Help, waar zijn al
die knoppen voor
PZC
Kamerplanten kunnen in de tuin overzomeren
Survivalkaart
bouwen en wonen
38
Apparaten
te ingewikkeld
voor consument
hypotheken
Lotus voorbeeld voor muurverf
zaterdag 12 juni 1999
Apparaten worden te moeilijk
voor hun gebruikers. Zestig
functies, terwijl er alleen maar een
kip gaar moet worden. Of de video
moet worden ingesteld op: morgen
film opnemen. Moet eerst kleinzoon
langskomen voor hulp. Industrieel
ontwerper Adinda Freudenthal
maakte richtlijnen voor de
industrie. Ontwerpers moeten
nadenken over vereenvoudiging.
In elk huis staat een televisie. En
misschien staan er wel twee of
drie. Kortom, wat is er gewoner
dan een televisie? Toch zijn er tal
loze mensen, die het apparaat ei
genlijk niet kunnen gebruiken
zonder hulp van een ander. Niet
omdat ze er te dom voor zijn, maar
omdat het te ingewikkeld is. Fa
brikanten houden te weinig reke
ning met het feit dat de meeste
mensen niet kunnen meedenken
met wat er in het hoofd van de ont
werper zat toen hij het toestel
vorm en functies gaf. Ook het
meest voor de hand liggende kan
voor een gebruiker onbegrijpelijk
zijn.
In het proefschrift The design of
home appliances for young and
old consumers van dr. ir. Adinda
Freudenthal staat een treurig ma
kende hoeveelheid problemen, die
gebruikers met moderne appara
ten kunnen hebben. Freudenthal
is universitair docent bij de Facul
teit Industrieel Ontwerpen aan de
Technische Universiteit Delft. Ze
heeft voor haar promotie een reeks
richtlijnen opgesteld die fabri
kanten zouden moeten gebruiken
bij het ontwerpen.
Uitgangspunt
Een belangrijk uitgangspunt is
dat alles wat je moet doen om een
apparaat aan de gang te krijgen
duidelijk en niet tweeslachtig
moet zijn. Een knop moet niet
twee doelen dienen en ook niet na
een tijdje ineens een andere func
tie krijgen, vindt Freudenthal,
Een van de veronderstellingen ten
behoeve van dit proefschrift was
bijvoorbeeld: gebruikers denken
dat je de televisie aan en uit kan
zetten door op de knop 'stand-by'
te drukken. Dat verwachtten ze
inderdaad, maar in depraktijk lie
pen ze soms vast. Bepaalde tv's
reageren niet als er op stand-by
wordt gedrukt.
Freudenthal heeft de werkelijk
heid nagebootst met de medewer
king van vrijwilligers. De realiteit
is: drie van de vijf jonge mensen
die meededen, drie van de vijf
middelbare en twee van de tien be
jaarde gebruikers wilden de tele
visie aanzetten met de stand-by-
knop en stuitten vervolgens op al
lerlei problemen. In al die hoofden
zat nu eenmaalhet idee: ik moet op
een knop drukken om iets aan het
werk te krijgen. En het lukte dus
niet. Een groot verschil tussen oud
en j ong was wel dat j ongeren beter
reageerden op instructies die op
het scherm verschenen. Bij som
mige ouderen komt het niet in hun
hoofd op dat tekst op het scherm
instructie geeft. Drie van de tien
hadden geen idee dat daar iets
stond waar ze iets mee moesten
doen.
Freudenthal maakt zich zorgen
over de toekomst, omdat er almaar
Apparaten worden vaak te moeilijk voor de gebruiker.
meer grijze hoofden bijkomen,
terwijl apparaten steeds ingewik
kelder worden. „Het is toch heel
vervelend dat elke keer als op de
televisie een zender van plaats
verandert, je eerst moet wachten
tot je kleinkind langs komt om de
televisie weer in te stellen", zegt
zij. „Als het kleinkind er tenmin
ste mee overweg kan, want het in
stellen van zenders is echt heel
moeilijk. Ook voor de vijftien- tot
achttienjarigen, die wij hebben
geobserveerd. Die hadden in feite
dezelfde soort moeilijkheden als
ouderen."
