Diepste bos ter wereld
Met vaarkaart de
provincie door
PZC
buitengebied^
Het
Amsterdamse
bos
door het oog van Wim Riemens
Nederland
26
woensdag 28 juli 1999
door Jeroen Vliegenberg
Omsloten door de A4 en de A9
en de gemeenten Aalsmeer en
Amstelveen ligt. vlakbij het
Olympisch stadion en het VU
Ziekenhuis, het diepste bos ter
wereld. Het Amsterdamse Bos.
een ongeveer tien vierkante
kilometer groot gebied dat voor
het grootste deel vijf meter onder
de zeespiegel ligt. Vanaf de bij de
hoofdingang gelegen Bosbaan,
bekend om zijn (inter)nationale
roei wedstrijden, is het nog een
paar kilometer lopen naar
bezoekerscentrum 'Bosmuseum'
dat gelegen is in het
noordwestelijk deel van het bos.
Het bos maakt deel uit van de
dienst Amsterdam Beheer. Als
hovenier kwam Henk Buring in
1987 terecht in het bos, waar hij
zich bezighield met de aanleg van
een wilde plantentuin. Nu is hij al
weer enige jaren beheerder van
het bosmuseum. Het
bezoekerscentrum ligt pal naast
pannenkoekenhuis Meerzicht en
beide hebben profijt van eikaars
bezoekers.
Het Bosmuseum trekt jaarlijks
gemiddeld 100.000 bezoekers. In
het bezoekerscentrum is een
permanente tentoonstelling te
zien over de aanleg en het beheer
van het Amsterdamse Bos. Nu
loopt de tentoonstelling Waterrijk
over water in het Amsterdamse
Bos, de waterschappen en het
Hoogheemraadschap en de dieren
die daar voorkomen zoals kikkers,
salamanders en ringslangen.
Buring: „Er is bijna net zoveel
water als gras en bos. Ook zijn er
veel bruggen in het bos. Vanwege
de diepe ligging in de polder, is de
bemaling ingewikkeld. De sluis
bij de Bosbaan kent een flink dik
verval."
Vijvers
Ook de oevers van de sloten geven
volgens Buring de nodige
problemen omdat ze allemaal
beschoeid zijn. „We willen een
meer natuurlijk overproject, met
meer padden, kikkers en libellen.
Met ander woorden: we moeten
onze grenzen stellen ten opzichte
van de stad. De natuurwaarde
moet gecompenseerd worden
omdat de recreatiedruk groot is."
Ongeveer vijftig mensen zijn in
dienst van gemeente Amsterdam,
acht mensen werken in de
boswachterij. Het Amsterdamse
Bos bestaat uit verschillende
landschappen: bos met
recreatieweiden, vijvers, vaarten
en moerasgebieden. Het is een
leefgebied voor veel dieren zoals
hazen, konijnen, eekhoorns, egels,
kikkers en padden. Ook is het een
broedgebied voor spechten en
grote roofvogels. Er groeien
bijzondere planten in het bos en in
de oeverlanden van de
Amstelveense Poel en Nieuwe
Het is even zoeken naar het museum dat wat verscholen in het Amsterdamse bos ligt.
In het bosmuseum zien de bezoekers wat er in het bos leeft en groeit.
Meer. Het Amsterdamse Bos is
daarmee een zeer belangrijk
natuurgebied voor de regio
Amsterdam. Aan de zuidgrens is
ook een nieuw stukje bos in
ontwikkeling: het Schinkelbos.
Medio september moet dit gebied
een ecologische verbinding
vormen; de zogeheten Groene As
tussen de veengebieden en het
natuurgebied Aalsmeer.
Bij de informatiebalie van het
bezoekerscentrum is eenBoskaart
verkrijgbaar en diverse
informatie- en
wandelroutefolders. In het
diorama kom je in een
ondergrondse tunnel de holen van
verschillende dieren zoals
konijnen en hazen en de wortels
van bomen tegen. Vanuit het
midden van de diorama zie je het
leven boven en onder de grond en
onder water. Er wordt verteld hoe
de natuur en de voorzieningen en
afvalproducten van onze
samenleving elkaar beïnvloeden.
