Preussen Elektra neemt EZH over
PZC
Speculanten drijven olieprijs op
Nederland voor
verzekeraars een
polis-walhalla
Provincies en gemeenten moeten
beleggingsrichtlijnen opstellen
Hollandse Signaal
heeft veel succes
met Squire-radar
iiiiliïi
financiën en economie
Zuid-Hollandse stroomleverancier voor ruim twee miljard in Duitse handen
Werkloosheid blijft dalen
Achmea aast op prinselijk bedrijf
Gratis treinkrant in de bus
Norcontrol in handen Hitt
Nachttrein krijgt vrachtwagons
Van Herwijnen koopt Teleflex
zaterdag 17 juli 1999
door Marie Louise This
I
o DEN HAAG - Het Elektrici
teitsbedrijf Zuid-Holland
(EZH) wordt verkocht aan
Preussen Elektra. Dit Duitse
energieconcern betaalt 2,35
miljard gulden voor EZH.
Preussen Elektra is met een ca
paciteit van 18.000 megawatt,
'i verspreid over veertig centrales,
s ongeveer tien keer zo groot als
e EZH. Het Zuid-Hollandse be-
s drijf heeft zes centrales met een
capaciteit van 1800 megawatt.
g Na ondertekening van het con-
e tract gisteren in Den Haag zei
e EZH-directeur J.J. Verwer dat
de aanbiedingen van de drie
buitenlandse gegadigden niet
r ver uit elkaar lagen. Dat de
j keuze op de Duitse bieder is ge
vallen, komt mede door de indu-
striële en financiële ondersteu
ning die Preussen Elektra wil
geven. De Duitsers hebben hun
I oog al laten vallen op de ener-
e giecentrale op de Maasvlakte.
Verwer ziet enorme mogelijkhe-
den voor EZH, de kleinste van
- I de Nederlandse elektriciteits
bedrijven. Vooral op het gebied
van handel en marketing op de
steeds vrijer wordende energie
markt hebben de Duitsers al de
nodige ervaring in Europa op
gedaan.
Hoog tempo
Verwer heeft haast. „De Euro
pese energiemarkt ontwikkelt
zich in een hoog tempo. Wij wil
len erbij zijn als industriële
klanten contracten willen af
sluiten. Als zelfstandige doch
ter is het makkelijker om met
Dow Chemical of een ander be
drijf een energiecontract af te
sluiten." Beide bedrijven willen
niet alleen de inkoop van ener
gie, maar ook de distributie en
de handel van energie beter op
elkaar afstemmen en als dat no
dig is uitbreiden.
Preussen Elektra laat jaarlijks
anderhalf miljoen ton kolen
door de Rotterdamse haven
naar zijn energiecentrales ver
slepen. Volgens H.D. Harig, be
stuursvoorzitter van Preussen
Elektra, is Nederland met zijn
open handelsgeest daarom geen
onbekende in Duitsland.
Geregistreerde werklozen
driemaandsgemiddelden opgenomen onder de middelste maand
mj jasondj fmamj jasondj fmamj jasondj fmam
van onze redactie economie
VOORBURG - De werkloosheid in Nederland is ook in het tweede
kwartaal van dit jaar verder gedaald. Het aantal geregistreerde
werklozen kwam uit op 216.000, ruim 50.000 lager dan in de periode
april tol juni in 1998.
Door seizoenseffecten valt de werkloosheid in het tweede kwartaal
altijd lager uit. Exclusief dit verschijnsel is het aantal personen
zonder baan 12.000 lager dan in de eerste drie maanden van 1999.
Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt ook dat
de werkloosheid per maand gemiddeld met 4.000 personen terug
loopt. ANP
De 2,35 miljard gulden, die
Preussen Elektra moet betalen,
is de hoogste prijs die hij voor
een energiebedrijf op tafel heeft
gelegd. De ondernemingen in
Denemarken, Zweden, Zwit
serland, Italië, Polen en
Rusland waren goedkoper.
Verwer en Harig legden gisteren
uit dat hun belangrijkste doel is
het behouden van de bestaande
klanten en het winnen van nieu
we in andere delen van Europa.
