Gifvanger fruitteelt komt te laat
Bouw bunker hoog-radioactief afval begint
Hier het water, thuis de droogte
^Qleeland
Ontwerp Van Eyks
scoort hoger dan
museum in stadhuis
Studie aanleg
jachthavens
in Sluis en
Breskens
yr Sportpunt
GESLOTEN
Milieu-eis voor aantal kwekers te zwaar, ondanks proef met heggen langs sloten Statenlid Stoffels
zeeuwse almanak
Sticker
^PZ<
zeel
land
woensdag 23 juni 1999
HET BETOVERDE PLEIN
Abdijplein/Zeeuws Museum
Elke woensdag 13.30 -16.00
KINDERWORKSHOP
Aanmelden: Informatiekiosk
MIDDELBURG - Het provin
ciebestuur van Zeeland wil een
halve ton beschikbaar stellen
voor een onderzoek naar de lo
caties voor en kosten van nieu
we jachthavens. Het gaat om
een internationaal project. Ge
meenten met havens aan de
Zeeuws-Vlaamse kust (Bres
kens en Sluis-Aardenburg), de
Belgische kust en de kust van
Engeland hebben belangstel
ling getoond voor het project.
De studie richt zicht op de rela
tie van havens in hun omgeving
en de inpasbaarheid van nieuwe
jachthavens in met name histo
rische binnensteden en in land
schappelijk kwetsbare
gebieden. Daarnaast wordt on
derzocht wat het huidige econo
mische belang is van jachtha
vens.
De partners zelf dragen de voor
de eigen havens specifieke on-
derzoeksaspecten aan, in de
vorm van pionierprojecten.
Voor Sluis hangt dit samen met
een eventueel hergebruik van de
Zwingeul en de mogelijke aan
leg van een haven bij de histori
sche binnenstad. Breskens richt
zich op een betere inpasbaar
heid van de haven en mogelijk
heden om met nieuwe arbeids
plaatsen het verlies aan
werkgelegeneid te compense
ren, die ontstaat door het weg
vallen van de Westerscheldeve-
(Advertentie)
Maandag 28 juni t/m vrijdag 2 juli
wedstrijdbad
wegens groot onderhoud
(toegang tegen gereduceerd tarief)
Andere baden geopend van:
10.00-21.30 uur.
Zwembadweg 1 -5
4463 AB Goes
tel. (0113) 233388
Covra kan reststof vanaf2002 in Borssele opslaan
die de aannemers willen, zijn in
heel Zeeland niet of nauwelijks
voorhanden. Dus moeten ze
vanover de grens worden ge
haald."
Experiment
Vijf jaar geleden begaf Stoffels
zich op de Spaanse arbeids
markt. Vorig jaar haalde hij tien
gekwalificeerde technische uit
zendkrachten naar Nederland,
bij wijze van experiment. „Van
die ervaring hebben we veel ge
leerd. En daarmee houden we
nu rekening bij het begeleiden
van de mensen naar de Neder
landse arbeidsmarkt. Er is daar
een enorm potentieel aanwezig.
Ik werk samen met een techni
sche school in Madrid. Daar
worden ze helemaal klaarge
stoomd voor de Nederlandse ar
beidsmarkt. Maar ook in België
en andere landen is er veel vraag
naar technisch personeel, dus
we hoeven ons niet te beperken
tot ons eigenland."
Vebego Services heeft twee ves
tigingen in Spanje: in Madrid en
Barcelona. Ze opereren onder
de naam Bun Paso. Stoffels:
„Als de hele zaak loopt, draag ik
die Spanjaarden over aan Vebe
go. Maar ze kunnen natuurlijk
ook via Tence! worden uitge
zonden."
Stoffels verwacht geen politieke
problemen naar aanleiding van
zijn activiteiten op de arbeids
markt. „Men zou kunnen zeg
gen dat ik inconsequent bezig
ben, omdat ik me altijd sterk
maak voor de werkgelegenheid
van Zeeuwen op onze arbeids
markt. maar de marktsituatie is
nu eenmaal niet anders. We be
schikken kennelijk over te wei
nig gekwalificeerd personeel
voor bijvoorbeeld zo'n mega
project als de Westerschelde-
tunnel. En er kan niet worden
gezegd dat ik niet vooraf ge
waarschuwd heb voor de gevol
gen van het ontbreken van
gerichte, hoogwaardige techni
sche opleidingen."
