Schoonheid uit het oosten Jong, zacht en romig Melkwei is gezonde doping PZC Graskaas weer op de markt tafel en trend 43 Badcultuur Hammam zaterdag 5 juni 1999 Met ingang van komende maandag mag de graskaas van het jaar 1999 worden verkocht. Het is een uitgesproken jonge, romige kaas met een milde smaak. Eerlijk gezegd is het nieuwtje, zoals dat bij de eerste nieuwe haring elk jaar wel het geval is, er al af omdat de kaas in veel speciaalzaken al eerder wordt verkocht dan op de door de het Nederlands Zuivelbureau vastgestelde datum. De smaak van graskaas uit de fabriek verschilt slechts wei nig van die van gewone jonge fa- briekskaas. Met de graskaas van de boerderijen is het anders ge steld. Daarin proef je het voorjaar en die kaas verdient het om als een échte voorjaarsprimeur te worden beschouwd. Wel vraag ik mij trou wens af waar de witte meikaas is gebleven. Oorspronkelijk was dat de eerste kaas van het jaar en die verdient het dan ook om weer in het assortiment van iedere kaas verkoper te worden opgenomen. Graskaas wordt gemaakt van de melk van de koeien die na de win terperiode weer buiten mogen grazen. Dat is nog altijd van in vloed op de smaak van de kaas. Er zit bovendien wat meer caroteen in, waaraan de graskaas de gele kleur ontleent. Bij graskaas uit de fabriek zal men het verschil in smaak met de gewone kaas wat minder snel opmerken dan bij de graskaas die van de boerderijen komt. En dat heeft te maken met het feit dat men er in de zuivelfa brieken naar streeft om de kaas het gehele jaar door dezelfde smaak te laten houden. Graskaas is een uitgesproken jon ge kaas die niet veel langer dan vier weken heeft mogen rijpen. De smaak is altijd heel zacht en mede Graskaas is door wat meer caroteen geler van kleur en door de heel zachte smaak bij uitstek geschikt om uit het vuistje te eten. daardoor bij uitstek geschikt om uit het vuistje te eten. Met gras kaas kun je verschillende salades samenstellen en de kaas laat zich ook goed in allerlei snacks, ra gouts, sauzen en soepen verwer ken. Graskaas gaat ook goed sa men met jonge voorjaarsgroenten waarvan de gerechten met asper ges en tuinboontjes de meest be kende zijn. In de loop van deze maand zult u in de dagelijkse ru briek daarvoor enkele suggesties in de vorm van recepten aantref fen. Kaasboerderijen Wel logisch natuurlijk dat de lek kerste graskaas die wordt ver kocht niet uit de fabrieken maar van de kaasboerderijen afkomstig is. Die kaas wordt echter elk jaar wat eerder op de markt gebracht dan op de datum die door het Ne derlands Zuivelbureau daarvoor wordt aangegeven. En de kans is dan ook groot dat u al deze week de eerste boerengraskaas van 1999 heeft kunnen proeven. Het seizoen van de graskaas duurt slechts zes weken. De lekkerste graskaas eet je vóór het officiële begin van de zomer (21 juni). Zo was dat vroeger en zo is het nu, vooral ten aanzien van de am bachtelijke boerengraskaas, nog altijd. Daarna krijgt de kaas weer de oude vertrouwde smaak en krijgt ze wat meer tijd om te rij pen. Hierbij kan wel worden opge merkt dat échte boerengraskaas wat de smaak betreft van boerde rij tot boerderij kan verschillen. Voor de consument geldt trouwens het gehele jaar door dat de boeren kaas die je in de ene speciaalzaak koopt nooit precies dezelfde smaak heeft als de boerenkaas uit de andere speciaalzaak. Vroeger, voor het uitbreken van de eerste wereldoorlog, werd gras kaas bij voorkeur met een 'fijntje' gegeten. Dat waren kleine zachte (witte) puntbroodjes zoals die vandaag de dag, wellicht op een enkele uitzondering na, niet meer worden gebakken. Vooral in Am sterdam waren de fijntjes met graskaas bijzonder populair. Ei genlijk net zo populair als de chal- les met witte meikaas dat ook wa ren. Voorjaarsprimeur Meikaas, eveneens gemaakt van melk van koeien die in het voor jaar voor het eerst naar buiten mochten, was een uitgesproken verse kaas die nauwelijks gerijpt wasHet was elk j