Ernest Hemingway leeft
nog steeds in Key West
31
Op de rand
van de States
32
li?"FMÉ
37
39
PZC
zaterdag 7 augustus 1999
vrije tijd
Key West
Honderd jaar geleden
werd Ernest
Hemingway geboren. Vooral
in Key West genoot hij van
het leven, met veel alcohol en
vrouwen. Van beide hield hij
even veel. De eenzame
levensgenieter schreef ooit
aan een vriend: ,,Ik leef
slechts één keer, en dan wil ik
ook op een plek wonen die me
interesseert."
De snelweg naar de zee noemen de Flo-
ridanen him Highway One van Mia
mi naar de Keys. Een weg - van brug naar
brug, maar liefst 42 in totaal - ogenschijn-
lijk naar het einde van de wereld: Key
West. Constant deinend in dat Ameri
kaanse ritme van maximaal 55 mijl per
uur.
De Keys ogen vanuit de lucht als een soort
snoer van smalle subtropische eilanden
tussen de azuurblauwe Atlantische Oce
aan en de Golf van Mexico. Een ketting
van stukjes grond, soms zo smal, dat je
vanaf de weg aan de ene zijde de zon ziet
opkomen en haar aan de andere kant ziet
ondergaan.
Op weg naar West verandert na de be
faamde Seven Miles Bridge de omgeving
én de sfeer. De bebouwing neemt af en de
weg wordt nog slechts omzoomd door een
wirwar van mysterieuze mangrove-ei-
landjes en veelal kleine jachthaventjes.
Tot Key West zelf, waar kauwgumroze
taxi's laveren door straten met groene
mangobomen en houten huizen in pastel
tinten.
Corrupt
Tot begin deze eeuw wareh de Keys
slechts toegankelijk per boot. Veel eiland
jes trokken avonturiers aan; het corrupte
Cuba lag immers om de hoek. Piraten,
smokkelaars, en soms een enkele integere
visser. Met name West, het laatste van de
dertig Keys-steps, heeft een kleurrijke ge
schiedenis, vol heldenverhalen en vissers
latijn.
Voor de bruggen was er ooit een spoorlijn,
die in 1912 werd aangelegd omdat de ma
rine een basis in Key West opende. Slechts
23 jaar hielden de rails stand, voordat ze
in 1935 voor een groot deel tijdens een or
kaan werden verwoest. Nog steeds bepa
len vandaag de dag hele stukken voorma
lige spoorbrug vanaf Highway 1 als
angstaanjagende staketsels het weidse
uitzicht naar zee.
Anno 1999 is Key West zo gemakkelijk be
reikbaar, dat het een toeristische trek
pleister is geworden. Een plek van slechts
wind, ruimte en zee. Met de geur van dood
zeewier, over de kade spoelende golven,
wuivende palmen in een harde wind en
bloeiende hibiscussen en oleanders in de
straten. Takken van majestueuze tropi
sche bomen hangen neer en groeien door
tot in de grond, alsof het luchtwortels zijn
Opvallend is de pittoreske architectuur
met het prachtige houtsnijwerk. De mees
te onderkomens zijn ooit gemaakt door
scheepstimmerlieden. Sommige huizen -
hoe Amerikaans! - werden in hun geheel
per boot van de Bahama's naar Key West
vervoerd.
Levensgenieter
Toeristen komen tegenwoordig massaal
voor water, koraalriffen, glasbodembo-
ten, het snorkelen en het duiken. En ook
voor de namaak-mondaine feesten in die
brutale sfeer van die vroegere bewoner en
eenzame levensgenieter Ernst Heming
way (1899-1961), die zo nadrukkelijk zijn
stempel op de plek met de mooiste zons
ondergangen van Amerika legde. De No
belprijswinnaar, die er lang woonde, die
er ondanks veel drank en mooie vrouwen
zijn productiefste jaren kende, 'leeft' nog
steeds een beetje in Key West. Niet eens
zozeer in het museale Hemingway House,
waar nog steeds zijn schommelstoel op de
veranda staat, en zeker niet meer in zijn
stamcafé Sloppy Joe's Bar, waar tegen
woordig het verkeerde soort gasten zich
quasi-literair voordoet. Nee, meer in de
gewone straat, aan de kust, op een steeds
moeilijker te vinden stil terras. Daar krij
gen zijn boeken drie dimensies, daar be
kruipt je nog het gevoel 'zijn' hoed op te
zetten.
