Spaanse
kust zal
uitpuilen
Betoging voor grondwet in
Kenia ontaardt in veldslag
Italianen graven stokoude vloot op
Frankrijk erkent
na tientallen jaren
Algerijnse Oorlog
buitenland vrijdag 11 juni 1999
Vrees voor overboekingen
Tientallen
doden bij
oorlog op
Sri Lanka
Pakistan blijft moslimrebellen
in Indiase deel Kashmir steunen
Separatisten
Atjeh doden
burgers en
militairen
Mensenrechtenactivist
Birdal vast in Turkse cel
door Henk van den Boom
BARCELONA - Bomvolle
stranden, uitpuilende cam
pings, dubbelboekingen in de
hotels en omhoog schietende
prijzen. Dat is het schrikbeeld
deze zomer van Spanje als va
kantieland.
Meer dan vijftig miljoen toeris
ten brengen hun vakantie dit
jaar door in Spanje. Dat is vijf
tot tien procent meer dan vorig
jaar, dat al een topjaar was. De
eerste drie maanden was het
aantal bezoekers vijftien pro
cent hoger dan vorig jaar. Welis
waar is de Spaanse toeristenin
dustrie blij met deze enorme
belangstelling, maar tegelijker
tijd dreigt het gevaar dat uit
wassen de vakantievreugde van
veel vakantiegangers bederven.
De grootste bedreiging zijn vol
gens staatssecretaris Pisonera
van Toerisme de malafide reis
organisaties die bedden in de
hotels dubbelboeken en staan-
COLOMBO - Bij een nieuw of
fensief van het regeringsleger
tegen Tamil-rebellen zijn in Sri
Lanka zestien militairen en 45
rebellen omgekomen, maakte
het ministerie van Defensie gis
teren bekend. Ook raakten 29
militairen gewond.
Het offensief had plaats in Pa-
ranthan, driehonderd kilometer
ten noorden van de hoofdstad
Colombo. Het leger veroverde
een wapen- en munitieopslag
plaats en vernietigde een aantal
bunkers van de rebellen. AP
plaatsen op campings verkopen
die al gereserveerd zijn. Mensen
die met deze bureaus in zee
gaan, moeten bij aankomst op
hun vakantieadres tot hun el
lende ei-varen dat er geen plaats
voor hen is.
Prijzen
Een ander risico waar de
Spaanse regering voor waar
schuwt is de onevenredige stij
gingvan de prijzen en het verlies
van kwaliteit. Dit soort negatie
ve verschijnselen hebben zich
ook in 1992 voorgedaan. Dat
was een absoluut topjaar door
de Olympische Spelen in Barce
lona en de Wereldtentoonstel
ling in Sevilla. Toen is het imago
van Spanje als toeristenland
ernstig aangetast. Jarenlang
heeft men daarvan de gevolgen
ondervonden. Mensen bleven
weg. Minister Rato van Econo
mische Zaken heeft deze week
een dringend beroep gedaan op
de ondernemers in de toeristen
branche zich te beheersen en
geen misbruik te maken van de
sterke groei door de prijzen op te
drijven. Hij waarschuwde voor
de 'politiek van de verschroeide
aarde'. Het toerisme is voor
Spanje de belangrijkste bron
van inkomsten. Volgens het mi
nisterie van Toerisme is de
Spaanse toeristenindustrie wat
omzet betreft na de Verenigde
Staten de grootste ter wereld. In
aantallen bezoekers komt
Spanje na de VS en Frankrijk op
de derde plaats. In totaal vinden
1,2 miljoen Spanjaarden direct
of indirect een baan in het toe
risme.
De grote trek naar Spanje is
deels te verklaren door de slech
te zomers de laatste jaren in de
Noord-Europese landen. Door
de politieke situatie in Midden-
Europa wordt ook een aantal
zonbestemmingen, zoals Joego
slavië en Turkije, gemeden.
