Slapen als een paus
Je moet wel gek van eilanden zijn
PZC
Gids voor
luxe hotels
in Italië
Een dagje
Helgoland
Nationale
jammarkt
in Neede
toerisme
33
zaterdag 7 augustus 1999
Villa's van Venetiaanse kooplui, villa's
waar Michelangelo nog de hand in
heeft gehad, het stulpje van miljardair
Paul Getty, voormalige eigendommen van
de Medici's, eeuwenoude kloosters, een
villa die ooit nog aan een paus heeft
toebehoord: het zijn niet de minste
adressen waar Luc Quisenaerts heeft
doorgebracht voor zijn boek Droomhotels
in Italië. Het fraai vormgegeven werk geeft
toegang tot de elegantste en soms ook
fascinerendste hotels in Italië. Maar
daarmee heeft de voormalige
touroperator, die op veertigjarige leeftijd
besloot de wereld rond te trekken (niet met
de rugzak, maar met een lederen reiskoffer
zijn dromen nog lang niet verwezenlijkt.
De komende jaren blijft hij als luxe
zwerver rondtrekken voor uitgaven over
Spanje Portugal, Noord-Amerika,
Afrika, De Indische Oceaan, Het Verre
Oosten, Mexico en de Caraïben.
Ieder mens droomt wel eens van luxe, al
zal dat voor de één een diner zijn in een
toprestaurant uit de Michelingids en voor
de ander een handtas van Prada. Met het
verschijnen van Droomhotels in Italië is
het aantal wensen op ons persoonlijke
verlanglijstje flink toegenomen. Met 36
om precies te zijn, want zelfs de sobere
luxe in hotel Raya op Stromboli, met wit
te kalkstenen muren, rotan meubels en
hier en daar een pi-imitief beeldhouw
werk, beantwoordt - bescheiden als we
zijn - aan onze ideeën over een droomva
kantie.
In zijn Italië-boekgunt de Vlaamse publi
cist Luc Quisenaerts ons een blik in enkele
van de meest tot de verbeelding spreken
de gastenverblijven. De drempel van
sommige van die luxe-oorden is hoog,
maar dankzij de prachtige stillevens van
zijn vaste team fotografen kun je als lezer
meegenieten van de idyllische charme en
grandeur.
Hemelbed
Wa teennachtineensuitemeteen verguld
hemelbed, een roomwitte marmeren bad
kamer en een trapje dat naar een roze
marmeren badkuip leidt, moet kosten? We
hebben geen flauw idee, want hoe uitge
breid de praktische informatie achter in
het boek ook is, prijzen komen we niet te
gen. Niet omdat Quisenaerts daarmee de
droom zou kunnen verstoren, maar, zegt
hij „omdat de prijs voor een overnachting
snel achterhaald is en afbreuk kan doen
aan de blijvende waarde van het boek."
Dat wil niet zeggen dat er uitsluitend pe
perdure hotels worden beschreven. Bij
navraag blijkt dat enkele onderkomens
rond de 300 gulden per kamer per nacht
kosten, zoals Torre di Bellosguardo in
Florence, San Domenico Palace in Taor-
mina, Villa Marguerita in Venetië en Bor-
go San Felice in Siena. En als ook dat bo
ven het vakantiebudget is, kun je altijd
wegdromen bij een hapje of een drankje in
zo'n pleisterplaats voor de happy few.
Met zijn landenserie lijkt de Belg vooral
zijn eigen droom te hebben verwezenlijkt.
Op zijn veertigste besloot de uit Lier af
komstige touroperator zijn handelsfonds
van autocarreizen te verkopen en de we
reld rond te trekken. Niet met de rugzak,
zoals zoveel in een midlife-crisis verwik
kelde leeftijdgenoten, maar met een lede
ren reiskoffer. Sindsdien trekt hij als een
luxe zwerver langs 's werelds fraaiste ho-
Quisisana: pure luxe in hartje Capri.
zegt de samensteller. Hoteleigenaren blij
ken tegenwoordig zelf contact op te ne
men, want het aantal reserveringen is ex
plosief gestegen. Vooral nu de gidsen, die
aanvankelijk alleen in de hotels werden
aangeboden, ook in de betere boekhandel
worden verkocht. Quisenaerts: „Droom
hotels spreekt blijkbaar een deelpubliek
aan van mensen die het ene jaar naar de
Provence gaan en het jaar daarop in
Toscane willen verblijven."
