Lynx duikt op in
Veluwse bossen
PZC
Verloren paradijs
varia
Eenderde werknemers loopt risico op RSI
Discussie over roofdier laait weer op
standplaats
Boedapest
Heer Bommel en de Labberdaan
puzzel
het weer
m
m
m,
O
recept
zaterdag 5 juni 1999
door Florien van Rees
Van alle beroepsgroepen in
Nederland lopen naaisters
het grootste risico op de chro
nische beroepsziekte RSI.
Daarna komen metselaars,
timmerlieden en andere bouw
vakkers. Van alle werkende
Nederlanders heeft bijna een
derde klachten die kunnen uit
monden in RSI.
De gegevens staan in een on
derzoeksrapport van TNO Ar-
beid dat maandag wordt ge
presenteerd op een symposium
in Eindhoven.
RSI staat voor Repetitive
Strain Injuries, de verzamel
term voor klachten aan de nek,
schouders, armen, ellebogen,
polsen, vingers die te maken
hebben met het werk. RSI
wordt ook wel 'muisarm' ge
noemd, hoewel er absoluut
geen computermuis voor nodig
is om de aandoening te krijgen.
Tijdens het onderzoek is aan
tienduizend werknemers uit
ongeveer duizend bedrijven en
met 26 verschillende beroepen
gevraagd of zij het afgelopen
jaar klachten aan die bovenste
ledematen hebben gehad.
Ruim dertig procent gaf aan
last te hebben gehad.
Nek- en schouderklachten
werden vaakst gemeld (respec
tievelijk door 19,8 en 18,7
van de werknemers). Ruim tien
procent van de werknemers
rapporteerde pols- of hand
klachten. Zes procent had last
gehad van de ellebogen. Be
roepsgroepen waar het meeste
klachten voorkomen zijn naai
sters (47 metselaars, tim
merlieden en andere bouwvak
kers (43 en laders, lossers en
inpakkers (42 Op de vierde
plaats staan secretaresses en
typistes (38 Het onderzoek
is uitgevoerd door TNO Ai-
beid, in samenwerking met de
vakbond FNV en de Belgische
vakbond ACV. De uitkomsten
sluiten aan bij resultaten van
onderzoek waar Arbeids
inspectie vorige week mee naar
buiten kwam. Dat ging over
RSI in relatie tot werken met
beeldschermen. Van bijna zes
honderd ondervraagde perso
neelsleden bij banken en 1.100
beeldschermwerkers bij archi
tectenbureaus gaf veertig
aan klachten te hebben die dui
den op RSI. GPD
van onze redactie binnenland
De lynx is in de Veluwse bos
sen gesignaleerd. De kat
achtige, die het formaat heeft
van een flinke herdershond,
werd de afgelopen maanden
drie keer in de omgeving van
Kootwijk gezien. Omdat waar
schijnlijk slechts sprake is van
één exemplaar, treffen natuur
beheerders geen maatregelen
om het dier op te vangen.
Wel is door de verschijning van
het dier de discussie over uitzet
ten van lynxen op de Veluwe
weer opgelaaid. De Vereniging
Wildbeheer Veluwe wil nog
maals bekijken of het roofdier
in het natuurgebied zou kunnen
leven. Maar andere natuurbe
heerders als Staatsbosbeheer en
Natuurmonumenten zien daar
niks in. Volgens hen is de Veluwe
te klein om de lynx een goede
leefomgeving te bieden.
De lynx is een beschermd roof
dier dat jaagt op vossen, konij
nen, herten en andere kleine
zoogdieren. Hij laat zich zelden
in de buurt van mensen zien en is
daardoor ongevaarlijk voor
mensen. Hoe de lynx op de Velu
we beland is, is onduidelijk. Een
tocht van de Duitse Eifel, waar
een grote lynxenpopulatie
huist, naai- de Veluwe lijkt on
mogelijk. „Het lijkt me sterk dat
dat beest over al die snelwegen
hier naartoe is gekomen", zegt
G. Spek, secretaris van Vereni
ging Wildbeheer Veluwe (VWV).
„Zo'n tocht levert eerder een
platte dan levende lynx op.On
zeker is of het om één of meerde-
re exemplaren gaat. Spek ver
moedt, dat er sprake is van één
lynx, omdat de drie waarnemin
gen op een afstand van vier kilo
meter van elkaar zijn gedaan.
„Het zou kunnen dat dit een los
gelaten huisdier is.
