Snoeien om meidoorn
te kunnen behouden
De strijd tegen
het bacterievuur
yyaaryyoord
Droomslot
eigenhandig
verwezenlijkt
30
Tuinieren
in natuurlijk
evenwicht
31
Pronkend
in de
polder
32
Via de schuur
op excursie
in Westhoek
op stap in de natuur
Paartijd
voor de
boomkikker
Is Merardus van
slag, dan regent't
zes weken ielken dag
(8 juni St-Merardus)
Nieuwe weerwoorden zijn welkom
bij de redactie PZC. postbus 18,4380
AA, Vlissingen;fax 0118-470102;
e-mail redactie pzc.nl.
Buitengebied is een wekelijkse
bijlage over natuur en landschap,
land- en tuinbouw, streektaal en
streekcultuur, architectuur en
stedenbouw, recreatie en vrije tijd.
Vragen, opmerkingen en
suggesties zijn welkom bij de
redactie van de PZC, postbus 18,
4380 AA, Vlissingen, fax 0118-
470102, e-mail redactie@pzc.nl.
Vanuit de richting Zuidzande
voert een schilderachtige
route over een kronkelende dijk
met knotwilgen naar een groene
oase met opgaand geboomte in het
overigens vrij vlakke
landschap.In het natuurreservaat
'De Knokkert', zoals dit gebied
heet, worden we verwelkomd door
de tjif-tjaf, overigens is het er
opmerkelijk stil. Vlakbij het
drukke recreatiegebied van
Nieuwvliet en Cadzand valt dit
des te meer op. Het lijkt een
vergeten stukje natuur zelfs wat
vogels betreftDaar komt tijdens
de wandeling al gauw
verandering in. Vanuit het dichte
bladerdak van de hoge bomen in
het 'Erasmusbos' krassen de
eksters en klinkt de schorre
alarmroep van de vlaamse gaai.
Houtduiven koeren er lustig op los
en aangestoken door dit
luiddruchtig vertoon, valt de
zwartkop in met zijn aangenaam
welluidend lied.
De meidoorns en het fluitenkruid
zijn bijna uitgebloeid maar vlier
en gelderse roos nemen het van
hen over. Ook al zijn ze in mindere
mate aanwezig, ze
vertegenwoordigen ieder op hun
manier het voorjaar. In de
kruidlaag langs de paden bloeien
de paars en rose smeerwortel en
witte dovenetel overtreft in
schoonheid met zijn bloemen al
zijn familieleden. Aan de west
Bacterievuur, de door fruitkwekers zeer gevreesde
plantenziekte, lijkt onuitroeibaar. Grote kaalslag van
bacterievuurgevoelige struiken als meidoorn en cotoneaster, heeft
vijftien jaar geleden uitgewezen dat het perevuur, zoals de ziekte
in de volksmond genoemd wordt, zich niet laat verslaan. Wel
blijkt de verspreiding in de hand te houden door gedegen
controles en snel ingrijpen op plekken waar de ziekte zich
manifesteert. De Stichting Landschapsbeheer Zeeland (SLZ) gaat
voor een groot aantal particulieren en boeren gedurende de hele
zomer de meidoornhagen af om besmette plantendelen te kunnen
verwijderen. Het arbeidsintensieve project is het alternatief voor
het totale verdwijnen van meidoornhagen uit het landschap.
Peren, en in mindere mate, appels, zijn gevoelig voor
bacterievuur. Een grote verspreiding zou een ramp voor de
fruittelers zijn. Vandaar dat SLZ-medewerkers nauwgezet snoeien
en zagen van mei tot september.
door Mieke van der Jagt
Het werkterrein van Ton de
Koning en Kees Tonkens
strekt zich uit van 's
Gravenpolder, rond het
Heggenreservaat bij Nisse tot aan
Heinkenszand. Vandaag zitten ze
op de wei van Van den Dries, aan
de Bergweg bij 's Gravenpolder.
