Zeehonden verjagen badgasten
In Irian Jay a is de geest uit de fles
IT ISA
FEDERAL
OFFENSE TO
DISTURB
HARASS
PZC
De natuur is
koning in La Jolla
OR MOLEST
SEALS
reportage
33
zaterdag 5 juni 1999
Iets minder dan zeventig jaar geleden, in 1931, lieten de inwoners van het zonnige
La Jolla, in het zuiden van Californië, een solide muur bouwen in zee. Die
waterkering zou hun kinderen beschermen tegen de woeste golven van de Stille
Oceaan. Achter de muur ontstond zo een kleine baai met een zandstrand. Het
idyllische plekje, op korte loopafstand van het centrum van het welvarende La
Jolla, kreeg de naam 'Children's Pool', bassin voor de kinderen.
Bezoekers van het strand in La Jolla worden gewaarschuwd dat ze een vervolging ris
keren als ze de rust van de zeehonden verstoren.
MMMMD -f
Relaxende zeehonden op het strand van Children's Pool.
De dagen dat de kinderen van La Jolla
konden zwemmen in het zeewater
van Children's Pool, zijn evenwel voorbij.
Proefmonsters van het water wezen an
derhalf jaar geleden uit dat de vervuiling
op deze plaats de kritische grens ver over
schrijdt. Op sommige dagen bedraagt de
hoeveelheid bacteriën per milliliter zee
water het 1200-voudige van de toegesta
ne norm, vertelt Tim Rothans van de Oce-
anografische Dienst van SanDiego. „Elk
menselijk contact met dit water is gevaar
lijk. Het is vergelijkbaar met rioolwater.
Het water en ook het zand van Children's
Pool zitten tjokvol bacteriën."
Is er misschien een chemische fabriek in
de buurt? Wordt La Jollafeitelijk een bui
tenwijk van de havenstad San Diego, ge
dupeerd door illegale lozingen uit mam
moettankers?
Niets daarvan. In La Jolla is het de natuur
die van zich afslaat. Hier werd de overal
oprukkende mens effectief aan de kant
geschoven door het dier. In Children's
Pool maken zeehonden tegenwoordig de
dienst uit. Het is hun gezamenlijke ont
lasting die de zee er tot een verboden zone
voor zwemmers heeft omgevormd.
Het is een vreemde gewaarwording om in
een verstedelijkte omgeving als die van
San Diego een strand vol zeehonden te
zien. Nederlanders associëren zeehonden
met de Wadden, met stille stranden en met
afgelegen zandplaten. Maar hier in La
Jolla liggen de dieren in hun natuurlijke
omgeving doodgemoedereerd te zonnen
naast hoogbouw. Het zijn er toch al snel
een stuk of zestig.
Sterke stroming
De volgende ochtend is hun aantal ge
slonken tot twintig, maar als de avond
valt is het er weer een drukte van belang.
Er liggen ook jonkies tussen, nog hele
maal in hun witte vacht. Ze lijken hele
maal niet bang voor de met foto- en video
camera's behangen 'eco-toeristen' die van
heinde en ver op deze plek afkomen.
„Soms liggen er wel 150", vertelt Brant
Brass. Incidenteel kampeert er ook een
zeeleeuw tussen. Vanuit zijn uitkijkpost
op de kade heeft Brass een wonderschoon,
panoramisch uitzicht over de Stille Oce
aan en de stranden van La Jolla. Brass is
een van de 'lifeguards' (strandmeesters)
van La Jolla. Veel te redden valt er niet op
deze plaats sinds de gemeente San Diego
het zwemwater van Children's Pool af
keurde. ,Dit was een zeer populaire start-
plek voor duikers", zegt Brass.
Afgezien van de zeehondenpoep lijkt
zwemmen hier om nog een andere reden
niet zonder risico. De golven slaan met
donderend geraas stuk op de waterke
ring, maar ook achter de muur, aan de
rand van de baai kolkt het water hevig. En
er steken scherpe rotsblokken boven het
wateroppervlak uit. Een zeehond redt
zich er prima, dat blijkt wel. Ze springen
van de gladde rotsblokken zonder
schroom in het kolkende water. Maar voor
kinderen lijkt de stroming hier al te wild.
„De zee gaat niet altijd zo te keer, hoor",
sust Brass. Rothans echter onderkent het
gevaar. „Er is in de loop der jaren zoveel
zand aangeslibd in Children's Pool dat het
strand dichtbij de opening van de water
kering is aangeland. En op die plaats is de
stroming sterk en verraderlijk."
Wreed
Het bestuur van San Diego heeft maan
denlang zitten broeden op een oplossing
voor het vraagstuk van de brutale zee
honden. Het ophangen van netten was
geen optie. Het voorstel om de zonneba
dende zeehonden stroomstoten te geven,
was uiteraard te wreed voor woorden.
