Duitslands
juwelenkistje
verjaart
Neurenberg
viert 950-jarig
bestaan
30
31
33
35
p vrije tijd
zaterdag 24 juli 1999 J J
Duitsland heeft een bekende jarige.
Neurenberg. Stad van het speelgoed.
Maar ook van Hitlers rassenwetten en van
het oorlogstribunaal. In 2000 bestaat de
stad 950 jaar, maar nu al wordt een begin
gemaakt met het feest. Op 25 september
zullen gasten uit heel Europa in het
centrum van de stad aanschuiven voor het
nuttigen in de open lucht van een
vredesmaaltijd. Een feestelijk etentje aan
een meer dan zes kilometer lange tafel,
hetgeen stellig een vermelding oplevert in
het Guinness Book of Records. Niettemin
een gebeurtenis met historische
achtergrond. Want in 1649, precies 350 jaar
geleden dus, werd in Neurenberg ook al een
vredesmaaltijd geserveerd ter afsluiting
van een vredescongres dat het officiële eind
bezegelde van de Dertigjarige Oorlog,
maar ook van onze 'eigen' Tachtigjarige
Oorlog.
"NTeurenberg zal zich het hele weekend
-LN in september presenteren als stad
van de vrede en mensenrechten. Want te
gelijk met de maaltijd zal het de interna
tionale prijs voor de mensenrechten uit
reiken tijdens een congres dat gaat over
vrede, religie en mensenrechten en met
veel manifestaties op allerlei gebied om
geven zal zijn.
In het licht van de jongste geschiedenis
lijkt de presentatie niet vrij van ironie.
Geen stad in Duitsland waar de nazi 's zo'n
zwaar stempel op hebben gezet als op
Neui'enberg. Toch is Neurenberg door de
eeuwen heen een open, humanistische
stad geweest, die in het algemeen anders
denkenden ruimte bood. Bijvoorbeeld in
de tijd van de reformatie. Het was de eer
ste protestantse stad.
Ooit had Karei IV bepaald dat iedere
nieuwe Duitse keizer zijn eerste rijksdag
in Neurenberg diende te houden. Dat
sprak Hitier aan. De stad had de pech dat
de Führer in dit historische voetspoor
trad en besliste dat Neurenberg de plaats
moest worden voor de jaarlijkse partij
dag. En zo herbergde de stad jaarlijks een
menigte fanatieke nazi's uit alle hoeken
van het land; lawaaiige dwepers onder in
vloed van massaal gemarcheer, unifor
men, duizenden banieren, dreunende
hoempamuziek en het retorische getetter
van de Führer zelf. Massa enscenering
waarvoor een enorm complex werd ge
bouwd, het Reichsparteitagsgelande.
Deplorabel
Het ligt er nog steeds, zij het in deplorabe
le toestand. Niettemin een navrante toe
ristische bezienswaardigheid waarmee
Neurenberg toch wel wat in z'n maag zit.
Dit was de plek waar het Duitse volk werd
voorbereid op oorlog, waar de beruchte
Neurenberger wetten werden afgekon
digd (1935), die onder meer joden hun
burgerrechten ontnamen en de haken-
kruisvlag tot officiële nationale vlag
maakte.
Via Luitpoldheunhet eindpunt van lijn 9
sta je al snel op het Reichsparteitagsge
lande dat door zijn ongehoorde afmetin
gen al direct iets duidelijk maakt van de
nazistische grootheidswaan. Een onaf
zienbaar groot opstelveld voor het leger,
een enorm colosseum-achtig congresge
bouw voor zeventigduizend mensen, het
Zeppelinfeld met zijn tribune van waar
Hitier de massa aan zijn voeten toe
schreeuwde. Dat alles gevat in veel groen
met grote vijvers. Niettemin, een histo
risch monument voor grootheidswaan.
En voor massahysterie die eindigde in
oorlog, terreur, holocaust. Overal in de
wereld staan monumenten voor de slacht
offers van het nazisme. Hier staat een mo
nument voor de daders. Bewaren? Afbre
ken?
In feite heeft de tijd zijn ontluisterend
werk al gedaan. Het nazi-colosseum is een
rommelige opslagplaats, de Zeppelintri
bune een afgebrokkelde bouwval. Wat
eens heilige grond voor brallende nazi's
was, is nu eën grote, groene uitlaatplaats
voor honden. Neurenbergers joggen er de
welvaart van het lijf, kinderen skeeleren
er. Vrachtwagens vinden er een parkeer
plek en autorijscholen laten er de leerlin
gen slalommen. Kortom, het staat
allemaal veraf van wat de nazi's ooit be
oogden.
Documentatiecentrum
Het ziet er overigens nu naar uit dat een
deel van het complex eindelijk een in his
torisch opzicht passender bestemming
zal krijgen. De musea van Neurenberg
hebben plannen gemaakt voor een histo
risch documentatiecentrum in de con
greshal. Waartoe het nazi-colosseum een
fikse en dure opknapbeurt zal moeten on
Congresgebouw der nazi's, ooit plaats voor 70.000 volgelingen van Hitier, nu een rommelige opslagruimte en straks onderkomen voor een documentatiecentrum.
dergaan. Jaarlijks trekt het Reichspartei
tagsgelande ruim honderdduizend bezoe
kers uit de hele wereld. Ze staan er vol
onbegrip en hebben hun vragen. Het be
oogde documentatiecentrum moet straks
de antwoorden geven.
