Europarlement betaalt tol
99
Het
wat
hoogtepunt van de dag:
brengt de catering mee?
PZC
Zeeuwse politici
schreien over
lage opkomst
Politie pakt Eurodusnie hard aan
europese verkiezingen
Denen en Britten
negeren stembus
iets minder
Verhalen over corruptie en zelfverrijking schrikken kiezers af
Referendum stimuleert opkomst
Pleidooi voor kiezerspassen
Stemcomputers stemmen niet
VVD-stemmers laten het afweten
Combinatie verkiezingen bepleit
Opkomst in Zeeland varieert
vrijdag 11 juni 1999
De stembusgang voor het Eu
ropese Parlement is giste
ren niet alleen in Nederland te
gengevallen. De opkomst van de
traditioneel eurosceptische
Britten lijkt dramatisch laag.
En al neemt de Deense weer
stand tegen Europa at', ook hier
was de opkomst lager dan bij de
EU-verkiezingen in 1994.
In Groot-Brittannië hebben de
conservatieven zich tijdens de
verkiezingscampagne gecon
centreerd op de mogelijke
komst van de euro, waar zij te
gen zijn. Premier Blair daaren
tegen, die voor de komst van de
gemeenschappelijke munt is,
meed het gevoelige onderwerp
zo veel mogelijk tijdens zijn
campagne.
Ingewijden voorspellen dat de
Britse opkomst nog lager uitvalt
dan de 36 procent in 1994, en
wellicht zelfs tot beneden de
dertig procent keldert. Een opi
niepeiler in Noord-Londen
noemde de opkomst daar 'zo
goed als niet-bestaand'. In het
hoofdstedelijke voorstadje Se-
venoaks hadden 's middags pas
twee inwoners hun stem uitge
bracht.
De Britse stemmen worden pas
geteld nadat alle stembussen in
Europa zijn gesloten. De Britten
stemden voor het eerst via het
stelsel van evenredige vertegen
woordiging, in plaats van via
het districtenstelsel.
In Denemarken is de interesse
voor Europa sinds het legenda
rische 'Neen' uit 1992 gedaald.
Volgens kiezersonderzoek bij
het verlaten van de stembus be
halen de Volksbeweging tegen
de EU en de Junibeweging op
nieuw samen vier van de zestien
Deense zetels in het parlement.
Zij kregen wel iets minder stem
men.
De rechts-liberale oppositie
partij Venstre lijkt met vijf ze
tels volgens het onderzoek van
de Deense televisie de grootste
Deense partij in Straatsburg te
worden. Vier jaar terug kwam
Venstre uit op vier zetels.
De sociaal-democraten van de
pro-Europese premier Rasmus
sen stevenen af op ongeveer
achttien procent van de stem
men, oftewel drie zetels. Bij de
verkiezingen voor het Deens
parlement in maart vorig jaar
was dat nog zesendertig pro
cent.
De opkomst onder de vier mil
joen stemgerechtigden viel met
vijftig procent lager uit dan de
bijna 53 procent bij de Europese
verkiezingen in 1994. RTR/DPA
door Jaco van Lambalqen
De kiezer heeft het laten af
weten. Zeventig procent
van de stemgerechtigden vond
het gisteren niet de moeite om te
gaan stemmen voor het Euro
pees Parlement. Alle 'kekke'
reclamespotjes, tv-spelletjes,
debatten en campagnebijeen
komsten ten spijt.
'Europa moet', was de bood
schap. Eenderde van de wetten
en regels in Nederland komt
tenslotte uit Europa. De Euro
pese Unie wordt steeds machti
ger. De lidstaten gaan nauwer
samenwerken op het gebied van
het asielbeleid, buitenlandse
zaken en defensie. Er komen
zelfs Europese vredesoperaties.
Maar daar lopen Nederlanders
blijkbaar niet warm voor. En de
Europese Unie heeft het er ook
niet echt naar gemaakt.
