Snoeien om meidoorn te kunnen behouden De strijd tegen het bacterievuur yyaaryyoord Droomslot eigenhandig verwezenlijkt 30 Tuinieren in natuurlijk evenwicht 31 Pronkend in de polder 32 Via de schuur op excursie in Westhoek op stap in de natuur Paartijd voor de boomkikker Is Merardus van slag, dan regent't zes weken ielken dag (8 juni St-Merardus) Nieuwe weerwoorden zijn welkom bij de redactie PZC. postbus 18,4380 AA, Vlissingen;fax 0118-470102; e-mail redactie pzc.nl. Buitengebied is een wekelijkse bijlage over natuur en landschap, land- en tuinbouw, streektaal en streekcultuur, architectuur en stedenbouw, recreatie en vrije tijd. Vragen, opmerkingen en suggesties zijn welkom bij de redactie van de PZC, postbus 18, 4380 AA, Vlissingen, fax 0118- 470102, e-mail redactie@pzc.nl. Vanuit de richting Zuidzande voert een schilderachtige route over een kronkelende dijk met knotwilgen naar een groene oase met opgaand geboomte in het overigens vrij vlakke landschap.In het natuurreservaat 'De Knokkert', zoals dit gebied heet, worden we verwelkomd door de tjif-tjaf, overigens is het er opmerkelijk stil. Vlakbij het drukke recreatiegebied van Nieuwvliet en Cadzand valt dit des te meer op. Het lijkt een vergeten stukje natuur zelfs wat vogels betreftDaar komt tijdens de wandeling al gauw verandering in. Vanuit het dichte bladerdak van de hoge bomen in het 'Erasmusbos' krassen de eksters en klinkt de schorre alarmroep van de vlaamse gaai. Houtduiven koeren er lustig op los en aangestoken door dit luiddruchtig vertoon, valt de zwartkop in met zijn aangenaam welluidend lied. De meidoorns en het fluitenkruid zijn bijna uitgebloeid maar vlier en gelderse roos nemen het van hen over. Ook al zijn ze in mindere mate aanwezig, ze vertegenwoordigen ieder op hun manier het voorjaar. In de kruidlaag langs de paden bloeien de paars en rose smeerwortel en witte dovenetel overtreft in schoonheid met zijn bloemen al zijn familieleden. Aan de west Bacterievuur, de door fruitkwekers zeer gevreesde plantenziekte, lijkt onuitroeibaar. Grote kaalslag van bacterievuurgevoelige struiken als meidoorn en cotoneaster, heeft vijftien jaar geleden uitgewezen dat het perevuur, zoals de ziekte in de volksmond genoemd wordt, zich niet laat verslaan. Wel blijkt de verspreiding in de hand te houden door gedegen controles en snel ingrijpen op plekken waar de ziekte zich manifesteert. De Stichting Landschapsbeheer Zeeland (SLZ) gaat voor een groot aantal particulieren en boeren gedurende de hele zomer de meidoornhagen af om besmette plantendelen te kunnen verwijderen. Het arbeidsintensieve project is het alternatief voor het totale verdwijnen van meidoornhagen uit het landschap. Peren, en in mindere mate, appels, zijn gevoelig voor bacterievuur. Een grote verspreiding zou een ramp voor de fruittelers zijn. Vandaar dat SLZ-medewerkers nauwgezet snoeien en zagen van mei tot september. door Mieke van der Jagt Het werkterrein van Ton de Koning en Kees Tonkens strekt zich uit van 's Gravenpolder, rond het Heggenreservaat bij Nisse tot aan Heinkenszand. Vandaag zitten ze op de wei van Van den Dries, aan de Bergweg bij 's Gravenpolder. Een mooie wei met grote putten, waarin nog duidelijk te zien is dat hier vroeger veen voor het zout is gewonnen. Rondom loopt een diepe sloot, die begroeid is met meidoorn, es, wilde rozen, sleedoorn en nog wat andere soorten. Op de meidoorn, in bloei of er net overheen, hebben Ton en Kees het voorzien. De koeien van Van den Dries drukken op Potteriaanse wijze hun snor als de SLZ-mannen door de draadafsluiting stappen. Ze zijn het bezoek nog niet echt gewend. Dat zal veranderen. Elke drie weken komen Ton en Kees hier tot september terug. Doel van hun missie: ieder teken van bacterievuur in de kiem smoren. De uitrusting van beide SLZ- medewerkers bestaat uit een boomzaag, een snoeischaar en een flesje ontsmettingsmiddel: spiritus. Ze lopen de hagen langs en speuren naar verdroogde blaadjes en bloesems. De SLZ werkt graag en veel met vrijwilligers maar het opsporen van bacterievuur is deskundig werk. De medewerkers kunnen de symptomen van de ziekte herkennen en weten welke maatregelen ze moeten nemen. Rigoureus Rudie Geus, regiocoördinator van de SLZ, vertelt dat de Plantenziektenkundige Dienst, kortweg de PeeDee, regelmatig controleert of er niet teveel bacterievuur voorkomt in de particuliere percelen. „De PeeDee is zeer rigoureus. Die gaan met een gele spuit over aangetaste struiken ten teken dat die gerooid moeten worden. Wij voorkomen dat rooien of het tot de grond toe afzagen van de struiken. Daarmee bereiken we een aanzienlijke beperking van de kans dat fruitbomen in de buurt besmet raken. Aan de andere kant zijn alle meidoorns en cotoneasters in de omgeving van Krabbendijke weggehaald. Toch komt daar in de perebomen nog bacterievuur voor." Als Ton en Kees een aangetaste tak Voor