Lage prijzen voor elektriciteit
en stadsverwarming moeten dit
garanderen. EZH is voor 29,5
procent eigendom van de ge
meente Rotterdam. De andere
aandeelhouders zijn Dordrecht,
Den Haag, Delft, Leiden en de
provincie Zuid-Holland. Preus
sen Elektra heeft een overeen
komst getekend dat zij voor 87
procent van de aandelen in han
den krijgt. De Duitsers krijgen
een optie op het belang van 13
procent dat de gemeente Leiden
in EZH heeft. GPD
I
-
Shell, dat de meeste tankstations in Nederland heeft, geeft speculanten de schuld van de stijgende benzineprijs, foto Paul Vreeker/ANP
doorPeet Vogels
DEN HAAG - De zomermaanden zijn de
minst geliefde maanden bij Shell werkne
mers. „Op alle verjaardagspartijtjes krijgen
wij weer het verwijt dat we aan het begin
van de zomer de benzineprijs verhogen en
die na de zomer niet verlagen", verzucht een
Shell woordvoerder. „En dat is niet te
recht."
Feit is wel dat de olieprijs zich richting de
twintig dollar per vat begeeft. Enkele
maanden geleden was dat nog rond de tien
dollar, dus de benzineprijs is ook weer flink
gestegen. De Shell-mensen zullen dus weer
het een en ander uit te leggen hebben op de
barbecue bij de buren.
Volgens analisten is de prijsstijging vooral
het gevolg van de productiebeperking van
de OPEC, de organisatie van olieproduce
rende landen. „Niemand had gedacht dat de
OPEC-landen de productie werkelijk zou
den beperken. Al jaren wordt dat afgespro
ken, maar steeds waren er landen die stie
kem weer meer produceerden", aldus K.
Rijsdijk, analist bij SNS Securities. „Nu
houden ze zich er echter wel aan, zodat er
daadwerkelijk minder olie op de markt
komt. Bovendien is de vraag groter dan ge
dacht. In Azië treken de economieën weer
aan en in de Verenigde Staten blijft de groei
veel hoger dan oorspronkelijk geraamd.
Dat betekent dat de voorraden teruglopen
en er meer vraag naar olie is met de stijgende
prijzen als gevolg."
De stijgende olieprijs heeft inmiddels ook
speculanten naar de markt gelokt. „Wij
merken dat de noteringen van olieproduc
ten, benzine, diesel, stookolie en dergelijke,
steeds minder relatie met de olieprijs verto
nen. Er komen veel institutionele beleggers
op de markt die alleen speculeren op een ho
gere prijs. Dat zorgt voor grote fluctuaties.
Het zijn dus niet de maatschappijen of olie
handelaren die de prijs voor benzine opdrij
ven, maar speculanten op de termijnmarkt,
aldus de woordvoerder van Shell. GPD
UTRECHT - Bankverzekeraar Achmea heeft een oogje op het
internetbedrijf Clockwork van prins Bemhard junior. De
twee bedrijven bekijken momenteel hoe ze de bestaande sa
menwerking kunnen uitbreiden.
De tweede zoon van prinses Margriet begon vier jaar geleden
met twee maten het virtuele warenhuis, waar internetters on
der meer cd's, boeken, reizen en kleding kunnen kopen. Ook
helpt het bedrijfje multinationals als KLM, Ajax en Mars bij
de ontwikkeling van hun internethandel. Met de mogelijke
overname stapt Achmea voor het eerst in Internet. ANP
HAARLEM - De ochtendkrant Spits, die wordt verspreid op
NS-stations, is binnenkort ook verkrijgbaar in de lijnbussen
van het openbaar-vervoersbedrijf Connexxion. De uitgever
Telegraaf Holding en de busonderneming beginnen een expe
riment met de krant op honderd buslijnen in de regio Zuid-
Kennemerland-IJmond-Haarlemmermeer-Amsterdam.
De krant komt in een rek voorin de bussen te liggen die ver
trekken vanuit de remises in Hoofddorp en Uithoorn. Boven
dien wordt de krant uitgedeeld op drukke bushaltes en bij sta
tions. De oplage van Spits is nu 150.000 en wordt binnenkort
verhoogd tot 200.000. GPD
APELDOORN - Sofwareontwikkelaar van controlesystemen
Hitt in Apeldoorn neemt concurrent Norcontrol Systems
over. Met de overname verdubbelt Hitt de omzet naar ƒ77
miljoen. De nieuwe aankoop maakt begeleidingssystemen
voor de scheepvaart en is nu nog in handen van Kongsberg
Maritime in Noorwegen.
