Bij de grens wijst niets op vrede PZC Nederlanders verlenen in Kosovo vooral hulp PZC Operatie Beat It nog geen megahit De oorlog is voorbij maar voor vreugde is het te vroeg Inmenging in interne conflicten wordt steeds acceptabeler Pas op de plaats De weg terug feiten en meningen Serviërs in zuiden Kosovo blijven op hun post om strijders UQK op te wachten 11 juni 1949 vrijdag 11 juni 1999 door Harald Doornbos Over paden en tussen strui ken door gaat het steil om hoog naar de top van een berg pal aan de grens tussen Albanië en Kosovo, in de buurt van de grensovergang van Morina. ..Hiervandaan kan je zien of de Serviërs zich terugtrekken", zegt Muhamed, een Albanese soldaat die voorgaat. Muhamed kent dit gebied op z n duimpje, zegt hij. Hij weet waar de Albanese mijnenvelden lig gen en waar die van de Serviërs zijn. Zigzaggend door dichte begroeiing komen we uiteinde lijk aan in niemandsland. „Koppen dicht", fluistert Muhamed. ,.De Serviërs zitten op tweehonderd meter." Muhamed neemt de Serviërs zeer serieus. „De oorlog is pas voorbij als de Serviërs weg zijn", meent hij. Ondanks het bereikte vredesakkoord moest hij namelijk vanochtend nog' wegduiken bij de grenspost van Morina, omdat Servische sluip schutters de Albanese grenspost onder vuur namen. „We moes ten ons driehonderd meter diep in Albanië terugtrekken, wat een waanzin." Met verrekijkers is het mogelijk om vanaf de top van de berg en kele tientallen vierkante kilo meters Kosovo te bekijken. Op de tegenover gelegen berg Pastrik wordt er nog altijd flink gevochten tussen Albanese re bellen van het UCK en soldaten van het Joegoslavische leger. Met grote regelmaat klinkt er door John Wanders Volgens Nederland leert het conflict over Kosovo dat er internationaal geleidelijk meer begrip ontstaat voor militaire inmenging in oorlogen die woe den binnen de grenzen van een soeverein land. „Hoe moeten we anders verklaren dat een Rus- sisch-Chinese resolutie waarin de NAVO-luchtacties tegen Ser vië werden veroordeeld met 12 tegen drie stemmen werd ver worpen?", zei de Nederlandse vertegenwoordiger in de Veilig heidsraad, ambassadeur Peter van Walsum, gisteren in zijn toelichting op de Nederlandse goedkeuring van het vredesplan voor Kosovo. De Nederlandse regeling hoopt van harte dat de tegenstanders van de NAVO-bombardemen- ten op zekere dag zullen inzien dat het Handvest van de Ver enigde Naties niet de enige in spiratiebron is voor het interna tionaal recht. Het ruim vijftig jaar oude Handvest is welis waar veel uitgesprokener over de soevereiniteit van zelfstandi ge staten dan over het respect voor de mensenrechten, maar de tijden zijn veranderd, beklem toonde Van Walsum: „Het res pect voor de mensenrechten heeft een meer verplichtend ka rakter gekregen, terwijl het res pect voor soevereiniteit minder absoluut is geworden. Vandaag is het in het internationaal recht algemeen geaccepteerd dat geen enkel soeverein land het recht heeft om zijn eigen inwo ners te terroriseren. De ambassadeur sprak de hoop. uit dat de Veiligheidsraad in de nabije toekomst een serieus de bat zal willen voeren over de ge constateerde verschuiving in de balans tussen respect voor na tionale soevereiniteit en territo riale integriteit en respect voor de mensenrechten en funda mentele vrijheden. „Dit zal niet een pro-Westers debat worden, noch een debat tegen de Derde Wereld",, voorspelde Van Wal sum. „De verschuiving van soe vereiniteit naar mensenrechten brengt nieuwe onzekerheden met zich mee, maar dat wil niet zeggen dat de Veiligheidsraad zijn ogen mag sluiten voor het verschijnsel." GPD over en weer het geratel van ma