G. Groot Bruinderink, mede
werker van het Instituut voor
Bos- en Natuuronderzoek (IBN)
in Wageningen, zou er niet raar
van opkijken als de lynx wèl van
een ander natuurgebied afkom
stig is, „Er zijn de laatste jaren
steeds meer lynxen in Neder
land, België en omgeving gesig
naleerd. Het is goed mogelijk
dat het dier vanuit bijvoorbeeld
de Franse Jura afkomstig is."
Groot-Veluwe
Of de lynx nu wild is of een los
gelaten huisdier; het dier heeft
de 'groot-Veluwegedachte' van
een jaar geleden weer actueel
gemaakt. Een gezamenlijk plat
form van terreinbeheerders op
de Veluwe - Kritisch Bosbeheer,
Staatsbosbeheer, Natuurmonu
menten, het ministerie van De
fensie en de provincie - wilden
van de Veluwe een ecologische
mainport maken, als tegenhan
ger van de economische main
port in de Randstad. Hekken,
landbouw, recreanten en jagers
dienden het veld te ruimen voor
wilde dieren zoals wolven,
Schotse hooglanders en lynxen
die het natuurlijk evenwicht in
het gebied moesten herstellen.
Staatsbosbeheer en Natuurmo
numenten, de twee grootste ter-
reinbezitters, zagen weinig in
het uitzetten van de lynx op de
door Hans Gertsen
Het hing eigenlijk al jaren in
de lucht. De afgelopen drie
jaar kwam de eigenaresse regel
matig langs met potentiële ko
pers die ook het deel van het
huis dat ik bewoon even van
binnen wilden zien. Deson
danks viel het me koud op mijn
dak toen de charmante dochter
van de eigenaresse met de deur
in huis viel. „Het huis is ver
kocht", zo zei zij met tranen in
de ogen.
Ook ik had het moeilijk. Vrijwel
op de kop af vier jaar nadat ik
mijn intrek nam in dit apparte
ment, moet ik ineens uitkijken
naar een ander huis in de weten
schap dat ik er eigenlijk alleen
maar op achteruit kan gaan.
Met het huis waarin mijn appar
tement zich bevindt, is van alles
mis. Het is een kleine villa uit
1917; een van de laatste mooie
huizen die in Boedapest ge
bouwd werden voordat het
machtige Oostenrijks-Hon
gaarse rijk uiteenviel. Maar de
afgelopen tachtig j aar is er nooit
serieus onderhoud aan gepleegd
en dat is te merken ook. Het dak
lekt, een deel van de vloer is ver
zakt, 's winters tocht het en de
verwarming werkt meestal niet.
Maar in de lente en 's zomers is er
nauwelijks een idealer huis
voorstelbaar. Op het forse terras
op het zuidoosten is het tot diep
in oktober aangenaam toeven
als de zon schijnt en het geheel
met klimop overwoekerde huis
wordt door bezoek steevast als
'zeer romantisch' bestempeld.
Ik troost me met de gedachte dat
het voor de eigenaresse en haar
familie nog pijnlijker moet zijn.
De vader van de eigenaresse
kocht het huis in 1948; luttele
Advertentie
Uitzendingen van maandag t/m
vrijdag rond 13.00 uur en in
het weekend rond 17.00 uur.
Elke dag vakantie
op uw TV!
Het dagelijkse reis
programma van
D-reizen
op SBS 6.
i ,L 7 DAGEN PER WEEK
W 08.00 UUR 22.00 UUR
OF GA NAAR (OF BEL) ÉÈtl VAN ONZE D-REIZEN VAKANTIEWINKELS (ZIE VOOR TELNUMMERS SBS-TEXT PAG. SO 1 OF GOUDEN GIDS)
Veluwe. Zij vonden het gebied te
dichtbevolkt door andere die
ren en te klein. Bovendien lagen
er andere prioriteiten, zoals uit
voeren van het natuurbeleids
plan. VWV vond het echter
noodzakelijk om in een groot
natuurgebied ook grote roofdie
ren binnen te halen. De lynx zou
zich prima kunnen voeden met
vele herten die op de Veluwe
rondlopen, dacht de vereniging.
Er moest opnieuw bezien wor
den of enkele lynxenkoppels
zich op de Veluwe konden vesti
gen. Als voorwaarde stelde
VWV dat ecologische verbin
dingszones met andere natuur
gebieden in Europa verbeterd
zouden worden, om genetische
uitwisseling met andere lynxen
populaties mogelijk te maken.
Nu de lynx het tweede 'haal
baarheidsonderzoek' te snel af
lijkt te zijn, spreken de instan
ties zich nogmaals uit over de
opvang van het dier. J. Rouwen-
horst. medewerker faunabeheer
van Staatsbosbeheer: „We zul
len eerst moeten beslissen wie er
aan dat onderzoek meebetalen.