GPD
Agenten hadden het opnieuw voorzien op dominee Njoya. foto Sayyid Azimduring/AP
door Frans van den Houdt
NAIROBI - Wat bedoeld was als
een vreedzame demonstratie te
gen de wijze waarop de Keni-
aanse regering de herziening
van de grondwet probeert te sa
boteren, liep gisteren in Nairobi
uit op een veldslag. Betogers
staken bomen in brand, plun
derden winkels, gooiden kios
ken omver om als barricaden te
dienen en bekogelden passeren
de auto's met stenen.
De politie gebruikte traangas en
zette pantserwagens met water
kanonnen in om de menigte uit
een te jagen. Volksvertegen
woordigers zetten intussen het
parlement op stelten.
Het begon allemaal heel rustig
bij de kathedraal, vlakbij het
parlement. Daar gaven honder
den mensen gehoor aan de op
roep van aartsbisschop Ndingi
Mwana a'Nzeki en andere kerk
leiders om rustig richting volks
vertegenwoordiging te lopen en
uiting te geven aan de frustra
ties over het beleid van de rege
ring van Daniel arap Moi. Het
dragen van witte zakdoeken
moest het vredige karakter van
de mars benadrukken.
Lang bleven de doekjes niet wit,
want er moest al snel bloed mee
worden gestelpt en zweet en stof
mee worden afgewist. Bij het
parlement ging het mis toen
agenten in actie kwamen en de
demonstranten, onder wie
priesters en nonnen, die op de
grond gezeten protestliederen
zongen, uiteen dreven.
De politie sloeg hard op de ac
tievoerders in. Een flink aantal
raakte tot bloedens toe ver
wond.
Dominee
Zoals ook bij eerdere protesten
gebeurde moesten dominee Ti
mothy Njoya en milieuactiviste
Wangari Maathai het flink ont
gelden. Ze kregen rake klappen
van agenten die hen wilden be
letten het parlementsgebouw te
betreden. Leden van de opposi
tie wisten hen te ontzetten.
Solidair
Minister van Financiën Francis
Masakhalia deed in het parle
ment later in de middag zijn ui
terste best om de miljoenennota
voor het komende jaar voor te
lezen. Hij werd voortdurend in
de rede gevallen door de opposi
tie die zich solidair verklaarde
met de demonstranten.
Een aantal radicale volksverte
genwoordigers liep halverwege
de zitting de zaal uit om zich bij
de actievoerders te voegen.
De onvrede is vooral gericht te
gen het voorstel van president
Moi om de herziening van de
grondwet door het parlement te
laten uitvoeren. Eerder was
door middel van een speciaal
wetje vastgelegd dat dit zou ge
beuren door een onafhankelijke
herzieningscommissie. Veel Ke-
nianen vinden dat zoveel moge
lijk mensen hun visie moeten
kunnen geven over een nieuwe
grondwet en dat parlementari
ërs niet in staat zijn alle ideeën
te verwoorden die er leven bin
nen de samenleving.
Ze verwijten Moi het parlement,
waar zijn Kanu-partij de meer
derheid heeft, te willen gebrui
ken om zijn zin door te drijven.
Daardoor blijven de machtspo
sitie van president en regerings
partij onveranderd.
Px'esident Moi stelt met zijn
voorstel een eind te willen ma
ken aan de impasse die ontstond
toen de politieke partijen het
niet eens konden worden over
de personele samenstelling van
de herzieningscommissie. Bo
vendien zegt hij zo miljoenen te
willen besparen, die dan weer
gebruikt kunnen worden voor
armoedebestrijding. GPD
ANC sluit deal met kleine partij
PRETORIA - Een van de kleinste politieke partijen van Zuid-
Afrika heeft een deal gesloten met verkiezingsoverwinnaar
ANC. De overeenkomst geeft het ANC van toekomstig presi
dent Mbeki op die manier toch de gewenste tweederde meer
derheid in het parlement, meldde gisteren de BBC.
Het Minderhedenfront heeft één zetel in de volksvertegen
woordiging bemachtigd. De toezegging volledig mee te wer
ken met het ANC geeft de grootste partij van het land nu de
mogelijkheid wijzigingen van de grondwet door te voeren.