chinegeweren. Af en toe ont ploft er een granaat. NAVO- straaljagers vliegen over het ge bied, maar komen niet in actie. Bang De meeste dorpen die zichtbaar zijn, waaronder Vrbenica, zijn kapot. Sommige huizen zijn in brand gestoken. Andere groe pen woningen zijn in elkaar ge stort, een teken dat ze zijn ge troffen door NAVO-bommen. Het is bijna volledig uitgestor ven in dit westelijk gedeelte van Kosovo. De hoofdweg ligt er verlaten bij. Pas na een half uur verschijnt er een teken van le ven. In de verte rijdt er een rode tractor, dit keer niet volgeladen met vluchtelingen, maar hoogstwaarschijnlijk bestuurd door een Serviër, omdat het voertuig halt houdt onder een boom en vervolgens weer rustig terugrijdt dieper Kosovo in. Er valt helemaal niets te bespeuren van een Servische terugtrek king. Geen voertuigen, geen konvooien. Niets. De Servische soldaten staan er gewoon bij de grensovergang van Morina en vanaf de top van de heuvel valt te zien dat de meeste bunkers nog gewoon bemand zijn. „De Serviërs trekken zich hier pas terug als de NAVO-troepen arriveren," aldus een westerse waarnemer hier. „Ze zijn bang" dat anders het UCK direct al haar posities overneemt. Daar voelen de Serviërs weinig voor." Op de berg zegt Muhamed dat het tijd is om te vertrekken om dat we stemmen horen. Nie mand weet of het Serviërs zijn of dat het hier gaat om strijders van het UCK die gebruik willen maken van het bereikte akkoord in een poging om zo snel moge lijk Kosovo in te gaan. We zijn nog niet weg of er wordt plotse ling voor korte tijd zwaar ge vochten op de berg. „UCK en Serviërs," grijnst Muhamed. Granaten UCK-commandant Agron zegt in het vijftig kilometer noorde lijker gelegen grensdorpje Pa- desh dat hij niets ziet van een Servische terugtrekking. „Ze schieten nog met granaten op ons en wij kunnen zien hoe de Serviërs bezig zijn met het in brand steken van de stad Junik in Kosovo." Volgens Agron is de door Hans Leber Bij de NAVO-operatie in Kos ovo zullen 2050 Nederland se militairen betrokken zijn. Onder Duits commando voeren zij twee hoofdtaken uit: zij hel pen bij de bescherming van Kosovaarse burgers. Daarnaast herstellen ze bruggen, wegen, andere infrastructuur en wel licht woningen. Het optreden tegen Servische eenheden of andere gewapende elementen (Kosovo-Albanese of Servische guerrilla's) zal vol gens de NAVO 'robuust' zijn. Tijdens de periode van de VN- inzet, vóórdat in Bosnië met het Dayton-akkoord vrede ont stond, werden militaire colon nes staande gehouden door lo kale krijgsheren. De militairen waren speelbal van de strijden de partijen. De NAVO heeft van die les geleerd. Voor Kosovo zal de NAVO dan ook eenzelfde soort geweldsinstructie gebrui ken als momenteel in Bosnië. Vanuit Macedonië zullen onge veer achthonderd Nederlandse artilleristen Kosovo binnen trekken, direct achter de voor hoede van een D uitse pantserin fanteriebrigade. Van die Nederlandse troepenmacht zijn honderdveertig artilleristen nu al in Macedonië, waar zij tot dusver hun vijf M109's (155 mm houwitser-kanon) op de Koso vaarse grens richtten. De eenhe den kunnen granaten afvuren over een afstand van achttien kilometer en zullen daarom achter de eerste (Duitse) eenhe den Kosovo binnentrekken. Dertien extra houwitsers en an der materieel van de artillerie- eenheid zijn vorige week al van uit Vlissingen verscheept om op tijd in Macedonië te zijn. Naast de Ml 09's zijn in Macedo nië al 25 mensen van een 'mor- tieropsp oringsradarb atterij aanwezig. Een lange naam voor een modern fenomeen: het me ten van de baan van een vijan delijke mortiergranaat, waarna wordt berekend waarvandaan hij