Norcontrol Systems had in 1998 een omzet van 44 miljoen
tegen 33,4 miljoen voor Hitt. De Nederlandse softwareont-
wikkelaar betaalt de overname door nieuwe aandelen uit te
geven. De verkopende partijKongsberg Maritime, neemt een
belang van vijftien procent in Hitt. Hitt meldde gisteren ver
traging in de orderontvangst. Het bedrijf rekent evenwel op
evenaring van de winst over 1998. ANP
HOOFDDORP -De Nederlandse Spoorwegen willen vanaf
midden volgend jaar een snelle vrachttreinverbinding naar
Milaan beginnen door goederenwagons achter een passa-
gierstrein te koppelen. Vanuit Aalsmeer moet op die manier
dagelijks een lading bloemen zijn weg vinden naar Italië. Op
die manier denkt de Bloemenveiling in Aalsmeer de files op de
weg te omzeilen. De snelste goederentrein doet nu 22 uur over
de rit naar Milaan. Achter de passagierstrein wordt dat zeven
a acht uur sneller.
De trein stopt in Frankfurt en wordt daardoor een concurrent
van Balkenende Aircargo Handling, dat ook plannen heeft
voor een luchtvrachttrein naar Frankfurt. GPD
TIEL - Teleflex, de Rotterdamse fabrikant van kettingbanen
voor productiehallen, is in handen gekomen van branchege
noot Van Herwijnen. Teleflex is vorige week failliet gegaan,
nadat overnamegesprekken met datzelfde Van Herwijnen
waren mislukt. „Wij zouden er vijftienmiljoengulden inmoe-
ten pompen om het levensvatbaar te houden verklaart alge
meen directeur L. van Herwijnen. Daarop werden de onder
handelingen afgebroken.
Bij Teleflex werken 27 mensen. Zo'n vijftien kunnen onder de
paraplu van Van Herwijnen weer aan de slag, op hun oude
werkplek. Teleflex is onder meer in de problemen gekomen
door een terugval aan Philips-orders. Op het laatst was de
omzet nog geen 2 miljoen per jaar. ANP
door Alex Boqers
DEN HAAG - Nederlanders zijn
heel onzeker. In maar weinig
landen worden meer verzeke
ringen aangeboden en verkocht
dan hier. In dit polis-walhalla
voelen de verzekeraars zich erg
thuis en komen ze iedere week
weer met nieuwe vormen op de
markt. Want of het nu is tegen
teveel regen in de zomer, het ka
pot gaan van een gloednieuwe
tv of om de kosten te dekken van
het opsporen van de vermiste
poes, de Nederlander heeft al
tijd wel een paar gulden over om
deze 'ondraaglijke ellende' wat
te verzachten.
Het aantal verzekeraars in Ne
derland neemt dan ook gestaag
toe. In 1998 kwamen er twintig
levensverzekeraars bij tot een
totaal van 244. Het aantal scha
deverzekeraars steeg met 51 tot
806. Het premie-inkomen bij de
schadeverzekeraars verdubbel
de tussen 1985 en 1996 (recent
ste cijfers) tot 28,7 miljard gul
den. Bij de levensverzekeraars
steeg het premie-inkomen tus
sen 1993 en 1996 van 23 miljard
naar 31 miljard gulden. Dat
vooral buitenlandse assura
deurs wel uit de ruif willen eten
mag duidelijk zijn. En zo komen
er nog meer bril-, dakbedek
king- en sneeuwpolissen bij.
„Kapitaalvernietiging", vindt
Peter Wakker, verklaard tegen
stander van 'onzinverzekerin-
gen' „Het grootste deel van de
verzekeringen is nuttig", zegt
Wakker. „Een arbeidsonge
schiktheidsverzekering, de
aansprakelijkheidsverzekering
(apv), de ziektekostenverzeke
ring ze zijn allemaal belangrijk.
Maar ik stoor me aan de catego
rie fietsverzekeringen, diefstal
verzekeringen en extra garan
ties. Plet zijn verzekeringen
tegen dingen die zelden gebeu
ren. En als het fout gaat zijn de
kosten zelf makkelijk te dra
gen."