En net zo moeilijk kan het instel
len van een magnetronoven zijn.
„Ik heb thuis een combimagne
tron en ik geloof dat dat ding wel
zestig functies heeft. Je kan zo'n
apparaat helemaal automatisch
laten werken. Maar er zijn maar
weinig mensen die het apparaat
op die manier kunnen'instellen."
Hetzelfde ziet zij gebeuren bij ap
paraten, waarmee je een cd op een
band kan overzetten. Het kan he
lemaal geprogrammeerd worden.
Welk nummer j e eerst wilt hebben,
hoe de verdere volgorde moet zijn.
Maar men gebruikt het zo'niet.
Dat is te ingewikkeld, verklaart
Freudenthal.
Zelf vertaalt ze de titel van haar
proefschrift als: het ontwerpen
van alledaagse apparaten voor
j ong en oud. Het doel was om knel
punten op te zoeken bij het ge
bruik van apparaten en bij het le
zen van de handleidingen die erbij
behoren. Producten worden niet
voor ouderen gemaakt, maar voor
jonge mensen. Met een vergrijzen
de bevolking is dat een probleem.
Kan je je op oudere leeftijd hand
haven zonder de hulp van anderen
of zonder kosten te moeten maken.
Het niet kunnen bedienen van een
magnetron kan zelfs tot heel pri
maire problemen leiden als zo'n
apparaat aan ouderen wordt gege
ven om de maaltijden, die ze krij
gen, in op te warmen. In de litera
tuur blijkt er geen onderzoek te
zijn gedaan met het doel het ont
werpen te verbeteren. 'Dat is wat
ik nu heb gedaan: het maken van
ontwerprichtlijnen voor de indu
strie'.
Het boek waarin haar onderzoek
staat beschreven, is overigens deel
twee in een serie over ouder wor
den en ergonomie. Het eerste deel
{Design-relevant characteristics
of ageing users, door Steenbek
kers en Van Beijsterveldt) ver
scheen een jaar eerder.
Observeren
Freudenthal is haar onderzoek be
gonnen door met een camera naar
een aantal vitale ouderen te gaan
en te observeren hoe zij met hun
eigen apparaten omgaan. De
meest uiteenlopende dingen kwa
men daarbij in het vizier: een cv-
ketel, twee wasmachines, wasdro
gers, wekkerradio's, cd-spelers,
cassetterecorders, vier televisies
met teletekst, gewone ovens met
grill, combinatiemagnetrons. Er
werd aan deze deelnemers ge
vraagd wat hun toestel allemaal
wel niet kon en dat moestenze dan
demonstreren.
Niet alle apparaten leverden
evenveel moeilijkheden. Hoe ou
derwetser, en hoe simpeler, hoe
minder moeilijkheden. Maar zo
dra er programma's moesten wor
den ingesteld, werd het lastiger.
Ook een modern bedieningspa
neel bij een cv-ketel kan voor de
gebruiker een doolhof zijn, waarin
hij voortdurend vast loopt. „In het
algemeen kan je zeggen dat oudere
apparaten als makkelijk worden
ervaren en dat nieuwe allemaal
moeilijk zijn, omdat het aantal
functies zo dramatisch toeneemt.
Je stopt er een chip in en het kan
allemaal. En mensen vinden dat
ook leuk, ze willen al die mogelijk
heden graag hebben en vervolgens
gebruiken ze ze niet. Het komt
voor dat het zo moeilijk is dat zelfs
de hoofdfunctie niet is te vinden",
aldus Freudenthal. Combimagne
trons zijn volgens haar daarvan
een gruwelijk voorbeeld, evenals
videorecorders.