(Advertentie)
WÊÊÊÊÊttÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊKÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊHÊÊÊÊÊÊÊ^M
door Richard Hoving
MIDDELBURG - Cultuurgede
puteerde G. de Kok (PvdA) en
het Middelburgse college van B
en W verkiezen hetmuseumont-
werp van Aldo en Hannie van
Eyck boven een aanpassing van
het huidige stadhuis. Voorwaar
de is wel dat de kosten van beide
opties voor een nieuw museum
nagenoeg gelijk zijn.
De provincie en de gemeente
Middelburg denken na de zomer
te beginnen met een onderzoek
naar een locatie voor een nieuw
onderkomen voor de heden
daagse beeldende kunst. Het
museumontwerp van de Van
Eycks ligt al een aantal jaren op
de plank. Het ontwerp is oor
spronkelijk gemaakt voor het
Maisbaaigebied. Het stadhuis
van Middelburg is inbeeld, om
dat het in de toekomst gedeelte
lijk vrijkomt.
De Kok noemde het realiseren
van het ontwerp van de Van
Eycks dinsdag een 'unieke kans
voor de provincie en de gemeen
te Middelburg, mits het financi
eel haalbaar is:. De Middelburg
se wethouder M. L. Strous
(PvdA, cultuur) liet desgevraagd
weten dat het college van Mid
delburg onder dezelfde voor
waarden ook een voorkeur heeft
voor dit ontwerp. Volgens
Strous heeft de provincie toege
zegd eenderde van de kosten
van een nieuw museum voor re
kening te nemen. De verwach
ting is dat zowel voor het ont
werp van de Van Eycks als de
aanpassing van het stadhuis
tenminste tien miljoen gulden
nodig is.
Geld
Het dagelijks provinciebestuur
heeft nog geen geld gereser
veerd voor een onderzoek naar
beide opties, zo bleek gisteren
na afloop van de voorjaarscon
ferentie. Op deze bijeenkomst
werd het miljoenenoverschot
voor 2000 verdeeld. De één mil
joen gulden die vorig jaar al op
zij werd gezet, wordt gebruikt
om het Zeeuws Museum op te
knappen. De gemeente Middel
burg trok vorig jaar eveneens
één miljoen gulden uit voor een
nieuw museum. Ook dit geld
gaat naar het Zeeuws Museum.
Middelburg krijgt de één mil-
j oen gulden als beide opties voor
een nieuw museum niet door
gaan, aldus Strous.
De jongeheer die zich recent
een arbeidsplaats verwierf
op een kantoor'te Zierikzee
behoort tot de onbekommer
de types. Hij gaat fluitend
door het leven, heeft voor ie
dereen een vriendelijk woord
en deelt in het café met gulle
hand glaasjes uit.. Het zal
duidelijk zijn: we hebben het
hier over een sieraad voor de
Zierïkzeese samenleving.
Aan hem kleeft echter één
smetje, hij lijdt aan een ern
stige vorm van naïviteit, ze
ker waar het de aanschaf van
automobielen betreft. Verko
pers va?i tweedehands auto's
zien hem gaarne komen,
want zodra hij binnen hun
blikveld verschijnt weten zij
zeker: kassa!
Zo kon het gebeuren dat hem
op ivrede wijze een aftands
Golfje werd aangesmeerd
voor de somma van 2000 gul
den; geen auto die bij zijn
imag e paste, maar wél bij zijn
portemonnee. Tot de garage
rekeningen binnenstroom
den. Bijna wekelijks
vervoegde hij zich bij de
plaatselijke garagist omdat
de radiateur het begaf, de
koppakking vervangen dien
de te worden, de distributie-
riem was geknapt, de ruiten
wissers niet meer wisten of de
schokdempers niet naar
wens functioneerden.
Hij heeft zich vorige week
een andere auto aangeschaft;
een hoogbejaarde Japanner,
met roestplekken én een stic
ker op de voorruit - eentje
van het ponypark Slagharen.
Die sticker gaf, bekende hij,
de doorslag. Want die vormt
het onweerlegbare bewijst
dat de vorige eigenaar uiterst
voorzichtig met de Japanner
is omgesprongen; „Iemand
die naar Slagharen gaat, kan
geen scheurbeest zijn."
door Maurits Sep
BORSSELE - Borssele mag geen natio
naal afvalvat worden voor al het radio
actieve afval. Commissaris van de ko
ningin W. T. van Gelder zal zich daarom
blijven verzetten tegen de komst van
transportcontainers met hoog-radio
actief afval naar de Covra in Borssele.
Pas als de speciale opslagbunker voor
hoog-radioactief afval klaar is, in 2003,
zijn die containers wat de commissaris
betreft welkom.