Zinvoller
Wakker is door collega's verko
zen tot 'econoom van het jaar
1998'. Hij werkt onder meer
voor het universitair* ziekenhuis
in Leiden waar hij zich bezig
houdt met risico-analyse.
Volgens Wakker moet de verze
keringsconsument goed beden
ken wat hij koopt en waarvoor.
„Ik vind dat je een verzekering
moet nemen tegen risico's die je
leven daadwerkelijk negatief
beïnvloeden. Bijvoorbeeld als je
door een verkeersongeluk je he
le leven betaalt voor de verzor
ging van een ander of zelf niet
meer je gezin kan onderhouden.
Maar als je fiets weg is zul je
daar over tien jaar niet nog
steeds onder gebukt, gaan.
Wakker denkt dat de 'onzinver-
zekeringen' vooral veel kosten.
„De verzekeraars moeten een
heel administratief apparaat op
gang houden. Zij hebben tele
foons, computers, mensen, kan
toren, maken reclame die de
consument betaalt. Daarbij zijn
dit soort verzekeringen erg
fraudegevoelig. Bekend zijn de
mensen die op vakantie hun He-
ma-zonnebrü verliezen en een
Ray Ban opgeven. Het enige wat
bij dit soort verzekeringen ge
beurt, is dat geld heen en neer
geschoven wordt. Het is gewoon
kapitaalvernietiging."
Potje geld
Wakker pleit er dan ook voor dat
iedere Nederlander gewoon zelf
een potje geld achter de hand
houdt voor onverwachte uitga
ven. „Stop gewoon iedere
maand de premies die je betaalt
voor onzinverzekeringen in dat
potje. Je zult zien dat je binnen
afzienbare tijd een paar hon
derd gulden in zit. En als je fiets
dan gestolen is, kun je meteen
een nieuwe kopen
Wakker staat niet alleen in zijn
kritiek. Bekend zijn de verhalen
over mensen die eindeloos lang
in de clinch liggen met hun ver
zekeraar. Ze zijn wat kwijt en de
verzekeraar vindt dat het eigen
schuld is of meent dat het verlo
ren object nooit zoveel waard
kan zijn als de claimer zegt. De
Ombudsman Schadeverzeke
ringen besteedt er in zijn jaar
verslagen altijd veel aandacht
aan. In het verslag over 1998
noemt hij vooral de verzekerin
genvoor mobiele telefoons.
Bewijslast
Volgens de ombudsman zijn mo
biele telefoons namelijk hele
maal niet te verzekeren. De be
wijslast is een groot probleem,
weet de Ombudsman van de tal
loze klagers die hem schrijven.
Bij diefstal krijgen de verzeker
den bijna standaard te horen:
'Wie zegt dat u de telefoon niet
gewoon verloren hebt.' Volgens
de Ombudsman brengen deze
praktijken de goede naam van
de verzekeraars in gevaar. GPD
door Hans Sonders
AMSTERDAM - „Provincies
en gemeenten zijn geen ban
ken en dat zullen ze nooit wor
den ook. Ze zijn er niet toe uit
gerust en het publiek verwacht
dit ook niet van ze. Om zo goed
mogelijk met hun geld om te
gaan, dienen ze een gedegen fi
nancieringsplan voor een jaar
of vier, vijf op te stellen. Daar
bij kan een eigen beleggings
statuut goed van pas komen.
Hierin worden de spelregels
vastgelegd waaraan men zich
bij het beheer van het geld
dient te houden."
Professor M. Van der Nat,
hoogleraar vermogensbeheer
bij de Vrije Universiteit Am
sterdam, zegt er geen verkla
ring voor te hebben op welke
wijze het financiële beheer
van de provincie Zuid-Hol
land zo in het honderd kon lo
pen. De provincie is het schip
ingegaan voor bijna vijftig
miljoen gulden doordat amb
tenaren geld uitleenden aan
handelsfirma Ceteco, die on
langs in financiële problemen
raakte. De beleggingsactivi
teiten van de ambtenaren be
lopen in totaal zo'n 1,7 miljard
gulden. Deels is dit geld ge
leend met de bedoeling het
voor een hogere rente weer uit
te lenen en zo een winstje voor
de provincie op te strijken. Van
der Nat vindt het een prima
zaak dat lagere overheden
proberen een zo hoog mogelijk
rendement te halen uit geld
dat ze op een gegeven moment
niet nodig hebben. „Maar be
perk de risico's. Zelf zou ik in
zo'n positie nooit in aandelen
gaan", aldus de hoogleraar.
