Goudcrisis treft Pretoria keihard Vakantiewerk is lang niet altijd leuk PZC Gouden tijden voor geitenmelker Aftrekbare kosten financiën en economie Zuid-Afrikanen zetten Europa onder druk om geen onsje te verkopen Controles belasting belicht dinsdag 13 juli 1999 door Peter ter Horst KAAPSTAD - Zuid-Afrika. de grootste goudproducent van de wereld, staat voor een ramp nu de goudprijs op het laagste ni veau in twintig jaar is beland. De Zuid-Afrikaanse regering is daarom samen met werkgevers en werknemers in de goudmijn industrie begonnen met een wanhoopsoffensief om Europe se regeringen en centrale ban ken over te halen de verkoop van goudvoorraden te stoppen. Een delegatie van de drie partij en, met drie ministers aan het hoofd, is vertrokken voor een red-de-goudprijs-tournee langs Engeland, Frankrijk, Duitsland en Zwitserland. „Onze bood schap is: verkoop nog geen onsje goud. We willen een moratori um op goudverkopen", zei Phu- mzile Mlambo-Ngcuka, de mi nister voor Mineralen en Energie. In de week dat de Bank van Eng land een deel van de Britse goudvoorraad veilde tegen een prijs van 261 dollar per ounce, ging één van de oudste goudmij nen in Zuid-Afrika failliet doordat ze bij zo'n lage goud prijs niet eens tegen kostprijs kan produceren. Door de slui ting van de ERPM-mijn verlie zen vijfduizend mijnwerkers hun baan. De goudmijnindu strie verwacht dat bij een verde re daling van de goudprijs tach tigduizend mijnwerkers hun werk kunnen verliezen. Sociale catastrofe Dat is niet alleen een economi sche, maar ook een sociale cata strofe voor Zuid-Afrika en de buurlanden. Zwarte mijnwer kers onderhouden met hun sala ris negen tot tien anderen. De daling van de goudprijs zal hon derdduizenden mensen raken, zowel in Zuid-Afrika als in Mo zambique, Zimbabwe en Lesotho, waar veel arbeiders vandaan komen die in de Zuid- Afrikaanse mijnen werken. Met de huidige lage economische groei is er voor hen geen alterna tief werk. De situatie dreigt verder te ver slechteren door het plan van de rijke landen om een deel van de goudvoorraad van het Interna tionaal Monetair Fonds te ver kopen om daarmee de schuld van de allerarmste landen kwijt te schelden. De Zuid-Afrikaan- se regering heeft al tegen dit voornemen geprotesteerd. Het land is weliswaar minder af hankelijk van de goudproductie dan in het verleden - goud is goed voor nog maar acht pro cent van het bruto nationaal product - maar de sector neemt nog steeds tien procent van alle banen in de formele economie voor zijn rekening. Door bezui nigingen en reorganisaties ver loor de sector sinds 1987 zeker driehonderdduizend banen. Naar schatting 280.000 mensen hebben nu nog werk in de goud mijnen. De crisis in de goudsector plaatst de nieuwe regering van president Thabo Mbeki ook on der zware politieke druk. De vakbeweging Cosatu, de allian tiepartner van het Afrikaans Nationaal Congres dat de rege ring domineert, wil dat de over heid steun verleent aan de mij nen om de ergste klappen op te vangen. Maar de regering ge looft niet erg in de levensvat baarheid van de goudsector op langere termijn, en vreest dat staatshulp in een bodemloze put zal verdwijnen. GPD van onze redactie economie BREUKELEN - Allochtonen, maar ook allergische Nederlanders, zijn verant woordelijk voor de geboorte van een nieuwe agrarische ster: de geit. Telde ons land in 1985 nog vijfduizend exem plaren, nu zijn het er 130.000, verspreid over driehonderd bedrijven in vooral Gelderland en Noord-Brabant. De laatste twee jaar is het aantal geiten bijna verdubbeld en het aantal bedrij ven met dertig procent gestegen. Momenteel