Van Gelder zei dit dinsdag in het hol
van de leeuw: bij de Centrale organisa
tie voor radioactief afval (Covra). Hij
plaatste daar samen met de Borselse
burgemeester J. L. Mandos een gouden
staaf, als onderdeel van de zware stalen
bewapening voor de 1.70 meter dikke
vloer van de bunker. Dat betekende het
officiële begin van de bouw van de spe
ciale bunker, habog geheten (hoog-ra
dioactief afval behandelings en opslag
gebouw).
Door fouten bij het verlenen van een
vergunning heeft de bouw van de bun
ker twee jaar vertraging opgelopen.
Volgens projectdirecteur nieuwbouw
C. Kalverboer van de Covra kan die tijd
niet meer worden ingehaald. Wel ver
wacht hij dat het bouwschema aange
houden kan worden. De bunker is dan
eind 2002 klaar.
Van Gelder en Mandos hopen daar ook
op, zei hij. Dan kan hoogradio-actief
afval immers veilig worden opgeslagen.
Kalverboer ging zelfs zo ver te stellen
dat 'het afvalprobleem met de bunker
technisch is opgelost'. „De Covra kan
dan alle soorten radioactief afval, van
laag tot hoog, opslaan."
Problemen
De bunker moet al het Nederlandse
hoog-radioactieve afval opslaan. Dat
afval wordt geproduceerd door de
kerncentrales Borssele en Dode waard
en door de onderzoeksreactoren in Pet
ten en Delft. Zij zullen gezamenlijk per
jaar tien tot vijftien kubieke meter
hoog-radioactief afval aanleveren. De
klanten van de Covra betalen ook de
bouw van de bunker, die 241 miljoen
gulden kost. EPZ, exploitant van de
Borsselse kerncentrale, draagt als
grootste klant (zestig procent van het
afval komt van EPZ) ook de meeste kos
ten.
Aan hoog-radioactief afval kleven
twee problemen: het produceert warm
te en straling. De bunker wordt daarom
gekoeld met lucht die van buiten wordt
aangezogen en langs de opslagcilinders
geleid. Na honderd jaar geeft het afval
geen warmte meer af. Daarom blijft het
ten minste een eeuw in de bunker lig
gen.
De straling is een veel ernstiger pro
bleem. Die is pas na tien- tot honderd
duizend jaar weg. Vanwege de straling
wordt het afval in de bunker met af
standsbediening en vanuit afge
schermde ruimten behandeld. Wat er
over honderd jaar met het nu hoog-ra
dioactieve afval gaat gebeuren, is nog
onduidelijk. Een oplossing kan zijn het
enkele honderden meters onder de
grond op te slaan.
Commissaris van de koningin Van Gel
der zei zich zorgen te maken over de
problemen op lange termijn. „Honderd
jaar is een langere periode en die ver
antwoordelijkheid drukt zwaar op ons.
Er moet dan ook snel een duurzame op
lossing worden gevonden. De regering
heeft dat toegezegd en wij zullen ze
daaraan houden."
Overigens garandeert de Covra dat er
met het hoog-radioactieve afval in de
bunker niets mis kan gaan. Het gebouw
is bestand tegen aardbevingen, neer
stortende vliegtuigen, gaswolkexplo-
sies en overstromingen. Ook als de
luchttoevoer voor de koeling wordt ge
blokkeerd, levert dat geen problemen
op. Kortstondig kan die volledig wor
den geblokkeerd, over een langere pe
riode blijft, een afsluiting van negentig
procent van de toevoer zelfs zonder ge
volgen. Burgemeester Mandos van Bor-
sele hecht veel waarde aan de veiligheid
van het gebouw: „Als burgemeester
draag ik zorg voor de veiligheid van
mijn bewoners en mijn grondgebied. Ik
ben ervan overtuigd dat Covra veilig
West-Afrikanen bekijken beheer wetlands
door Roelf Reinders
VLISSINGEN - Zeeuwse fruit
telers met veel sloten in de
boomgaarden kunnen niet aan
de strengere milieueisen voor
minder gif in het oppervlakte
water voldoen. In 2003 treedt de
scherpe algemene maatregel
van bestuur (AMVB) voor de
open teelt in werking. Maar de
telers kunnen dan nog onmoge
lijk de heg met bomen of strui
ken klaar hebben. Die heg moet
voorkomen dat er te veel gif tij
dens het spuiten in de sloten
komt.
Drie Zeeuwse fruittelers zijn
bezig met een experiment met
een haag langs sloten die zoveel
mogelijk van de gewasbescher
mingsmiddelen moet opvangen.