aar weer een heel opvallende voorjaarsprimeur, die tot aan het uitbreken van de Twee de Wereldoorlog vooral door de joodse gemeenschap in ons land bijzonder hoog werd gewaar deerd. Na die oorlog daalde, om begrijpelijke reden, de vraag naar de witte meikaas. Tegenwoordig wordt ze nog op enkele boerderij en op ambachtelijke wijze ge maakt. De zuivelfabrieken tonen er geen belangstelling meer voor. Meikaas, sneed je in plakken en belegde er de onderste helft van zo'n mooi, al dan niet met maan zaad bestrooid, vlechtbrood (challe) mee. Je strooide er wat zout en peper over en klapte het brood dicht. Het moest in duim dikke plakken worden gesneden. Men gaf er, meestal op de rand van het bord, wat fijngeraspte mie rikswortel of grove mosterd bij. In niet-joodse gezinnen at men meikaas bij voorkeur samen met enkele fijngeprakte (vroege) aard beien op een witte boterham. Er werd suiker over gestrooid. In ons zuivelland, waarin steeds meer waardering bestaat voor kaas die op ambachtelijke wijze op de boerderijen wordt gemaakt, moet het mogelijk zijn om naast de graskaas ook de witte meikaas weer in de gunst van de consument terug te brengen. De meikaas kan dan weer opnieuw worden be schouwd als de enige ware zuivel- primeur van het jaar. Hans Belterman In de vaste receptenrubriek op. pagina vier treft u komende maand enkele re cepten aan waarin graskaas is ver werkt. Hippocrates, de grondlegger van de geneeskunde, beval zijn patiënten al in de verre oud heid melkwei aan als ontslak- kings- en afslankmiddel. Eeu wenlang stroomden kuurgasten uit heel Europa naar de Zwitser se Alpen om zich aan de Molke te laven. En al leek dit bijproduct van de kaasbereiding begin deze eeuw te verdwijnen in de scha duw van de chemische prepara ten, inmiddels is de heilzame weiicing ervan herontdekt en is melkwei aan een nieuwe zege tocht begonnen. Als een natuur lijke, gezonde en zelfs genees krachtige 'doping'. Ze danken hun bekendheid aan de bellen om hun nek die als ca rillons door de bergen echoën. Maar even fameus zijn ze om hun melk. Zwitserse koeien hebben het dan ook goed. In tegenstel ling tot ons stamboekvee mogen zij grazen op ongerepte natuur- weiden vol krachtig, voedzaam gras en sappige (on)kruiden. Op hoogten die voor milieuvervui ling onbereikbaar zijn. Geen wonder dat de kwaliteit van de Zwitserse melk zeer hoog staat aangeschreven. Net als die van de melkwei (Molke), eenrest- product van de kaasbereiding met een hoog gehalte aan melk zuur. De Zwitserse boeren wisten dat trouwens al eeuwen, lang voor dat er ook maar sprake kon zijn van kwaliteitscontroles. Uit ei gen ervaring, want na een ver moeiende dag in de kaasmakerij, hoog in de alpen, hoefden zij al leen maar wat van de achterge bleven wei te drinken om zich weer fit en vitaal te voelen. En had hun huid te lijden gehad van de schrale, ijle bergwind... even deppen met Molke en ze was zo weer gaaf en gezond. De Zwitserse boeren hielden hun kennis niet voor zich en al gauw genoot de melkwei tot ver over de landsgrenzen de reputatie heil zaam te zijn. Sinds de zestiende eeuw stroomden dan ook van heinde en verre kuurgasten, on der wie leden van diverse ko ningshuizen, naar Appenzell, het kanton dat z'n faam dankt aan de alpenmelk, om zich daar gezond te drinken. Nog altijd herinneren de kleine klokkentorens op de Zwitserse koeien kunnen grazen op natuurweiden vol sappige grassen en (on)kruiden. foto Gerard van Tendeloo hotels in de plaats Gais aan de tijd dat de gasten om de drie uur met klokgelui van hun wande ling werden teruggeroepen voor hun versterkende melkwei-con- sumptie. De kuuroorden zijn inmiddels verdwenen. De opkomst van de chemische industrie liet de na tuurlijke melkwei begin deze eeuw naar de achtergrond ver dwijnen. Totdat de Zwitserse na- tuurarts en plantendeskundige dr. Alfred Vogel op zijn levens lange speurtocht door de 'apo theek' van Moeder Aarde de kracht van het melkzuur heront