wordt 96 procent van de Nederlandse melk nog door koeien ge maakt. Maar de geit, ondanks dat het beest te boek staat als extreem dom, wispelturig en nukkig - als-ie ongeluk kig is, geeft-ie bijna geen melk - gaat daar volgens ingewijden verandering in brengen. Er is veel vraag, onder meer doordat steeds meer mensen allergisch worden voor koeienmelk en de geiten kaas snel aan populariteit wint. Boven dien zijn er geen melkquota en is er nog nauwelijks een mestprobleem. Traditionele koeienboeren ontdekken de geit als extra melkleverancier. K. Roelofsen, geitenfokker in Breukelen, kan erover meepraten. De veehouder heeft 25 koeien; verder lopen op zijn 26 hectare grond 350 geiten rond. Hij kochtin 1987 zijn eerste honderd exem plaren bij een hobbyfokker. „Mijn koei en mogen per jaar 250000 liter melk ge ven. Dat quotum melk je vol en dat is het dan. Bij geiten mag ik zoveel mel ken als ik wil. Per jaar kom ik uit op on geveer 320.000 liter geitenmelk." Deze vrije markt kent eigenlijk één groot risico: zonder Europese richtlij nen kan de prijs binnen korte tijd dalen, waardoor de melk alleen voor bodem prijzen aan de man kan worden ge bracht. Voor de mestberg zijn normen opgesteld. Roelofsen raakt zijn stro mest kwijt aan kwekers voor de bloem- bollengrond. Een vergelijk tussen koeien en geiten is niet eenvoudig. Een volwassen geit kost gemiddeld 600, een koe verwisselt Geiten zijn de opkomende sterren in de melkveehouderij. voor zo'n 2.000 van eigenaar. Een geit geeft gemiddeld jaarlijks negenhon derd liter melk; de koe ongeveer tien keer zoveel. De geit eet goedkoper en het dier houdt meer voedingstoffen binnen, wat ook weer minder mest op levert. Roelofsen onderstreept dat de bestaan de melkinstallatie voor koeien makke lijk geschikt gemaakt kan worden voor geiten. Zestien beesten kunnen dan te gelijk worden gemolken. „Op de aan- sluitstukken voor de uiers staat alleen een iets lager vacuüm", aldus de vee houder. De Nederlandse witte geit is veruit fa voriet, op de voet gevolgd door de zwartbonte geit. De Nubische geit en de Toggenburger komen minder vaak voor. Roelofsen: „Vooral de Nubische geit is handig want die produceert een vettere melk die langer houdbaar is." foto Brand Overeem/GPD De veehouder heeft zelf gekozen voor de witte geit, omdat het dier de meeste melk uit de uiers weet te krijgen. Zoals veel geitenmelkproducenten in Mid den-Nederland levert hij aan de Melk- geitenhouderij Midden Nederland die onder meer geitenmelkpoeder naar Taiwan exporteert. De Taiwanezen kennen zelf een junior-, medium- en se niormelkpoeder om elke leeftijd van ei gen melk te voorzien. GPD Wessanen breidt uit in VS AMSTELVEEN - Voedingsbedrijf Wessanen breidt de ver koopactiviteiten van speciale voeding uit. De Amerikaanse dochter Tree of Life heeft A-1 International Foods uit Los An geles overgenomen. Dat bedrijf verzorgt in de westelijke staten de distributie van delicatessen en 'etnische voeding', zoals Mexicaanse produc ten. Het assortiment telt dertienduizend producten. A-l heeft duizend werknemers. De omzet is 480 miljoen. Wessanen gaat de verkoopactiviteiten in de Verenigde Staten integreren, wat wil zeggen dat de producten van A-l voortaan ook verkocht kunnen worden door de bestaande Wessanen- bedrijven in de VS, en omgekeerd. ANP Nutreco koopt kippenslachter BOXMEER - Hencu, de slachterij van vleeskuikens uit Cuijk, komt weer in Nederlandse handen. Nutreco neemt het bedrijf over van Hillsdown Holding. Daarmee vergroot Nutreco zijn slachtcapaciteit met zeven tien miljoen kippen. Het beursgenoteerde voedingsbedrijf had