„Gemeenten en provincies
kunnen dat niet. Die hebben
de kennis van de banken op dit
gebied gewoon niet in huis. En
als je het al wil, zorg dan dat je
garanties van de bank krijgt
dat je op zij n minst altijd de in
gelegde hoofdsom terugkrijgt.
De ambtenaren van de provin
cie Zuid-Holland zijn een ver
gelijkbaar risico aangegaan
door geld uit te lenen aan een
bedrijf. Zij liepen daardoor
'debiteurenrisico', het gevaar
dat het bedrijf de lening door-
financiële problemen niet
meer kan terugbetalen. En dat
is wat hier is gebeurd."
Van der Nat pleit ervoor dat de
lagere overheden financie
ringsplannen opstellen met
Commissaris der koningin Leemhuis-Stout zette de handtekeningen onder de omstreden leningen
van de provincie Zuid-Holland. foto Marcel Antonisse/ANP
een looptijd van vier tot vijf
jaar. Hierin dienen ze tevens
aan te geven hoe de financie
ringsbehoefte over een nog iets
langere periode zal zijn. „Fi
nanciële planning is een hele
klus door de onzekerheden
waarmee je rekening moet
houden", aldus Van der Nat.
Rijksuitkeringen kunnen bij
voorbeeld door bezuinigingen
tegenvallen; hetzelfde geldt
voor uitkeringen uit de Euro
pese fondsen.
Onzekerheden
Bedrijven kampen met soort
gelijke onzekerheden, zegt
Van der Nat. „Die weten ook
niet precies hoe hun omzet
zich ontwikkelt. Daarom moe
ten er minimum- en maxi
mumscenario's worden opge
steld. Die houden rekening
met mee- en tegenvallers. Pas
dan kun je je financiën goed
plannen."
Daarbij sluit de hoogleraar-
niet uit dat overheden bij het
beheer van hun vermogen ook
allerlei financiële instrumen
ten inzetten. „Met derivaten
kun je bijvoorbeeld het rente-
risico vermijden. Als je weet
dat je over een jaar een grote
investering moet doen en je
wilt voorkomen dat je begro
ting uiteenvalt omdat de rente
intussen is gestegen, kun je je
daartegen verzekeren met de
rivaten."
Volgens Van der Nat had het
debacle dat Zuid-Holland is
overkomen mogelijk verme
den kunnen worden als de pro
vincie de richtlijnen ter harte
had genomen die de overheid
enkele jaren geleden voor het
gebruik van derivaten opstel
de. Deze zijn ook goed te ge
bruiken bij het vermogensbe
heer. Hierin staat onder meer
dat de hoogste bestuursorga
nen altijd bij het beheer be
trokken moeten zijn. Commis
saris der Koningin Leenhuis
van Zuid-Holland wist van het
'bankieren'maar ontkent van
de omvang hiervan op de
hoogte te zijn geweest. Zo
staat er in de circulaire tevens
dat er een financiële strategie
uitgestippeld moet zijn, dat
die functioneel is, dat er een
permanent inzicht in de risi
co's moet zijn en dat ook debi-
teurenrisico's in de gaten moe
ten worden gehouden. In een
op stapel staande nieuwe wet
betreffende het vermogensbe
heer door lagere overheden
worden deze zaken verder uit
gewerkt en geregeld. Het fi
nanciële beheer moet boven
dien volledig transparant te
zijn.
„Ook het belang van een eigen
beleggingsstatuut wordt
steeds meer onderkend", aldus
Van der Nat. „Daarin worden
spelregels vastgesteld waar
aan het vermogensbeheer
moet voldoen. Waarin en hoe
belegd mag worden bijvoor
beeld en voor welk deel van het
vermogen. Dan weet je precies
waar je aan toe bent, is gede
gen toetsing mogelijk en wor
den de risico's beperkt." GPD
van onze redactie economie
HENGELO - De Squire, een
nieuw radarsysteem van Hol
landse Signaal, lijkt een groot
succes te worden. Hoewel het
systeem nog in de testfase is, is
de belangstelling groot en zijn
er al bestellingen geplaatst.
