Voormalig trefpunt van
koningen en keizers
una
Innsbruck
in Tirol
a g a a I 37
mm
mm
PZC vrijetijd
zaterdag 12 juni 1999
Consument verdwaalt
hopeloos in de
bediening van
apparatuur in huis
De tuin in juni biedt een
l'raai licht- en
kleurenspel
Overzicht van de
hypotheken
Amerikaanse diner
verovert langzamerhand
een plekje in Europa
Salades spelen in deze tijd
van het jaar een
opvallende rol op het bord
Bodyfashion voor
vrouwen met
borstprothese
Ford brengt sportieve
uitvoering in de
Mondeoreeks
Japanse Kawasaki gaat
terug in de
motorhistorie met
nieuw model
Kort nieuws van de
automarkt
Raadsels rond
broeikasgas worden
steeds groter
Digitaal woning
inrichten kan veel
ellende voorkomen
Postzegels en puzzel
De iétwat corpulente worstverkoper
kan er wel om lachen; wekenlang' was
zijn Imbiss hét onderwerp van gespi-ek in
Innsbruck. „Ach", zegt-ie, terwijl hij me
de twee Frankfurters 'mit Senf' aanreikt,
„het is allemaal niet zo belangrijk, maar
voor de Innsbrucker behoor ik nu een
maal onder het Goldene Dachl te staan.
Daar eet je mijn Currywurst, of mijn
Frankfurter".
Het was natuurlijk ook maar een mini-
relletje, een toppunt van dorpsheid. Sinds
mensenheugenis verkoopt deze Johann
volgens zeggen de allerbeste en de lekker
ste Würstl van Oostenrijk. Onder het Gol
dene Dachl, de beroemdste erker hartje
Innsbruck.
Dat veranderde toen een lokale bestuur
der met het voorstel kwam om de worst
koning te verplaatsen naar de vijftig me
ter verderop gelegen Stadtturm, de 56
meter hoge, achthoekige toren, waarin
heel vroeger het gemeentebestuur regeer
de en (een etage lager) boeven werden op
gesloten. Half Innsbruck lag in een deuk
toen de politicus de 'verhuizing' moti
veerde; hij had veel klachten gekregen
van vooral Japanse toeristen die het Gou
den Dak niet goed konden fotograferen.
Omdat de worsttent 'in de weg' stond.
Worstverkoper Johann grijnst ironisch:
„Er komt natuurlijk ook een moment dat
er een toerist is die vindt dat ik hier onder
de Turm eveneens in de weg sta".
Innsbruck
Hoewel heel Oostenrijk bekend staat als
conservatief, spannen bepaalde regio's
toch wel de kroon. Het Tiroolse Innsbruck
behoort daar zeker ook bijWie de provin
ciehoofdstad van Tirol bezoekt, komt al
snel tot de conclusie dat het gaat om het
toppunt van 'Gutbürgerlichkeit'. Alleen
al dat gezeur over de verschoven Würstl-
Imbiss geeft aan hoe kleinzielig het kan
zijn.
Innsbruck is na Wenen, Graz en Salzburg
de vierde stad in Oostenrijk. Het heeft on
geveer 130.000 inwoners, van wie 15.000
studenten van buiten. De stad ligt op 460
meter boven de zeespiegel, ingeklemd
tussen forse bergen van zo'n 2400 tot 2600
meter hoogte.
De Duitse grens ligt 38 kilometer noorde
lijk, de grens met Italië 36 kilometer naar
het zuiden. Alleen al om die reden was
Innsbruck in het verre verleden letterlijk
een belangrij k kruispunt in Europa, zeker
toen in 1180 de eerste brug over de Inn
was gebouwd.
De stad groeide en bloeide en was een tref
punt van koningen en keizers. De eigen
Habsburgse keizer liet zijn paleis bou
wen; vrijwel iedere (belangrijke) bezoe
ker, uit welke windstreek ook, moest
langs zijn huis. In feite was het een soort
eerste Europese hoofdstad a la Brussel,
maar dan vijf eeuwen geleden.
Mede door deze strategische ligging wa
ren de Tiroolse boeren er al in 1027 in ge
slaagd zich vrij te maken van welke religi
euze of politieke machthebber in de verre
omgeving dan ook. Toen in 1363 de laatste
gravin van Tirol stierf, kwam de streek
vrijwillig en met een bijzondere, bijna on
afhankelijke status onder de Tiroolse
Habsburgers, die er in 1420 hun residentie
vestigden. In 1665 stierf deze tak van de
familie uit en kwam men onder de Weense
Habsburgers.