al twee pluimveeslachters in Goor en in Stevoort (België) die goed zijn voor 43 miljoen vogels. De nieuwe dochter heeft een omzet van 85 miljoen. De Ne derlandse Mededingingsautoriteit moet de overname nog goedkeuren. ANP Crises zitten Koop Holding dwars GRONINGEN - Koop Holding (wegen- en pijpleidingbouw) heeft de nettowinst het afgelopen jaar met ƒ10 miljoen zien dalen tot 12,7 miljoen. De omzet was 1,63 miljard, onge veer gelijk aan die in 1997. Vooral de bouw van pijpleidingen stond onder druk door de financiële crises in verscheidene werelddelen en de malaise in de olie-industrie. De lagere winst is daarnaast te wijten aan hogere belasting druk en een schadegeval in Duitsland, verklaarde H. Koop, voorzitter van de Raad van Bestuur van Koop Holding. De burgerlijke en utiliteitsbouw draaiden een stuk beter. Het concern, dat de afgelopen jaren zeer sterk is gegroeid, zal zich nu vooral richten op een autonome groei binnen de kern activiteiten en streeft naar een jaarlijks groei van drie pro cent. ANP Internationale megafusie advocaten NEW YORK - Een Amerikaans, een Brits en een Duits advo catenkantoor fuseren. Het gaat om Rogers Wells, Clifford Chance en Puender-Volhard-Weber Axster. Door de fusie onstaat een kantoor met 2700 advocaten met een omzet van meer dan een miljard dollar (ruim 2 miljard). De partners van de kantoren moeten nog instemmen met de fusie. Verwacht wordt dat ze vanaf 1 januari volgend jaar ge zamenlijk zullen optreden. ANP Zaak-Öcalan dupeert vliegveld EINDHOVEN - Het aantal vakantiegangers dat gebruik maakt van Eindhoven Airport is de eerste zes maanden van dit jaar met 31 procent gedaald. De directie wijt dit vooral aan de aanhouding en berechting van Koerdenleider Öcalan. Na het doodvonnis van Öcalan dreigde de PKK met aanslagen en het Koerdische parlement in ballingschap waarschuwde toeristen niet naar Turkije te gaan. Van de acht vakantiebe stemmingen die vanaf Eindhoven per vliegtuig te bereiken zijn, liggen er vier in Turkije. Het totaal aantal passagiers daalde desondanks met slechts één procent tot 137.188. De lijndiensten scoorden namelijk positief. Er maakten 114.938 mensen gebruik van, een toena mevan vier procent. Het aantal passagiers op de óverige char tervluchten steeg met twee procent tot 8.978. ANP door Desiree van der Jagt en Fontessa de Ridder ROTTERDAM - Het vakantie werkseizoen is weer begonnen en een stroom scholieren en stu denten zijn op zoek naar een baantje. Bijna elk bedrijf heeft in de zomerperiode, wanneer het personeel met vakantie gaat, wel behoefte aan tijdelijke krachten. De meeste jongeren vinden werk met hulp van een uitzendbureau, halen een vaca ture uit de krant of komen via kennissen aan een baantje. In een enkel geval kan vakantie werk spannend zijn, maar in de meeste gevallen is het niet veel bijzonders. „Vaak sparen be drijven klusjes op om die in de vakantieperiode door een va kantiekracht weg te laten wer- Duizenden scholieren en studenten bestormen deze weken tijdelijk de ar beidsmarkt. Natuurlijk zoekt iedereen een span nende baan, maar het me rendeel komt niet verder dan saai werk. Toch maakt dat de meeste jon geren niet zoveel uit, want ze willen gewoon geld ver dienen. Een nieuwe scooter is na tuurlijk niet in een week bij elkaar gespaard. De gemiddelde scholier ver dient namelijk zo'n 166 gulden per week. Vakantiewerk is niet al leen tijdelijk, maar ook gebonden aan strikte re gels. En dat heeft een re den. „Het gaat om een heel kwetsbare groep en die moetje beschermen", zegt hoofdinspecteur P.M. Weeda van de Arbeidsin spectie. Sinds enkele jaren