Er is overwogen via luidsprekers de gelui
den na te bootsen van een hongerige orka
die speurt naar een mals hapje. Maar ook
dat plan werd van tafel geveegd. Volgens
de deskundigen - van wie er hier onder de
rook van het wereldberoemde amuse
mentspark 'Sea World' genoeg rondlopen
- zijn zeehonden slim genoeg om het ge
luid van een echte orka te onderscheiden
van een bandopname. Bovendien zouden
de omwonenden van Children's Pool het
lawaai uit de luidsprekers niet waarde
ren.
Besloten is uiteindelijk het strand te ver
kleinen. Bulldozers zullen voor de prijs
van 40 duizend dollar (80 duizend gulden)
een zodanige hoeveelheid zand afgraven,
dat er van het huidige strand van Child
ren's Pool nog ongeveer 30 procent over
blijft. Children's Pool krijgt daarmee het
uiterlijk terug dat het een halve eeuw ge
leden had.
Het is, volgens een raadslid uit La Jolla,
onverstandig het strand zonder slag of
foto John Wanders
stoot uit handen te geven aan de zeehon
den. „Straks pakken ze er nog meer stran
den bij", betoogt hij met gevoel voor dra
matiek. De gemeente San Diego hoopt de
klus snel te klaren, zodat de kinderen van
La Jolla komende zomer weer kunnen
badderen in Children's Pool.
Door de zandafgraving zal er straks in ie
der geval meer water staan in Children's
Pool. En dat alleen al belooft het niveau
van de bacteriën te verminderen. Maar of
de zeehonden zich permanent zullen laten
verjagen door de bulldozers en het ver
kleinde strand, zal moeten worden afge
wacht, Niemand weet het antwoord op
die vraag.We willen ze niet allemaal ver-
jagen", beklemtoont Rothans, die nauw
betrokken is bij de 'herstructurering' van
Children's Pool. „We willen alleen wat
meer competitie kweken tussen de mens
en de zeehond."
John Wanders
Papoea's demonstreerden in Den Haag tegen de moorden door Indonesië in het voor- Papoealeider Ben Kaisiepo: „De legercommandanten regeren. En zij vreten het land
maligc Nieuw-Guinea. foto Cees Zorn kaal."
Sinds president Habibie vorig jaar de
scepter overnam van zijn bescherm
heer Soeharto, waait er een andere wind
door de Indonesische archipel. De eco
nomische crisis en het wegvallen van
Soeharto heeft de greep van Jakarta op
het land vei'slapt. Tal van gebiedsdelen,
zoals Oost-Timor, Atjeh, deMolukken en
Irian Jaya, proberen onder het juk van
Java uit te komen. De eerste vrije verkie
zingen in de geschiedenis van Indonesië,
maandag 7 juni, moeten een nieuwe, de
mocratische orde scheppen in de chaos.
Maar de bevrijdingsbeweging in Irian
Jaya, OPM (Operasie Papua Merdeka),
roept de anderhalf miljoen Papoea's op
de verkiezingen te boycotten. „Hoe de
Indonesiërs hun land inrichten is niet
onze zaak", zegt Ben Kaisiepo, de OPM-
vertegenwoordiger in het buitenland.
„Wij Papoea's willen maar één ding: on
afhankelijkheid."
Door het Utrechtse etablissement waar
Ben Kaisiepo zijn verhaal vertelt, klinkt
opeens het Wilhelmus. In het Maleis.
Mensen kijken verwonderd op. De melo
die kennen ze, maar die tekst? Zich be
wust van de aandacht die hij trekt, zingt
Kaisiepo het volkslied dat hij als kind in
Nieuw-Guinea in het Nederlands én in
het Maleis moest leren. Na een couplet of
vijf stopt hij ermee. Er valt een korte stil
te. „Dat is kolonialisme", zegt hij zacht.
Bens vader Markus behoorde met diens
broer Frans, Nicolaas Jouwe en Herman
Womsiwor tot de 'eerste generatie' Pa
poea-bestuurders. Markus was de eerste
gekozen voorzitter van de Nieuw-Gui
nea Raad. Frans Kaisiepo en Herman
Womsiwor zijn inmiddels overleden. Met
de inmiddels hoogbejaarde Nicolaas
Jouwe heeft Ben Kaisiepo weinig op.
„Jouwe is heel passief. Hij doet niets, be
halve klagen. Nederland heeft hem ge
bruikt. blij heeft geen inhoud en geen
gezag. En hij loopt weg voor de verant
woordelijkheid."