Waar Quisenaerts van profiteert is de nog
steeds groeiende belangstelling voor kor
te vakanties. Daarop inhakend is naast
Droomhotels het eerste deel van 'Te gast
in... de Provence' verschenen. Volgende
maand komt ook 'Impressies uit: Antwer
pen' uit met ruime aandacht voor de his
torie van de stad, maar ook voor hotels en
restaurants. De globetrottende Belg heeft
het zo druk, dat hij het tekstschrijven, zo
als hij zegt, „soms in onderaanneming"
moet geven.
Secuur
De meeste tijd is hij kwijt aan research
voor zijn boeken, het onderhouden van
contacten met hotels en het maken van de
uiteindelijke selectie; voor elk boek moet
een keuze worden gemaakt uit meer dan
honderd hotels. Quisenaerts heeft vrijwel
alle accommodaties bezocht, al zegt hij
niet overal te hebben geslapen. „Voor
mijn boek over Spanje probeer ik in vier,
vijf dagen Andalusië te doen. Om geen tijd
te verliezen ben ik heel goed voorbereid en
is elk deel van de dag gepland. Soms rijd
ik wel duizend kilometer per dag in mijn
huurautootje. Als er 's avonds een kamer
vrij blijkt te zijn in een hotel blijf ik een
nachtje slapen, maar dat moet dan wel
passen in mijn programma.
Er is heel veel te zien, aldus Quisenaerts:
„Honderd kilometer de bergen in, op zoek
naar een hotel, is geen uitzondering. Kom
ik terecht op een prachtige plek, dan geeft
dat een geweldige kick. Maar het komt
ook voor dat een hotel dat als zeer mooi
wordt omschreven in een folder, op een
druk kruispunt blijkt te liggen. Daarom
wil ik overal zelf zijn geweest.
Medelijden hoeven we niet met hem te
hebben, want het reizen zit hem nu een
maal in het bloed: „Een paar weken gele
den ben ik op Bali en Lombok geweest
voor wat bedoeld was als privé-vakantie
met de familie. Maar ook dat werd weer
een scouting trip. In totaal heb ik twintig
hotels gevonden die zo in een boek kun
nen. Als me zoiets overkomt, dan ben ik
erg in mijn nopjes.
Ellen Scholtens
Luc Quisenaerts: Droomhotels in Italië - Uitge
verij Terra Zutphen, f 99,-.
Medici-suite in La Posta Vecchia.
tels. Zijn doel is het samenstellen van een
serie van tenminste 25 'remarquabele'
boeken; een eigenzinnige selectie van
sfeerrijke, architecturaal boeiende en ka
raktervolle hotels.
Droomhotels in Italië is volgens het Qui-
senaers-concept vooral een kijkboek. Het
tekstaandeel blijft beperkt tot het geven
van beknopte achtergrondinformatie
over de hotels en hun vroegere en huidige
eigenaars. Verhalen over het historisch
erfgoed in Italië worden echter afgewis
seld met gedetailleerde beschrijvingen
van gastronomisch verantwoorde maal
tijden en sappige anekdotes.
Voordat er ook maar één letter geschreven
wordt over II Pellicano in Porte Ercole,
wordt een Britse piloot opgevoerd die een
routinevlucht maakt zoals hij er al zoveel
had gemaakt. Het toestel van Michael
Graham raakt echter in de problemen en
staat op het punt neer te storten in het
Afrikaanse oerwoud. „Michael had geen
tijd om na te denken of om het risico te be
rekenen... hij sprong. Zonder parachute,
zonder iets, behalve de hoop dat het dich
te gebladerte zijn val zou stuiten."
Het eind van het verhaal is dat Michael
Graham veilig de grond bereikt, dat de
Amerikaanse Patsy Daszei over zijn bele
venissen leest en het tweetal elkaar bij
toeval ontmoet op een rotsige kaap in Ca-
lifornië, Pellican Point geheten. De rest is
'history': hun liefde leeft voort in II Pelli
cano, het hotel dat het stel dertig jaar ge
leden liet bouwen op een rotsige kaap met
een schitterend uitzicht op zee en Corsica.