De voorman van het Minderhedenfront, Amichand Rajbansi,
verklaarde dat de politieke verbintenis goed is voor zijn ach
terban, de Indiërs in Zuid-Afrika. ANP
Gokker moet nier verkopen
BRINDISI - Schuldeisers in Zuid-Italië hebben een 51-jarige
inwoner van Brindisi met grote gokschulden, gedwongen een
nier te verkopen. Een woordvoerder van de Italiaanse justitie
maakte gisteren bekend dat de man voor het afstaan van de
nier tachtig miljoen lire (ongeveer 90.000 gulden) kreeg.
Artsen in het transplantatiecentrum van Rome zouden de
operatie hebben uitgevoerd. Het Openbaar Ministerie heeft
een onderzoek ingesteld. Niet alleen de handel en wandel van
de 'orgaandonor' en zijn schuldeisers maar ook die van drie
artsen wordt onderzocht. Verder gaat justitie de gangen na
van de ontvanger van de nier, een zakenman die ongeveer 200
miljoen lire voor het orgaan betaalde. DPA
Ramos-Horta wil rol in referendum
CANBERRA - De verbannen Oost-Timorese verzetsleider Jo
sé Ramos-Horta heeft aangekondigd dat hij in juli naar zijn
geteisterde vaderland wil terugkeren, 24 jaar nadat hij op de
vlucht sloeg voor de invasie van Indonesische troepen.
Ramos-Horta, winnaar van de Nobelprijs voor de vrede in
1996, zei tegen de Sydney Morning Herald dat hij de Verenig
de Naties heeft ingelicht over zijn voornemen Australië, waar
hij momenteel verblijft, rond 10 juli te verlaten.
De Herald meldde dat Ramos-Horta het hoofd van de VN-
missie op Oost-Timor, Ian Martin, heeft gezegd dat hij een ac
tieve rol wil spelen in de aanloop naar een referendum over
autonomie of onafhankelijkheid voor Oost-Timor. RTR
Kazachstan troggelt goud af
MOSKOU - Kazachstan is in de ban van een grootschalige in
zamelingsactie van geld en goud. Hiermee hopen de autoritei
ten het enorme begrotingstekort te kunnen dichten.
Hoewel president Nazarbajev onlangs nog zei dat deze 'pa
triottische actie' geheel op vrijwillige basis plaatsheeft, blij
ken vele inwoners van Kazachstan gedwongen te worden hun
spaarcenten in de staatskas te storten. Zo dreigen overheids
instellingen hun ambtenaren met ontslag als ze niet meedoen.
Het initiatief is afkomstig van de gouverneur van de provincie
Alma Ata die symbolisch het startsein gaf in de geboorte
plaatsvan de president. Na ruim een week is meer dan 100.000
gulden binnengekomen. ANP
Proef raket tegen raketten gelukt
WASHINGTON - De Verenigde Staten zijn erna zes mislukte
proeven voor het eerst in geslaagd met een Thaad-raket een
raket in haar vlucht te onderscheppen. Dat heeft het ministe
rie van Defensie in Washington gisteren meegedeeld. Het doel
was een Hera-raket die boven het testgebied in White Sands
(New Mexico) vloog.
Thaad (Theatre High-Altitude Area Defence) is een door het
Amerikaanse Congres gewenst verdedigingssysteem tegen
raketten voor de middellange afstand. Dat wordt ontwikkeld
door Lockheed Martin Corp. Het Congres wil ook een groter,
het hele land beschermend raketafweersysteem. RTR
van onze redactie buitenland
JAKARTA - Onafhankelijk
heidsstrijders in de Indonesi
sche provincie Atjeh hebben
vier militairen en twee burgers
gedood. Dat hebben het Indone
sische leger en ooggetuigen gis
teren gemeld.
Drie militairen en een burger
werden dinsdagnacht in een
hinderlaag gelokt in het ooste
lijke district Idi Rayeuh,
verklaarde het leger vanuit Ja
karta. Rond de twintig onaf
hankelijkheidsstrijders, van
wie somm igen waren bewapend
met AK-47 geweren en grana
ten, vluchtten na de aanval het
oerwoud in.
Twee andex-e militairen en een
burger zouden woensdagnacht
of gisterochtend zijn vermoord.