Enkele maanden geleden leek
het nog de goede kant op te
gaan. Onder aanvoering van de
Nederlandse ambtenaar Van
Buitenen stelde GroenLinks in
het Europees Parlement de
fraude en vriendjespolitiek in
de Europese Commissie, het da
gelijks bestuur van de EU, aan
de orde. Een commissie van
wijzen kwam met zulke harde
kritiek, dat de Commissie geen
andere uitweg zag dan in zijn
geheel op te stappen.
Een golf van optimisme ging
door de Europese parlementaire
bankjes. Eindelijk, het Parle
ment had gedreigd, zijn tanden
laten zien, en de Commissie had
eieren voor haar geld gekozen.
En nog wel in de strijd tegen
misbruik van geld. Eén van de
hardnekkigste en zwaarste
klachten tegen de Unie. Daar
moesten de kiezers hun Euro
parlementariërs bij de verkie
zingen in juni wel voor belonen.
Dat is in ieder geval in Neder
land anders uitgepakt. Wat is
blijven hangen, is het woord
'fraude', het idee dat de diena
ren van Europa vooral goed
voor zichzelf zorgen. Dan helpt
het niet mee als boven een inter
view met de CDA-lijsttrekster
Hanja Maij-Weggen de kop
staat: ,,Een auto met chauffeur
is voor ons geen luxe." Ook het
geharrewar over een gedragsco
de voor Europarlementariërs,
die uiteindelijk stuk liep omdat
onder meer de christen-demo
cratische fractie in het EP te
genstemde, maakt geen sterke
indruk.
Tot overmaat van ramp kwam
vlak voor de verkiezingen nog
het bericht dat ook Nederland,
dat zich toch graag voordoet als
braafste jongetje van de klas,
gesjoemeld heeft met Europees
geld voor werkgelegenheids
projecten. De fraudeziekte is
zelfs doorgedrongen tot in Ne
derland!
Misstanden
Dat maakte het campagne voe
ren niet eenvoudig. De Europar
lementariërs moesten zich keer
op keer verantwoorden voor de
misstanden in de Unie en het
beeld wegnemen dat zij idealis
tische zakkenvullers zijn.
Aan de andere kant was er tij
dens de radio- en televisiede
batten ook weer niet zoveel te
debatteren. De verschillen tus
sen de verkiezingsprogramma's
van de Nederlandse partijen
zijn miniem. De grote partijen
zijn er allemaal voor dat het Eu
ropees Parlement meer macht
krijgt, de fraude bestreden moet
worden en dat er één Europees
asielbeleid komt.
En dus was het 'grote nieuws'
uit het lijsttrekkersdebat van
vorige week dat iedereen, be
halve uiteraard WD'er Wie-
benga, ertegen is dat oud-WD-
leider Bolkestein de nieuwe Ne
derlandse Eurocommissaris
wordt. Maar ja, daar gaan zij
niet over, dat is nou weer net een
zaak van het kabinet.
De Europarlementariërs had
den bovendien de pech dat hun
campagne geheel overscha
duwd werd door het Nederland
se politieke gekrakeel. Paars
balanceerde de afgelopen we
ken voortdurend op de rand van
de afgrond. De Nacht van
Wiegel, de enquête over de Bijl
merramp, de gifkippen, het af
treden van minister van Land
bouw Apotheker, aan de affaires
lijkt geen eind te komen. Dan
verdwijnt Europa wel erg bui
ten beeld.
Fraude, vriendjespolitiek, een
kabinet dat van crisis naar crisis
wankelt, het maakt allemaal
geen sterke indruk. Geen won
der dat een grote meerderheid
van de kiezers geen idee had
waar zij nou eigenlijk op moest
stemmen. Wat was er nou pre
cies te kiezen? Of misschien wil
den zij met de hele politieke
kliek van zakkenvullers en zit-
tenblijvers wel niets te maken
hebben. De thuisblijvers heb
ben geen stem, dus het blijft
gokken. Zij hebben in ieder ge
val geen boodschap aan dit Eu
ropa.
Degenen die wel de moeite na
men te gaan stemmen, hebben
wel een duidelijk signaal afge
geven. Alleen GroenLinks en de
SP boekten winst, zij wonnen
ieder twee zetels. En dat zijn
uitgerekend de twee partijen die
het felst geageerd hebben tegen
de misstanden in Europa en het
gedraai van het paarse kabinet.