dekte. Anno nu vindt de drank in een veredelde vorm (drie maal geconcentreerd door middel van indamping bij een temperatuur van boven de 70 graden en ver rijkt met lichaamsvriendelijk rechtsdraaiende melkzuur onder de merknaam Molkosan z'n weg naar alle hoeken van de wereld. Per maand wordt 2000 liter Mol kosan gefabriceerd. Een versnapering is het niet echt. Wie het in onverdunde vorm zou drinken, wat overigens niet de bedoeling is, schieten spontaan de tranen in de ogen. Want Mol kosan is zuur. Behoorlijk zuur zelf. „Maar daarin schuilt nu juist de heilzame werking," ver klaart prof. dr. Paul Nijs, hoogle raar sportgeneeskunde aan de universiteit van Antwerpen, doctor in de farmacologie en voe dingsadviseur voor onder meer de Belgische profwielrenners. Orootzuur Lange tijd bleef het onduidelijk waarom melkwei en zeker in de geconcentreerde vorm zo'n vita- liserende en reinigende uitwer king op het lichaam had. Tegen woordig weet men dat dit kan worden toegeschreven aan het erin aanwezige orootzuur. „Het gemiddelde gehalte oroot zuur in Molkosan bedraagt min stens 6 mg per 100 gram. Op het eerste gezicht lijkt dat niet veel, maar daar tegenover staat dat orootzuur voor 100 procent door het lichaam wordt opgenomen. Dit is bijzonder, want met de meeste andere voedingsstoffen is dit niet het geval. Het orootzuur dringt bovendien direct door in de kern van de cel, waar het zorgt voor de aanmaak van levens noodzakelijke stoffen. Oroot zuur vormt daarmee de werkelij ke groeifactor van het menselijk lichaam. Daar komt bij dat or ootzuur verbindingen aangaat met mineralen uit de voeding en op de plaats van bestemming in het lichaam aflevert, waar zij hun werking kunnen doen", ver klaart professor Nijs. Hij omschrijft Molkosan als een product met vele kwaliteiten. „Het is een voedingsmiddel, met al het goede stoffen uit melk - mineralen als kalium, calcium, ijzer, magnesium, zink en fosfor-, maar zonder de kwalijke ingre diënten als vet en verkeerde ei witten, die in de kaas zijn achter gebleven. Bovendien bevat het vrijwel geen natrium. Het is bovendien een afslank middel doordat het wel bouw stoffen, maar bijna geen calorie- en bevat, slechts 50 per 100 gram. En daarnaast is het een genees middel. Het gaat schimmel- en bacterievorming tegen, heeft een reinigende werking op ons spijs verteringskanaal en herstelt de darmflora. Van orootzuur is bo vendien bekend dat het werk zaam is bij de behandeling van leveraandoeningen. En het mag misschien paradoxaal klinken omdat het een zure drank betreft, maar Molkosan heeft vanwege het milde karakter van het melk zuur de eigenschap een buffer te vormen tegen andere, sterke zu ren, zoals maagzuur. Keelpijn „Maagklachten als gevolg van een teveel aan maagzuur kunnen er daarom mee worden tegenge gaan. Als gorgeldrank werkt het bovendien ontsmettend bij mond- en keelpijn. En bij uit wendig gebruik herstelt het de zuurgraad van de huid. In een op lossing van 20 ml op 100 ml water is het een prima lotion tegen huidaandoeningen zoals puistjes en kleine ontstekingen. Op de hoofdhuid bestrijdt het ook nog eens roos." Nijs gebruikt het zelf dagelijks als preventief tonicum. In een dressing met olijfolie bijvoor beeld op rauwkost, of als fris ta feldrankje, opgelost in mineraal water. „Een of twee eetlepels op 100 ml mineraalwater volstaat. Heel goed is het ook om het, sa men met mineraalwater, te men gen met vers groentensap, of met thee, zoals brandnetelthee, paar debloem- of meidoornthee." De professor heeft in zijn jaren lange carrière veel sportlieden kunnen overtuigen van de wer king van Molkosan. „Uitproeven bleek dat hun prestaties verbe terden, dat zij zich fitter gingen voelen." Het kortstondige, pres- tatieverhogende effect van ande re vormen van doping kent Mol kosan -uiteraard- niet. „Je gaat er niet ineens harder door fietsen, je neemt niet sneller een 'col'. Maar op de lange termijn blijf je er wel vitaler bijEn dat