Ooggetuigen vertelden dat de li
chamen van een militair en een
burger bij de Arakundorivier in
Oost-Atjeh waren gevonden.
Het derde lichaam werd gevon
den naast een weg bij Sigli, de
hoofdstad van het district Pidie.
Het staatspersbureau Antara
meldde dat onbekenden in Pidie
drie schoolgebouwen en een
kantoor van de plaatselijke
overheid in brand hadden ge
stoken.
Scholen
De afgelopen weken zijn al ze
ker 54 schoolgebouwen, een
ovex-heidskantoor en een kan-
toor van een openbare aankla
ger in vlammen opgegaan.
De Beweging voor Vrij Atjeh
I ontregelde maandag de natio
nale parlementsverkiezing in
I sommige districten van de pro
vincie.
In tien districten moeten op
nieuw verkiezingen worden ge
houden omdat er te weinig kie
zers kwamen opdagen. Ze
bleven weg uit protest of uit
angst voor represailles van on
afhankelijkheidsstrijders.
Een aantal non-gouvernemen
tele organisaties in Atjeh ver
klaarde gisteren dat de verkie
zing in Atjeh niet vrij en eerlijk
is verlopen.
Er zouden gx-ote aantallen agen
ten en militaix-en bij de stembu
reaus hebben gestaan en som
mige burgers zouden uit hun
huizen zijn gevlucht vanwege
de nabijheid van militaire pa-
trouilles.
President Habibie heeft onaf
hankelijkheid voor Atjeh en de
I eveneens opstandige provincie
Irian Jaya uitgesloten. AP
van onze redactie buitenland
ISLAMABAD - Pakistan blijft
de moslimseparatisten in het
Indiase deel van de bergprovin-
cie Kashmir 'moreel, politiek en
diplomatiek' steunen. Het par
lement in Islamabad nam giste
ren een resolutie aan die de
steun aan de onafhankelijk
heidsbeweging garandeert.
Volgens India steunt het bewind
van Pakistan de onafhankelijk
heidstrijders niet alleen moreel
en politiek, maar ook militair en
financieel. Islamabad ontkent
dat.
India lijkt aan te sturen op een
definitieve afrekening met de
onafhankelij kheidsstxij ders.
Het hoofd van de Indiase strijd
krachten, V.P. Malik, vloog gis-
teren met zijn medewerkers
naar Kashmir voor stx-ategiebe-
raad met de troepen die bij de
grens met islamitische aartsri
vaal Pakistan vechten tegen gu-
errillastrij ders.
De strijd met de in het grensge
bied verschanste rebellen, die
volgens India uit Pakistan zijn
gekomen, is deze week geïnten
siveerd. De infiltranten hebben
hooggelegen posities ingeno
men, vanwaar zij de routes on
der vuur kunnen nemen waar
langs India zijn buitenposten
bij de grens met China bevoor
raadt. Het Indiase leger be
schuldigde Pakistan er gisteren
tevens van gevangengenomen
Indiase soldaten te martelen.
Gisteren werd in de buurt van
Kargil, waar de gevechten zich
afspelen, de lichamen van zes
gedode soldaten aan het Indiase
leger overgedragen. Volgens In
diase officieren waren de licha
men verminkt. DPA/AP
van onze redactie buitenland
PARIJS - Unaniem heeft de As-
semblé Nationale, de Franse
Tweede Kamer, gisteren beslist
dat de term 'politionele acties'
in officiële stukken wordt ver
vangen door 'de Algerijnse oor
log'. Het betreft de Algerijnse
onafhankelijkheidsoorlog eind
jaren vijftig en begin jaren zes
tig. Deze is te vergelijken met de
Nederlandse politionele acties
in toenmalig Nederlands-Indië.
Officieel was er volgens de
Franse geschiedenisboekjes
nooit oorlog. Parijs stuurde
niettemin 1,7 miljoen dienst
plichtigen naar het Noord-Afri
kaanse land om de openbare or
de te handhaven in wat toen de
overzeese departementen wa
ren. In totaal lieten 24.614 Fran
se militairen er het leven.