Pas daarna kan er een opdracht
worden gegeven aan het Insti
tuut voor Bos- en Natuuronder-
zoek." Natuurmonumenten wil
wel meewerken aan een onder
zoek, maar blijft de Veluwe te
klein vinden voor een lynxenpo
pulatie. Op het 'grofwildbe-
raad' dat binnenkort plaats
vindt, zullen alle partijen de
koppen bij eikaarsteken en veilt
er een beslissing. De Kootwijkse
lynx zal zich in de tussentijd in
zijn eentje moeten redden. GPD
Door de verschijning van de lynx op de Veluwe is de discussie over het uitzetten van
nieuw opgelaaid.
maanden voordat de commu
nisten in Hongarije aan de
macht kwamen. Toen ze er am
per ingetrokken waren, kregen
ze te horen dat het huis te groot
voor één familie was en werden
er vier gezinnen met partijcon
necties ingekwartierd.
Tot begin jaren zeventig leefde
de familie, inclusief de grootou
ders, in anderhalve kamer; de
keuken en het toilet en de bad
kamer moesten ze delen met de
'huurders', die slechts een sym
bolische huur betaalden. Pas
eind jaren zeventig verdwenen
de laatste huurders.
Maar de eens zo fraaie villa was
toen tot op de laatste vezel uit
gewoond. Plannen om het huis
grondig op te knappen, strand
den sindsdien steevast op geld
gebrek.
Janken
Na jarenlange vergeefse pogin
gen is het nu dan toch nog gelukt
om dit in hoog tempo wegrot
tende kasteeltje te gelde te ma
ken. „Mijn ouders kunnen van
him deel van de opbrengst be
scheiden gaan rentenieren op
het platteland", zo vertelde de
dochter mij. „Er is een enorme
last van ze afgevallen. Maar ik
kan wel j anken.
Ik begrijp wat ze doormaakt. Ik
heb hier maar vier jaar gewoond
en desondanks gaat het mij zeer
aan het hart. Nooit geweten dat
je zoveel van een huis kunt gaan
houden. Ik zal het allemaal ver
schrikkelijk gaan missen: de
klimop, de insecten, de tocht, de
lekkages en de eigenzinnige
verwarming. Maar vooral de
merels in de tuin en het zonover
goten, romantische terras. En
de dochter van de eigenaresse,
natuurlijk. GPD
Heer Bommel las de volgende morgen bij zijn ochtendpap met wel
gevallen de krant. Er stond een aardig stukje in over de verdienste
lijke stadgenoot O.B. Bommel - en zoiets is prettig om te lezen wan
neer men het zelf is. „Er komt een einde aan onze wegen-ellende",
las hij prevelend. „Met zijn bekende voortvarendheid zal..." „Excu
seer, heer Olivier", sprak Joost in de deuropening. „Daar is iemand
om u te spreken, met uw welnemen." „O ja?" vroeg heer Bommel af
wezig. „Moet je eens luisteren. 'Met zijn bekende voortvarendheid
zal de heer Bommel' - dat ben ik - 'de wegen van Rommeldam pla
veien. Het is wel zeker, dat de zaak nu in goede handen is, want de
heer B., die vooral als een uitstekend werkgever bekend staat, be
schikt over...' Luister je, Joost?" Helaas, de trouwe knecht had zich
Cryptogram
Horizontaal:
3. Eventueel om weer identiek te zijn (7); 6.
Komt mijn opa uit een heilstaat? (6); 8. De
wagen van een vroegere president (4); 11.
Moet je ook maar zien hoe het je zal ver
gaan! (5); 13. Gebouw met een heilige er-
voorin Amsterdam (5); 14. Verslag om een
opstootje uitte lokken (6).
Verticaal:
1. Het tankstation komt om in zeer zachte
muziek (4); 2. Doodop is een muil gereed (5
4. Alleen machinaal te breken (4); 5. Zake1
lijk niet onder invloed (7); 7. Wordt na twee
rondjes verwisseld met een vogel (6); 9.
Toegankelijk en niet achterbaks (4); 10.
Plaatje in doorsnee zonder maat (3); 12.
Ster van de televisie (4).
Zeeland: Onrustig
Door: Monique Vrolijk
Wanneer de meteorologen op de
weerkaarten kijken voorde komende
dagen, dan roepen ze al snel dat de atmosfeer erg onrustig is. Voor
dit jaargetijde betekent dat we van alles wat kunnen verwachten op
het weertoneel. Zonnige momenten krijgen zeker een rolletje,
maar de hoofdrol voor dit weekeinde is toebedeeld aan de buien.