„Het grootste probleem is het cog
nitieve, het weten waar alles zit.
De functionaliteit van zo'n appa
raat wordt daardoor gereduceerd
tot één of twee mogelijkheden: het
opnemen van iets op het moment
dat het op tv wordt uitgezonden en
het afspelen van een video. Meest
al kunnen mensen ook nog terug
spoelen, want dat is ook één knop.
Als er een opname voor overmor
gen moet worden geprogram
meerd komt men er soms zelfs met
de handleiding nog niet uit, ook
jongere mensen niet. Daarom heb
ben we ook aanbevelingen voor
handleidingen gegeven.
Proefpersonen
Bij deel twee van het onderzoek
werden de eerdere bevindingen
opnieuw in de praktijk getoetst:
proefpersonen werden met een te
levisie met teletekst en video als
het ware in een vakantiehuisje op
gesloten. De opdracht was: zet die
zenders er alvast in. Uit alle ellen
de die zich voordeed, heeft Freud
enthal haar conclusies getrokken.
Toch kon het merendeel van de
richtlijnen positief worden gefor
muleerd, in de trant van 'je moet
het zus of zo doen'. Ze herkende
bepaalde wetmatigheden in het
gedrag van mensen. Iedereen
vindt het bijvoorbeeld logisch dat
op een apparaat dezelfde knop
voor in- en uitschakelen wordt ge
bruikt. En toch zijn er veel appa
raten die twee knoppen hebben
voor dat doel.
De industrie heeft aan haar onder
zoek meegewerkt en ook al richt
lijnen geëvalueerd. In Duitsland
worden de voorlopige uitgangs
punten al in een industrieel hand
boek gebruikt. Maar pas over een
aantal jaren zal bekendzijnhoe de
praktijk er dan uitziet. Of het le
ven met apparaten daadwerkelijk
minder moeilijk wordt.
Els Kemper
Veel vetplanten kunnen van de kamer naar een zonnige plek buiten
verhuizen.
Geniet deze maand vooral van
het fraaie licht- en kleuren
spel in uw tuin. De vele tinten
groen glanzen nog fris, maar
straks zijn ze door zomerstof be
dekt. In het bijzonder spreken nu
de plantjes in de rotstuin aan.
Van de vele zomerbloemen die
nog gaan ontluiken kan de bloei
verlengd worden door stelselma
tig de uitgebloeide weg te knip
pen.
Zaadvorming eist veel energie
van een plant. Die kan ze beter
gebruiken om nieuwe bloemen te
presenteren. Rozenbottels kun
nen blijven zitten. Na enkele we
ken gaan ze zich kleuren. Ook de
zaden, zoals het wildemanskruid
die zich met een pluim versiert, of
enkele soorten clematis met hun
parachuutjes zorgen voor een
plezierig accent in de tuin. Je
raakt er niet op uitgekeken!
Neem er de tijdvoor om zo van de
tuin te genieten. Die tijd is nu
echt aangebroken.
Een aantal kamerplanten kan in
de tuin overzomeren. De tropi
sche natuurlijk uitgesloten. Vin-
gerplant, klimop, moederplant
je, clivia, Aspidistra kunnen met
pot-en-al op een lichte schaduw
plek worden ingegraven. Niet te
diep! De potrand moet nog twee
centimeter boven de grond uit
steken. Anders groeien de wor
tels de tuin in... Draai de potten
af en toe een kwart slag.
Op een zonnige plek op balkon of
terras kunnen agave, yucca,
oleander en fuchsia overzome
ren. Succulenten als Crassula,
Opuntia en Euphorbia kunnen
tegen veel zon. Maar ze moeten
wel op tijd gesproeid worden en
van wat mest worden voorzien,
zoals Pokon, dus kamerplanten-
mest. Wees er op bedacht dat er
zich luizen of spint op die planten
gaan vestigen. Spuiten met een
oplossing van spiritus met groe
ne zeep brengt uitkomst. Na eni
ge uren wel de planten met fris
water schoon sproeien.