„God, wat is Key West een fijne plek",
schreef Hemingway ooit aan een vriend.
„Ik leef slechts één keer, en dan wil ik ook
Ernest Hemingway's huis in Key West: Orkaanbestendig en - wat de schrijver belangrijker vond - voorzien van een grote wijnkelder.
op een plek wonen die me interesseert."
Sterker nog, in vrijwel alle brieven aan
bekenden vroeg hij zijn vrienden over te
komen naar zijn zo geïsoleerde buiten
plaats. De vader van alle reisverhalen als
schrijver van een VW-brochure avant la
lettre.
Wat is er gebeurd met het huis aan de Whi
tehead Street waarin Hemingway woon
de? Hij koos indertijd voor een stenen
huis, in 1851 gebouwd in Spaans kolonia
le stijl, dat orkaanbestendig was. Zelfs de
laatste woeste aanval der natuur, de or
kaan Georges, heeft het Hemingway
House doorstaan.
Gin-tree
Maar wat bij Hemingway de doorslag gaf,
was de grote wijnkelder onder het huis.
De steen werd ter plekke gewonnen,
waardoor een grote wijnkelder vrijkwam.
In 1931 schreef hij over zijn aankoop: „Dit
wordt een fantastisch huis. Het lijkt op
een goede Utrillo en op Miro's boerderij.
In de tuin groeien vijgen, kokosnoten, en
citroenen in overvloed." En dan, zonder
géne zijn drankzucht erkennend: „Ik zou
willen dat ik een gin-tree kon planten."
Zijn toenmalige vrouw Pauline liet in de
tuin een kostbaar zoutwaterzwembad
aanleggen. Binnenshuis roepen de voor
werpen een echo van herinneringen op
aan de vele reizen van Hemingway. Zoals
een oud Spaans hek voor het echtelijke
bed, een Spaans visserstoeltje, een Mexi
caanse kast, kroonluchters en schilderij
en.
Hemingway had iets met katten. Van Pi
casso kreeg hij een stenen kat cadeau, en
van een kapitein een bijzondere, zesteni-
ge kat. Volgens de schenker zou het dier
geluk brengen. Daar was Hemingway ge
voelig voor; hij fokte de katten zorgvuldig
door. Inmiddels lopen er zo'n zestig rond,
die niet langer 'Snowball' worden ge
noemd, maar vernoemd zijn naar film
sterren en schrijvers, zoals Marilyn Mon
roe, Mariene Dietrich en Edgar Allan Poe.
In de tuin staat nog immer zijn studio,
waar hij onder meer To have and have not
en The snows of Kilimanjaro schreef. Hier
ontstond het idee om The old man and the
sea te schrijven, waarvoor hij later de No
belprijs kreeg. In 1939 schrijft Heming
way in een brief aan een vriend dat hij het
verhaal van een oude visser wil gaan
schrijven die in zijn eentje de zee op gaat.
Dat hij daarvoor met de oude Carlos mee
zal varen om te ei-varen wat hij doet en
wat hij denkt tijdens die lange strijd met
zijn bootje, uit het zicht van alle andere
boten en helemaal alleen op zee.
Hemingway schreef slechts 600 tot 700
woorden per dag, in potlood, met de hand,
soms op een smoezelig blocnootje op een
plakkerig tafeltje in de bar. Zijn vrouw
tikte de tekst later uit. Hij was altijd op
zoek naar die ene ware zin, die ene ware
titel. Hij vervloekte de tijd die het hem
kostte voordat hij wist wat de goede titel
was. Hij beschouwde schrijven als een
ziekte. Het werd voor hem een obsessie om
beter te willen schrijven dan een ander
ooit had gedaan.
Avontuur
Wat hem gemakkelijker afging dan
schrijven, was avontuur en actie. Dat
vond hij volop op zee tussen Key West en
Cuba en in de kroegen van Key West. Daar
trof hij de vrienden van zijn eigen allooi,
bewoners die vanouds gewend waren om
alles te doen: van het smokkelen van wa
pens tot en met keurige passagiers meene
men om uit vissen te gaan.
