Mishandelde oudere lijdt in stilte
PZC
Laatste gat in markt:
de Genius Lady
Mysterie waterput
't Harde ontrafeld
O
varia
Artsen en hulpverleners herkennen signalen niet
Heer Bommel en de Labberdaan
puzzel
het weer
recept
Gegratineerde asperges
zaterdag 22 mei 1999
door Monique de Knegt
Vijf procent van de zelfstan
dig wonende ouderen boven
69 jaar wordt mishandeld door
bekenden. Het gaat vooral om
verbale agressie (kleineren, be
dreigen, beledigen), maar ook
om schoppen, slaan en uitbui
ting. Maar huisartsen en hulp
verleners hebben oog noch oor
voor mishandeling van ouderen.
Dat blijkt uit het uitgebreide
onderzoek van mevrouw H. Co-
mij s, waarop zij deze week is ge
promoveerd aan de Vrije Uni
versiteit in Amsterdam. Comijs
is niet geschokt door de omvang
van ouderenmishandeling.
..Mishandeling van kinderen en
vrouwen komt méér voor in de
Nederlandse samenleving.
Maar de emst van mishandeling
van ouderen schuilt in het feit
dat bijna niemand weet dat het
bestaat. In geen enkel leerboek
of opleiding wordt er aandacht
aan besteed. De signalen van
mishandeling worden niet her
kend."
Onverklaarbare blauwe plek
ken, herhaalde breuken, brand
wonden, depressiviteit of een
onverklaarbaar gewichtsver
lies kunnen duiden op mishan
deling. „Omdat mensen ouder
zijn, zijn er altijd wel andere re
denen te bedenken om deze
klachten te verklaren. Maar
huisartsen en hulpverleners
moeten ook bedacht zijn op mis
handeling."
Oudere mannen zijn bijna even
vaak slachtoffer van mishande
ling als oudere vrouwen. Man
nen worden vooral financieel
benadeeld. Ze lenen te goeder
trouw geld dat ze nooit meer te
rug krijgen, of missen plotseling
geld of sieraden. Comijs: „Vrou
wen lijken argwanender. De
mannen in kwestie lieten zich
gemakkelijk wat aanleunen".
De oplichters zijn in twintig
procent van de gevallen hulp
verleners.
Verbale en lichamelijke agressie
komt voornamelijk voor bij
echtparen. Naarmate de ge
zondheid achteruit holt en de
afhankelijkheid groeit, lopen de
spanningen in sommige huis
houdens op. Er wordt eerder ge
schreeuwd, beledigd, geslagen
en geschopt. Enkele slachtoffers
in het onderzoek van Comijs
werden zelfs gestoken met een
mes of bedreigd met een pistool.
Voor een derde van de slachtof
fers is ouderdom geen extra risi
cofactor. Zij werden tien jaar
geleden ook al geslagen. In die
huwelijken is agressie een 'be
kende omgangsvorm'. De dader
is soms aan alcohol verslaafd.
Treiteren
De ernstigste gevallen van chro
nische mishandeling komen
voor bij hulpbehoevende oude
ren boven de 75 jaar, en dan
vooral bij vrouwen. Kinderen,
maar ook kleinkinderen, treite
ren en slaan de vaak volkomen
afhankelijke slachtoffers.
Slechts weinigen slagen erin op
eigen kracht iets aan de situatie
te veranderen. Comijs: „Als je
steevast door je bridgepartner
wordt gekleineerd, dan kun je
stoppen met bridgen of een an
dere partner zoeken, maar je le
venspartner of kind zet je niet
zomaar aan de kant."
Als huisartsen en hulpverleners
meer bedacht zijn op mishande
ling, kan ook aan een oplossing
worden gewerkt. „Zeker als de
oorzaak ligt in overbelasting
van de zorg, is er wat aan te
doen", meent de onderzoekster.
Overbelasting van verzorgers
speelt ook in verpleeghuizen.