Dat moet de dames en heren po
litici te denken geven. GPD
DEN HAAG - De politie in Den Haag heeft gisteren elf mensen gear
resteerd tijdens een demonstratie van de anti-Europese actiegroep
Eurodusnie. De optocht begon rustig, maar liep wat later uit de
hand. De problemen begonnen op de Korte Vijverberg waar het
voorlichtingsbureau van de Europese Unie is gehuisvest. De de
monstranten wilden daar een met Europese folders gevulde krui
wagen in brand steken. De politie voorkwam dat. Bij het ministerie
van Defensie ontstonden opnieuw problemen, waarna de betogers
hun afgesproken wandeling niet mochten afmaken en terug moes
ten naar het Malieveld. Sommige activisten trokken daarop door de
Korte Houtstraat waar ze plantenbakken omver trokken. Op het
Plein moest een aantal terrasstoeltjes eraan geloven. De politie rea
geerde vervolgens met de korte wapenstok en politiehonden. Ze
verrichtte elf arrestaties. foto Raymond Rutting/ANP
BREDERWIEDE - Inwoners van de Overijsselse gemeente
Brederwiede hebben zich in een raadplegend referendum in
grote meerderheid tegen een gemeentelijke herindeling ge
keerd. Dat de verkiezingen voor het Europees Parlement met
het referendum samenvielen, heeft de opkomst flink bevor
derd. Tweederde van de kiesgerechtigden ging stemmen.
Van de stemmers keerde 87 procent zich tegen het voorstel om
Brederwiede op te laten gaan in de fusiegemeente Steen wijk-
Brederwiede-IJsselham. Elf procent zag wel brood in het ge
meentelijk herindelingsvoorstel voor Noordwest-Overijssel.
Een woordvoerder van de gemeente Brederwiede sprak van
'een duidelijk signaal', omdat in geen enkele kern van de ge
meente een meerderheid voor de gemeentelijke herindeling
had gestemd. ANP
LEUSDEN - Burgemeester De Vet van Leusden denkt de op
komst bij verkiezingen flink te kunnen verhogen door oproe-
pingskaarten af te schaffen en die te vervangen door kiezers-
passen. Met een oproepingskaart kan de kiezer alleen een
stem uitbrengen in zijn eigen kiesdistrict. Wil hij ergens an
ders stemmen, dan moet hij de oproepingskaart ruim voor de
verkiezingsdatum inruilen voor een kiezerspas, die in het hele
land kan worden gebruikt. Door alleen nog met kiezerspassen
te werken, wordt de drempel om te stemmen volgens de bur
gemeester flink verlaagd. De Vet heeft zijn voorstel voorge
legd aan minister Peper van Binnenlandse Zaken. ANP
ZOUTKAMP - Op vier stembureaus in de Groningse gemeen
te De Marne vielen gistermorgen de stemcomputers uit. Tus
sen acht uur en half tien kon in de dorpen Wehe-Den Hoorn,
Zoutkamp. Kloosterburen en Eenrum geen stem worden uit
gebracht. De stemcomputers konden als gevolg van een tech
nische storingniet worden opgestart, aldus een woordvoerder
van de gemeente De MarneZo 'n twintig mensen wilden in die
tijd hun stem komen uitbrengen. ANP
DEN HAAG - Van alle mensen die vorig jaar bij de verkiezin
gen voor de Tweede Kamer op de WD stemden, heeft slechts
32 procent dit keer de gang naar de stembus gemaakt bij de
Europese verkiezingen. Dit blijkt uit een peiling van het bu
reau Inter/View.
Van de mensen die toen op de kleine christelijke partijen
stemden, kwam hu 56 procent op. Tweede op de 'opkomstlijst'
is het CDA met 44 procent, gevolgd door GroenLinks (40 pro
cent), SP (37), D66 (35) en PvdA (34).