Maximiliaan
Een van de belangrijkste Tiroolse vorsten
was Maximiliaan de Eerste, die rond 1500
regeerde. Hij was het die Innsbruck de
Hofburg naliet; alleen Wenen zou later
ook een dergelijk paleis in Oostenrijk
krijgen.
De glorie en de economische macht van
Innsbruck is na de Middeleeuwen snel
verschrompeld en 'overruled' door vooral
Wenen, dat het nieuwe Habsburgse
machtscentrum werd. De Tiroolse stad
De Tiroolse hoofdstad Innsbruck kent ve
le huizen met soms heel bijzondere erkers.
teit. In de Hofkirche, aan de rand van de
111113
F oto links :Het gouden dak van Innsbruck. F oio middenEen van de meer dan levensgrote beelden bij het praalgraf van Maximiliaan de Eerste. Foto rechtsDe Herzog Friedrich-
strasse met op de achtergrond het Goldene Dachl.
aan de Inn werd het symbool van de pro
vincie, de Altstad bleef de oude stad.
Zelfs nu lijkt, al wandelend door de smal
le Gassen, de tijd er stil te zijn blijven
staan - alsof je terugstapt in de tijd. Na
tienen is bijna alles dicht, loop je bijna
met een schuldgevoel over straat waarom
ook jij nog niet naar bed bent. De zware
kerkklok die twaalf uur slaat klinkt bijna
dreigend. De enkele nachtelijke uitgaans
gelegenheid is bijna verstopt achter een
mini-neonlicht. Het enige wat bruist is de
rivier aan de overkant van de weg.
Ook overdag heeft Innsbruck iets keurigs.
Niet alleen valt op hoe netjes de gemid
delde Oostenrijker zich kleedt, deels nog
in groen loden, met hoed en veertje. De be
leefdheid straalt eraf en da's soms wennen
in moderne winkels waar het personeel
bescheiden informeert of ze je misschien
kan helpen.
In de Altstadt zijn trouwens vele bijzon
dere winkeltjes, zoals die waar je kunt
kiezen uit 450 soorten gedistilleerd. Bok-
ma of Bols, zo vindt de eigenaar, is maar
chemische troep. „Dat verkoop ik dus
niet", klinkt het knorrig. Schnaps vindt-
ie trouwens toch al een verdacht woord,
hij prefereert alleen drank die 100 procent
gedistilleerd bevat. Een flesje kost bij
hem dan ook zo'n honderd gulden.
Galerijen
De meeste winkeltjes liggen onder gale
rijen die ooit zijn gebouwd door vanaf de
eerste etage en hoger de huizen te voor
zien van extra voorkanten. Door deze ma
nier van aanleg bleef de straat even breed
en ontstonden er als het ware overdekte
voetpaden. De binnenstad van Innsbruck
staat bol van de prachtige erkers en Ma-
ria-muurschilderingen. De erkers werden
vooral aangebouwd om meer licht binnen
te krijgen in het voorhuis. Het midden
huis, met vaak de keuken, kreeg extra
lichtinval via een dak-lichtschacht; het
achterhuis, met slaapvertrekken, was
veelal erg donker.
In de centrale, autovrije Herzog Friedrich
Strasse is ook de winkel Mozartland te
vinden, met T-shirts waarop de meester
op de rug 'naar binnen' loopt en op de
borst weer 'naar buiten rent'. En verder
honderden andere artikelen met deze
'grappige' Mozart. Er tegenover ligt de
Swarovski Shop in het pand 'Goldene Ro
sé'. Ernaast ligt, bijna verstopt, de lokale
McDonald's-vestiging, met de kleinste
'M' die je ooit gezien hebt.
Ouderwets beroemd is het gebak van Café
Munding in de Kiebachstrasse, en even
verderop is de heerlijkste lokale keuken
bij het 'WeissenRössl'. Beroemd is ook ho
tel Goldener Adler, waar niet alleen kei
zer Maximiliaan ooit sliep, maar later ook
Goethe, Mozart en in 1978 koningin Juli
ana. Die op de gevel-gedenkplaat met
'slaap-VTP's' Juliane heet.
En alles, het valt gewoon iedere keer weer
op, is keurig schoon en vooral aange
harkt. Graffiti lijkt direct na het aanbren
gen te worden verwijderd, propjes liggen
al in de vuilnisbak voordat ze op straat
worden gegooid.