Zo'n emissiescherm is het ant
woord van de fruitsector op de
scherpere milieueisen van de
overheid. Het gaat om een rij
bomen of struiken die direct
naast de sloot staat. De heg moet
meegeven als de maaiarm van
machines van het waterschap
pen de slootkant maaien. Zo
willen de telers de eis van de wa
terschappen omzeilen om vijf
meter vanaf de slootkant vrij te
houden. Dat betekent dat ze niet
nog eens zo'n vijf meter extra
rijen bomen moeten opgeven om
er met de trekker met spuitap
paratuur te kunnen keren.
Metingen
De fruittelers die aan het expe
riment meewerken, hebben tien
verschillende soorten bomen en
struiken langs sloten geplaatst
om te onderzoeken welk soort
het meest geschikt is voor de gif-
vangende haag. Het probleem is
dat de proef nog lang niet is af
gerond. De eerste metingen
worden pas begin volgend jaar
gedaan. Volgens fruitteeltdes-
kundige J. Bal van DLV Advies
groep uit Boxtel moet dan in het
najaar van 2000 massaal de
juiste boom- of struiksoort
langs de sloten worden ge
plaatst. Bal zegt dat het dan nog
wel vier jaar kan duren voordat
de heg voldoende gif werend is.
De AMVB gaat al in 2003 in.
„We hebben een probleem met
de tijd."
Volgens Bal speelt het probleem
voor ongeveer honderd van de
vijfhonderd Zeeuwse fruitte
lers. „Vooral telers met veel slo
ten in het bedrijf en telers die
geen windscherm van bomen
langs de oostkant hebben, krij
gen ermee te maken." Hij zegt
dat het probleem voor telers in
Utrecht en de Betuwe veel gro
ter is, omdat daar veel sloten
door de boomgaard lopen. Door
de ruilverkaveling is dat in Zee
land veel minder. Bal zegt dat
een heg het enige middel is om
aan de normen te voldoen. Al
ternatieven als de tunnelspuit
(spuiten onder een kap) of een
kunststof kap langs het water
zijn duur, tijdrovend of 'zien er
niet uit', aldus Bal.
Verscherping
Volgens onderzoeker B. Heijne
van Fruitteelt Praktijk Onder
zoek, dat tot voor kort in Wilhel-
minadorp zat, is de AMVB het
gevolg van strengere Europese
wetgeving. Hij vindt de ver
scherping onnodig. „Ook als de
gewasbeschermingsmiddelen
toch in het water komengaan er
geen algen of vissen dood of
heeft dat gevolgen voor de
mens. De huidige middelen zijn
zo milieuvriendelijk dat er geen
effecten voor het milieu waar
neembaar zijn."
Het waterschap Zeeuwse Eilan
den weet nog niets van experi
ment met het emissiescherm.
Een woordvoerder zegt dat te
lers niet zomaar de regel van vijf
meter ruimte tussen sloot en
haag mogen omzeilen. „Maar
we zijn welwillend om naar een
oplossing voor de telers te zoe
ken."
Hij zegt dat als het maaien door
een meegevende haag het wa
terschap extra geld gaat kosten,
de telers die moeten betalen.
zieookpag 29
door Wout Bareman
TERNEUZEN - Het Zeeuwse
statenlid M. Stoffels levert bin
nenkort, als particulier arbeids
bemiddelaar, zestig technisch
geschoolde Spaanse uitzend
krachten af op de Nederlandse
arbeidsmarkt. Hij sluit niet uit
dat, naast andere bedrijven, ook
de Kombinatie Middelplaat
Westerschelde (KMW), bouwer
van de Westerscheldetunnel,
een beroep op hen zal doen.
Stoffels was jaren geleden me
de-oprichter van de uitzendor
ganisatie Tence!. Hij is nu nog
als commissaris van de interna
tionale tak van die organisatie,
Vebego Services.
Het gaat om een persoonlijk ini
tiatief van Stoffels, die nauwe
lijks een week geleden tijdens de
begrotingsdebatten in Provin
ciale Staten als fractievoorzit
ter van de Partij voor Zeeland
(PvZ) wees op de problemen die
zich voordoen bij de werving
van gekwalificeerd personeel
voor de tunnelbouw. „De over
heid heeft hier duidelijk de boot
gemist; al in een veel eerder sta
dium had men zich moeten rea
liseren hoe de arbeidsmarkt zou
reageren op dit proj eet. Wat zien
we nu: de betrokken werkne
mers komen in hoofdzaak van
buiten de provincie. Zeeland
haalt z'n werkers van elders",
zei Stoffels vrijdag.