is alleen maar goed voor de mens." Kitty van Gerven Het half uurtje dat wij gemiddeld per dag besteden aan lichaamsverzorging staat in geen verhouding tot wat men in de Arabische wereld gewend is. Een kwestie van verwennen, die is gestoeld op eeuwenoude tradities en waarvan de geheimen van generatie op generatie worden doorgegeven. Vrouwen en mannen maken hun eigen middeltjes op basis van natuurlijke producten. Maar ook de westerling, die genoeg heeft van al die dure potjes, kan nu zelf aan de slag met de handleiding voor oosterse lichaamsverzorging. Last van een kater? Drink een glas warm water met honing en doe er twee druppels venkel in. Om een jetlag te voorkomen neem je voor vertrek een bad waaraan je een paar druppels pepermuntolie toevoegt of druppel wat olie op een lapje flanel en wrijf er je li chaam mee in na het douchen. Het zijn zomaar wat voorbeelden van (lichaams)wijsheden uit het Oosten. Huismiddeltjes die van generatie op generatie worden doorgegeven. De oosterse li chaamsverzorging bestaat uit een groot aantal geheimpjes die stoe len op eeuwenoude tradities in de Arabische wex-eld. Die eeuwenoude tradities hebben geleid tot grote kennis van na tuurlijke middeltjes die dienen om het lichaam te verzorgen. Ook in Nederland maken we sinds een aantal jaren kermis met de welda den uit het Oosten. De Hammam, het badhuis, is al een paar jaar in tx*ek. Schoon spoelen in een oos terse sfeer trekt ook Nederlandse mannen en vrouwen aan. Brengen we hier doorgaans enkele ver kwikkende uurtjes in de hammam door, van oorsprong was dat een hele dag. Bovendien was het de ge legenheid om elkaar te ontmoeten en de laatste roddels uit te wisse len. In Turkije zijn nog steeds en kele 19e-eeuwse baden in gebrxxik, compleet met zwembad, sauna en pi-ivéhokjes waar je kunt relaxen. Baden Wendy Buonaventura, danseres en schrijfster, heeft zich vex'diept in de wex-eld van de oosterse li chaamsverzorging. Als een van de eersten bracht zij de Arabische dans als kunstvorm naar het Wes ten. Ook maakte ze programma's voor de BBC Woxid Service. Haar boek Serpent of the Nile werd door de Observer gekozen tot boek van het j aar. In haar nieuwe boek gaat ze in op de weldadige werking van oosterse lichaamsverzorging voor mannen en vrouwen. Ze bewandelt het gehele traject dat begint bij het baden en de rei niging. De gebruiken die ze be schrijft komen uit Afrika, Azië en het Midden-Oosten. Als er één ge meenschappelijk kenmerk is, is het volgens haar wel geur. In de be treffende landen worden bloemen, kruiden en geurige oliën in grote overvloed gebruikt. Niet alleen voor het lichaam, maar net zo goed bij het bereiden van eten of bij het ontvangen van gasten. Er is volgens de auteur niets beter en fijner dan je lichaam schoon te maken met natuurlijke produc ten. In haar boek geeft ze een groot aantal praktische tips voor het maken ervan. Je kunt namelijk niet alleen crèmes maken met na tuurlijke producten, je kunt bij voorbeeld ook je eigen peeling sa menstellen. Zo geeft de auteur het recept voor een citroenpeeling waarmee je het laagje dode cellen op de huid kunt verwijderen. Smeer je gezicht in met notenolie of een andere lichte, plantaax-dige olie. Doe er een laagje warm water op en daarna een beetje versge- perst citroensap. Na een minuutje wrijf j e het mengsel met draaiende bewegingen over een klein stukje huid tot er een klein balletje ont staat dat je kunt verwijderen. Lichaamsverzorging Buonaventura gaat in op de ver schillen tussen oosterse en wester se opvattingen op het terrein van de lichaams vex-zorging. Hier in het Westen houden we dit graag in de privé-sfeei', terwijl in andere lan den juist veel gemeenschappelijk wordt gedaan. Dat geldt zeker voor het baden. „Wij zijn hier niet gewend om onszelf te verwennen met de luxe van urenlange reini gende stoombaden," zo ver-klaart de schrijfster die met haar boek een lans wil breken voor het ne men van meer tijd