Het waren vooral de 65-plussers die kwamen stemmen. Van
hen ging 51 procent naar de stembus. Het laagst was de op
komst in de leeftijd van 25 tot 35 jaar: 18 procent. Bij de jong
ste kiezers (18 tot 25 jaar) was de opkomst 22 procent. ANP
DEN HAAG -Staatssecretaris Benschop van Buitenlandse
Zaken noemt de lage opkomst bij de Europese verkiezingen
van woensdag een probleem waar iets aan moet worden ge
daan. „We moeten een omslag bereiken", zei hij gisteravond
in een eerste reactie.
Het weer invoeren van de stemplicht is voor de PvdA-be-
windsman geen mogelijkheid. Het combineren van verkiezin
gen zou dat wel kunnen zijn. „Maar dat redden we nooit. We
kunnen in Nederland niet bepalen wanneer de Europese ver
kiezingen zijn." Volgens Benschop is het het belangrijkste dat
het imago van de Europese politiek verandert. „De geur van
vriendjespolitiek moet weg. We moeten de Europese issues en
tegenstellingen beter op de agenda krijgen." ANP
door Richard Hoving
en Harmen van derWerf
MIDDELBURG - Teleurstelling
over de dramatisch lage op
komst tijdens de Europese ver
kiezingen overheerst onder
Zeeuwse politici. Met uitzonde
ring van de fractievoorzitter
van de SP in de gemeenteraad
van Vlissingen is niemand echt
gelukkig met het stemgedrag
van de Nederlandse kiezers.
F. H. van Kollem, fractievoor
zitter van GroenLinks/Delta
Anders in Provinciale Staten,
meldt kort nadat om tien uur de
prognose bekend wordt, dat hij
een 'ontzettend slechte avond
heeft gehad'. „Ik heb met men
sen rond de tafel gezeten die al
lemaal niet hebben gestemd.
Daar heb ik mij behoorlijk
kwaad over gemaakt." De voor
spelde winst van GroenLinks -
van één naar drie zetels - noemt
hij 'hoopgevend'. „Het is af
wachten hoe de Groene partijen
elders in Europa het doen."
De fractievoorzitter van de SP
in de gemeenteraad van Vlissin
gen, P. de Jonge, is 'dik tevre
den'. „De SP ging uit van één
waakhond in Brussel. Het wor
den er twee." Het geheim van
het succes noemt De Jonge de
fanatieke campagne die de SP
in de afgelopen weken heeft ge
voerd.
Geen verrassing
De Zeeuwse gedeputeerde L.
Coppoolse (CDA, Europese aan
gelegenheden) zegt 'zeer teleur
gesteld' te zijn over de opkomst.
„Dat veel mensen thuis zijn ge
bleven is geen verrassing. Maar
dertig procent is gewoon
slecht." Coppoolse vermoedt
dat de desinteresse de Neder
landse Europarlementariërs
parten kan gaan spelen. „Hun
stem en opgeheven vingertje
boet aan kracht in als de demo
cratische legitimiteit op zo'n
smalle basis steunt."
Volgens voorzitter P. van Veen-
de Rechter van D66 in Zeeland
is er op grond van het opkomst
percentage maar één conclusie
mogelijk: „De mensen zijn niet
geïnteresseerd in Europa." Over
de kansen van haar partijgenoot
J. Boogerd-Quaakuit Zaamslag
is ze optimistisch. „Dat moet
lukken gezien de campagne die
de afgelopen weken is gevoerd.
Boogerd-Quaak heeft ongeveer
13.000 voorkeurstemmen nodig
om terug te keren in het Euro
pees Parlement.
L. Vermeulen-Geschiere, frac
tievoorzitter van de PvdA in
Provinciale Staten, noemt de la
ge opkomst 'heel jammer'. De
Nederlandse kiezers onder
schatten volgens haar de in
vloed van Brussel. Vermeulen-
Geschiere wijst op de hoeveel
heid wetgeving die op Europees
niveau wordt gemaakt. „Het
gaat ons allemaal aan. Te weinig
mensen beseffen dat."