Er is nog een dertigtal parle
mentariërs dat indertijd heeft
gediend in Algerije, zowel uit
het linkse als het rechtse kamp.
Ook president Chirac vocht - als
dienstplichtig luitenant - in Al
gerije.
Onder oud-strijders is de stem
ming van gisteren ontvangen als
een overwinning. Hun gesneu
velde collega's kunnen nu op de
van onze redactie buitenland
ANKARA - De voorzitter van de
Turkse Vereniging van Mensen
rechten IHD, Arkan Birdal, zit
sinds maandag in Turkije achter
de tralies. Zijn inzet voor de
mensenrechten werd in maart
geëerd met de prestigieuze Ne
derlandse Geuzenpenning.
Birdal kon de prijs toen niet zelf
in ontvangst nemen omdat hij
van Ankara geen toestemming
kreeg het. land te verlaten. Ter
gelegenheid van de vijftigste
verjaardag van de Universele
Verklaring van de Rechten van
de Mens ontving hij een maand
later een prijs van Amnesty In
tel-national.
De IHD is in Turkije niet verbo
den maar staat onder zwai-e
druk van de ovei-heid. Sinds
Bii-dal in 1992 aantrad als voor-
zitter heeft hij voortdurend te
maken met dreigementen en
lokale oorlogsmonumenten
worden vermeld als 'gesneuveld
voor het vaderland in de Alge-
i-ijnse oorlog'. Tot nu toe ston
den zij er, als ze er al opstonden,
'tweederangs' op, vergeleken
met gesneuvelden uit de Eerste
en de Tweede Wereldoorlog. Al
leen de plaats van hun dood
werd veimeld.
In het Fi-anse middelbare on-
dei-wijs wordt pas sinds twaalf
jaar openlijk gespi-oken over
wat index-tijd in Algex-ije is ge
beurd. Voordien lag dat te ge
voelig.
Uitkering
Gewonden en nabestaanden
van gesneuvelden in Algerije
hebben jaren moeten bidden en
smeken om een uitkering, om
dat Frankrijk de staat van oor
log in Algerije ontkende. Tege
lijkertijd heeft de Assemblé
beslist dat ook gesneuvelden in
Max-okko en Tunesië, die ge
makkelijker aan hun onafhan
kelijkheid zijn gekomen, ver
meld kunnen worden als
'gevallen in het gevecht'. Het
wetsontwerp moet nog door de
Senaat, maar het zal ook daar
geen weerstand ontmoeten.
ANP
rechtzaken. Een groot deel van
zijn collega's zit in de gevange
nis, dei-tien medewerkers zijn
inmiddels vermoord. Een
maand na de toekenning van de
tweede internationale prijs
ovei'leefde hij zelf een aanslag
op zijn leven.
Birdal wex-d in oktober in hoger
beroep veroordeeld tot een jaar
cel wegens 'opruiing en het aan
zetten van mensen tot haat, vij
andschap en discriminatie op
grond van klasse, ras, religie en
mening.' Naar eigen zeggen had
Bix-dal in werkelijkheid gepleit
voor een vreedzame oplossing
van de strijd met de Koerdische
Ax-beiderspartij PKK.
Amnesty International vreest
dat de gevangenname van
Birdal onderdeel is van een
Turkse campagne om de geloof
waardigheid van mensenrech
tenactivisten te ondermijnen en
hun wex-kzaamheden te hinde
ren. ANP
door Hans Geleijrise
PISA - Het is een race tegen de tijd. Bij
het nog suffige stationnetje van Pisa
San Rossore werken archeologen, res
taurateurs en typografen in een gigan
tische bouwput van meer dan honder
twintig vierkante meter bezeten aan
het in kaart bx-engen van Pisa's vroege
historie. Op vijftien meter afstand ra
zen de sneltreinen richting Rome en Ge
nua voorbij.
Twaalf kilometer van de Middellandse
Zeekust, werd vorig jaar december een
meer dan tweeduizend jaar oud houten
schip gevonden. Zes maanden later
blijkt deze plek een archeologische
schatkamex-. Wonderbaarlijk geconser
veerd door de combinatie zand, klei,
kurkstof en water zijn vijf meter onder
het aax-doppexvlak de resten van elf
schepen èn hun ladingen opgegraven.