het bestrijden van bacterievuur moeten delen van de meidoornstruiken worden gesnoeid. Soms kappen Kees Tonkens (links) en Ton de Koning de hele struik om te voorkomen dat andere planten worden aangetast. De snoeischaar wordt met spiritus ontsmet. fotografie Willem Mieras zijde van het gebied kijken we uit over een sterk aflopende hollebollige weide, de rietkraag aan de overkant verraadt een smalle kreek. Verborgen in de vegetatie brengt een karrekiet hier driftig zijn lied ten gehore. Verderop fourageren enkele bergeenden en kivieten Met rustig laagzwevende vlucht vertoont zich het mannetje van de bruine kiekendief, waarschijnlijk op jacht om zijn jongen van voedsel te kunnen voorzien. Het natuurreservaat 'De Knokkert' behoort tot de weinige plaatsen waar de boomkikker zijn domicilie heeft. Elders in onze provincie zullen we tevergeefs of struik vinden, pakken ze de schaar of de zaag om de zieke delen te amputeren. Daarna wordt de zaag met spiritus ingespoten, om te voorkomen dat de bestrijders zelf de ziekte verder verspreiden. Het aangetaste hout blijft waar het is. Rudie Geus: „Zodra een deel van de struik is afgezaagd, sterft de bacterie binnen een halve dag. We gaan niet met het snoeisel slepen omdat je het op die manier zou rondbrengen in het hele gebied. Grote, afgezaagde stukken laten we na een poosje weieens weghalen door een loonwerker." Gelukkig is de bacterie die de ziekte veroorzaakt niet zo vlug ter been dat de besmetting van een afgezaagd stuk naar een gezonde struik zou kunnen gaan. Het is geen luxe-snoeiwerk wat je met een hoedje op en een rozenschaartje in het zonnetje doet. Kees duikt onder prikkeldraad door, wringt zich in bochten om in de sloot te komen en zaagt een hele struik om. De meidoorn is niet meer te redden maar misschien loopt hij nog uit deze zomer. Als Kees weer uit de sloot tevoorschijn komt grapt Ton: „Kijk, Kees heeft het bacterievuur in z'n ogen." De twee zijn meestal samen op pad. Twee dagen in de week met een bestelautootje. Kees doet nog een dag inz'n eentje op de fiets. Ernstig aangetaste struiken zoals Kees die net heeft omgezaagd, zullen ze in de wei van Van den Dries niet meer tegenkomen. Vandaag is de eerste controle van het seizoen en de ergste gevallen springen het snelst in het oog. De bacterievuurcontroles moeten tussen mei en september plaatsvinden omdat de ziekte op kale takken in het voorjaar en op herfstige struiken waarvan het blad toch al op z'n eind loopt, moeilijk te herkennen is. Geus: „Bacterievuur is gemakkelijk te verwarren met andere parasieten, die op minder drastische wijze te bestrijden zijn. Het doel is natuurlijk de meidoornhagen in stand te houden vanwege hun landschappelijke en natuurlijke waarden. Dat ze het landschap prachtig stofferen, kun je goed zien, maar ze herbergen ook talrijke insecten, vogels en kleine zoogdieren. Voor veekering, waarvoor ze oorspronkelijk werden geplant, hebben ze niet overal meer waarde, maar als biotoop voor dat kleine spul des te meer. Tekst en illustratie Adri Karman bestaat uit graslanden met een zilte invloed en is in beheer bij Staatsbosbeheer. Om wille van de boomkikkers en ook andere amphibieen als salamanders zijn hier naast de bestaande drinkputten poelen gegraven om het voorlplantinggebied voor deze dieren uit te breiden. De geboden gelegenheid er vrij te wandelen gaat vergezeld van het dringende verzoek de dieren met rust te laten. en moeten na het uitkomen de kikkervisjes zichzelf zien te redden. Uitstekende klimmers als ze zijn brengen de boomkikkers een een groot deel van hun leven door in bomen en struiken, waar ze stil op een blad of tak wachten op langskomende insecten om die met de kleverige tong te verschalken. Het 27 hectare grote natuurreservaat 'De Knokkert' is een ingedijkt krekengebied, zoeken naar deze zeldzame kikkersoort. Dat is niet zo verwonderlijk gezien het feit dat hij maar op een paar plaatsen in ons land voorkomt. Wat dat betreft neemt west-Zeeuws-Vlaanderen een bevoorrechte plaats in. Maar ook al is het bekend dat hij hier domicilie houdt, het is niet gemakkelijk de dieren waar te nemen. Ze zijn namelijk in staat vrij snel van kleur te veranderen. Die kan variëren van heldergroen in het zonlicht tot grijsgroen in de schaduw. Omstreeks deze tijd echter valt de paartijd voor de boomkikkers en dan wordt duidelijk dat ze wel degelijk aanwezig zijn. Om een vrouwtje te lokken geven de heren kwaaksalvo 's die tot op een afstand van honderden meters te horen zijn. Wanneer een paar is gevormd, zoekt het het water op en houdt het mannetje zich met de van zuignappen voorziene poten vast op de rug van het vrouwtje. Zodra zij de eieren heeft gelegd worden die door het mannetje bevrucht. Daarna wordt het broed aan zijn lot overgelaten NIEUWVLIET-BAD NIEUWVLIET ZUIDZANDE

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1999 | | pagina 29