Onherkenbaar
„Nederlandse kiezers zien wei
nig in één Europa". Het Middel
burgse RPF-Kamerlid L. C. van
Dijke concludeert dat uit de
dramatisch lage opkomst. „De
laatste tijd is er veel gesproken
over een referendum. Het op
komstpercentage bij deze ver
kiezingen toont aan dat de
mensen niet willen dat Brussel
alsmaar meer te zeggen krijgt.
Europa is onherkenbaar, staat
te ver van de kiezers af, en on
derwijl raken wij er wel veel be
voegdheden aan kwijt."
CDA-Kamerlid S. Buijs uit
Goes betreurt in tegenstelling
tot Van Dijke het gebrek aan be
langstelling onder de kiezers.
„Dit doet Europa onvoldoende
recht, gezien het belang van de
Europese Unie." Dat de op
komst zo laag was, ligt volgens
Buijs niet alleen aan de onher
kenbaarheid van Europa. „Ne
derland is zich aan het opsplit
sen in een groep politiek
geïnteresseerden en mensen die
politiek ongeïnteresseerd zijn."
Dat het CDA vooral zou profite
ren van een lage opkomst, is ge
logenstraft, aldus Buijs. „Tijden
zijn veranderd. Kijk maar naar
de uitslag voor GroenLinks, die
fors wint." De WD heeft het
van de grote partijen het best
gedaan. De liberalen winnen
volgens de prognoses, terwijl
PvdA en CDA verliezen. WD-
Kamerlid A J. te Veldhuis vindt
vooral het verlies van het CDA
opmerkelijk. „Die partij ver
keert in een oppositieparadijs
en profiteert nergens van."
Te Veldhuis' tevredenheid
houdt op bij de voorspelde uit
slag voor de WD. Hij spreekt
van de 3 d's: droevig democra
tisch dieptepunt. „De vraagis of
de Europarlementsleden nog
wel representatief zijn, terwijl
zij steeds meer voor ons gaan re
gelen. Dat is een vreemde~fe-
penstrijdige beweging."
Opkomstpercentages in Nederland juni
—C—Tweede Kamer nQ«i Provinciale Staten
Gemeenteraad n Europees Parlement
anp - bron: EU
Hollandse nieuwe haring
Eerste kwaliteit. Spartelvers uit het zilte n;
Vers op onze visafdeling,
Per 4 stuks J
Een kiezer steekt de leden van het stembureau in Ovezande met een uitbundige afscheidsgroet een hart onder de riem. foto Willem Mieras
(Advertentie)
hangt van vriendjespolitiek en
geschraap. Wij stemmen altijd
sociaal-democratisch, maar
goed beschouwdheb je daarmee
op de ergste van het stel, dat
mens van Cresson, gestemd. Dat
doe ik niet meer. Misschien vol
gende keer weer, als mocht blij
ken dat er fatsoenlijke mensen
zijn die Europa willen leiden."
Braaf
In de stembureaus blijft het in
tussen maar stilletjes. Ook bij
het braafste bureau van Goes,
dat in het Gasthuis aan de Kie
vitlaan, valt delage opkomst op.
De overtuigde stemmers, veel
ouderen die nog mensen hebben
gekend die voor hun kiesrecht
moesten vechten, komen door
gaans al vroeg. Daarna zakt het
behporlijk in.
Voor de meeste stembureaus
geldt dat de hoogtepunten van
de dag worden gevormd door de
catering. Hoe zal de maaltijd
zijn samengesteld? Voor de rest
blijft het toch vooral een saai
baantje. Zelfs het stemmen tel
len, wat vroeger toch enige op
winding bracht aan het einde
van de dag, is met die computers
niet meer wat het geweest is. Al
leen het opkomstcijfer geeft nog
wat spanning, als tenminste
niet bij iedereTdezer het percen
tage wordt uitgerekend. Bij veel
stembureaus is dat nu juist de
meest enerverende bezigheid.
overkant in Vijverzicht. De da
me met het hoedje koopt uien en
spinazie, maar betreedt het
stemlokaal niet. De conclusie
dat ze een stem voor het Euro
parlement niet ziet zitten, is een
foute. Integendeel, ze is vanoch
tend voor negenen al geweest,
toen de groenteboer nog in geen
velden of wegen was te beken
nen.