Frivoliteit
Maar toch is er ook een heel andere kant
van Innsbruck. Wie de in voorbehoedmid
delen gespecialiseerde Condomi in de
Kiebachstrasse bezoekt, zal verbaasd zijn
over de seksuele frivoliteit, die de Inns
brucker klaarblijkelijk ook als normaal
aanvaardt. De zaak loopt als een trein,
vooral roodgekleurde modellen vliegen
de deur uit. En dat gebeurt open en bloot,
alsof de Condomi in het 'Sodom' Amster
dam is gevestigd. „Ach, Oostenrijkers zijn
minder preuts dan menigeen denkt, maar
we zitten nu eenmaal vast aan dat imago",
weet de verkoper ons te vertellen.
Nog geen kwartier later vallen we ver
baasd in de volgende Innsbrucker frivoli-
Altstadt, schuin tegenover de Hofburg, is
onder meer het praalgraf van keizer
Maximiliaan de Eerste te vinden. De in
1519 gestorven vorst wilde ook na zijn
dood niet in de vergetelheid geraken en
liet via zijn testament vastleggen dat
naast de cenotaaf met zijn stoffelijke res
ten in de kerk een imposante rij van hon
derd heiligenbeelden, dertig borstbeel
den van Romeinse keizers en veertig
standbeelden van voorouders en familie
leden moesten komen.
Zijn wens ging maar ten dele in vervul
ling, want de tombe zelf is leeg. Maximili-
aans beenderen liggen namelijk in de
Georgkapelle van de burcht in Wiener-
Neustadt, een paar honderd kilometer
oostwaarts, onder Wenen. Dat kwam
doordat de keizer aan het einde van zijn
leven nogal wat schulden had gemaakt,
bij zowel de leveranciers als militairen in
Innsbruck. Die wilden uiteraard eerst
geld zien, en toen dat uitbleef slaagden zij
er in ieder geval in de begrafenis in Inns
bruck te verhinderen.
De keizer zou dat uitermate hebben be
treurd. Het beroemde, door Heinrich
Isaac op speciaal verzoek van Maximili
aan gecomponeerde 'Innsbruck, ich muss
dich lassen' bijvoorbeeld zegt iets over
zijn warme, onvergankelijke gevoelens
voor de stad.
Levensgroot brons
Maar al tijdens zijn leven slaagde Maxi
miliaan er wel in een deel van zijn impo
nerende erfenis te realiseren. En zo staan
nu in de kerk, naast een aantal kleinere
borstbeelden, ook 28 meer dan levensgro
te bronzen beelden. Onder anderen van
zijn vrouw Maria van Bourgogne, die nog
eens lange tijd in Brugge leefde, en van
zijn tweede echtgenote Diana Maria Sf or-
za van Milaan, voor wie Maximiliaan als
een klein geschenk het Goldene Dachl in
het centrum liet bouwen. Verder staat
daar ook de ons bekende Philips de Scho
ne heel groot te zijn.
Tussen al deze dofgebronsde familie op rij
staat ook in vol ornaat Kaiser Rudolf, ge
kleed in een half openstaande, halflange
mantel. Zijn geslacht, dat voorzien lijkt
van een dikke, beschermende toque, oogt
als een grote, glimmende knobbel. „Tallo
ze Oostenrijkse wouwen aaien over deze
plek", legt onze gids uit. Niemand, zo zegt
ze, weet precies de reden waarom, al ver
wijzen tal van mensen naar de inspireren
de viriliteit van deze Habsburgse keizer.
Geen vrouw aan zijn hof was immers vei
lig voor hem, zo weet men in Innsbruck.
"Waarna de gids er nog aan toevoegt, om
toch maar vooral helemaal volledig te
zijn: „Sommige bezoeksters gaan zo ver
dat ze die plek ook kussen".
Rien van den Anker
Informatie: Oostenrijk Toerisme, Postbus
94285,1090 GG Amsterdam, tel. 020-468.4793,
fax. 020-468.4786, e-mail info oewams.nl en
Internet: www.aiLStria-tourism.at.
Daar waar heel Oostenrijk een
conservatief imago heeft, lijkt
de Tiroolse hoofdstad Innsbruck het
toppunt van 'Gutbürgerlichkeit'.
Hoewel, de Condomi in de Altstadt
doet goede zaken en het bronzen
geslacht van Kaiser Rudolf glimt
gewoon van het aaien. Alleen dat
gezeur over die Würstl-Imbiss, die
weg moest bij het Goldene Dachl, is
daarbij vergeleken wel weer erg
kleinzielig.