Naast de permanente
tentoonstelling en de diorama
worden regelmatig
wisseltentoonstellingen
georganiseerd.
Geitenkaas
Het Amsterdamse Bos is volgens
Buring een echt stadsbos. „Er
komen per jaar ongeveer 4,5
miljoen bezoekers naar het bos.
Dat zijn voornamelijk
Amsterdammers en mensen uit de
regio die hier komen om zich te
ontspannen, hardlopen,
voetballen, kanoën, fietsen. De
Geitenboerderij is vooral
vanwege de geitenkaas in trek.
Mensen die ons bezoekerscentrum
bezoeken verwachten iets te
kunnen leren van het bos, de
natuur of de omgeving of willen
bepaalde exposities bekijken. Het
Amsterdamse Bos is het
visitekaartje van de gemeente
Amsterdam."
Hooglandkoeien
Het bos is vóór de oorlog
ontworpen door ingenieur
mevrouw Mulder en professor Van
Eesteren. Jac. P. Thijsse had al in
1908 de wens om een bos aan te
leggen. Er zijn destijds 10.000
boompjes geplant. Het bos
ontstond in een tijd van het
nieuwe denken, de Verlichting.
Het leent zich uitstekend voor
recreatie. Maar er zijn
aanpassingen nodig. Uit
onderzoek blijkt dat mensen de
vrijheid en de afwisseling van het
bos zeer waarderen. „Je kunt bijna
overal in het bos komen, er zijn
zo'n vijftien ingangen. Toch
streven we naar meer variatie, dus
laten we een deel van het bos
natuurlijk ontwikkelen. Al drie
jaar grazen op dit ruige stuk de
Schotse Hooglandkoeien. Die
koeien zijn heel populair, al is de
gimmick er inmiddels wel een
beetje af", zegt Buring.
Er zijn plannen om het
bezoekerscentrum over twee jaar
te verplaatsen naar een meer
zichtbare ligging, vlakbij de
hoofdingang. Het huidige wat
verouderde pand is afgeschreven
en ligt verscholen in het bos. „We
willen wat actiever zijn en
informatie geven die wat meer bij
deze tijd past", zegt Buring en
wijst naar enkele vergeelde foto's
uit de vaste expositie.
Buring: „Het bos moet nog meer
dan nu een verblijfsgebied
worden. De mogelijkheden van
collectief vervoer zoals de
electrische tram of paardentram
worden nog onderzocht. Maar die
vormen van vervoer zijn erg
kostbaar."
Het Bosmuseum is dagelijks geopend
van 10 tot 17 uur. Toegang is gratis.
Voor meer informatie: 020-6762152
Het gehucht Noordstraat in de
gemeente Hontenisse stond
op de foto van Wim Riemens in
Buitengebied van vorige week.
Een handvol huizen in de
Noordhofpolder, tussen
Kloosterzande en de veerhaven
van Perkpolder. Over de
ontstaansgeschiedenis van de
buurtschap is weinig bekend. In
oude geschriften wordt de
boerderij Noordhof al in 1205
genoemd. Van tijd tot tijd duikt
weer eens het verhaal op dat er nog
een onderaardse gang van Hof te
Zande in Kloosterzande naar de
hoeve moet lopen. De
cisterciënzer monniken van de
abdij Ter Duinen die in de
middeleeuwen in het
kloostercomplex woonden,
konden die gang in geval van nood
als vluchtweg gebruiken.
De kapel van de uithof Te Zande
werd omstreeks 1250 gebouwd.
Bewijzen voor de aanwezigheid
van die gang zijn er nooit
gevonden. Wel moet er in de
Noordstraat ooit sprake zijn
geweest van historische
bebouwing van enige omvang.
Tijdens ploegen komen aan de
Kalverdijk nog altijd stenen
boven die lijken op oude
kloostermoppen. In tegenstelling
tot veel andere gehuchten worden
vrijwel alle huizen - totaal
ongeveer twintig - permanent
bewoond. Veel mensen zijn in
Noordstraat geboren en getogen.
Er staat in de buurtschap ook een
café, Rue du Nord genaamd, dat
fungeert als automatische
verzamelplaats van het dorp.