Romantischer kan (bijna) niet. Of toch,
als we we lezen over Quisenaerts' verblijf
in vijfsterrenhotel Santa Caterina toen
zijnrotanstoel „bijna leek te zweven op de
warme, van bloemengeur vervulde lucht,
hoog boven de blauwe Middellandse
Zee." Het terras lag volgens hem in een
verkoelende schaduw. Mijlenver schitter
de de kustlijn van Amalfi in de zon en de
hitte „leek op te stijgen uit het water."
Exclusiviteit
Dat de deuren van 's werelds mooiste ho
tels voor hem wijd open staan, is een pret
tige bijkomstigheid. De gastvrijheid die
hij ontvangt, blijkt echter iets van de laat
ste tijd te zijn,want in het begin dacht ie
dereen dat ik de zoveelste hotelgids zou
gaan maken."
Quisenaerts, markante kop die enige ge
lijkenis vertoont met (een jonge) Toon
Hermans, liet zich niet ontmoedigen en
Uitzicht op Venetië vanuit hotel Europa en Regina.
begon zijn eigen uitgeverijDoor exclusi
viteit te beloven (het eerste boek ver
scheen in een beperkte oplage) gingen de
door hem benaderde hoteliers één voor
één overstag. Vooral omdat nu eens niet
het eeuwige kransje vijfsterrenhotels
werd opgezocht, maar een voormalige
watermolen, een abdij of zo'n typisch
Provengaals huis, een mas. „Van deze
werkwijze plukken we nu de vruchten",
Een dagje Helgoland: wandelen op een klif op
ruim zestig meter boven de
Noordzeespiegel, vogels kijken, belastingvrij
winkelen en vis eten. Het kan allemaal net in de
drie en een half uur tussen aankomst en afvaart
van de snelle catamaranveerboot. Naar een
Duitse rots vanuit de Eemshaven. Ongeveer
zeven uren op zee voor een ongewone dagtocht.
Ruim zestienhonderd mensen en zeven
koeien wonen op Helgoland, dat on
geveer 170 kilometer van de Nederlandse
en ruim 50 kilometer van de Duitse kust
als een baken in de Noordzee ligt. En vo
gels, heel veel zeevogels. Drieteenmeeu-
wen, zeekoeten, jan-van-genten en pape
gaaiduikers. Ze nestelen bij duizenden in
de rode rotswanden. Helgoland is het
kleinste beschermde natuurgebied ter
wereld.
Verder is er weinig te bewonderen op de
nagenoeg boom-, auto- en fietsloze rode
rots, die bij Duitsers vooral geliefd is als
kuuroord en belastingvrij koopjespara
dijs. Het eiland is zowel per boot als vlieg
tuig te bereiken vanaf bijna alle Duitse
Waddeneilanden en vanuit grote haven
plaatsen als Bremen, Hamburg, Cuxha-
ven, Bremerhaven en Wilhelmshaven. En
sinds kort ook vanuit de Eemshaven, via"
Borkum.
Vier Duitse veerbootrederijen - waaron
der AG Ems die vanuit de Groninger in
dustriehaven op Borkum vaart - hebben
afgelopen winter gezamenlijk in het Au
stralische Freemantle een hogesnelheids-
catamaran laten bouwen. Ongeveer 21
miljoen gulden kost deze knalrode snel-
boot, die met 450 mensen aan boord met
40 knopen (75 kilometer per uur) over de
Noordzee scheert.
Thuishaven
Deze dubbeldeks 'Cat No. 1- die Norder-
ney als thuishaven heeft - vaart 's zomers
elke donderdag van de Eemshaven naar
Helgoland. Vertrek 's morgens om kwart
voor negen, even afmeren op Borkum en
de aankomst op Helgoland is rond het
middaguur. Terugreis stipt om half vier en
dan vanaf Borkum met de 'gewone' veer
boot het laatste stukje (50 minuten) terug
Dagtrip Helgoland: ongeveer zeven uren o
naar de Groninger kust, kwart over zeven
's avonds weer aan wal.
Zijn de Duitse eilanden vergeleken bij on
ze Waddeneilanden toch al niet echt ge
zellig, Helgoland heeft vrijwel niets wat
de kwalificaties pittoresk en schilderach
tig verdient. Alleen de veelkleurige hou
ten visserschuurtjes, de 'Hummerbuden'
(kreeftbarakken) bij de verder sfeerloze
haven en aan het begin van het dorp, zijn
zee voor een ongewone excursie.
het fotograferen waard. Verder is de be
bouwing niet anders dan in ieder ander
gemiddeld Duits dorp van na de oorlog.