houdt de Arbeidsin spectie in de zomermaan den controles op vakan tiewerk. Afgelopen jaar kregen vierhonderd be drijven een waarschu wing. Positief was dat het afgelopen jaar geen dode lijke ongevallen waren te betreuren. „Je kunt niet zeggen dat het goed gaat met de arbeidsomstan digheden van de vakan tiewerkers als er geen doden vallen. Pas als de controles dit jaar minder waarschuwingen opleve ren kunnen we zeggen dat het beter gaat." ken", zegt Rob van Hilten van Tempo Team Uitzendbureau in Rotterdam. „Ze nemen in een klap een grote groep aan om het archief bij te werken. Dat is ook wel begrijpelijk. Vakantiewerk is zeer tijdelijk en daardoor is er geen tijd om een vakantiekracht goed in te werken. Maar de meeste jongeren vinden dat ook niet erg, die willen gewoon geld verdienen." Vakantiewerk is het ultieme voorbeeld van seizoensarbeid. Jongeren mogen alleen in de of ficiële vakantieperiode werken en ze zijn goedkoper omdat de werkgeverslasten lager zijn. Maar er gelden allerlei regels waaraan de werkgever en de werknemer zich moeten hou den. Bij een leeftijd van dei-tien en veertien jaar mag een kind na schooltijd in huis of in de buurt klusjes doen, zoals oppassen of auto's wassen. Maar daar zit wel een tijdslimiet aan. Per dag mag een 13- en 14-jarige maximaal twee uur werken. Op zaterdag mag de scholier ook ander licht werk doen, maar niet meer dan zes uur per dag. Na drie weken werken moet een 13- of 14-jari- ge stoppen. Ook een 15-jarige kan na schooltijd twee uur licht werk doen. In de vakantie mag hij of zij maximaal vier weken achter elkaar werken. Werken op zondag is verboden, behalve als de jongere op zaterdag niet heeft gewerkt. Voor kinderen van dertien tot en met vijftien jaar oud geldt dat nachtwerk en overwerk verboden zijn. Jongeren van zestien of zeven tien jaar mogen hooguit negen uur per dag werken. Ook hier geldt dat nachtwerk en over werk zijn verboden. Voor alle jongeren onder de achttien jaar geldt dat alleen kan worden gewerkt als er toe zicht is. Niet moedwillig De regels zijn duidelijk, maar toch worden ze met enige regel maat overtreden. Volgens hoofdinspecteur PM. Weeda van de Arbeidsinspectie regio Zuidwest (Zeeland, West-Bra bant en Rotterdam) gaat het niet altijd om moedwillige overtre dingen. „Veel werkgevers heb ben weinig ex*varing met het werken met kinderen. Ze weten niet goed hoe het zit met de be lastbaarheid van jongeren. Hun veerkracht is toch minder en dan kun je de meetlat niet op hetzelfde niveau als die van vol wassenen leggen", zegt hij. Ook ervaren de inspecteurs dat kin deren vaak speelser en onbe suisder zijn. „Jongeren vinden het heel erg leuk om op een trac Een vakantiebaantje in het koelhuis. Niet echt leuk, maar het levert geld op. foto Jaap Rozema/GPD tor te rijden of op een heftruck. De verleiding is groot, maar het gevaar zien ze niet. Als we con- troleren, proberen we ook altijd aan de jongeren uit te leggen waarom het niet mag." Sinds enkele jaren voert de Ar beidsinspectie in de zomer maanden een gerichte actie uit op het vakantiewerk. In deze re gio zijn vijftien inspecteurs daarmee bezig. De komende maanden kunnen zo'n driehon derd bedrijven een bezoek van de inspecteur verwachten. De bedrijven worden door de in specteurs zelf uitgekozen. „Bij andere inspecties laten we de computer een keuze maken, maar in dit geval gaan we af op berichten die we in de krant le zen, op eigen ervaringen en na tuurlijk de verhalen van onze kinderen", zegt Weeda. De Arbeidsinspectie let op de veiligheid en de gezondheid van de jonge werknemers op de werkvloer en het naleven