Het is niet de enige erfenis waarmee de
nazi's Neurenberg hebben opgescheept.
Het was ook de stad waar eind 1945 de
processen begonnen tegen de van oorlogs
misdaden beschuldigde nazi-kopstuk
ken. Nog geen jaar nadat de oude, histori
sche binnenstad vrijwel volledig was plat
gebombardeerd. Weer had Neurenberg
pech. Want, ironisch genoeg, wat alle
maal werd weggevaagd, niet het paleis
van justitie en omdat het vrijwel het enige
onbeschadigde justitieel centrum van
enige omvang in Duitsland was, werd
Neurenberg aangewezen als proces-
plaats. En natuurlijk was de locatie Neu
renberg tegen de achtergrond van alle
bombarie van de partij dagen, als plek van
justitiële ontluistering niet helemaal zon
der betekenis.
Zittingszaal 600
Het paleis van j ustitie in de Further Stras-
ze, begin deze eeuw opgetrokken in neo-
renaissancestijl, is nog steeds volop in ge
bruik. Maar het is te bezoeken, evenals
zittingszaal 600 waar het historische
proces destijds werd gehouden. Je kunt
natuurlijk de pech hebben dat er net een
zitting is. Foto's geven op een der verdie
pingen tekst en uitleg.
Lange tijd is de jarige stad een centrum
van humanisme geweest, kunsten en we
tenschap kwamen er tot bloei. Het eerste
zakhorloge, de eerste wereldbol, ze wer
den in Neurenberg gemaakt. Het was de
stad van de Meistersinger, van Hans
Sachs ('Die Meistersinger von Nürnberg')
en van Albrecht Dürer. De eerste Duitse
Chris van Twisk
Informatie Vredesmaal: ledereen kan deelne
men aan het Vredesmaal op 25 september. En
het kost niets. Er zijn speciale arrangementen.
Informatie en reserveringen: Congress-und
Tourismus Zentrale Nürnberg, tel. 0049-911-
23 360, fax 0049-911-23 36166, e-mail: touris-
mv.s@nuernberg.btl.de. Voor toeristische
informatie over Neurenberg en over de feeste
lijkheden rond z'n 950-jarig bestaan: Duits
Verkeersbureau, Hoogoorddreef 76, 1101 BG
Amsterdam Z.O., tel: 020-697 80 66. fax: 020-
691 29 72, folderbestellijn: 0900-109 10 29 (60
ct.p.m.), emtfil: duitsland@compuserve.com.
Zum Gulden Stern, Bratwurst als culinaire verrassing.
Foto boven: herinneringen aan Neuren-
bergs rijke verleden.
stoomtrein pufte naar en van Neurenberg.
De stad heeft er nog een spoorwegmuse
um aan overgehouden. En er staat een
speelgoedmuseum want het was ook de
stad van het speelgoed.
De Neurenbergers hebben met veel zorg
en toewijding hun oude, historische bin
nenstad opgebouwd. Een enorm karwei.
Wie er nu ronddwaalt kan zich makkelijk
in het rijke verleden wanen; begrijpen dat
Neurenberg bekend stond als het 'juwe
lenkistje van het Duitse rijk'Het huis van
Dürer trekt natuurlijk vele bezoekers.
Het slot staat er weer. Wat in de oude stad
wel in tact bleef tijdens het bombarde
ment van 1945 was het enorme onder
grondse gangenstelsel van vroegere brou
werijen. Het fungeerde haast letterlijk als
juwelenkistje, want daar was in de oorlog
een groot deel van Duitslands waardevol
le kunstbezit ondergebracht. Het bleek
een veilige bewaarplaats. Nu vormt het
gangenstelsel een nieuwe attractie. Sinds
deze zomer is het open voor het publiek.
Al is er bovengronds genoeg om er een
vrije dagen plezierig door te brengen.
Desgewenst op de fiets, want er is een ar
rangement waarbij je bij je hotelonder
dak ook een fiets tot je beschikking krijgt.
Neurenberg is zeker een attractieve win
kelstad met leuke hoekjes en met genoeg
lijke, betaalbare eethuisjes. Waar zelfs de
Bratwurst anders smaakt. Ga maar eens
Zum gulden Stern, naar de 'Historische
Bratwurstküche' aan de Zirkelschmieds-
gasse. Daar in Duitsland oudste braad
worstkeuken wordt van het simpele
worstje een culinaire verrassing gemaakt.
Parket
verzamelnaam
voor alle houten
vloeren
Inspirerende ode
aan de
volksschilderkunst
Overzicht van de
hypotheken
Nederlander was
van oudsher een
visliefhebber
Parijse couturiers
pakken uit met
millenniumshows
Lekkere wijn op
een halve dag
rijden
Suzuki zet aanval
op cabriomarkt in
.Porsche Boxster
heeft meer kracht
gekregen
Vouwfiets hoeft
niet duur te zijn
Astrologen duiken
in het ontstaan van
sterren
Internet net zo
ingrijpend als de
industriële
x-evolutie
Postzegels en
puzzel
