Een reisje onder de leden
37
Zwakke
plekken
van het lijf
op vakantie
39
41
43
PZC
zaterdag 3 juli 1999
vrije tijd
Vakantie! Naast vreugde brengt
die periode ook veel leed. Groot
leed als ongelukken. Klein leed als
vertragingen of lange files. Stress.
Maar ook lichamelijke
ongemakken, die een mens kan
oplopen in en nabij zijn
'paradijselijke' vakantiestek.
Samen met huisarts Rob Jamin
liepen we alle zwakke plekken van
het lijf af. Een reisje onder de leden
zogezegd, met adviezen over
manieren om gezond te blijven en
heelhuids thuis te komen.
Heb jij ook zo'n mooie hoed die je draagt,
omdat je bang bent voor een zonnesteek?
„Eigenlijk is dat een beetje onzin, want een
zonnesteek heeft weinig met je hoofd te ma
ken. Hij ontstaat, doordat het hele lichaam
z'n warmte niet kwijt kan, waardoor het cen
traal zenuwstelsel wordt opgewarmd. Je
kimt best koel aanvoelen, maar je lichaam is
van binnen warm. De bloeddruk is op zo'n
moment laag. De hele bloedsomloop functio
neert niet goed, waardoor er te weinig zuur
stof in het brein komt. Het gevolg is duizelig
heid, je valt flauw en kunt in shock raken.
Heel verraderlijk en sluipend, zo'n zonne
steek."
Mijn (dokters)advies: „Als je je niet lekker
begint te voelen, ga dan direct uit de zon en
zorg voor verkoeling. Stap voorzichtig de zee
in en besprenkel je lichaam met water. Of
neem een koele (géén ijskoude) douche. Ga
daarna de schaduw in en drink voldoende
vocht. Heus, een hoed helpt niks als de rest
van je lichaam wel in de zon zit."
Zeeziek
„Weet je dat ik een keer overboord ben ge
sprongen, toen ik zeeziek was? Man, het kan
je op zo'n moment niks meer schelen. Je voelt
je doodziek."
„Wagen-, lucht-, of zeeziekte ontstaan, door
dat je wordt blootgesteld aan een vreemd be
wegingspatroon. De evenwichtsorganen bij
de oren registreren bewegingen en het brein
maakt er een patroon van. Is er een onbekend
bewegingspatroon, dan kun je ziek worden.
Baby's hebben er geen last van, omdat ze nog
niets hebben om het patroon aan af te meten.
En zeelieden worden haast nooit meer zee
ziek, omdat het patroon van varen voor hen
zeer bekend is. De bewegingsziekte begint
met zuchten en geeuwen, gevolgd door bleek
heid, transpiratie en het laten van winden.
Daarna is het snel gebeurd: kokhalzen, bra
ken en volledige uitputting."
Mijn advies: „Zorg dat je uitgerust op reis
gaat. Eet voordat je de auto instapt normaal.
Snoep niet overmatig, bijvoorbeeld alleen in
de pauzes. Stop geregeld. Laat kinderen die
er last van hebben, liggen. Er zijn goede me
dicijnen tegen wagen-, lucht-, en zeeziekte.
Cinnarizine en cyclizine zijn de werkzame
stoffen."
Verbranding/huidkanker
„Vooral fanatieke zonliefhebbers en buiten
mensen lopen het risico op huidkanker. Men
sen die gematigd zonnen, hoeven niet bang te
zijn. Ze noemden het vroeger ook wel de
landarbeidersziekte. De ziekte is een gevolg
van een chronische blootstelling, jaar in, jaar
uit, aan de zon. Maar laten we wel zijn: zon
nebaden is niet echt een gezonde activiteit. Al
is het alleen al, omdat je niet beweegt. Als je
over het strand van Katwijk naar Noordwijk
loopt, word je net zo bruin als een bij een uur
liggen op een bedje. Het bruinen heeft alles te
maken met de pigmentvorming van de huid.
Als een blanke huid te veel en te lang uv-stra-
len te verwerken krijgt, ontstaat roodheid die
kan uitmonden in zwellingen, tot blaren aan
toe. Grote verbrande oppervlakken kunnen
zelfs levensbedreigend zijn. De zon moet je
niet onderschatten."
Mijn advies: „Bouw het zonnebaden geleide
lijk op. Begin met een kwartiertje en zoek dan
de schaduw op. Smeer je geregeld in. Factor
12 is het hoogst zinvolle. Want al gebruik je
bij wijze van spreken factor 500: het resultaat
is hetzelfde als bij factor 12'.
Insectenbeten
„Je ziet tijdens de vakantie vaak mensen lo
pen die er uitzien als een bos bloemen: van die
felle vrolij ke kleuren. En ze ruiken er ook nog
naar. Vind je het gek dat daar insecten op af
komen? Bijen en wespen spuiten gif stoffen in.