Schimmel
Op sommige rozenrassen wil wel
eens meeldauw verschijnen. Een
schimmelaantasting die zich
voordoet wanneer de rozenbla
deren lang nat blijven. Spuiten
met een milieuvriendelijk middel
als Vital voorkomt deze narig
heid. Zwavelpoeder is een ander
middel.
Wie volgend seizoen wil genieten
van vingerhoedskruid, muur
bloem, judaspenning, vergeet-
mij-nietjes, stokrozen en andere
zogeheten tweejarigen moet ze
nu zaaien. Kies er een schaduw
plekjevoor uit. Daar vormen zich
plantjes die u uitzet op de plaat
sen waar u ze volgend jaar wilt
zien bloeien.
Dat uitplanten gebeurt pas in het
najaar. Wilt u enkele pioenrozen
in een vaas zetten, snijd ze dan als
de knop 'breekt' en de bloem-
kleur zichtbaar wordt. Rozen,
papavers en gladiolen worden
ook 'in de knop' gesneden. Aster,
dahlia en chrysant worden ge
sneden als de bloem geheel open
is. Zonnebloemen staan graag in
flink warm water!
Behalve de groenten kunnen nu
ook asperges worden geoogst.
Dat kan tot de langste dag. Daar
na worden de bedden geëgali
seerd. De planten gaan gewoon
verder met groeien en bloeien.
Aan de lange 'takkenkomen vele
rode besjes. Een feestelijk ge
zicht. Erwten en peulen kunnen
ook worden geoogst. De ranken
zijn zwak, vooral die van capu-
cijners breken snel. Ruimt u het
'bonestro' op: maak er dan een
konijn blij mee.
Duiven hebben het op koolsoor
ten gemunt. Fazahten eten 's
morgens vroeg van de aardbeien,
evenals merels en kauwen. Klei
ne vogels vreten Van kersen en
bessen. Zorg tijdig voor bescher
mende netten.
U kunt koolsoorten nu zaaien - of
koopt u liever plantjes, wat in
derdaad veel gemakkelijker is.
Ook winterprei is straks ver
krijgbaar, maar misschien zaait u
deze liever zelf op rijtjes.
Om van de winter uw eigen Brus
sels lof te eten zult u ze nu op rij
tjes moeten zaaien. De planten
worden later op 10 cm van elkaar
uitgeplant.
Late rassen van bloemkool wor
den nu ook uitgeplant. De eigen
gekweekte vormen nu een wit
kooltje. Door enkele hartblade-
ren te knikken, wordt het kooltje
toegedekt, zodat het niet geel kan
worden of uit elkaar groeien.
In de fruittuin is na de langste
dag de juni-rui wel achter de rug.
De bomen stoten zelf een teveel
of aangevreten vruchten af. Toch
is het dikwijls nodig om vrucht-
dunning toe te passen, waarbij
allereerst beschadigde vruchten
worden verwijderd. Zo laat men
aan een armlengte van appel en
peer zo 'n 5 to110 vrucht j es zitten
die dan flink gaan groeien. Bij
pruimen laat men op elke 10 a 15
cm slechts één vrucht tot ontwik
keling komen. Ook bij de druiven
wordt vruchtdunning toegepast,
maar daar heet het 'krenten'.
Vooralsnog blij ft het hier bij 'die
ven' wegnemen. En ook dient
hier te worden gezwaveld als zich
op het druivenblad meeldauw
voordoet.
Frans Wegman
Advertentie
De rente op de kapitaalmarkt is de afgelopen week gestegen. Enkele
geldverstrekkers hebben daarom de hypotheekrente voor de lange
rentevaste periodes verhoogt met 0,2 t/m 0,5%.
Hypotheekrente netto werkelijke
per
rente
afsluit
opgave rente bij fiscale
8 juni 1999
vast
provi
bank
besparing van
gedu
sie in
constant
rende
37,05%
50%
ABN AMRO
meegroeihyp
5 jr.