Vanmorgen is er wel wat zon, maar stapelwolken groeien naar har
telust en ook andere soorten wolken schuiven ons land binnen. In
de vroege ochtend is al een bui mogelijk, maar naarmate de dag
vordert, neemt zowel de hoeveelheid buien als de kracht ervan toe.
In de middag krijgen we het zwaartepunt over Zeeland heen. De
temperatuur houdt zich gedeisd en komt op 16 a 17 graden uit. De
wind uit zuid tot zuidwest en matig tot vrij krachtig, tijdens de bui
en is de wind wel behoorlijk vlagerig van karakter. Morgen wordt
bijna hetzelfde stuk opgevoerd. Regen- en onweersbuien zijn voor
al in de middag op het toneel te vinden, maar in de ochtend en
avond blijft het niet helemaal
droog en breekt de zon iets
vaker door. Het wordt op
nieuw 17 graden bij een
meest matige zuidwesten
wind. Na het weekeinde
wordt de atmosfeer iets sta
bieler, iets rustiger. Dat wil
echter niet zeggen dat de bui
en helemaal verdwijnen.
Maandag en vooral dinsdag
neemt de kans op een bui af.
De temperatuur krijgt een
heel klein zetje in de rug,
maar we praten dan over een
stijging van 1, hooguit 2 gra
den. Maxima van 20 graden
worden waarschijnlijk niet
bereikt. De zon breekt nu en
dan door, maar wolkenvel
den blijven parten spelen.
Onstab
Vooruitzichten
weer
zondag
maandag
dinsdag
woensdag
max.
170
18°
18°
18°
min.
12°
11°
12°
12°
wind
ZW 4
ZW 4
ZW 3
NW 4
Zon
Maan
zaterdag
onder21.55
zondag
op 5.30
zaterdag
onder 11.06
zondag
op 2.03
de katachtigen op-
foto GPD
Nautisch bericht
De wind is uit zuid tot zuidwest, 4 Beaufort, direct aan zee
5 Beaufort. Het zicht is goed en het kustwater heeft een tempera
tuur van 14 a 15 graden. Er vallen buien, met 30% kans op onweer.
Waterstanden
i) Toonder Studio':
teruggetrokken en in zijn plaats trad Bul Super zonder groeten
binnen. „Wat betekent dit?" vroeg heer Ollie betrekkend. „Dit",
verklaarde Super, „betekent dat het zo niet langer gaat, vader! We
zullen jou eens leren om de wegen te plaveien op de ruggen van de
arbeiders." „Op de ruggen?!" herhaalde heer Bommel geschokt.
„Het idee! Stenen aanslepen en netjes platslaan; dat is de manier
waarop men te werk gaat. Ik heb trouwens geen baantje voor je,
hoor. Ik werk met Piep Labberdaan!" „Juist!" hernam de ander. Hij
vatte een vorkje en drilde dat onder de neus van de ontstemde on
dernemer. „Juist!" sprak hij. „Daar wilde ik je hebben! Als secreta
ris van de Super-werknemersvereniging kom ik op voor de rechten
van Labberdaan. We gaan zijn loon eens regelen!
ZATERDAG
Hoog
water
aag water
5 JUNI
uur
cm
uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
06.32
197
18.52
179
00.36
189 12.50
160
Terneuzen
06.51
222
19.12
204
01.05
197 13.15
168
Bath
07.50
260
20.09
239
02.06
219 14.16
193
Roompot Buiten
06.30
149
18.55
130
00.35
151 12.55
119
Z'zee/Colijnsplaat
08.10
145
20.15
130
01.50
156 14.05
124
Stellendam Buiten
06.41
152
19.06
127
00.25
105 15.26
074
Wemeldinge
08.15
166
20.25
150
01.55
169 14.10
138
Krammersl. West
08.00
151
20.00
139
01.50
164 14.05
132
ZONDAG
Hoog
water
Laag water
6 JUNI
uur
cm
uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
07.19
186
19.50
166
01.14
186 13.34
152
Terneuzen
07.37
211
20.10
190
01.45
195 14.06
161
Bath
08.37
249
21.06
225
02.46
219 15.02
189
Roompot Buiten
07.20
140
19.50
120
01.25
150 13.55
114
Z'zee/Colijnsplaat
09.00
142
21.05
124
02.35
157 14.55
122
Stellendam Buiten
07.27
144
19.58
114
01.15
106 16.05
071
Wemeldinge
09.00
162
21.15
142
02.35
169 15.05
134
Krammersl. West
09.05
149
21.15
131
02.35
165 15.00
130
MAANDAG
Hoog
water
Laag water
7 JUNI
LK
uur
cm
uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
08.31
176
21.06
157
02.15
183 14.46
146
Terneuzen