Een mooie wei met grote putten,
waarin nog duidelijk te zien is dat
hier vroeger veen voor het zout is
gewonnen. Rondom loopt een
diepe sloot, die begroeid is met
meidoorn, es, wilde rozen,
sleedoorn en nog wat andere
soorten. Op de meidoorn, in bloei
of er net overheen, hebben Ton en
Kees het voorzien.
De koeien van Van den Dries
drukken op Potteriaanse wijze
hun snor als de SLZ-mannen door
de draadafsluiting stappen. Ze
zijn het bezoek nog niet echt
gewend. Dat zal veranderen. Elke
drie weken komen Ton en Kees
hier tot september terug. Doel van
hun missie: ieder teken van
bacterievuur in de kiem smoren.
De uitrusting van beide SLZ-
medewerkers bestaat uit een
boomzaag, een snoeischaar en een
flesje ontsmettingsmiddel:
spiritus. Ze lopen de hagen langs
en speuren naar verdroogde
blaadjes en bloesems. De SLZ
werkt graag en veel met
vrijwilligers maar het opsporen
van bacterievuur is deskundig
werk. De medewerkers kunnen de
symptomen van de ziekte
herkennen en weten welke
maatregelen ze moeten nemen.
Rigoureus
Rudie Geus, regiocoördinator van
de SLZ, vertelt dat de
Plantenziektenkundige Dienst,
kortweg de PeeDee, regelmatig
controleert of er niet teveel
bacterievuur voorkomt in de
particuliere percelen. „De PeeDee
is zeer rigoureus. Die gaan met een
gele spuit over aangetaste
struiken ten teken dat die gerooid
moeten worden. Wij voorkomen
dat rooien of het tot de grond toe
afzagen van de struiken. Daarmee
bereiken we een aanzienlijke
beperking van de kans dat
fruitbomen in de buurt besmet
raken. Aan de andere kant zijn alle
meidoorns en cotoneasters in de
omgeving van Krabbendijke
weggehaald. Toch komt daar in de
perebomen nog bacterievuur
voor."
Als Ton en Kees een aangetaste tak
Voor het bestrijden van bacterievuur moeten delen van de meidoornstruiken worden gesnoeid. Soms kappen Kees Tonkens (links) en Ton de Koning
de hele struik om te voorkomen dat andere planten worden aangetast. De snoeischaar wordt met spiritus ontsmet. fotografie Willem Mieras
zijde van het gebied kijken we uit
over een sterk aflopende
hollebollige weide, de rietkraag
aan de overkant verraadt een
smalle kreek. Verborgen in de
vegetatie brengt een karrekiet
hier driftig zijn lied ten gehore.
Verderop fourageren enkele
bergeenden en kivieten Met rustig
laagzwevende vlucht vertoont
zich het mannetje van de bruine
kiekendief, waarschijnlijk op
jacht om zijn jongen van voedsel te
kunnen voorzien. Het
natuurreservaat 'De Knokkert'
behoort tot de weinige plaatsen
waar de boomkikker zijn
domicilie heeft. Elders in onze
provincie zullen we tevergeefs
of struik vinden, pakken ze de
schaar of de zaag om de zieke
delen te amputeren. Daarna wordt
de zaag met spiritus ingespoten,
om te voorkomen dat de
bestrijders zelf de ziekte verder
verspreiden. Het aangetaste hout
blijft waar het is. Rudie Geus:
„Zodra een deel van de struik is
afgezaagd, sterft de bacterie
binnen een halve dag. We gaan
niet met het snoeisel slepen omdat
je het op die manier zou
rondbrengen in het hele gebied.
Grote, afgezaagde stukken laten
we na een poosje weieens
weghalen door een loonwerker."
Gelukkig is de bacterie die de
ziekte veroorzaakt niet zo vlug ter
been dat de besmetting van een
afgezaagd stuk naar een gezonde
struik zou kunnen gaan.
