternainer Ge
orge M. Cohan in Yankee Doodle
Dandy (1942) waarvoor hij een
Oscar kreeg. Cagney trad op in
meer dan zestig films en hij ont
ving de American Film Institute
Achievement Award, de Kennedy
Center Honor en de US Medal of
Freedom, Amerika's hoogste bur
gerlijke onderscheiding.
Eerder traden Marilyn Monroe,
James Dean, Humphrey Bogart en
Alfred Hitchcock op in de Holly-
wood-reeks.
tie die de belangen behartigt van
kinderverlammingspatiënten en
slachtoffers van verkeersongeluk
ken (1995), het aidsfonds (1996),
het astma- en allergiefonds (1997)
en de kankerbestrijding (1998).
Dit jaar zal de opbrengst van de
bijslag-zegel naar de Alzheimer-
vereniging gaan. De (blauwe) ze
gel met een gebroken rode letter 'a'
van 4,00 0,50 kr. verschijnt 25
augustus.
eigentijdse kunstenaars speciaal
voor zegels worden gemaakt.
Deel II van de nieuwe reeks ver
schijnt 25 augustus: 9,25 kr., Vier
kleuren (een hand van een pop
penspeler) van Thomas Kluge
*1969) en 16,00 kr., Jongen van Li
sa Malinovsky (*1957).
Een 8,75 kr.-zegel completeert de
ze emissiedag. Op de zegel het
nieuwe gebouw (De Zwarte Dia
mant) van de Koninklijke Biblio
theek aan het Kopenhaagse ha
venfront, dat in september in
gebruik zal worden genomen.
In Wenen is van 19 tot 30 juli Unis-
pace III gehouden, de derde we
reldconferentie over het vreed
zaam gebruik van de ruimte (I en II
hadden ook in Wenen plaats en
wel in 1968 en 1982). De Verenigde
Naties hebben op 7 juli voor de
vierde keer zegels aan dit thema
gewijd. Deze keer drie zegels (0,45
Zw.fr., 33 dollarcent en 3,50 Oos
tenrijkse schilling). De zegels zit
ten steeds in velletjes van tien
stuks met per paar doorlopende
beelden. Oplagen: 185.000 velle
tjes met de 0,45 fr.-zegel, 200.000
met de dollarcent-zegel en
240.000 met de Oostenrijkse zegel.
Een van de andere twee opmerke
lijke zegels herdenkt de Goldrush,
150 jaar geleden. Meer dan een
kwart miljoen mannen overspoel
de toen Californië, waar in 1848
goud was ontdekt. Er werd voor
200 miljoen dollar aan goud ge
dolven. De 33 c.-zegel die 18 juni
verscheen geeft een prachtig beeld
van enkele gouddelvers.
De derde zegel (33 c; 16 april) richt
het spotlight op Daffy Duck. Eer
der werden twee andere grote
Warner Bros.'-sterren geëerd,
Bugs Bunny (32c, 22 mei 1997) en
Sylvester Tweety (32c, 27 april
1998).
Al meer dan vijftig jaar geeft De
nemarken één bijslag-zegel per
jaar uit, waarvan de opbrengst
naar een goed doel gaat. De laatste
jaren waren dat een hulporganisa-
In 1997 sloot Denemarken een
schilderijen-reeks af, die dertien
jaar had gelopen en in totaal twin
tig zegels omvat. In aansluiting
daarop begon Denemarken vorig
jaar onder de titel 'postzegel
kunst' met een nieuwe reeks. Het
gaat om schilderstukken die door
Eerder verschenen VN-zegels in
het kader van van vreedzaam ge
bruik van de ruimte op 3 december
1962 (alleen in dollarwaarde), 14
maart 1975 (nu ook in franc- en
schilling-waarde) en 11 juni 1982
(idem).
In 1874 werd in het Zwitserse Bern
op een internationaal postaal con
gres de General Postal Union op
gericht, nu Universal Postal
Union (UPU) genaamd. Het 125-
jarig bestaan van de UPU, die nu
wereldwijd 189 leden telt, is in de
loop van dit jaar al door veel lan
den met de uitgifte van een zegel
gememoreerd, en er zullen zeker
nog vele volgen.
De Postadministratie van de Ver
enigde Naties sluit zich daar 23
augustus bij aan met de uitgifte
van drie blokjes van vier zegels,
waarop in het hart de wereldbol,
waaromheen vliegtuigen, satellie
ten, treinen en schepen cirkelen en
daar weer omheen mensen uit al
lerlei windstreken. Waarden: 4 x
0,70 Zw.fr. (56.000 blokjes), 4 x 33
c. (63.000 blokjes) en 4 x 6,50 s.
(69.500 blokjes).
Hero Wit
Cryptogram
Horizontaal: 5. Napoleon had het liever niet gevonden (8); 6. Tochtig beest? (8); 9. Het opheffen van de militaire
dienst (8); 11Dier dat een schrijver ouder maakt (5); 13. Geruchtmakend inde groei (6); 14. Zij is voorbij? (8); 15. Zo
lang hetstrektten behoeve van het college (8); 16. Eet gulzig alseen rund! (6); 17. De huid van een kip (3); 18. Een vet
tige hond is een viespeuk (9); 19. Geen gezonde drank meer voor de sterren (7); 20. Een vermoeide arts schrijft het
zichzelf voor (7).
Verticaal: 1. Dokter aan de afwas? (11); 2. Een actiegroep heeft er weinig aan (16); 3. Niet voor de mond van een flap
uit (4); 4. Onderin defies zit nog een beetje drank (8); 7. Korte rokjes zijn gebruikelijk in de auto-industrie (8); 8. Het
valies van een hond wordt ritueel verbrand (9); 10. Die arbeiders hebben een reden (12); 12. Talent voor de bouw (6);
16. Grappig dier van enorme afmetingen (8).
Stuur het ingevulde cryptogram - bij voorkeur per briefkaart - aan:
Puzzelredactie PZC
Postbus 18
4380 AA VLISSINGEN
Uw inzending moet uiterlijk woensdagochtend in ons bezit zijn. Vermeldt uw naam, adres en woonplaats.De PZC
stelt de volgende prijzen beschikbaar: eerste prijs een VVV.-bon van 50,-. Tweede, derde en vierde prijs een VVV-
bon van 25,-. De oplossing en de namen van de prijswinnaars vindt u in de PZC-bijlage 'Vrije Tijd' van volgende
week.
De winnaar deze week van de VVV-bon van 50,- is Chr. Biommaert, 's Gravenstraat 100 te Clinge.
De VW-bonnen van 25,- gaan naar E. Franken, Van Bossestraat 28, Vlissingen; J. van Iren, Sloestraat 38 te
Middelburg en M. van Leeuwen, Werckendetstraat 4 te Zierikzee.
De prijzen zullen binnenkort worden toegezonden.
MARK 875