Ze geven een beeld van de geschiedenis
van ruwweg twee eeuwen voor tot twee
eeuwen na Christus.
Pisa is ondanks zijn beroemde toren een
slapex-ig provinciestadje. In de oudheid
was het een bruisende havenstad. Het
Rotterdam van de oude Romeinen, zo
beaamt 39-jarige archeologe Giuditta
Grandinetti.
Vorig jaar december werd op deze plek
gewerkt aan het fundament van een
meld- en x-egelcentrale voor de hoge
snelheidslijn Genua-Rome. Omdat een
kelderverdieping was voorzien werd
tot vijf meter diep gegraven. Bij hei
werk ontdekte een bouwvakker dat een
van de balken dwars door een houten
boot was gegaan.
Geheimen
Het werk wex-d onmiddellijk gestaakt.
Voorzichtig wex-d de directe omgeving
afgegraven en al snel gaf de bodem
meer geheimen px-ijs. In januari werd
een 30 leden tellend team van archeolo
gen, restaurateurs, typogx-afen en
grondwex-kex-s op het project gezet.
Pisa was al in de tijd van de Etrusken,
vijf eeuwen voor Christus, een haven.
Onder de Romeinen, die de stad rond
200 voor Chx-istus op de Ligux-ianen ver
overden, volgde een uitbreiding van
handelshaven naar marinebasis. Door
de eeuwen heen kwam de stad steeds
verder van de kust te liggen.
De ax-cheologe wijst naar de zuidkant
van de bouwput. „Daar vonden we
Archeologe Grandinetti dankt het toeval, waardoor 'de Romeinse vloot' uit de modder van Pisa opdook.
foto Nando Chiappetta/GPD
stormkeringen, hoge houten gepunte
palen, en delen van houten kades. We
weten nu dat dit de ingang van een bin
nenhaven moet zijn geweest. Daaruit
kun je ook het grote aantal gevonden
schepen verklaren.
We dalen af in een uitgraving waar de
vorm van een schip uit het zand steekt.
Grandinetti vermoedt dat het een mari
neschip is uit de Romeinse tijd.
Gx-adninetti: „dat we ook lading en ge-
bi-uiksvoox-werpen vonden geeft aan
dat er spx-ake was van een ramp. We
hebben ook menselijke resten gevon
den en skeletten van dieren. Een leeu
wenkop, een deel van een everzwijn,
vax-kens. D ie werden geïmporteerd voor
de arena's."
Onder een soort tentzeil liggen de ge
tuigen van een wreed onderbroken nij
ver bestaan: houten sandalen, kera
miek, kruiken, vazen, schalen, borden,
sommige met de naam van de eigenaar
erop, bokalen voor wijn en bier, een
wastablet met 'spijker', gebruikt omre
keningen op te maken. Exx dan natuur
lijk scheepseigen voorwerpen, zoals
katx-ollen, naalden voor het boetsen,
stuux-wielen, stukken tros, stalen na
gels.
Snel
Een groot deel van deze ladingen gaat
naar een speciaal gebouwde opslag.
„We moeten uitzonderlijk snel werken',
zegt Grandinetti, 'om te voox-komen dat
sommige materialen, zoals leren kle
ding, alsnog vergaan'. Dat geldt ook
voor de schepen. Alles wordt ingepakt
in doek van glasfiber en kunsthars. Dat
wordt voortdurend met zoet water be-
spx-oeid.
„Ik denk dat we eind deze zomer alles
hier hebben weggehaald. Dan begint
het grote werk", vertelt restaurateur
Gennai Fabrizio. „Alles wordt met zoet
water schoongemaakt en ingespoten
met een vloeistof tegen bacteriën. Dat
proces neemt zeker anderhalf tot twee
jaar in beslag."
Als ook de historici de inventaris heb
ben opgemaakt heeft Pisa er een attrac
tie bij: een oudheidkundig scheep
vaartmuseum. GPD