werd afgeschoten. Vervol gens kan dit punt door eigen mortier of artillerie onder vuur worden genomen. Een zeer belangrijke taak in Kosovo ligt er voor een gecom bineerde genie-humanitaire oorlog pas over wanneer de laatste Serviër Kosovo verlaten heeft. „Die mensen hebben het recht niet meer om hier te wonen na wat er de afgelopen maanden gebeurd is", zegt hij. Binnen de Albanese vluchtelin- gengemeenschap in Albanië en in Macedonië is er afgezien van blijdschap over een mogelijke snelle terugkeer naar Kosovo, een fikse discussie ontstaan over de rol die het U£K in een toekomstig Kosovo moet gaan spelen. Een journalist: „Ieder een claimt nu de echte bevrijder te zijn. UQK-rebellen, maar ook de FARK (een afsplitsing van hetU£K) en verscheidene Alba nese politieke partijen. Ik denk dat het UQK binnenkort: nog maar weinig zal voorstellen. Uiteindelijk hebben zij ons niet bevrijd maar is het de NAVO ge weest. Zonder het Westen had den we nooit kunnen terugkeren naar onze huizen.GPD eenheid. Deze is er om de wegen en bruggen begaanbaar te ma ken voor de militairen (en dus ook voor later terugkerende burgers). Ook moeten er mijnen geruimd worden, waar de Ser viërs er ongeveer een miljoen van gelegd zouden hebben. De genie-humanitaire eenheid zal uit ongeveer duizend man schappen bestaan. Die moeten nog naar het gebied worden ge bracht. Hun komst wordt niet eerder dan begin juli verwacht. In Albanië en Macedonië zijn ook nog acht helikopters van de luchtmacht actief. GPD Een Brits militair konvooi stelt zich op op een weg in de buurt van Skopje, de hoofdstad van Ma cedonië. foto Paul Grover/AP door Paul Koopman De Britse generaal die de leiding krijgt over de in ternationale vredesmacht voor Kosovo heeft zijn naam mee. Een motto voor het ak koord dat hij woensdagavond met Joegoslavische bevelheb bers in een legertent te Mace donië sloot, was op het hoofd kwartier van de NAVO snel gevonden. Operatie 'Beat it', werd de militair-technische overeenkomst in de wandel gangen gedoopt, naar de megahit van de gelijknamige Amerikaanse popzanger Mi chael Jackson. 'Wegwezen' luidt inderdaad de centrale opdracht in het akkoord-Jackson. Volgens de marsorders die in het stuk ge detailleerd worden uitge werkt, moeten 'alle Joegosla vische militairen, para- militaren, grenssoldaten, po- litie-eenheden en veiligheids troepen Kosovo binnen elf da gen verlaten. Tijdens hun aftocht dienen zij bovendien netjes alle mijnenvelden en booby-traps te markeren. Er mag niet geschoten worden. De grenscontrole wordt over genomen door de vredes macht voor Kosovo (KFOR) in afwachting van civiele grens troepen onder VN-vlag. Pas later kan een beperkt aantal Joegoslavische militairen en grenswachten terugkeren. Een capitulatie mag het ak koord van Michael Jackson niet genoemd worden, maar in de praktijk komt het er wel op neer. Binnen respectievelijk 6, 9 en 11 dagen moeten drie sec toren van Kosovo over aange geven routes militair geheel ontruimd worden. Vanaf dag één is het luchtruim boven Kosovo taboe voor Joegosla vische vliegtuigen, tenzij Jackson andei's beslist. Bin nen drie dagen moeten Servi sche luchtmacht en luchtaf weer zijn teruggetrokken, tot 25 kilometer buiten Kosovo. Ook in de details eist het plan een bijna totale onderwer ping. Zo wordt het de Joego slavische troepen zelfs verbo den de plaatselijke bevolking tegen KFOR op te zetten. Over de vraag wie vanaf vandaag de baas is in Kosovo, mag geen enkel misverstand bestaan. Autoriteit ,De KFOR-commandant is de hoogste autoriteit als het gaat om de inter-pretatie van dit akkoord en de veiligheidsas pecten die ermee samenhan