1,00
4,80
2,49
1,42
meegroeihyp
10 jr.
1,00
5,40
2,84
1,67
meegroeihyp
15 jr.
1,00
5,80
3,10
1,86
ann. hyp.
variab.
1,00
3,80
2,64
2,12
ann.hyp.
5 jr.
1,00
4,60
3,15
2,52
ABP
spaarhyp.
5 jr.
1,00
4,90
2,49
1,40
spaarhyp.
10 jr
1,00
5,50
2,85
1,65
spaarhyp.
15 jr.
1 00
5,70
2,97
1,74
ann. hyp
5 jr.
1,00
4,70
3,21
3,57
ann. hyp.
10 jr.
1,00
5,30
3,60
2,87
Aegon
spaarhyp
5 jr.
1,00
4,00
2,08
1,16
spaarhyp.
15 jr.
1,00
5,50
2,94
1,75
AmevLeven
flex.sphyp.
15 ir.
1,00
5,70
3,06
1,84
Bouwfonds
spaarv.hyp.
1,00
4,60
2,32
1,29
Combinatie
spaarv.hyp.
10 jr.
1,00
5,30
2,74
1,58
Centraal
spaargar.hyp.
5 jr.
0,25
4,30
2,16
1,20
Beheer
spaargar hyp.
15 jr.
0,25
5,30
2,74
1,59
CVB
spaarhyp.
10 jr.
1,00
5,30
2,77
1,62
ann.hyp
2 jr
1,00
4,10
2,83
2,27
ann. hyp.
5 jr.
1,00
4,40
3,02
2,42
Delta Lloyd/
hyp.tot.plan
5 jr.
1,00
4,70
2,46
1,42
Leven
hyp.tot.plan
15 jr.
1,00
5,40
2,88
1,70
Direktbank
besp.dir.hyp.
5 jr
1,00
4,80
2,44
1,37
FBTO
spaarhyp,
5 jr.
0,00
4,30
2,14
1,18
spaarhyp.
15 jr.
0,00
5,40
2,78
1,61
GWK-bank
spaarhyp.
5 jr.
1,00
5,80
3,12
1,88
ann. hyp.
1 jr.
1,00
4,40
3,02
2,42
ann. hyp.
5 jr
1,00
4,90
3,34
2,67
HoogHuys/C
hyp.spaarpl.
5 jr.
1,00
4,80
2,44
1,37
ING-bank
spaarhyp.
5 jr.
1,00
o
CO
I
2,47
1,40
spaarhyp,
10 jr.
1,00
5,40
2,82
1,65
ann. hyp.
0/1 jr.
1,00
4,10
2,83
2,27
ann. hyp.
5 jr.
1,00
4,60
3,15
2,52
Nationale
spaarhyp.
5 jr.
1,00
4,90
2,58
1,50
Nederlanden
spaarhyp.
15 jr.
1,00
5,90
3,19
1,93
Postbank
spaarhyp.
1,00
4,70
2,45
1,40
spaarhyp.
5/7 jr.
1,00
5,30
2,80
1,64
spaarhyp. 10/12 jr.
1,00
5,60
2,98
1,78
ann. hyp.
2 jr.
1,00
4,10
2,71
3,15
ann, hyp.
5 jr.
1,00
4,50
2,96
2,36
PVF pens.
spaarhyp.
5 jr.
1,00
4,40
2,21
1,22
spaarhyp
15 jr.
1,00
5,50
2,86
1,67
ann. hyp.
5 jr.
0,75
4,30
2,88
2,31
ann. hyp.
10 jr.
0,75
5,10
3,46
2,76
ann. hyp.
15 jr.
0,75
5,30
3,59
2,86
Rabo.
spaarzeker
3 jr.