Kolonisator
Die verantwoordelijkheid weegt voor
Kaisiepo zeer zwaar. Hij is OPM-verte-
gen woordiger en secretaris van Kobe Os-
er (Eenheid), de voormalige studenten
vereniging die nu zo'n driehonderd van
de in totaal duizend Papoea's in ons land
verenigt. Hij heeft de overdracht van
Nieuw-Guinea, door hem consequent
West-Papua genoemd, altijd beschouwd
als de overdracht van de ene kolonisator
naar de andere.
„Nieuw-Guinea had niets te maken met
Nederlands-Indië. Het was een soort
strafkolonie. De Papoea's horen ook he
lemaal niet bij Indonesië, maar bij Mela-
nesië. Pas in 1950 begon Nederland met
de ontwikkeling van het land. Toen
moesten wij op school opeens Neder
lands leren."
Ben was student in Nederland toen Den
Haag de strijd om Nieuw-Guinea eind
1962 opgaf. „Het was een overval. Ne
derland gaf ons land zomaar weg, alsof
het een stukje Ameland was." Hij kon
niet meer naar huis. Ook zijn vader, de
gekozen voorzitter van de Nieuw-Gui
nea Raad, en andere Papoea-bestuur
ders zochten een goed heenkomen naar
Nederland. De volksraadpleging van
1969 werd de volgende desillusie. „Dat
was een lachertje. Ze hebben een groep
mensen op een rij gezet, met soldaten er
omheen. Wie het oneens was met aan
sluiting bij Indonesië mocht het zeggen.
De wijze waarop Indonesië zich vervol
gens in Irian Jaya gedroeg deed menig
een de wenkbrauwen fronsen. Amnesty
International wijst al jaren op de erbar
melijke toestanden die Indonesië er aan
richt. De transmigratiepolitiek bracht
achthonderdduizend Javanen naar Man
Jaya. De cultuur van de Papoea's werd
systematisch onderdrukt. Het leger
maakte jacht op alles wat rook naar de
OPM, ten koste van tienduizenden do
den. Meer dan tienduizend Papoea's
vluchtten naar buurland Papua Nieuw-
Guinea. „De legercommandanten rege
ren", zegt Kaisiepo. „En zij vreten het
land kaal."
De wereld toonde nauwelijks belang
stelling, maar voor Kobe Oser was de
kous allerminst af. De voormalige stu
dentenvereniging wil dat de overeen
komst van 1962 alsnog wordt uitgevoerd
en dat de Papoea's een echte kans krijgen
zich uit te spreken. „Nederland heeft de
plicht de zaak bij de VN aan te kaarten",
vindt Kaisiepo. „Den Haag moet erken
nen dat het in 1969 is misgegaan en zijn
schuld inlossen. Maar we hebben nooit
enig begrip gekregen. De Nederlanders
zijn een laf volk, met een laffe regering.
Men wil geen ruzie met Indonesië en men
verschuilt zich achter de VS. Ons zien ze
niet staan."
Huilen
In tegenstelling tot de Molukkers hebben
de Papoea's in Nederland nooit geweld
gebruikt. „Ik kan Nederland wel laten
huilen, maar de strijd moet ter plekke
worden gestreden. Wij houden onze jon
geren hier onder controle," zegt Kaisie
po.
In Irian Jaya greep de OPM wél naar de
wapens. En om de aandacht van de we
reld te trekken werden er gijzelingen op
touw gezet, waarvan vorig jaar ook en
kele Nederlanders het slachtoffer wer
den. Dergelijke acties zitten Kaisiepo
niet lekker. „Geweld is zinloos. Je ver
liest altijd. Ik houd ze voor: al dood je
duizend Javanen, dan staan er morgen
weer duizend voor je neus. Maar elke Pa
poea is er één en die kimnen we niet mis
sen. Maar een kat in het nauw maakt rare
sprongen."
Sinds het aantreden van Habibie houdt
het leger zich wat in en lijkt de situatie
wat verbeterd. Ook de bevolking van Iri
an Jaya put daaruit moed. De zaak liep
nog niet zo uit de hand als op andere
plaatsen, maar ook in Irian Jaya is de si
tuatie explosief. En rellen kunnen voor
het leger juist weer een rechtvaardiging
zijn om hard in te grijpen. „Het leger
zwaait nog steeds de scepter. En die pra
ten niet, die schieten meteen. In oktober
hees een jongeman de vlag van West-Pa-
pua. Een paar weken geleden werd hij
geëxecuteerd. Voor het hijsen van een
vlag."