gen", staat in artikel vijf. Ver volgens heeft Jackson zo'n beetje het recht alles te doen wat hem goeddunkt. „De commandant heeft het recht tot alle acties die nodig zijn voor een veilige omgeving", aldus het akkoord. „Hij doet wat hij nodig en juist acht, in clusief het gebruik van ge weld." Voor waarnemers die vrees den dat de internationale vre desmacht 'met een NAVO- kern' in Kosovo onder druk van China en Rusland een re latief machteloze verzame ling blauwhelmen zou wor den, moet het plan-Jackson een hele geruststelling zijn. Aan de bewapening van de macht, en de deelname van belangrijke NAVO-lidstaten daaraan, wordt geen enkele beperking opgelegd. In de praktijk zal ook het contin gent Russische soldaten (ge schat 10.000 militairen) zich naar de instructies van Jack son moeten plooien, zo is de verwachting van NAVO-di- plomaten. Al was het maar omdat Moskou het salaris van deze militairen niet zelf kan ophoesten. Toch is het nog te vroeg om de operatie 'Beat it' tot een me gahit te bestempelen. De eer ste noten van de partituur klonken namelijk al een beet je vals. De Servische troepen die in de noordelijke sector van Kosovo vanaf woensdag avond tien uur de aftocht had den moeten blazen, zetten zich pas 's middags rond één uur in beweging: vijftien uur te laat. De voorbode van elf dagen Joegoslavisch getraineer en gesaboteer? Precies om die re den werden de NAVO-bom- bardementen gisteren opge schort en niet afgeblazen. Maar opnieuw de trekker overhalen zal, gezien de weer stand in sommige lidstaten, niet eenvoudig zijn. GPD door Richard Hoving VLISSINGEN - De oorlog in Kosovo is beëindigd. De eerste Joegoslavische soldaten zijn donderdag aan de terug tocht begonnen. De bombardementen van de NAVO zijn gestaakt. Albanese Kosovaren in Zeeland reageren af wachtend. „Ik geloof het nog niet." Kort na het uitbreken van de oorlog in Kosovo eind maart van dit jaar, liet de PZC Zeeuwse Kosovaren en Joegosla- ven aan het woord. De dag nadat gene raals van de NAVO en Joegoslavië een akkoord tékenden, spreken dezen zich opnieuw uit. Vehbi Zabeli uit Goes, voorzitter van de Albanese vereniging in Zeeland: „Het eerste doel van de NAVO is be reikt. De vraag is nu hoe verder. De Al banese gemeenschap in Kosovo is van de kaart geveegd. Mensen zijn psy chisch ontspoord. De organisatie van de samenleving is verdwenen. Om het land weer op te bouwen is veel geld no dig. Albanezen en Serviërs moetemop een of andere manier weer samen leren leven in Kosovo. Dat wordt niet ge makkelijk. Via de Albanese televisie komen de meest verschrikkelijke be richten over gruwelijkheden binnen. Mijn eigen broer is beestachtig mishan deld. Gelukkig heeft hij kunnen ont snappen naar Albanië. De daders van de misdaden moeten worden gestraft. Zij mogen niet in naam van de vrede vrijuit gaan." Djordje Kostic uit Vlissingen, geboren in de Joegoslavische deelrepubliek Montenegro: „Net als ieder normaal mens ben ik blij dat de oorlog voorbij is. De acties van de NAVO hebben alleen maar verliezers opgeleverd. De oorlog was gericht tegen Milosevic, maar de bevolking van Servië, Montenegro en Kosovo is het slachtoffer geworden. Servië ligt in puin en ook Montenegro heeft flinke schade opgelopen. Bijna een miljoen Albanezen uit Kosovo zijn op de vlucht. De bombardementen zijn een veel te sterk middel geweest om tot -een oplossing te komen. De Ameri kaanse en Europese politici hadden langer moeten onderhandelen over een vreedzame oplossing." Naser Gashi, Albanese Kosovaar en woonachtig in Bruinisse: „Ik geloof niet dat Milosevic zijn leger en de Ser vische politie terugtrekt. Hooguit tot een paar