Tijdbom Suriname tikt door
PZC
Zelfvertrouwen bij D66 stuit
op onbegrip andere partijen
PZC
Fiscale schoonmaak
verziekt sfeer Brussel
IJzeren masker Kok
vertoont eerste barst
feiten en meningen
Geplaagde bevolking duldt onverschillige opstelling regering niet langer
22 mei 1949
zaterdag 22 mei 1999
door Armans Snijders
Suriname staat aan de rand
van de totale anarchie. De
rellen van de afgelopen dagen
hebben aangetoond dat de be
volking de situatie beu is. De
vrije val van de Surinaamsegul-
den, de onbetaalbare gezond
heidszorg. het morele verval en
de eigenzinnige en onverschilli
ge opstelling van de regering-
Wij denbosch duldt geen wel
denkende Surinamer meer. Su
riname is een tijdbom geworden
die steeds sneller tikt. Maar het
staatshoofd maakte deson
danks een snoepreisje naar
Afrika.
Wat er ook gebeurt, president
Jules Wijdenbosch blijft zitten
waar hij zit. Daar is bijna ieder
een in Suriname van overtuigd.
Het staatshoofd, waar iedereen
zoveel van verwachtte, heeft
zich in de afgelopen 2,5 jaar ont
popt als een eigenzinnige politi
cus die de wil van het volk en het
parlement negeert. Hij houdt
zijn volk zoet met wollige praat
jes en belooft het doorlopend
een gouden toekomst.
Eigenlijk begon de ellende al
kort na de verkiezingen, deze
maand precies drie jaar geleden.
De zittende regering van presi
dent Ronald Venetiaan had vol
doende stemmen binnenge
haald om nog vijf jaar door te
kunnen gaan. Maar de Nationa
le Democratische Partij (NDP)
van ex-dictator Dési Bouterse
profiteerde behendig van het
geruzie bij de formatie van een
nieuwe regeling en wist met na
me in het Hindoestaanse. en Ja
vaanse kamp parlementariërs
ertoe te bewegen over te lopen.
Geruchten over vorstelijke be
dragen die daarbij onder tafel
zouden zijn geschoven, zijn tot
op de dag van vandaag niet uit
de lucht. Daarmee was de door
de NDP gedomineerde regering
geboren. Wijdenbosch werd
door de van drugshandel be
schuldigde en dus internatio
naal besmette NDP-voorzitter
Bouterse naar voren geschoven
als president.
Honderd-dagenplan
Na de valse start kreeg de bevol
king toch nog hoop toen voort
varend het honderd-dagenplan
werd gepresenteerd, dat tot doel
had de ergste sociale malaise uit
te bannen. Na honderd dagen
bleek er echter nauwelijks iets
veranderd te zijn en kwam de
eerste argwaan. In de periode
die volgde sloot de regering om
streden deals, onder meer voor
de bouw van twee bruggen door
het Nederlandse Ballast Nedam
International, en voor een wo
ningbouwproject met de Chine
zen. En dat terwijl de staatskas
al binnen enkele maanden na
het aantreden van de regering
volledig leeg was.
De Centrale Bank van Surina
me, waar NDP'er Henk Goed
schalk als president was gesta
tioneerd na de komst van
Wijdenbosch, had om de ambte
narensalarissen en andere kos
ten te financieren geen andere
keuze dan over te gaan tot mo
netaire financiering. Miljarden
Surinaamse guldens zijn afge
lopen maanden ongedekt in om
loop gebracht. Op de financiële
markt werd hier direct op gerea
geerd wat uiteindelijk de waar
de van de Surinaamse gulden
heeft gehalveerd, tot woede van
de bevolking. De prijzen voor
levensmiddelen en andere goe
deren werden rap verdubbeld.
Door de gierende inflatie was
een modaal maandinkomen
van, omgerekend tweehonderd
gulden, in een klap nog maar de
helft waard.