Een van die drink- en zeemaatjes, Cap
tain Tony, weet zich nog te herinneren:
„De vissers hielden van hun werk en pak
ten iedere gelegenheid aan om geld te ver
dienen." Hijzelf bracht wapens en men
sen naar Cuba en verdiende daar veel geld
mee. Jaren later, tijdens de Castro-revolu-
tie, handelde hij weer in omgekeerde rich
ting: hij bracht wapens, mensen en rum
uit Cuba naar de Verenigde Staten. Op de
ze trips ging Hemingway met hem mee om
te kunnen vissen. Hemingway liet, net als
de personages in zijn boeken, graag be
De toerisme-industrie maakt nog dankbaar gebruik van de schrijver, die in de jaren
dertig in Key West inspiratie opdeed voor 'The old man and the sea'.
Captain Tony's Saloon heette in de tijd van Hemingway Sloppy Joe's Bar; van de sfeer
van toen is weinig overgebleven.
langen samenvallen. Volgens Captain To
ny waren er in die tijd geen regels op Key
West; het was een stad van gokken en
vrouwelijke verleidingen. Dat alles, be
nadrukt hij, was de echte reden dat He
mingway zo van Key West hield. Zijn
ultieme genot was rumdronken thuis ko
men en met een vreemd, maar mooi mens
zijn eigen vrouw confronteren.
Ordinair
Dat is allemaal voorbij. Key West is nu een
'ordinaire' toeristenstad, met het He
mingway House als museum. Hemingway
zelf had het indertijd al aardig voorzien:
„Ze proberen de vissers uit hun huizen te
krijgenzodat ze daarvoor in de plaats du
re appartementen neer kunnen zetten. Ze
zullen Key West tot een beauty spot voor
toeristen maken."
Eigenlijk, vindt Captain Tony, zou de toe
rist in de zwarte wijk van Key West, Baha
ma Village, moeten gaan kijken. In deze
wijk, die toentertijd een slechte naam
had, lag Hemingways lievelingsrestau
rant, Blue Heaven. Boven waren de pros
tituees, beneden kwamen veel homo's, en
in de tuin werden bokswedstrijden ge
houden. Hemingway zelf, zo wil het ver
haal, was geen goede bokser, maar wel een
oersterke straatvechter.
„Hemingway werd gefascineerd door de
mensen in Bahama Village. Hij hield van
de gewone man, de zwarten en de vissers.
Dat zie je terug in de karakters van zijn
boeken. Hij hield niet van mensen met
veel geld." Dat was toen. Tegenwoordig
kun je in de lommerrijke tuin van Blue
Heaven goed en bijna chic eten aan hand
beschilderde tafels met levende muziek.
De vraag is of Hemingway er nog zou wil
len komen.
Behalve de zee staat ook de drank cen
traal in de boeken en het leven van He
mingway, die al sinds zijn vijftiende
dronk. Weinig dingen, zo zei hij zelf, had
den hem meer plezier gegeven in zijn le
ven dan alcohol. Voor hem was het een
manier om de sleur van een dag schrijven
te doorbreken. Een aantal van Heming
way's verhalen is gebaseerd op de verha
len die hij in zijn Sloppy Joe hoorde van
bareigenaar Joe Russell. In 1932 werd de
ze bar om een patio heen gebouwd: de
boom staat nog altijd midden in de bar.
Tegenwoordig heet de bar Captain Tony's
Saloon. Veel beroemdheden kwamen hier
ooit drinken en biljarten: Elizabeth Tay
lor, Tennessee Williams, Truman Capote
en Martha Gellhorn, de latere vrouw van
Hemingway. Duizenden van hen lieten
een visitekaartje of een bh achter, waar
achter inmiddels de muren en het plafond
schuilgaan. De sfeer wordt steeds kit
scheriger, de muziek steeds luider. Van
Hemingway resteert eigenlijk alleen nog
maar de poster met die grijze baard.
Karin Anema
jP lip j
j
1 llllw 1
HUB b ¥-V
Onze ijsco heeft een
lange geschiedenis
Zomerfruit is lekkerder
op kamertemperatuur
Ratten zijn slimme,
schone huisdieren
Moderne kasten laten
hun inhoud zien
Hangende badkamer is
gemakkelijk schoon te
maken
Gids voor droomhotels
in Italië
Opel maakt
attractiepark van eigen
fabriek
Touring is de edelcombi
van BMW
Koffer voor de
reislustige fietser
Nieuwe sensor
analyseert menselijke
gassen
Fifa 99 voor Playstation
verrast
voetballiefhebbers
Puzzel en postzegels