Dat kan, zeker bij wespen, zeer heftige reac
ties tot gevolg hebben. Bij herhaalde steken
wordt die reactie steeds heftiger. Dat kan lei
den tot een zwelling van de slijmvliezen in het
strottenhoofd, waardoor de ademhaling
wordt belemmerd. Mensen die overgevoelig
zijn voor wespensteken, weten dat meestal
heel goed en hebben daarom altijd medicij
nen bij zich."
Mijn advies: „Bedek het lijf, gebruik geen
parfum, zorg ervoor dat je zo weinig mogelijk
op een bloem lijkt. Laat geen zoete etenswa
ren openstaan. Als je bent gestoken, probeer
de angel er dan uit te krijgen met behulp van
een pincet. Of schraap 'm eruit met een bank-
pasje. Leg een zak met ijsblokjes op de wond
of een nat verband. Houd het koel. En ter be
strijding van muggensteken: smeer je in met
een middel dat diëthyltoluamide bevat."
„Wandelaars in bosrijke gebieden willen
nogal eens worden gebeten door teken. Die
beestjes vallen uit de bomen en nestelen zich
vaak in de nek. Zo'n dertig procent van de te
ken is besmet met de borrelia-bacterie, die de
ziekte van Lyme kan veroorzaken. De plaats
van de beet wordt rood en breidt zich uit als
de golfjes, nadat je een steentje in een vijver
hebt gegooid. Mensen die zijn besmet, kun
nen in het begin griepachtige verschijnselen
krijgen. De ziekte van Lyme is een ernstige
aandoening: je bent extreem moe en er kun
nen zenuwontstekingen eh gewrichtspijnen
ontstaan. Maar als je er snel genoeg bij bent,
is de ziekte met eenvoudige antibiotica goed
te behandelen."
Mijn advies: „Bedek altijd de nek tijdens een
wandeling door het bos. Heeft een teek zich in
je huid vastgezogen, pak het diertje met een
pincet net onder de bol en trek hem er recht
standig uit. En ga direct naar de dokter als je
denkt dat je de ziekte van Lyme hebt."
Rugklachten
„Mensen staan me vaak uit te lachen als ik op
een parkeerterrein met m'n heupen sta te
draaien. Ach, ik laat ze maar. Als j e een lange
tijd achter elkaar achter het stuur zit, kun je
rugpijn krijgen."
Mijn advies: „Zorg voor een goede stoel die de
lendenen steunt. Rust om de twee uur en be
weeg; maak de heupen en de rug los."
Reizigersdiarree
„Het goede nieuws bij reizigersdiarree is dat
het meestal binnen drie tot vijf dagen oyer is.
Maar het komt altijd slecht uit, zeker als je
nog een stuk moet reizen. Dat schiet dan niet
op. In verreweg de meeste gevallen is het de
relatief onschuldige E.coli-bacterie die de el
lende veroorzaakt. Dat diertje kan zich be
vinden op ongewassen fruit en groente, in on
gaar vlees, kip, vis, schaal- en schelpdieren,
in ongekookt water, ijs en ongepasteuriseer-
de melk."
Mijn advies: „Drink alleen water uit flessen
of gekookt en afgekoeld water en neem geen
ijsblokjes. Was de handen goed na elk toilet-
bezoek en voor het koken. Let op dat het eten
goed gaar is en eet niet uit stalletjes. Ben je
toch de klos, drink dan extra veel, want je
verliest ook veel vocht. Leng het middel ORS
aan met water en drink het op. Om de diarree
te remmen kan loperamide worden genomen.
Dat geneest niet, maar houdt de diarree zo'n
twee dagen tegen. Ideaal dus tijdens een lan
ge autorit. Let wel op: het middel is bij kinde
ren onder de 8 jaar nauwelijks werkzaam en
onder de 4 jaar zelfs gevaarlijk!
Geslachtsziekten
„Het is een romantische, zwoele avond, er
wordt wat gedronken. Tja, dan wil het wel
eens voorkomen dat de alcohol de oordeels
vorming beïnvloedt. Met andere woorden:
het verstand zakt naar het kruis. De kans dat
je een geslachtsziekte oploopt is zeker aan
wezig: gonoiToe, chlamydia, syfilis, schaam-
luis, schurft en het dodelijke hiv/aids."
Mijn advies: „Ik kan er niet genoeg op hame
ren: neem als je gaat stappen, ook wanneer je
als wouw de pil slikt, altijd condooms mee.
Vrij altijd veilig of vrij niet! En let op con
dooms in derdewereldlanden, want die zijn
niet altijd op betrouwbaarheid getest. Koop
ze dus gewoon in Nederland."