Het is niet bekend in hoeverre de
hoge werkdruk onder het perso
neel leidt tot agressie tegenover
de totaal afhankelijke bewo
ners. „Er bestaat een sterk ver
hoogd risico op mishandeling
van ouderen in verpleeg- en ver
zorgingshuizen. Verder onder
zoek is zeker gewenst." In de
Verenigde Staten bestaat een
wettelijke meldingsplicht bij
ouderenmishandeling. Wie er
weet van heeft maar niets meldt,
is strafbaar. Een dergelijke
maatregel lijkt Comijs echter
Er bestaat volgens onderzoeker
H. Comijs een sterk verhoogd ri
sico op mishandeling in ver-
pleeg- en verzorgingstehuizen,
foto Carel van der Velde/GPD
door Hans Geleijnse
De lichaamsbouw van de vrouw
heeft ook een nadeel: staande plas
sen kan zij niet. Die observatie, geïnspi
reerd door klagende echtgenotes,
bracht twee ondernemers uit de Itali
aanse stad Pescara op een idee. Ze ont
wierpen de 'plaszak'.
De 'Genius Lady', deze week door uit
vinders Roberto Di Giacomo en Livio
D'Oriario aan de pers getoond, is een
soort trechter. Op de bovenrand zijn
twee 'vleugeltjes' aangebracht, be
doeld om dameshanden een droog hou
vast te geven.
Uitvinder D 'Oriario wil aan de telefoon
best uitleggen waarom de plaszak net
voor het aanbreken van de 21ste eeuw
zijn entree gaat maken. „Jullie mannen
hebben het bij hoge nood maar makke
lijk, mopperde mijn vrouw als het voor
haar hoog tijd werd voor 'fare la pipf'.
Jullie hebben geen last van vieze plees
in bars, restaurants en treinen. Zo'n
klacht zet je hersens in beweging, want
met eisen van de dame in je leven moet
je natuurlijk rekening houden".D'Ori
ario is nu nog textielondernemer, maar
denkt dat Genius Lady zijn leven dras
tisch zal veranderen en dat van miljoe
nen vrouwen hygiënischer zal maken
„We hebben patent op de vinding en
verwachten dat onze 'plaszak' de we
reld gaat veroveren", zegt hijEr zijn in
middels 150.000 van deze wegwerp-
zakjes geproduceerd, eind juni moet de
verkoop beginnen. Een setje van vijf
stuks gaat in Italië 3500 lire (nog geen
vier gulden) kosten.
Simpel
De patatzak met gat is gemaakt van
speciaal ontwikkeld recyclebaar pa
pier, bestendig tegen urinezuur. De ge
bruiksaanwijzing is simpel: blijf staan,
pak de vleugeltjes om Genius in positie
te brengen, richt de opening op de wc
pot en klaar is Marie. Volgens D 'Oriario
vond driekwart van de duizend wou
wen tussen 17 en 60 jaar Genius uiter
mate handig, zestig procent zei dat ze
meteen tot aankoop zou overgaan.
Het product zou geen bijverschijnselen
veroorzaken. Tijdens de testperiode
hadden enkele proefpersonen echter
wel vreemde sensaties waargenomen
tijdens het plassen: sommigen voelden
zich plots heel mannelijk. Vreest de uit
vinder niet dat dit gevoel doorzet en
ook vrouwen straks tegen bomen hun
'pipi' gaan doen? „Tja, dat zal een raar
gezicht zijn. Maar och, misschien is dat
morgen heel normaal", berust hij.
Er is volgens de uitvinder al vraag naar
Lady Genius gekomen uit Amerika en
Azië en een Belgische ondernemer zou
de distributie voor de Benelux in han
den willen krijgen. GPD
Toonder Studio's
door Raymond Korse
Een rood hoofd, zweetdrup
pels op het voorhoofd en
stof op de schouders. Maar ver
der kwam bergbeklimmer
Frank van de Poll uit Elburg er
ongeschonden vanaf. Gisteren
daalde hij in het Nederlands Ar
tillerie Museum in 't Harde af in
een ruim vijftig meter diepe wa
terput uit 1878.