Hollandse Signaal overweegt
daarom de apparaten op voor
raad te gaan bouwen. Voor een
onderneming die uitsluitend op
bestelling levert is dat vrij bij
zonder.
De Squire is is een grondradar,
die tot op een afstand van 24 ki
lometer voertuigen en personen
kan zien. 'Dit geeft het systeem
niet alleen uitstekende militai
re, maar ook civiele toepassin
gen zoals de bewaking van gren
zen of gevoelige objecten', aldus
het jaarverslag.
Anti-drugsoperaties
Zulke objecten zijn onder meer
olievelden en energie-installa
ties. Het apparaat is ook ge
schikt om in te zetten bij anti
drugsoperaties.
De landmacht onderwerpt de
Squire - die in twee 'koffers' van
elk zeventien kilo kan worden
vervoerd - momenteel aan uit
voerige veldtesten. Die worden
eind dit jaar afgerond, de pro
ductie begint volgend jaar. Een
niet met name genoemd land
buiten Europa heeft inmiddels
een order geplaatst voor de
Squire.
Hollandse Signaal steekt steeds
meer energie in de ontwikkeling
van wat in het defensie-j argon
'Low Probability of Intercept'
('kleine onderscheppingskans')
heet. Het bedrijf heeft ook hoge
verwachtingen van een soortge
lijk systeem, de Portable Airde-
fence Guard Equipment (Page).
Een kleine, draagbare en niet te
detecteren radar tegen laagvlie-
gende luchtdoelen.
Signaal boekte, op het gebied
van 'groundbased systems',
eind dit jaar een belangrijke or
der uit Venezuela voor drie
vuurleidingssystemen van de
nieuwe generatie Flycatchers,
die aan een Israëlisch raketsys
teem worden gekoppeld.
Rondzoekradar
De nieuwe Flycatchers zijn uit
gerust met een driedimensiona
le rondzoekradar. Ze worden
meestal op vliegbases gesta-
tionneerd voor verdediging te
gen luchtaanvallen. Ook de eer
ste generatie Flycatchers biedt
nog werk, zo heeft Inda een mo
dificatie-order geplaatst voor
deze systemen.
Omgeving
Ook het 'SmartNet-systeem'
van Signaal Communications in
Huizen heeft niets met de mari
ne van doen. Het is het eerste
'multimedia-communicatiesys-
teem dat kan worden toegepast
in een militaire omgeving', al
dus het jaarverslag. Tussen 2002
en 2008 worden zo'n 10.000
voertuigen van het Engelse le
ger ermee uitgerust.
Met de opdracht is Signaal we
reldmarktleider geworden op
dit gebied. Verder bestaan er
plannen voor de ontwikkeling
van een 'grondgebonden' versie
van de nieuwe lange-afstands-
radar Smart-L.
Ondanks de opkomst van land-
systemen blijft het ontwikkelen
en produceren van radar-, com
municatie-, besturings- en
vuurleidingssystemen voor ma
rineschepen verreweg de be
langrijkste activiteit van het
Hengelose bedrijf.
De twee nieuwste paradepaard-
jes zijn de eerder genoemde
Smart-L en de multifunctionele
APAR. De Nederlandse marine
heeft van elk vier systemen be
steld voor haar nieuwe LCF-
fregatten: ze worden in de perio
de 2001-2003 afgeleverd. De
Duitsers hebben er drie van elk
besteld.
Onderzoek
Hollandse Signaalapparaten
werd vorig jaar voor het eerst
geconfronteerd met een daling
van de winst uit ontwikkelop-
drachten. De omzet steeg welis
waar met 39 miljoen tot 731
miljoen gulden, maar de winst
kelderde met tien miljoen tot
veertig miljoen gulden.
De consequentie is dat Signaal
stevig aan kostenbeheersing
doet en kritisch te werk gaat bij
het invullen van vacatures.
Tijdelijke dip
Volgens de Signaal directie gaat
het om slechts een tijdelijke dip
in de winstontwikkeling. On
der-zoek en ontwikkeling blij
ven evenwel de kernactiviteit
van de Hengelose onder-neming
vormen. Ongeveer 35 procent
van het personeel is daarmee
bezig. Onder de 3100 werkne
mers zijn zo'n 1300 academici
en hbo'ers. GPD