Want de huidige nederzetting op Helgo
land is pas in de jaren vijftig gebouwd. En
daarmee komen we op een mogelijke
tweede reden - na de natuur - voor een be
zoek: de merkwaardige geschiedenis. Be
schreven in vele dikke boeken en hand
zaam samengevat door Nederlands
bekendste lijder aan insulafilie (eiland
ziekte), Boudewijn Büch, in zijn boeken
'Eilanden' en 'Eenzaam'.
Prachtige ruil
Een greep uit de rijke historie: uitgere
kend tijdens het Engelse bewind in de vo
rige eeuw werd in 1841 op Helgoland een
van de meest verafschuwde volksliederen
ter wereld gecomponeerd: 'Das Lied der
DeutschenDe dichter Hof mann vonFal-
lersleben heeft er een standbeeld aan
overgehouden op het dorpsplein.
In 1890 mocht Duitsland het eiland terug
hebben en dat leidde tot een prachtige ruil
met allerlei Germaanse stukjes grondge
bied in Afrika: de Engelsen kregen het
Oost-Afrikaanse sultanaat Witu, een lap
je Somalië en het protectoraat van de
Zanzibareilandjes. En Duitsland kreeg
van de Engelsen als bonus een honderden
kilometers lange reep Afrika tussen Na
mibië en de Zambezirivier.
Belangrijker voor de hedendaagse bezoe
ker is dat dit Helgoland Verdrag er voor
zorgde dat het eiland de status van vrij-
handelspost te allen tijde mocht behou
den. De rookwaren, drank, cosmetica en
souvenirs, die zelfs op luchthavens niet
meer belastingvrij kunnen worden ge
kocht, zijn hier anno 1999 dus nog steeds
winkel na winkel 'zollf rei' aan te te schaf
fen. Reden drie, nu de Butterfahrten zijn
afgeschaft.
De Tweede Wereldoorlog betekende bijna
het einde van Helgoland. De rots diende
als een belangrijk strategisch punt voor
de Duitsers en na de capitulatie vierden
de geallieerden hun frustraties bot op de
ze onneembare vesting: in april 1945
bombardeerden ze het eiland twee dagen
lang vanuit de lucht. De kraters zijn nu
nog te zien.
Springstof
De drieduizend bewoners werden gede
porteerd en twee jaar later werden alle
bunkers, grotten en andere gaten in de
rots volgestopt met 6700 ton springstof.
De grootste niet-nucleaire ontploffing al
ler tijden (ongeveer een derde van de
kracht van de atoombom op Hiroshima)
kon de steenklomp echter niet wegvagen.
Pas in 1952 kreeg Duitsland het eiland te
rug en mocht de wederopbouw beginnen.
Roel Snijder
Dagtocht Eemshaven-Helgoland, elke donder
dag tot en met 26 augustus. Prijzen: 88,- per
persoon, familiekaart twee volwassenen en
tioee kinderen 250.-. Reserveren is noodzake
lijk: tel. 0596-516.0S4.
Wel eens paardenbloemblaad-
jesgelei of knoflookjam ge
proefd? Of een vorkje Jamaica
stoofpot met tropische vruchten ge
prikt? Het zijn enkele van de verras
sende culinaire creaties op de Na
tionale Jammarkt in het Gelderse
dorp Neede (tussen Borculo en
Haaksbergen).
Voor de ware zoetekauw verandert
Neede op woensdag 18 augustus in
een smulparadijs. Meer dan hon
derd kramen, volgestouwd met
fruitproducten, zijn er te vinden op
de enige Jammarkt die ons land rijk
is. Maar ook liefhebbers van iets
pittigers komen er volop aan hun
trekken. Wat te denken van bijvoor
beeld adembenemende knoflook-
marmelade, spirituele Franse wijn
confiture of kruidige chutneys?
Eigenlijk ligt het niet voor de hand
dat uitgerekend Neede zich presen
teert als jamgemeente. Uitgestrekte
boomgaarden, zoals in de Betuwe,
zijn er in geen velden of wegen te be
kennen. Die werden al in de jaren
dertig gerooid. Sommigen willen in
het kader van de plattelandsver
nieuwing de fruitteelt nieuw leven
inblazen; maar concrete plannen
moeten nog wortel schieten.