Het onbekende is altijd grond
voor wilde speculaties, en dat
was bij deze put niet anders. De
Duitsers zouden er tijdens de
Tweede Wereldoorlog wapens,
munitie en oude uniformen in
hebben gegooid. En dan was er
het gerucht - volgens Gerald
Wilmink van het museum 'ta
melijk hardnekkig' - dat die
zelfde Duitsers halverwege de
put kamers zouden hebben uit
gegraven.
En zo ontstond er een heuse my
the rond de put, die begin jaren
tachtig werd herontdekt. Want
toen de kazerne in de jaren vijf
tig werd aangesloten op een wa
terleiding, verloor de put zijn
nut. En dus werd het met enkele
betonnen platen en een laag
grond afgedekt. Er groeide gras,
er bloeiden bloemen, en nie
mand wist vier decennia later
nog van het bestaan van de put.
Pas bij de uitbreiding van het
artilleriemuseum kwam de put
weer boven water.Iemand is er
toen wel een stukje in geweest,
maar die durfde niet verder",
vertelt Wilmink. Bovendien was
er helemaal niets bekend over
de put, wat elke stap in de diepte
een stap in het ongewisse maak
te.
Van de Poll durft het wel aan.
Boven de put een stevige ijzeren
constructie waaraan een katrol
hangt. Een kabel verdwijnt in
het duister van de put. „Op die
manier hoef ik de wanden van
de put of de ladder niet te belas
ten. Want die zijn niet meer te
vertrouwen", legt Van de Poll
vlak voordat hij afdaalt uit.
Gasmeter
Nerveus is hij niet. „Maar het is
wel spannend. Je hebt altijd dat
de adrenaline naar boven
komt". De gasmeter die hij mee
neemt, waarschuwt hem voor
mogelijke giftige gassen. Een
compressor pompt verse lucht
de diepte in.
Dan volgt de afdaling. Het gaat
snel, ondanks het gebrek aan
ruimte. Na ongeveer dertig mi
nuten verdwijnt de vijftig-me
ter knoop in de put. Nu wordt
het spannend: hoeveel meters
volgen? Van de Poll schreeuwt
naar boven dat het nu wel erg
krap wordt. Op ongeveer 53 me
ter kan hij niet verder.
Een klein stukje onder hem be
vindt zich het water. Het is niet
diep: een stuk hout dat hij naar
beneden gooide, steekt boven
het water uit. Bijzonderheden
op de bodem? Geen. Geheime
kamers halverwege? Geen.
Wilmink vindt het niet erg. „Ik
ben eigenlijk blij. Want als er
munitie had gelegen, had dat
een hoop rompslomp gegeven.
Dan had de Explosieven Oprui-
mings Dienst moeten komen en
was de put en zelfs een deel van
het museum wellicht afgebro
ken."
Rare dingen
Het spannende mysterie van de
put bestaat dus niet meer. Echt
jammer voor de bezoekers van
het museum vindt Wilmink het
niet. „Ik vind het fijn dat ik weet
dat er geen rare dingen in die put
zitten. We kunnen de bezoekers
natuurlijk de verhalen blijven
vertellen. Alleen zeggen we er
bij dat we het hebben laten on
derzoeken en dat ze niet blijken
te kloppen." GPD
Hij had ontdekt dat hij door hard of zacht te knijpen verschillende
tonen aan het instrument kon ontlokken en daar ging hij zo in op,
dat het geweld van de Labberdaan hem aanvankelijk ontging. Pas
toen hij vlak bij het toneel van de werkzaamheden gekomen was,
bleef hij verrast staan, wierp een blik op de zwoegende reus en liet
toen de toeter zo luid mogelijk schallen. De werker staakte zijn ar
beid en keek gehinderd om. „Hallo, zeg", sprak Waggel. „Wat doe je
daar?" „Werken", gromde de ander. „Met dreunen en plat maken
van winderig aanschijn en hoge moed." „Wat enig", hernam Wam
mes. „Mag ik ook es? Dan mag jij toeteren. Maar voorzichtig, hoor.