Volgens recente cijfers biedt de
Westerscheldetunnel momen
teel werk aan 200 Nederlanders
(van wie slechts enkele tiental
len Zeeuwen), 165 Duitsers, 20
Belgen en 50 mensen uit Ierland
en andere Europese landen. Als
het aan Stoffels komt daar
straks een groep Spanjaarden
bij.
,Ik waarschuw- al jaren voor een
onderwaardering van de tech
nische opleidingen. Vroeg of
laat wreekt zich dat op de ar
beidsmarkt en dat is nu heel
duidelijk het geval. Kijk naar
die tunnel; de arbeidskrachten
Op de wapening voor het nieuwe Covra-gebouw staan vlnr. projectdirecteur nieuwbouw Kalverboer, burgemeester Mandos, commissaris Van Gelder en Covra-
directeur Codée. foto Lex de Meester
door Marcel Modde
KOUDEKERKE (S) - Sara Di-
ouf blikt gelukzalig om zich
heen. Rechts de stormvloedke
ring, een stukje naar links de
niet minder imposante Zee-
landbrug en daar tussenin een
zee van water en druk vliegende
vogels. En dat bezien vanaf een
toren, die herinnert aan een
Schouws drama. „Dat er aan
zo'n plek een hele historie vast
zit, dat vind ik het mooiste",
zegt de Senegalecs.
Diouf is één van de vier gasten
uit Senegal en Mauritanië, die
dinsdag in het kader van een in
ternationaal uitwisselingspro
ject een bezoek brachten aan het
nationaal park Oosterschelde.
Het initiatief is een aantal jaren
geleden in het leven geroepen
tijdens de wereldconferentie in
Iran, ter bescherming van de
wetlands, natte natuurgebie
den. De excursie naar het gebied
rond de Plompe Toren van het
verdronken dorp Koudekerke
vond plaats op uitnodiging van
de Vereniging Natuurmonu
menten, Staatsbosbeheer, het
Zeeuws Landschap en het park-
bestuur.
De West-Afrikanen luisteren,
voordat ze de klim naar boven
aanvangen, aandachtig naar
het verhaal van de tien dorpen
die op precies de plaats waar ze
nu staan, zijn verzwolgen door
de zee. Diouf kijkt eerbiedig op
naar het overblijfsel uit een ver
loren strijd tegen de natuur
krachten. Hier het water, thuis
de droogte, zo trekken hij en zijn
collega Mohamed Mahmoud
Ould Yehdih de vergelijking
door. Yehdih is beheerder van
het ongeveer zestienduizend
vierkante kilometer grote na
tionaal park Banc d'Arguin in
het noorden van Mauritanië. Ze
vinden het allesbehalve vreemd
dat een nat land als Nederland
zoveel moeite doet om wetlands
in stand te houden en zelfs te
verbeteren. „Dergelijke natuur
gebieden zijn niet alleen overal
'verschrikkelijk belangrijk'
voor de flora en fauna, legt Di
ouf uit, ze zijn ook nodig om een
beetje tegenwicht te kunnen
bieden tegen de oprukkende
verstedelijking en de vervui
ling."
Zand
De Oosterschelde en de Kouder-
kerkse inlaag zijn geenzins te
vergelijken met de nationale
parken in Senegal en Maurita
nië. Of het moet zijn dat hier dij
ken de gebieden tegen overstro
mingen beschermen, terwijl
Sara Diouf (met rode jas) en Mohamed Mahmoud Ould Yehdih uit Mauretanië bekijken de Oosterschel
de en de inlaag vanaf de Plompe Toren.
daar speciale beplanting de nat
te zones behoedt tegen het op
dringerige zand. De meeste
West-Afrikaanse wetlands zijn
'vanzelf' ontstaan en worden nu
gekoesterd om een verdere ver
droging van de regio tegen te
gaan, aldus Diouf en Yehdih.
„In de Sahel zijn in de loop der
eeuwen heel wat dorpen wegens
de droogte verlaten en door het
zand begraven. De omgedraai
de wereld als je dit hier ziet,
maar eigenlijk komt alles dus op
het zelfde neer."
Yehdih duikt diep in z'n kraag.
foto Marijke Folkertsma
Drie lagen kleding en een dikke
jas maken de Nederlandse zo
mer er voor hem niet bepaald
warmer opNa amper vi j f minu
ten maakt hij de koepeldeur
naar het trapgat alweer open
om het winderige uitkijkpunt te
verlaten. zie ook pag 21