voor de eigen li chaamsverzorging. Volgens Buonaventura is het on zin om een fortuin uit te geven aan reinigers en cosmetica. Veel een voudige schoonheidsmiddeltjes zijn makkelijk te maken en wer ken volgens haar net zo goed als producten uit de winkel. Die alter natieve middelen gaan uit van on der meer vruchten, groenten en olijfolie. Citroenen zijn volgens Buonaven tura op heel veel manieren te ge bruiken bij lichaamsverzorging. Het sap reinigt de huid en herstelt de zuurgraad. Bovendien werkt het desinfecterend en voorkomt het sproeten. De oude Egyptena- ren gebruikten citroen als sham poo. De schil wreven ze over him tanden en tandvlees voor een fris se adem en om vlekken op de tan den te verwijderen. Verder kun je de citx-oen gebruiken om ruwe el lebogen weer zacht te maken, om haaruitval tegen te gaan (in de hoofdhuid wrijven) en als middel tegen keelpijn. De moderne westerse vrouw ont haart met eigentijdse rxxiddelen als crèmes, hars en epilady. Maar ook voor het ontharen hebben vrou wen in andere landen zo him eigen middeltjes. Honderden jaren gele den, zo zegt Buonaventura, werd lichaamshaar verwijderd met een pasta op basis van gele arsenicum. Maar ook nu nog zijn er allerlei onthax-ingspasta's die je zelf kunt maken. Een daaraan is de 'sukkar', die wordt bereid met suiker, ci troensap en zout. Crèmespoeling Olijven zijn ook heel goed te ge bruiken bij de lichaamsverzor ging. Zo kun je de olie gebxruiken voor een wekelijkse crèmespoe ling, als middel tegen roos, ge zichtsmasker en voor zachte han den. Vochtinbrengende crèmetjes, ze ker van de betere merken, kosten een hoop geld. Volgens Buonaven tura kim je net zo goed verse vruchten gebruiken. Of beter ge zegd het sap eraan. Bijvoorbeeld van komkommer, watermeloen en banaan. Een analyse van het haar zou een heleboel kunnen vertellen over ons welzijn, zo schrijft Buonaven tura. Weet je trouwens dat het woox'd shampoo uit het Hindi komt, waar het zoveel als kneden of wrijven betekent. Oude sham poorecepten hebben het over poe ders die net zo lang door het haar worden geborsteld tot al het vet en vuil verdwenen is. Uit de tijd van Cleopatra dateren de recepten waarin leeuwenvet en arsenicum worden aanbevolen tegen haar uitval. Grijs haar wordt behan deld met een brouwsel van bloed van zwarte stieren. De auteur heeft een aantal recepten verza meld die ook voor de westerse leek makkelijk te maken zijn. Etherische oliën, ook in ons land al enige tijd populair, vormen een hoofdstuk apart. Buonaventura noemt het een van haar prettigste ontdekkingen van de afgelopen jaren. Je kunt ze gebruiken in bad, bij het masseren of om een onrus tige geest te kalmeren. Een paar druppels basilicumolie in een geurbrander helpen volgens haar om de geest lekker fris te houden. Ethexische oliën kunnen energie- verhogend werken, zo schrijft de auteur, en hebben een gunstig ef fect op ons zelfvertrouwen. Lavendel, kamille en jeneverbes hebben hun verdiensten bewezen als ontspannend en stressvermin- derend. Infecties bestxijden doe je met onder meer citroen, kruidna gel en tijm, terwijl basilicum en kardemom eivoor zorgen dat je je beter kunt concentreren. Slape loosheid ga je te lijf door een paar druppels lavendel- of marjolei- nolie op het hoofdkussen te spren kelen. Etherische oliën kunnen volgens de auteur zelfs helpen bij brandwonden. In dit geval kun je volgens haar het best je toevlucht nemen tot lavendelolie. Wendy Buonaventura wisselt haar recepten en verhalen af met anekdotes en citaten uit de ooster se literatuur. Het is een praktisch handboek voor iedereen die na al le dure schoonheidsmiddeltjes wel eens wat anders wil probex-en. Evelien Baks Oosterse schoonheid, lichaam en geest in de oriëtit, Wendy Buonaventura. Uitgeverij De Geus. Prijs f 49,90. Lichaamsverzorging begint met reinigen en de hammam is daarvoor een geschikte plaats.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1999 | | pagina 43