Het was kennelijk een erg
moeilijke opgave, er kwamen
slechts twee goede oplossingen
binnen. Deze inzenders
ontvangen elk een waardebon:
A de Vos-van Heese,
Wilhelminadorp en M. Duerinck-
Stuck, Vogelwaarde.
De vraag van de nieuwe opgave
luidt: wat is de naam van de
buitenplaats die Wim Riemens
fotografeerde? Oplossingen
kunnen tot en met uiterlijk
zaterdag 31 juli worden gezonden
naar: redactie PZC Buitengebied,
postbus 18, 4380 AA, Vlissingen.
Faxen kan ook: 0118-470102 of e-
mailen: redactie@pzc.nl. Onder de
inzenders van goede oplossingen
worden drie waardebonnen
verloot.
door Rinus Antonisse
In het boek Op reis in Nederland
worden alle twaalf provincies
belicht en ook nog eens apart de
Waddeneilanden. Het boek is
opgezet volgens een inmiddels
vertrouwde formule: weinig tekst
en veel foto's. Naast de
Nederlandse teksten staan
vertalingen in Engels, Duits en
Frans. Auteur Herman van
Amsterdam en fotograaf Jan
Vermeer leverden een weinig
verrassend product af. Voor de
tekst lijkt in belangrijke mate te
zijn geput uit toeristische
brochures en de foto's tonen heel
veel gebouwen en zijn zeer
clichématig. Geen boek dus om
echt opgewonden van te raken.
Het hoofdstuk over Zeeland heeft
een hoog VW-gehalte. „Vooral de
liefhebbers van de watersport
komen er volop aan hun trekken
en elke vakantieperiode weer is er
sprake van een ware invasie."
Mosselen en oesters worden
aangeprezen als lekkernijen van
de volgens Van Amsterdam sterk
ingekrompen Zeeuwse visserijEr
is méér dan water(sport). De
schrijver meldt dat er honderden
kilometers aan aantrekkelijke
fiets- en wandelpaden liggen over
kaarsrechte binnendijken 'door
een wijds landschap met her en
der verspreid liggende typisch
Zeeuwse boerderijen en langs de
vele boomgaarden die deze
Hollandse 'uithoek' rijk
Westkapelle wordt als badplaats
een trekpleister genoemd, Veere is
nog altijd een havenstad en
Zierikzee is een 'dorp' waar een
kwart van de huizen op de
monumentenlijst staat en de Sint-
Lievensmonsterkerk
beeldbepalend is. Het doet
allemaal nogal nogal
amateuristisch aan. Tien haar
geleden presenteerde Stichting
Teleac het boek De 12 provincies
Nederland in woord en beeld. Dat
was een heel wat zinvoller en
gedegener portret 'voor elke
vakantieliefhebber en
geïnteresseerde in Nederland' dan
Op reis in Nederland. Gauw
vergeten.
Op stap
Heel wat informatiever, correcter
en completer zijn de dikke
brochures die de ANWB uitgeeft
over de provincies. Onder het
motto Op stap in verschenen er
boekjes over onder meer het
Deltagebied en Noord-Brabant.
Tips voor een dagje uit en met
wandel- en fietstochten. De Delta
omvat naast Zeeland ook de
Zuidhollandse eilanden. Verdeeld
over vier regio's worden de
belangrijkste plaatsen,
bezienswaardigheden en
attracties overzichtelijk op een rij
gezet. Met vermelding van
adressen, openingstijden en
toegangsprijzen.
In het boekje zijn ook bij elke regio
dagtochten opgenomen. Meestal
gaat het om een wandel- of
fietstocht, gecombineerd met een
bezoek een aan natuurgebied, een
museum of een andere attractie.
Alle dagtochten zijn voorzien van
een kaartje. Op de overzichtskaart
zijn de aantrekkelijkste fiets- en
wandelroutes'aangeduid. In Op
stap in de Delta is onder meer een
dagtocht Voorne-Putten
opgenomen, met Hellevoetsluis en
Brielle als te bezoeken historische
stadjes. Ook is er een dagtocht
Schouwen-Duiveland, met
monumentenstad Zierikzee en de
boswachterij Westenschouwen.