Zwemmerseczeem
„In Amerika wordt zwemmerseczeem wel
'athlete feet' genoemd. Eigenlijk is het geen
eczeem, maar een voetschimmel. Die nestelt
zich gemakkelijk tussen de tenen, omdat die
ruimten niet altijd goed droog zijn. In feite
wordt de huid vernield en ontstaan er loslig
gende, dikke velletjes tussen de tenen."
Mijn advies: „Zorg er altijd voor dat je de
ruimte tussen de tenen goed afdroogt. Niet
schuren met de handdoek, maar deppen.
Draag in gemeenschappelijke douches slip
pers. Als medicijn is de werkzame stof mico-
nazol in zalfvorm aan te bevelen."
Vocht
Vocht, vocht en nog eens vocht!
Nederlanders drinken over het algemeen veel
te weinig. En dan hebben we het niet over al
coholische lekkernijen, want daar weten we
wel raad mee. Nee, het gaat om het innemen
van noodzakelijk vocht. Eigenlijk zou ieder
een anderhalf a twee liter water of andere
niet-alcoholische vloeistof moeten drinken.
„Maar dat halen de meesten niet", zegt Ja-
min. „In warme vakantielanden zweet je
meer, dus zou je nog meer moeten drinken.
Twee liter bovenop de twee die j e toch al tot j e
moet nemen, is wel nodig.Het is volgens Ja-
min ook heel belangrijk dat je voldoende wa
ter drinkt tijdens de autorit. „De meeste
mensen hebben wel eens meegemaakt dat ze
tijdens de rit suf en slaperig werden. Of prik
kelbaar. Dat komt allemaal gewoon, doordat
het lichaam meer vocht nodig heeft. Zelf heb
ik altijd een bidon met water binnen handbe
reik. Maar j e kunt ook kleine f lesj es water ko
pen. Blijf in elk geval constant drinken!
Vaccinaties
„Ik ken een man van 33 jaar die voor een za
kenreis naar Brazilië moest. Vaccinaties
vond hij niet nodig, daar stond hij boven.
Voordat hij terugkwam, was hij tot aan zijn
nek verlamd: polio. De meest voorkomende
ziekten in verre landen zijn malaria, hepati
tis, difterie, tetanus, polio, tbc en tyfus. De te
vaccineren medicijnen hangen uiteraard af
van de bestemming."
Jamin adviseert om vaccinaties in ieder geval
serieus te nemen. Denk nooit: Mij overkomt
niets, zegt hij stellig. Neem voor eventuele in
entingen contact op met de GGD of de huis
arts.
Menstruatie
„Menstrueren tijdens de vakantie kan heel
vervelend zijn.Vrouwen die de pil slikken en
de menstruatie willen uitstellen, kunnen de
pil door blijven slikken. Maar de kans blijft
bestaan dat j e na twee of drie weken toch gaat
vloeien. Voor vrouwen die de pil niet gebrui
ken, zijn er medicijnen om de menstruatie uit
te stellen. Overleg hierover een maand voor
vertrek met de huisarts."
Ehbo-pakket
Jamin adviseert altijd de volgende middelen
mee op reis te nemen: splinterpincet, schaar,
pleisters, steriele gazen, verband, rekver-
band(kneuzingen), jodium(zalf), alcohol, an-
ti-muggenzalf, anti-zonnebrand, ORS (tien
zakjes voor zuigelingen en volwassenen)pa
racetamol, loperamide (diarreeremmer) en
unitulle (vet gaas).
Voor de vele mogelijke vakantiekwalen zijn
diverse merken medicijnen te koop, in uit
eenlopende prijscategorieën. De werking is
vaak gelijk; van belang is de aanwezigheid
van bepaalde, door Jamin genoemde, werk
zame stoffen.
Voor aanvullende informatie kan men na
tuurlijk ook terecht bij de plaatselijke GGD
of de eigen huisarts. In dit kader is het ook
verstandig de brochure 'Wijs op Reis' bij het
reisbureau af te halen.
Loek Moor
Huidige tafelfauteuils
bieden veel zitcomfort
Uniek porseleinen
servies met foutjes
Overzicht van de
hypotheken
Jonge ontwerpers aan
de slag met de schooltas
Stuk vlees op het bord
wordt allengs kleiner
Eigenzinnige
vormgever in Haagse
Modegalerij
Lancia kiest voor chic
met opvallende
vormgeving Lybra
Fiets stallen met dwars
stuur bespaart veel
Viertakt motor Husky
kan wel een stootje
hebben
E-mail adressen op
basis van kenteken auto
Vijver cd-rom biedt niet
zo veel informatie
Postzegels en puzzel