kilometer achter de grens. Mocht Milosevic toch woord houden, dan is er maar één mogelijkheid voor de toekomst: Kosovo moet onafhankelijk worden. Voor Serviërs is dan geen plaats meer. Het klinkt hard, maar ik kan geen goedemorgen zeggen tegen ie mand van wie ik weet dat hij bloed aan De opkomst voor de Europese verkiezingen in Nederland is een historisch dieptepunt. In 1994 kwam slechts 35 procent van de kiezers naar de stembusnu is dat zelfs rond de 3 0Het lage opkomstcij - fer verbaast eigenlijk niemand meer. We weten niet zeker waarom zo weinig kiezers warm lo pen voor Europa. Uit allerlei enquêtes blijkt evenwel dat het gesjoemel met declaraties en de vriendjespoli tiek het imago van het parlement geen goed hebben ge daan. Maar wat belangrijker is; het geloof in één Euro pa ontbreekt bij de kiezer. Voor een deel is dat te wijten aan het feit dat de burgers 'Europa' ondoorzichtig vin den. Dat de Nederlandse partijen opgaan in grotere po litieke samenwerkingsverbanden in het parlement ver oorzaakt veel onduidelijkheid. Bovendien slagen de politici er niet in over het voetlicht te krijgen wat het belang is van het Europees parlement. Het Europees parlement vraagt al jaren - met succes - om meer bevoegdheden. Met het toekennen van meer zeggenschap zou de belangstelling van de burger toe nemen. Die stelling is aan te vechten. Burgers laten door massaal wederom niet te stemmen, weten weinig te voelen voor het Europees parlement. Dit parlement moet werken aan meer doorzichtigheid, duidelijkheid en kwaliteit. Eerst als de kiezer de huidi ge besluitvorming waardeert, kan aan meer zeggen schap worden gedacht. Het ziet ernaar uit dat het ongewisse avontuur van de NAVO op de Balkan toch nog in iets zinnigs zal eindigen. Gisteren maakte het Joe goslavische leger een bescheiden begin met de terug trekking uit Kosovo. Dat is meer dan menigeen durfde dromen. Want ruim twee maanden leken de NAVO- bombardementen niets uit te halen. De zuiveringen gingen gewoon door. De Joegoslavische bevolking viel Milosevic niet af. Bijna een milj oen vluchtelingen raak te in een uitzichtloze situatie. Maar nu de geallieerde troepen binnen trekken, is er hoop. Hoewel de druk van met name Rusland niet mag worden onderschat, is de Joegoslavische retirade toch vooral een NAVO-succes. De volharding heeft gewerkt. Ook zonder de Verenigde Naties. Het goedkeurende stempel van een VN-resolu- tie komt gewoon te laat. Het kan hoogstens nog enkele nationale parlementen - zoals het Nederlandse - over de streep trekken bij de inzet van grondtroepen. Meer dan een gewapende vrede zit er voorlopig niet in. Qua demografie kunnen de vredestroepen de etnische zuiveringen van Milosevic ongedaan maken. Qua ge voel zijn de tegenstellingen tussen Servische en Alba nese Kosovaren tot in het redeloze aangescherpt. De NAVO heeft dat niet kunnen voorkomen. Maar dankzij het bondgenootschap is er wel een weg terug voor de vluchtelingen Droogte De directies der waterleidin gen op Walcheren roepen in een advertentie de bevolking op geen water te verspillen. Door de langdurige droogte zijn de watervoorraden be perkt, aldus de waterleiding bedrijven. Communisten De commissie voor on-Ameri kaanse activiteit in Calif ornië heeft een lange lijst gepubli ceerd van acteurs, artiesten, schrijvers en andere kunste naars die zich 'binnen Stali nistische invloedssfeer' bevin den. Op de lijst staan een aantal van de beroemdste namen van Hollywoord. Het gaat onder anderen om Orson Welles, Charlie Chaplin, Gregory Peck, Danny Kaye, Katherine Hepburn, Frank Sinatra, Tho mas Mann en Pearl S. Buck. Kevers vangen Jan Osté uit