Als je te hard knijpt gaat-ie in flarden. Hij lag in de blubber en daar
liet dagelijkse reis
programma van
D-reizen WZSÈ
Uitzendingen van maandag t/m
vrijdag rond 13.00 uur en in
het weekend rond 17.00 uur.
Of CA NAAR (OF B(L) ÉÉN VAN ONZE D-RfIZfN VAMNTIfWINKELS (ZIE VOOR TtLNUMMCRS SBS-TIXT PAC. SOI OFCOUDEN CIOS)
Cryptogram
Horizontaal:
1Ben je er buiten? Kom er maar weer op! (4); 4. Gerechtsdienaars (5); 7.
Net zo negatief is het ook niet (7); 8. Een acteur gaat eraan voor zOn ple
zier (3); 9. Het is mogelijk dat er een liter in gaat (3); 10. Bladzij voorbladzij
kapseizen (7); 12. Slaapt het meisje om te vlechten? (7).
Verticaal:
2. Een vat om te rollen (4); 3. Om van te houden, ook al zijn ze niet positief
(6); 4. De resterende massa ligt door elkaar (8); 5. Dat dier heeft weer geen
inhoud (4); 6. Tooi een godheid in de bergen! (6); 9. Haar van eenstrand-
loper (4); 11Tennisgarnituur (3).
Zeeland: Pinksterweer
niet zinvol. „Het gaat erom dat
iedereen weet dat ouderenmis
handeling bestaat en hulpverle
ners alert zijn op de signalen.
Zover is het nog lang niet." GPD
In tegenstelling tot een aantal dagen Door: Gerald van derGrijn
geleden, lijken de pinksterdagen nu
toch alleraardigst te gaan verlopen. Het blijft vrijwel overal droog
en ook de zon laat zich geregeld zien. Vooral pinkstermaandag zal
op veel plekken in de regio zonnig zijn. Verder gaan ook de tem
peraturen geleidelijk in de lift. Na de dip van vandaag, ligt het
kwik vanaf maandag alweer boven de 20 graden. Vandaag zullen
stapelwolken en zonnige perioden elkaar afwisselen.
Bovendien blijft het droog. Ondanks de zonneschijn komt het
kwik bij een matige zuidwestenwind niet veel hoger uit dan
16 graden. Dit is ongeveer 2 graden onder de norm voor de tijd
van het jaar maar, vanaf maandag wordt dit ruimschoots goedge
maakt. Een hogedrukgebied boven de Atlantische Oceaan zoekt
namelijk verbinding met een bastion van hoge druk boven
Rusland. Als gevolg worden storingen gedwongen om ten noor
den van Nederland te passeren. Op beide pinksterdagen blijft het
dan ook droog. Vannacht
zijn er opklaringen en zakt
het kwik uiteindelijk naar
11 graden. Morgen zijn er
naast zonnige perioden nog
wel vrij veel stapelwolken.
De temperatuur boekt met
17 graden al wel een graadje
winst. Vooral tweede pink
sterdag wordt gedomineerd
door de zon en stijgt boven
dien de temperatuur alweer
boven de twintig-graden-
grens. Na Pinksteren lijkt het
warme en vrij zonnige weer
aan te houden. Waarschijn
lijk dat eind volgende week
zelfs zomerse temperaturen
van omstreeks 25 gehaald
worden.
Vooruitzichten
zondag
maandag
dinsdag
woensdag
weer
O
max.
17°
20°
ro
O
20°
min.