van de regels uit de Arbeidstijdenwet. In het project wordt vooral aan dacht besteed aan bedrijven in de landbouw, horeca en detail handel. Dereden daarvan is vol gens Weeda vrij eenvoudig. „Juist in die bedrijven werken veel vakantiewerkers." Geen puinhoop Het project is volgens de hoofd inspecteur niet in het leven ge roepen omdat de werkgevers er een puinhoop van maken. „Het gaat hier om mensen in een kwetsbare leeftij d waar j e voor zichtig mee moet zijn. De regels over arbeidstijden zijn voor de ze groep jongeren niet voorniets zo stringent opgesteld- Bij de controles verwachten we dan ook geen doffe ellende aan te treffen." Het afgelopen jaar heeft de Ar beidsinspectie toch een behoor lijk aantal waarschuwingen uitgedeeld. Bij 1600 bedrijven vond een inspectie plaats en in vierhonderd bedrijven werden waarschuwingen uitgedeeld. Alleen bij buitensporige mis standen maakte de inspecteur meteen een proces-verbaal op. Vooral in de detailhandel wer den vorig jaar jongeren aange troffen die nog veel te laat aan het werk waren. Ook heeft een inspecteur een 14-jarige van een tractor geplukt en trof een an der een 16-jarige aan die met ge vaarlijke stoffen werkte. Of wat te denken van een 17-jarige die zonder toezicht met een hout zaagmachine aan de slag was. De bedrijven die vorig jaar een waarschuwing kregen kunnen nu zeker rekenen op een bezoek- je van de inspecteur. „Als het daar niet in orde is, dan wordt meteen een proces-verbaal uit gereikt. Aan waarschuwingen doen we dan niet meer", vertelt Weeda. Met het Openbaar Mi nisterie is afgesproken dat dit jaar voor het eerst een lik-op- stukbeleid wordt gevoerd. Be drijven die in overtreding zijn kunnen meteen een schikking van Justitie verwachten. Overi gens gebeurt dit niet in alle ge vallen. De Arbeidsinspectie zal samen met het OM kijken welke overtreders meteen worden be straft. Het lik-op-stukbeleid geldt ook voor ouders die kinde ren van twaalf jaar of jonger la ten werken. Favoriet Tempo Team heeft een zeer po pulaire vestiging: die op het ter rein van in DiergaardeBlij dorp. Zodra de eindexamens in zicht zijn, loopt het storm bij dat bu reau, want vakantiewex'k in de Diergaarde is één van de meest gewilde baantjes. Jongeren die de dierentuin heb ben bezocht, schrijven zelfs brieven naar de directie om een baantje te krijgen. Die brieven komen dan weer terecht in het piepkleine kantoor van senior- intercedente Christine Schiks en haar collega op het Diergaar- de-texrein. „Het is echt één van de leukste vakantiebaantjes die je je voor kimt stellen. Je werkt tussen de dieren en de hele dag komen allerlei verschillende mensen langs", legt Schiks uit. „Maar werken in de dierentuin is af en toe flink aanpoten. We zoeken dan ook mensen van zes tien tot en met drieëntwintig jaar. Vakantiewerkers jonger dan zestien schrijven we wel in, maar daarvoor wordt het wel moeilijk om werk te vinden." De vakantiewerkers worden in gezet in de restaurants en bij de entrees. Een enkeling staat met een ijskar in het park. Het ver zorgen van de dieren en de plantsoenen doet Blijdorp zelf. Voor ze aan de slag gaan is er een introductiedag om de werkne mers meer te betrekken bij de tuin. „Eigenlijk moeten ze alle maal Blijdorper worden", ver telt Schiks. GPD door Wil Wouters Aftrekbare kosten zijn uitgaven die op het inko men drukken en die gemaakt zijn tot verwerving, inningen behoud van die inkomsten. Ter voorkoming van discus sies hierover is in de wet op de inkomstenbelasting een ar beidskostenforfait opgeno men. Iedereen die inkomsten uit tegenwoordige ax-beid heeft, mag twaalf percent