Het is geen luxe-snoeiwerk wat je
met een hoedje op en een
rozenschaartje in het zonnetje
doet. Kees duikt onder
prikkeldraad door, wringt zich in
bochten om in de sloot te komen en
zaagt een hele struik om. De
meidoorn is niet meer te redden
maar misschien loopt hij nog uit
deze zomer. Als Kees weer uit de
sloot tevoorschijn komt grapt Ton:
„Kijk, Kees heeft het bacterievuur
in z'n ogen." De twee zijn meestal
samen op pad. Twee dagen in de
week met een bestelautootje. Kees
doet nog een dag inz'n eentje op de
fiets. Ernstig aangetaste struiken
zoals Kees die net heeft
omgezaagd, zullen ze in de wei van
Van den Dries niet meer
tegenkomen. Vandaag is de eerste
controle van het seizoen en de
ergste gevallen springen het snelst
in het oog.
De bacterievuurcontroles moeten
tussen mei en september
plaatsvinden omdat de ziekte op
kale takken in het voorjaar en op
herfstige struiken waarvan het
blad toch al op z'n eind loopt,
moeilijk te herkennen is. Geus:
„Bacterievuur is gemakkelijk te
verwarren met andere parasieten,
die op minder drastische wijze te
bestrijden zijn. Het doel is
natuurlijk de meidoornhagen in
stand te houden vanwege hun
landschappelijke en natuurlijke
waarden. Dat ze het landschap
prachtig stofferen, kun je goed
zien, maar ze herbergen ook
talrijke insecten, vogels en kleine
zoogdieren. Voor veekering,
waarvoor ze oorspronkelijk
werden geplant, hebben ze niet
overal meer waarde, maar als
biotoop voor dat kleine spul des te
meer.
Tekst en illustratie Adri Karman
bestaat uit graslanden met een
zilte invloed en is in beheer bij
Staatsbosbeheer. Om wille van de
boomkikkers en ook andere
amphibieen als salamanders zijn
hier naast de bestaande
drinkputten poelen gegraven om
het voorlplantinggebied voor deze
dieren uit te breiden. De geboden
gelegenheid er vrij te wandelen
gaat vergezeld van het dringende
verzoek de dieren met rust te
laten.
en moeten na het uitkomen de
kikkervisjes zichzelf zien te
redden.
Uitstekende klimmers als ze zijn
brengen de boomkikkers een een
groot deel van hun leven door in
bomen en struiken, waar ze stil op
een blad of tak wachten op
langskomende insecten om die
met de kleverige tong te
verschalken. Het 27 hectare grote
natuurreservaat 'De Knokkert' is
een ingedijkt krekengebied,
zoeken naar deze zeldzame
kikkersoort. Dat is niet zo
verwonderlijk gezien het feit dat
hij maar op een paar plaatsen in
ons land voorkomt. Wat dat
betreft neemt
west-Zeeuws-Vlaanderen een
bevoorrechte plaats in. Maar ook
al is het bekend dat hij hier
domicilie houdt, het is niet
gemakkelijk de dieren waar te
nemen. Ze zijn namelijk in staat
vrij snel van kleur te veranderen.
Die kan variëren van heldergroen
in het zonlicht tot grijsgroen in de
schaduw. Omstreeks deze tijd
echter valt de paartijd voor de
boomkikkers en dan wordt
duidelijk dat ze wel degelijk
aanwezig zijn. Om een vrouwtje te
lokken geven de heren
kwaaksalvo 's die tot op een
afstand van honderden meters te
horen zijn. Wanneer een paar is
gevormd, zoekt het het water op
en houdt het mannetje zich
met de van zuignappen voorziene
poten vast op de rug van het
vrouwtje. Zodra zij de eieren heeft
gelegd worden die door het
mannetje bevrucht. Daarna wordt
het broed aan zijn lot overgelaten
NIEUWVLIET-BAD
NIEUWVLIET
ZUIDZANDE