„Natuurlijk stem ik voor Euro
pa, al ben ik ook wel teleurge
steld door wat er de afgelopen
tijd in de Europese Commissie is
gebeurd. Maar dertig jaar gele
den ben ik lid geworden van de
door Mieke van der Jagt
GOES - „Jongens dit wordt een
lange zit." Lid zijn van een
stembureau is best een leuke
vorm van vrijwilligerswerk,
maar donderdagochtend om
kwart voor acht wordt er toch
wel tegenop gezien. De ver
wachting van een lage opkomst,
een openstelling van twaalf uur
en tot overmaat van ramp ook
nog een vriendelijk zonnetje dat
af en toe tot het binnenste van de
stemzalen doordringt. Het is al
lemaal niet echt veelbelovend.
Veel mensen laten hun stem ver
loren gaan maar gelukkig zijn'er
nog genoeg diehards om de le
den van de stembureau's niet
helemaal in slaap te laten suk
kelen.
In Borssele, waar een lid van het
stembureau alle tijd heeft om af
en toe buiten een sigaretje te ro
ken, is het drukker bij de kraam
van de groenteboer dan aan de
MIDDELBURG - De opkomstpercentages voor de Europese
verkiezingen in Zeeland lopen erg uiteen. Een kleine meer
derheid van de stembureaus had rond vier uur 's middags on
geveer twintig procent van de stemgerechtigden binnen ge
had. Maar veel stembureaus zaten rond dat tijds tip nog maar
rond de tien procent.
Woordvoerders van de stembureaus zeggen vooral oudere
kiezers binnen te krijgen. Bij een Vlissings stembureau be
hoorde volgens een woordvoerder van de tien procent stemge
rechtigden die zijn komen opdagen, zeker tachtig procent tot
de ouderen. „Die zeggen vaak bij het weggaan: Zo, we hebben
onze plicht weer gedaan." Het stembureau in de wijk Goese
Polder telde rond vier uur nog geen negenprocent van de kie
zers. „Dit stembureau staat bekend om zijn lage opkomstcij-
fers", berust de zegsman daar. „Bij de laatste Statenverkie
zingen zaten we ook al onder de dertig procent.ANP
Christelijk Historische Unie en
ik ben het nu nog van het CDA
Een verenigd Europa is altijd
één van onze idealen geweest en
dat streven moet overeind blij
ven. Ik weet ook wel dat een ver
enigd Europa, écht verenigd be
doel ik, nog ver weg is. Al heeft
Europa dan geen bevoegdheden
op het gebied van buitenlandse
politiek, vrede en veiligheid; zo
iets als nu in Kosovo zou nooit
zijn gebeurd als Europa echt één
was geweest. Maar nu ga ik mijn
aardappels opzetten."
Vergeten
De man met de hond in Ovezan
de heeft nog niet gestemd. „Mis
schien ga ik nog wel, maar ik
weet bij god niet wat ik moet
stemmen." Met een blik naar de
hond: „Je kunt net zo goed aan
Bas hier vragen waar die partij
en allemaal voor staan, Nor
maal gesproken stem ik altijd,
niet altijd op dezelfde partij
maar gewoon op iemand die me
aanstaat. Deze lui ken ik eigen
lijk niet. Ik vind in het algemeen
wel dat je van je recht gebruik
moet maken, maar om eerlijk te
zijn: ik ben de Statenverkiezin
gen laatst helemaal vergeten.
Als ik nu mijn kaart bij me zou
hebben, zou ik even op die com
puter gaan drukken, maar ik
heb 'm niet. Misschien van
avond, dan loop ik weer een
rondje met dat beest."
De oma met de bolderkar die
haar twee kleinzonen, een twee
ling, de hal van Albert Heijn in
trekt, heeft voor het eerst, van
haar leven de oproepkaart me
teen bij het oud papier gestopt.
„Die van mijn man ook. Ik peins
er niet over om een stap te zetten
voor een bestuur dat aan elkaar