11°
11°
12°
13°
wind
ZW 4
ZW 3
ZW 3
NW 4
Zon
Maan
zaterdag
onder 21.3
zondag
op 5.43
zaterdag
onder 2.53
zondag
op 14.13
Nautisch bericht
Matige, op zee vrij krachtige westenwind.
Later draaiend naar zuidwest. Het zicht is daarbij g
Temperatuur kustwater rond 13 graden.
Waterstanden
door is hij een pietsje slap geworden." Piep schudde echter het
hoofd. „Nee", zei hij stug. „Werken is geen straf. Het is lekker. Een
steen en nog een steen en dan dreunen en dan nog een steen en dan
dreunen!" „Is dat alles?" vroeg de toeterspeler, wat teleurgesteld.
„Dat lijkt me niks, hoor. Stampen en dreunen! Wat mal. Dit is toch
zeker veel leuker? Nou, dan ga ik maar weer eens verder." Hij ver
volgde zijn wandeling met huppelende tred en het geschal van zijn
autohoorn verwijderde zich langzaam, nu eens hard en dan weer
zacht. De Labberdaan luisterde er met gemengde gevoelens naar-
„Werken is prettig", mompelde hij ten slotte. Doch voor het eerst
was er een lichte aarzeling in zijn stem.
ZATERDAG
Hoog
water
Laag
water
22 MEI
EK
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
08.22
196
20.55
161
02.15
200
14.36
160
Terneuzen
08.41
221
21.15
186
02.36
209
14.56
169
Bath
09.37
262
22.09
224
03.35
238
15.52
199
Roompot Buiten
08.35
147
21.05
112
02.15
158
14.45
123
Z'zee/Colijnsplaat
09.45
150
22.10
118
03.35
165
16.00
131
Stellendam Buiten
08.21
140
21.06
101
02.05
110
14.55
082
Wemeldinge
09.50
170
22.20
136
03.35
177
16.05
143
Krammersl. West
10.05
163
22.30
130
03.30
172
16.00
138
ZONDAG
Hoog
water
l
.aag water
23 MEI
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
09.31
179
22.05
149
03.14
189
15.44
148
Terneuzen
09.51
204
22.25
173
03.46
198
16.10
157
Bath
10.41
242
23.15
208
04.31
227
16.55
185
Roompot Buiten
09.50
135
22.10
105
03.30
153
15.55
116
Z'zee/Colijnsplaat
10.55
140
23.20
113
04.35
161
17.15
125
Stellendam Buiten
09.52
129
22.21
093
03.26
107
16.00
078
Wemeldinge
11.00
158
23.35
127
04.35
172
17.15
136
Krammersl. West
11.00
153
23.35
123
04.30
168
17.05
131
MAANDAG
Hoog
water
Laag
water
24 MEI
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
10.55
174
23.22
155
04.35
182
17.15
148
Terneuzen
11.05
198
23.39
179
04.56
191
17.36
156
Bath
11.58
234
05.39
218
18.09
182
Roompot Buiten
11.05
132
23.35
111
04.40
148
17.50
116
Z'zee/Colijnsplaat
12.10
139
05.45
157
18.25
126
Stellendam Buiten
11.01
127
23.46
101
04.36
103
19.10
076
Wemeldinge
12.15
155
05.45
168
18.30
136
Krammersl. West
12.15
150
05.35
163
18.35
130
Geniet ervan zolang het nog kan. Het aspergeseizoen duurt nog maar
kort. Op St. Jan, 23 juni, worden de laatste asperges van de volle
grond gestoken. Gegratineerde asperges met ham in een lichte kaas
saus lenen zich goed om tijdens een van de Pinksterdagen op het menu
te plaatsen.
Voor 4 personen:
1,5 - 2 kg verse asperges; zout; ca. 60 gram boter; 35 gram bloem,
gezeefd; 2 dl slagroom; 1 eierdooier; 75 gram geraspte belegen
(boeren)kaas; 150 gram gekookte ham, dikke plakken, tot kruimels ge
hakt; 2 eetl. fijngehakte platte peterselie.