daarvan, met een minimum van 258 en een maximum van 3.174, op zijn inkomen in minde ring bi-engen. Bij inkomsten uit vroegere arbeid kent het arbeidskostenforfait een maximum van 1.055. Deze bedragen gelden, tenzij een hoger bedrag aan kosten blijkt. En dan moet de belas tingplichtige nog aantonen dat er een direct verband be staat tussen het inkomen en de uitgaven daarvoor. Zo kreeg het Gex-echtshof Amsterdam de volgende zaak te behandelen. Een kantinemedewerker van de Koninklijke Marine tapte bier in glazen van 22 centili ter en vroeg daarvoor de prijs van bier in glazen van 2 8 cen tiliter. Het verschil in prijs verdeelden de kantinemede- wex-kers onder elkaar Dit was in strijd met de voor schriften, maar wel gebrui kelijk op die kazerne en ook bij vele andere onderdelen van de marine. Bovendien was de directe chef van de kantinemedewex-ker van de ze handelswijze op de hoog te. Na een onderzoek door de Marechaussee deed de com mandant van de kazerne aangifte van verduistering van gelden. De kantineme dewerker werd door de rechtbank vrijgesproken. De kosten van deze strafrecht procedure en voor rechtsbij stand bracht de kantineme dewerker als arbeidskosten op zijn inkomen in minde ring. De belastingdienst schrapte deze kosten vervol gens. Het gerechtshof besliste ten gunste van de kantinemede werker: de uitgaven kwamen wel op zijn inkomen in min dering. De strafprocedure vond haar oorzaak in de wij ze waarop de kantinemede wex-ker zijn functie had uit geoefend en die binnen de kazerne gebruikelijk en nox-- maal was. Een strafrechtelij ke veroox-deling zou boven dien aanzienlijke gevolgen voor de kantinemedewerker en zijn dienstverband heb ben gehad. De kosten waren daarom naar de mening van het gerechtshof gemaakt tot verwerving, inning en be houd van de inkomsten. Vakliteratuur Naast het directe verband tussen de kosten en de in komsten stelt de wet als voorwaarde dat de kosten wat hun omvang betreft ge bruikelijk moeten zijn. Over de betekenis van dit om- vangscriterium heeft het Ge rechtshof Arnhem geoor deeld in een procedure die was aangespannen door een belastinginspecteur tegen de belastingdienst. De inspec teur had bijna drieduizend gulden als kosten voor vakli teratuur op zijn inkomen in mindering gebracht. De be taling van deze kosten dooi de belastinginspecteur stond niet ter discussie. Ook waren partijen het er over eens dat deze uitgaven zich in beginsel als aftrekba- x-e kosten kwalificeerden en als zodanig aanvaardbaar waren. Maar de Belasting dienst stelde op grond van het omvangscritexium dat slechts vijftienhonderd gul den voor aftrek in aanmer king kwam. Daarbij verwees de Belastingdienst naar de op de eenheid aanwezige en beschikbare literatuur Het gerechtshof overwoog bij de toetsing van de om vang van de kosten dat het erop aankomt of de totale omvang van de uitgaven alle omstandigheden in aanmer king genomen redelijkerwijs als normaal kan worden be schouwd. Een dex-gelijke be oordeling leent zich naar de mening van het hof niet voor een uitsluitend cijfermatige benadeling, terwijl ook een zekere marge onvermijdelijk is. Het hof concludeerde dat de uitgaven van de inspecteur binnen de daaraan te stellen grenzen bleven. Daarbij speelde nog wel een rol dat de vakliteratuur bij de Belas tingdienst als gevolg van cir culatie onder de ambtenaren eerst na geniime tijd voor eenieder toegankelijk was en niet de mogelijkheid gaf om daarin aantekeningen en markeringen te maken. Mr. C.W.B.M. Wouters is be lastingadviseur te Koude- kerke

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1999 | | pagina 7