1,00
4,40
2,23
1,24
(adviesrente)
spaarzeker
10 jr,
1,00
5,40
2,80
1,62
SNS bank
spaarhyp.
ideaal
1,00
4,60
2,36
1,33
spaarhyp.
5 jr
i;oo
4,80
2,48
1,41
ann. hyp.
1 jr.
1,00
3,90
2,71
3,17
ann. hyp.
5 jr.
1,00
4,60
3,15
2,52
Westland Utr.
lage last.
7 jr.
1,00
5,10
2,69
1,58
Zwolsche Alg
hyp.-gar-plan
5 jr.
1,00
4,70
2,29
1,23
De vermelde tarieven hebben betrekking op standaard hypotheken met na
tionale hypotheekgarantie. De netto werkelijke rente (nwr) is gebaseerd op
de totale netto lasten van de hypotheek. De vermelde nwr-percentages gel
den voor een man van 30-jarige leeftijd en een hypotheek ad ƒ150.000,-.
Voor vrouwen en/of bij andere leeftijden kunnen andere nwr percentages
gelden. Bij andere hypotheekbedragen wijkt de nwr soms enigszins af.
(Advertentie)
Huis kopen? Hypotheek inruilen voor lage rente?
Wanneer u via De Graaf Hypotheken uw hypotheek afslijt betaalt u
door de spec, afspraken die zij hebben met bv. Postbank, Bouwfonds,
PVF, ABN-AMRO e.a. veel lagere renten dan in bovenstaande overzich
ten zijn vermeld. Bel voor een vrijblijvende afspraak met één van onze
adviseurs, bij u thuis of op kantoor, overdag of's avonds. De Graaf Hypo
theken is niet gebonden aan een bank, verz. mij. of franchiseorganisatie.
BEL GRATIS 0800-022 14 15 of 01 18-633 035
Een blikopener, vergrootglas, priem, spiegel en lineaal zijn handzaam
verpakt in de survivaleard, die de afmeting heeft van een creditcard.
"j\ /I"enig portemonnee puilt inmiddels uit van de talrijke passen die er-
.IVJLin zitten, maar er kan vast nog wel wat bij, zo bedacht de Neder
landse importeur van het bekende Zwitserse zakmes Victorinox. De fir
ma komt daarom met de zogenoemde Trouble Shooter op de markt. Het
exemplaar heeft dezelfde functies als een Zwitsers zakmes, maar bezit
het formaat van een creditcard en is daardoor geschikt om in de porte
monnee mee te nemen.
Informatie: Homei) Oisterwijk BV, Oisterwijk, telef. 013-528.2804.
De bladeren van de Lotusplant, die in Azië het symbool is voor rein
heid, zijn praktisch niet nat te krijgen. Waterdruppels rollen er als
knikkers vanaf'en nemen tegelijkertijd ook vuil mee. Dank zij de weten
schappelijke verklaring van dit Lotuseffect is er sinds kort een muurverf
voor gevels met dezelfde eigenschap. Deze zogenoemde Ispo Lotusan-
verf heeft een microscopische structuur die is afgeleid van die van de Lo
tusplant. Eenmaal op de buitenmuur geschilderd kleven regendruppels
en vuildeeltjes niet aan het oppervlak. De verf, in verscheidene kleuren,
is vanaf 25 gulden per liter te koop. (GPD)
Info: IsonedBV, Tiel, 0344 - 620666.
De Nationale °P eenzame
Hypolheekbeurs hoogte...
Voor Zeeland:
GOES
VLASMARKT
4
TEL0I
3-251588
MIDDELBURG
STATIONSSTRAAT
I
TEL0I
B-651122
VLISSINGEN
BADHUISSTRAAT
U
TEL, 01
B-4I3900
TERNEUZEN
BROUWERIJSTRAAT
11
TEL. 01
5-648990
ZIERIKZEE
MANHUISSTRAAT
-3
TEL0I
I-420124
...voor hypotheekadvies of bemiddeling
boven de grijze middelmaat!