Schil de asperges en snijd aan de onderzijde van elke asperge een stuk
je van ca. 2 cm af. Leg de asperges een uurtje voordat ze worden ge
kookt of gestoomd in ruim koud water. Zet de asperges op met ruim ko
kend water waaraan wat zout is toegevoegd. Laat de asperges 10-12
minuten koken. Schakel daarna de warmtebron uit en laat de asperges
dan nog eens 10-12 minuten in het kookvocht in de gesloten pan lig
gen.
Maak de saus door in een reeds verhit pannetje 40 gram boter te laten
smelten. Roer de gezeefde bloem erdoor en blijf roeren tot een volko
men egale massa is verkregen. Schenk er 2 deciliter van het kookvocht
van de asperges en 1.5deciliterslagroom bij. Blijf roeren tot een gebon
den saus is verkregen. Laat de saus 6-8 minuten heel zachtjes sudde
ren. Laat de helft van de kaas, onder voortdurend roeren, in de saus op
lossen. Roer in een kommetje eierdooier en de rest van de slagroom
los. Roer er3 eetlepels hete saus door. Schenk het mengsel bij de saus.
Roer alles krachtig door en neem het pannetje daarna van de warmte
bron. Breng de saus op smaak met wat zout en peper.
Laat de gekookte asperges even op keukenpapier uitlekken. Beboter
een langwerpige of ovale ovenvaste schaal. Leg de asperges er in lagen
in. Bestrooi elke laag met wat hamkruimels en peterselie. De bovenste
laag dient niet te worden bestrooid. Schenk de saus over de asperges.
Strooi de rest van de kaas over de saus en leg er hier en daar een flinter
tje boter op. Plaats de schaal in het midden van de tot 200 aeC. voorver
warmde oven. Laat er in ca. 18 minuten een fraai goudbruin korstje op
bakken. U kunt de schaal, mits asperges en saus warm zijn ook onder
een reeds hete ovengrill gratineren. Trek dan voor het gratineren niet
meer dan 10-12 minuten uit.
Tip: bij het gerecht smaken gekookte kleine nieuwe aardappeltjes (kriel
tjes) heel goed. Bestrooi de krieltjes na het koken met wat selderijzout
en schud er een klontje boter door.
Europa: Spanje zonnig
In het midden en de oostelijke delen van Europa hebben buien de
overhand, in tegenstelling tot Rusland en het zuidwesten van
Europa waar het droog en zonnig is. Een groot lagedrukgebied ten
westen van Scandinavië veroorzaakt het regenachtige weer in
Centraal Europa. In Duitsland vallen buien en wordt het 16 graden.
Ook in de Alpengebieden is opnieuw regen te verwachten, maar
minder grote hoeveelheden als de afgelopen paar dagen.
Roemenië, Hongarije en de Balkan krijgen te maken met regen- en
onweersbuien bij temperaturen rond 19 graden, op de Balkan
echter is het iets warmer. In de Europese delen van Rusland blijft
het grotendeels droog en rond Moskou schijnt de zon uitbundig.
De temperatuur stijgt er naar lenteachtige waarden: 18 graden in
Moskou, maar meer naar het westen toe zelfs 23 graden. Overwe
gend bewolkt weer domineert in Frankrijk. Plaatselijk valt een bui,
maar elders blijft het droog. Rond Parijs is de temperatuur 17 gra
den, maar in het uiterste zuiden wordt het 22 graden. Stralend len
teweer is te vinden in Spanje bij temperaturen rond 25 graden.
Ook in Griekenland en Turkije is het overwegend zonnig en daar
stijgt het kwik naar 26 graden. Overigens ligt de zeewatertempera
tuur er rond 20 graden, wat misschien uitnodigt tot een frisse duik.