Ritthem heeft op het strand liefst 1080 colora dokevers gevangen. Hij was een van de schoolkinderen die werden gemobiliseerd voor de bestrijding van dit schadelijk insect, dat in groten getale op het strand aanspoelt. Isolement Met de opening van de weg naar het kruispunt bij Oude Tol is Retranchement van zijn isolement verlost. De klinker weg loopt via Terhofstede en deBraamdijk. zijn handen heeft. Begin deze week heb ik gehoord dat mijn oom en neef zijn vermoord. Of mijn broers en zussen in Kosovo nog leven, weet ik niet. De ko mende weken moet ik sterk zijn en er het beste van hopen." Agim Cenala uit Cadzand, vluchtte in 1992 voor de Servische politie uit Kos ovo: „Ik was blij toen ik gisteravond hoorde dat de Serviërs hun handteke ning hadden gezet. Maar nu weet ik het niet meer. Het is nog te vroeg om te jui chen. Over een paar maanden wordt het pas echt duidelij k of de oorlog voor bij is. Dat de eerste Servische troepen Kosovo hebben verlaten, zegt mij niets. Ik vertrouw de Serviërs niet." Uitgever: J. C. Boersema Hoofdredactie: A. L. Oosthoek A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: Oostsouburgsewegl 0 Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Redactiefax: (0118) 470102 Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax. (0118)472404 Goes: Voorstad 22 Postbus 31 4460 AA Goes Tel, (0113) 273000 Fax. (0113) 273010 Terneuzen: Axelsestraat 16 Postbus 51 4530 AB Terneuzen Tel. (0115) 686000 Fax. (0115) 686009 Hulst: 's Gravenhofplein 4 4561 AJ Hulst Tel. (0114) 373839 Fax. (0114)373840 Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel. (0111) 454647 Fax. (0111)454659 Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur Zierikzee en Hulst: 8.30-17.00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8.00 tot 10.30 uu,r City OnLine Internet Postbus 18 4380 AA Vlissingen http://www.pzc.nl e-mail: pzcredcity1@pzc.nl Bezorgklachten: 0800 - 0231231 of maandag t/m vrijdag: op de kantoren gedurende de openingstijden; zaterdags tot 14.00 uur: op de kantoren door de klacht in te spreken op de band of de verwijzing op te volgen Overlijdensadvertenties: tijdens kantooruren en uitsluitend maandag-' t/m vrijdagavond van 20.30 tot 22.00 uur en zondagavond van 20.00 tot'22 00 uur; Tel. (0118) 484000 Fax(0118)470100 Abonnementsprijzen: per kwartaal 98,00; franco per post 128,50; per maand 35,75; per jaar 372,50; franco per post 491,00; bij automatische afschrijving per termijn 1,50 korting; losse nummers maandag t/m vrijdag 1,80, zaterdag 2,60 p.st.; (alle bedragen inclusief 6 pet. btw); Postrek.nr.. 3754316 t.n.v. PZC ab.rek. Vlissingen Advertentietarieven: 191 cent per mm; minimumprijs per advertentie 28,65; ingezonden mededelingen 2,5 x tarief; speciale posities: tarief op aanvraag; voor brieven bureau van dit blad 6,50 meer (excl. 17,5 pet btw); volledige tarieven met contractprijzen op aanvraag; (alle advertentieprijzen exclusief 17,5 pet. btw) Giro: 35 93 00, Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant B.V Vlissingen Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV Prizren hiitsland Albanië In totaal zal de vredesmacht KFOR (Kosovo Force) uit ca. 50.000 U"* Servië y^Mitrovica Italië i \M- Ko'soVo' Servische troepen NAVO landen*: Groot-Brittannië Duitsland Verenigde Staten Frankrijk Italië Nederland i Spanje Beigië Griekenland Turkije Noorwegen Denemarken Polen Canada Hongarije Portugal Tsjechië Andere landen*: 13.000 8.500 7.000 7.000 5.000 2.050 1 200 -- 1.100 1.000 987 800-950 850 800 800 350 290 150 i Vredesmacht in Kosovo arp/kr:

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1999 | | pagina 2