Kogel
Wat de bevolking wil is voor Kaisiepo
heel duidelijk. In februari pleitte een
honderd man sterke delegatie uit Irian
Jaya („gestuurd en gekozen door de be
volking") voor onafhankelijkheid. Dat
de president van Indonesië de delegatie
ontving mag een wonder heten. Kaisie
po: „Habibie is geen Javaan. Daarom is
er met hem te praten. Er demonstreren
nu Papoea's in Jakarta voor een onaf
hankelijk West- Papua. Vroeger hadden
ze gegarandeerd een kogel in hun kop ge
kregen."
Volgens Kaisiepo moet Indonesië de ou
de federatieve structuur weer uit de kast
halen. „Dan kunnen alle verschillende
volkeren erkend worden. Maar hoe Ha
bibie zijn staat wil inrichten is niet onze
zaak. Indonesië heeft nooit affectie ge
toond voor de Papoea's. Ze hebben alleen
maar gemoord, geplunderd en ver
kracht. Wij willen van Indonesië af. Punt
uit."
Kaisiepo verwacht niet dat Jakarta uit
zichzelf Irian Jaya zal loslaten. Daar
voor zijn de belangen te groot. Alleen al
de mijnbouw levert Jakarta jaarlijks
honderden miljoenen op. „West Papua is
een wingewest van Indonesië. Druk van
buitenaf is dus noodzakelijk."
Maar kunnen de Papoea's wel op eigen
benen staan? Hoe kan een gebied dat
voor een groot deel uit. wildernis bestaat
en waar pakweg 250 talen wox-den ge
sproken zichzelf op een moderne manier
besturen? Kaisiepo twijfelt niet. „Hoe
wij het land besturen is ons probleem.
Men kan ons geen condities stellen. De
stammen in West-Papua besturen zich
zelf trouwens al eeuwen."
Kaisiepo vindt overigens niet dat Man
Jaya direct onafhankelijk moet worden.
Hij vindt dat de VN de draad weer zou
moeten oppakken waar men die in 1962-
'63 heeft laten liggen. „West-Papua moet
weer een VN-mandaatgebied worden.
Vervolgens moet in vijf tot tien jaar het
zelfbestuur worden voorbereid, waarbij
de stammen zichzelf blijven besturen en
afgevaardigden sturen voor het centrale
bestuur. De contracten met de mijn-
bouwbedrijven moeten worden aange
past, zodat de opbrengsten ten goede ko
men van de Papoea's. Nu is het stelen en
wegwezen."
Volgens Kaisiepo heeft zo'n VN-tussen-
fase ook een therapeutisch effect op de
Papoea's. „Mijn volk is ziek. Generaties
zijn verpest door angst. Alles wat maar
rook naar OPM werd neergesabeld. Er is
behoefte aan een rustperiode."
Volgens Kaisiepo is er geen weg terug.
„De mensen hebben er nu van geproefd,
de vlag is gehesen, de geest is uit de fles.
Ons doel is dichterbij clan ooit." Het doet
hem zeer dat hij de ontwikkelingen in
zijn land van grote afstand in het koude
Holland moet afwachten. Maar hij heeft
geleerd daarmee om te gaan.
Mandaat
„Ik ben geen verscheurd mens, nee, nee.
Ik heb een doel om voor te strijden. Ik
moet onze zaak naar de VN brengen en de
Papoea's in Nederland verenigen. De
mensen zien door de bomen het bos niet
meer. Er zijn zoveel stichtingen die iets
voor de Papoea's willen doen. Sommigen
krijgen subsidie van de overheid, som
migen krijgen geld van religieuze groe
pen. Ze gebruiken je als studieobject. Ze
laten Papoea's naakt dansen om geld in
te zamelen. Mijn vader zei: "We doen alles
zelf, we financieren alles zelf en we zijn
onze eigen baas'."
„Ik koester geen wrok tegen Nederland.
We zijn er trots op dat we een Nederland
se opleiding hebben gehad. Dat we disci
pline hebben geleerd. Onze Nederlandse
leraren legden ons uit wat recht en on
recht is en dat je onrecht moet bestrijden.
Dat is wat ik doe. Ik zou hier vijf jaar blij
ven, maar het is nu al bijna veertig jaar.
Maar ik ben nog steeds op doorreis. Ik
ben met niets gekomen en ik ga met niets
weerweg."
„De OPM-leiding heeft mij hetzelfde
mandaat gegeven als mijn vader. Dat
doet me wat, ja. Ik heb zijn taak overge
nomen om namens het volk op te treden.
Als ik het niet red hoop ik dat mijn drie
zoons het overnemen. Ik leer hen dat ze
hun wortels daar hebben. Ze studeren,
want je kunt alleen iets voor je land bete
kenen als je iets bent. Ze spreken perfect
Nederlands, maar in hun walkman zit de
muziek van hun land."
Ben Koster