Toch heeft het Gelderse dorp een ii
rij ke j amhistorievertelt gemeente-
voorlichter Arjan vanFaassen. Ooit
stond er de beroemde jamfabriek
van de Tuinbouw Maatschappij
Gelderland. In de gloriejaren werk
ten er 160 mensen. De merken 'Su-
perba' en 'Supra', met het kenmer
kende oranje-witte blokjesetiket,
werden over heel de wereld geëx
porteerd. Maar de hoge transport
kosten nekten het Needse bedrijf. In
1931 sloot de fabriekspoort voor
goed.
Weggehoond
Het gemeentebestuur van Neede
vond in dat rijke jamverleden een
kapstok voor een Nationale Jam-
markt. Van Faassen: „Het idee werd
weggehoond. Maar we hebben
doorgezet. De eerste markt, in 1991,
telde twintig kramen. Die trokken
meteen al 15.000 bezoekers. De
stand van jamfabriek Heinz bij
voorbeeld was binnen twee uur
door zijn hele voorraad heen."
De laatste jaren lokt de Jammarkt
40.000 smulpapen uit heel het land.
Die komen als vliegen af op de jams
en op de ambachtelijk gemaakte ge
lei, vruchtensappen, siropen, limo
nades.
De 9e editie van de zoete markt telt
ruim honderd kramen. De gemeen-
tevoorlichter vindt dat wel zo'n
beetje het maximum. „Anders
wordt het té uitgebreid en daarvoor
is ons dorpscentrum te klein." Van
Faassen juicht het toe, dat ongeveer
de helft van de kramen wordt be
mand door hobbyisten. „Dat is de
charme van de Jammarkt; je vindt
er kramen van grote jamf abri eken
en importeursmaar ook van part i -
culieren die op een campingtafeltje
tien potjes zelfgemaakte jam verko
pen. Daar zitten soms verrassende
creaties tussen. Bijvoorbeeld spe
culaasjam, of paardenbloemblaad-
jesgelei."
Internationaal
Inmiddels is het Gelderse jampara
dijs tot over de landsgrenzen
bekend. Ook dit jaar komen er am-
bachtelijke jammakers uit Frank- 3
rijk en Engeland naar de Achter
hoek. ,De Engelsen staan verbaasd
over wat ze hier zien. Ze komen toch
uit hét jamland van de wereld. Maar
zelfs daar bestaat niet zo'n grote i
markt, hooguit een paar kleinere
fairs in de dorpen."
Het Engelse aanbod op de Jam
markt bestaat onder meer uit re-
lishes, mincemeat, mint jelly en le-
moncurd, een gelei met eieren. Ook
diverse importeurs zorgen voor een
internationaal tintje. Zij bieden
traditionele fruitproducten aan uit
Schotland, Duitsland, België, De
nemarken en derde-wereldlanden.
Volgens Van Faassen neemt de be
langstelling voor het zelf maken
van jam toe. Hij leidt dat onder
meer af uit de grote animo die op de
Jammarkt bestaat voor stands met
geleisuikers, pectine, inmaakbeno-
digdheden, receptenbundels, kook
boeken en keukengerei.
Voorlichting
De Jammarkt is ook een bron van
informatie. De Pomologische Ver
eniging geeft voorlichting over ou
de en bijzondere fruitrassen. Een
imkerij doet mee onder met motto
'Geen bijen, geen jam'. Ook het
Wijngaardeniersgilde is present.
Een culinair journaliste fungeert
afs vraagbaak en geeft adviezen
voor het inmaken van fruit. Colle
ga-jamgemeente Tiel stuurt een
corsowagen en twee Fruitambassa-
drices om reclame te maken voor
het befaamde Fruitcorso in Tiel (op
11 september).
Aad Struijs
De jammarkt in Neede Gelderland) is
woensdag 18 augustus open van 11 tot
18 uur.
Lekker met jam is de titel van het eigen
receptenboekje van de Nationale Jam
markt. Het bevat de beste en bijzonder
ste inzendingen van een jamrecepten-
wedstrijd. Er staan niet alleen recepten
in voor een groot aantal jams, confitures
en marmelades, maar ook voor gerech
ten, gebak en toetjes met jam. Het boekje
(ISBN 90-804398-1-9) is op de Jam
markt te koop voor 9,95. Het kan ook
ivorden besteld door f 12,75 over te ma
ken op giro 83.87.16 van de gemeente I
Neede, onder vermelding van 'jamboek- j
je'.