De dagtocht op Walcheren
besteedt aandacht aan Vlissingen
en Middelburg en die in Zeeuws-
Vlaanderen voert naar het Zwin
en de kustzone.
In Op stap in Noord-Brabant
komen onder meer aan de orde het
Markizaat van Bergen op Zoom
(helaas is het fraaie
Markizaatsmeer tussen Bergen op
Zoom en de Oosterschelde
vergeten), de Baronie van Breda,
de Meijereij, de Maaskant, de
Kempen en de Peel. Ook hier veel
streek- en plaatsbeschrijvingen,
monumenten, musea, attracties en
praktische gegevens. In totaal
heeft de ANWB nu negen boekjes
Op stap in uitgegeven, die samen
heel Nederland bedekken.
Mastroute
Een onmisbaar attribuut voor
elke rondvarende watersporter is
de Vaarkaart Nederland,
uitgegeven door de ANWB. De
kaart bevat zeer veel informatie,
over ondermeer de openingstijden
van bruggen en de zogeheten
staande mastroute door
Nederland. Dit alternatief voor de
route over de Noordzee loopt van
Vlissingen naar Delfzijl (en
omgekeerd) en biedt de zeiler heel
wat verrassende mogelijkheden.
Handig is de informatie over de
tijdstippen waarop bijvoorbeeld
de sluizen van Vlissingen, de
Keersluisbrug, de Sloebrug, de
Souburgse brug, de Schroebrug,
de Stationsbrug, de kleine en
grote sluis in Veere, de
Zandkreeksluis en de
Krammersluizen gepasseerd
kunnen worden. Belemmeringen
voor de watersporters zijn er
nauwelijks.
Vaarkaart
Openingstijden
spoorbruggen
Staande mastroute
door Nederland
ANWB
Lieveheersbeestjes
De KNNV, vereniging voor
veldbiologie, heeft het boekje
Lieveheersbeestjes in beeld
uitgebracht. De kevertjes blijken
vele bijnamen te hebben:
Mariakevers, hemelskoetjes,
lieve vrouwen worp j es
heiligenkevers, Mariapaarden,
zonnekevers, bonte koetjes,
kogelkevers en gelukskevers. De
opvallende diertjes worden vaak
gezien als boden van voorspoed en
geluk. Zo zouden vrijgelaten
lieveheersbeestjes naar
toekomstige geliefden vliegen. In
het boekje worden de twintig
meest voorkomende soorten
beschreven. Bijna de helft van de
soorten die in Nederland en België
voorkomen, is behandeld en
afgebeeld. Alleen zeldzamere en
heel kleine soorten ontbreken.
In totaal zijn er wel zestig soorten.
De meeste kevers behoren tot de
soortgroep echte
lieveheersbeestjes. Ze hebben
kale en meestal mooi gekleurde
dekschilden, met een verschillend
aantal stippen (zeven, veertien,
tweeëntwintig). Dat heeft niks te
maken met de leeftijd, zoals het
verhaal gaat. De meeste
lieveheersbeestjes worden één
jaar en een paar maanden oud. Het
zijn nuttige insecten. Ze leven van
bladluizen (enkele soorten eten
planten of schimmels).. Een
volwassen lieveheersbeestje kan
100 bladluizen per dag op. Het
boekje is toegankelijk en helder
geschreven, met veel illustraties.
Op reis in Nederland. Door Herman
van Amsterdam (tekst) en Jan Vermeer
(foto's). Uitgave Zuid Boekproducties,
Lisse. Prijs f 39,95. Isbn 90 6248 993 1.
Op stap in de Delta, Op stap in Noord-
Brabant. Tips voor een dagje uit, met
wandel en fietstochten. Uitgave
ANWB. Voor leden gratis.
Vaarkaart Nederland. Met
openingstijden bruggen en staande
mastroute door Nederland. Uitgave
ANWB. Voor leden gratis.
Lieveheersbeestjes in beeld. Door
Frank Bos. Uitgave KNNV, Utrecht.
Prijs f7,95. Isbn 90 5011 126 2.]