08.45
199
21.26
181
02.40
192 15.06
155
Bath
09.36
236
22.13
215
03.35
218 15.56
183
Roompot Buiten
08.40
133
21.10
114
02.25
149 15.05
112
Z'zee/Colijnsplaat
09.55
140
22.05
119
03.25
157 16.00
121
Stellendam Buiten
08.24
132
21.16
105
02.36
106 16.45
069
Wemeldinge
09.55
158
22.20
136
03.30
169 16.05
132
Krammersl. West
10.05
151
22.25
130
03.25
165 16.00
129
Europa: Zonnig zuiden
Hans Belterman
Hollandse nieuwe, met
of zonder kaviaar
Met kaviaar is het een uiterst luxueus gerecht. Zon
der kaviaar smaakt het eigelijk netzo goed en mis
schien ook wel beter. 'Je kunt wel dansen ook al is dat
niet met de bruid', zou mijn leermeester Minderman
destijds hebben gezegd. En daarin kan ik hem tot op de
dag van vandaag geen ongelijk geven. Het gerecht
werd in het begin van de 20e eeuw gecreëerd in de
keuken van restaurant Van Laar in Amsterdam. De
toenmalige prins-gemaal, Hendrik, zou de eerste zijn
geweest die het voorgezet kreeg. Uiteraard wel met ka
viaar.
Voor 4 voorgerechten: 4 nieuwe haringen, gefileerd; 3
eetl. mayonaise; 2 eetl. slagroom; zout, witte peper uit
de molen; 2 - 3 theel. aquavit of wodka; 1 flinke mes
punt fijne franse mosterd (Grey Poupon); eventueel 2 -
3 eetl. kaviaar, uit potje en vier dunne plakjes gerookte
zalm (samen ca. 60 gram).
Snijd de haringfilets in de lengte in lange smalle repen.
Klop de slagroom even op. Ze moet nog wel als een lint
van een lepel glijden. Spatel de slagroom door de may
onaise. Voeg naar eigen smaak en inzicht zout, peper,
mosterd en aquavit of wodka toe. Spatel alles zo luch
tig mogelijk door de saus.
Schep op elk bordje een deel van de saus en wel zó dat
de spiegel van elk bord er geheel mee bedekt wordt.
Leg de haringrepen erkruislings op en schep in elk ruit
je een kleine hoeveelheid (mespunt) kaviaar. Houd het
ruitje in het midden op het bord vrij. Vorm van de zalm
plakjes kleine roosjes en schik ze in de vrijgehouden
ruitjes.
Tip: kaviaar kan worden vervangen door fijngesneden
bieslook, fijngehakte peterselie, uitgelekte kappertjes,
gesnipperde radijsjes en het in kleine blokjes gesne
den vruchtvlees van een ontvelde tomaat, Wanneer u
de ruitjes afwisselend vult met bieslook, kappertjes en
tomaat dan ziet het gerecht er nog aantrekkelijker uit
dan met kaviaar. En dat zalmroosje kan er wellicht wel
bij. Gerookte zalm is vandaag veel minder exclusief
dan in de dagen van Prins Hendrik.
De Europese weerkaart wordt gedomineerd door een omvangrijk
lagedrukgebied boven het westen van het continent. Het bijbeho
rende frontensysteem veroorzaakt op de Britse eilanden, Frankrijk
en de Benelux veel regen en buien. Bovendien liggen de tempera
turen in deze landen onder de maat. In Schotland wordt het zelfs
niet veel warmer dan circa 12 graden en alleen aan de Franse
Rivièra loopt de temperatuur nog op tot boven de 20 graden.
Ook in Scandinavië is het erg nat met vooral in het zuiden veel
regen. Het lagedrukgebied laat wel grote delen van het Iberisch
schiereiland ongemoeid. Er is veel ruimte voor de zon en vrijwel
overal klimt het kwik ruim boven de 25 graden. Alleen in het
noordoosten van Spanje en Portugal is het koeler en valt er een
bui. Centraal-Europa vormt de grens tussen wisselvallig weer in
het westen en stabiel zomerweer in het oosten en zuidoosten.
In Duitsland en Zwitserland is het ronduit regenachtig bij tempera
turen rond 17 graden. Polen, Tjechië en Oostenrijk daarentegen
nog geruime tijd droog en wordt nog met gemak de 20-graden-
grens overschreden. Zonnig en droog is het in de landen rondom
de Middellandse Zee. Zowel in Italië als in Griekenland en Turkije
is het zonovergoten met temperaturen ruim boven de 30 graden.