Duur reisje
President Wijdenbosch gooide
vorige week ondubbelzinnig
olie op het vuur. Eerst kondigde
hij in het parlement aan dat hij
binnenkort waarschijnlijk ge
noodzaakt is om tot illegaal be
stuur over te gaan omdat de
volksvertegenwoordiging nau
welijks naar behoren functio
neert. Enkele dagen daarna
stapte hij ondank de crisis met
een omvangrijke delegatie op
het vliegtuig naar Nederland
om vervolgens door te reizen
naar Ghana voor een conferen
tie waarvan niemand enig be
lang voor Suriname in ziet. Kos
ten van de trip: 300.000 gulden.
Dat was voor de vakbonden, op
positie maar ook voor de coali
tie, inclusief de NDP, de be
faamde druppel die de emmer
deed overlopen, waarop de hui
dige acties werden ontketend.
Zolang Wijdenbosch niet de eer
aan zichzelf houdt, zijn de op
posanten van plan door te gaan.
Wat er ook gebeurt, president Jules Wijdenbosch blijft zitten.
De acties worden met de dag
grimmiger. Dat leidde gisteren
tot de eerste slachtoffers die
door politiekogels waren ge
raakt. Tot dan toe had de sterke
arm zich, met uitzondering van
de Mobiele Eenheid, uitermate
coulant opgesteld. Niet in de
laatste plaats omdat de agenten,
die maandelijks nauwelijks
meer dan honderd gulden ver
dienen, de gevolgen van de eco
nomische malaise ook aan den
lijve ondervinden. Zij verkeren
in een gewetensconflict. Want
hoe kun je mensen te lijf gaan
die ook voor jouw belangen op
komen?
Paleisrevolutie
Waar de huidige crisis zal eindi
gen, is onvoorspelbaar. Hardli
ner Wij denbosch zal niet dulden
dat anderen hem tot aftreden
dwingen. Zijn weigering om het
beleid om te vormen, het harde
optreden van de mobiele een
heid en de wijze waarop journa
listen worden aangepakt en ge
ïntimideerd, voorspellen in
ieder geval niet veel goeds. De
huidige situatie roept herinne
ringen op aan de tijden van de
militaire dictatuur van de jaren
tachtig toen de machthebbers,
die later de NDP oprichtten, ook
met harde hand de bevolking in
toom probeerden te houden.
De hoop op een vreedzame op
lossing is nu wrang genoeg ge
vestigd op groeperingen binnen
de NDP, met Bouterse voorop,
die zich de laatste tijd ondub
belzinnig tegen het falende re
geringsbeleid hebben uitge-
foto Raymond Rutting/ANP
sproken. Hoewel Bouterse zijn
grip op Wijdenbosch, die ooit
zijn marionet was, behoorlijk
lijkt te hebben verloren, wordt
verwacht dat een paleisrevolu
tie binnen het NDP-kamp het
staatshoofd ertoe zal bewegen
om het veld te ruimen.
Maar op dit moment is die kans
erg klein en valt het te verwach
ten dat Suriname nog een ui
terst hete periode te wachten
staat. De tijdbom tikt door en
niemand lijkt bij machte het ge
vaar te doen stoppen. GPD
door Mare Peeperkorn
De diplomaat van beslist niet
het kleinste land in de Eu-
ropesc Unie, kiest zijn woorden
zorgvuldig als hij de impasse
rond de Brusselse belasting
plannen verklaart: „Dit kan
economieën doden.,Het gaat om
miljardenhandel en miljarden
fraude, maar ook om miljoenen
banen. Dat vergt echt enorm la
veren."
Dinsdag is het zover. Dan bui
gen de EU-ministers van Finan
ciën zich opnieuw over wat in
Brussel het 'Monti-pakket'
heet, vernoemd naar de Euro
pees Commissaris voor Belas
tingzaken. Deze uiterlijk onver
stoorbare Italiaan lanceerde
najaar '97 een zeer ambitieus
fiscaal plan ter verdere volma
king en glorie van de Europese
vrije markt. Zo moeten de lid
staten concurrentievervalsende
belastingvoordeeltjes voor be
drijven afschaffen; belasting
ontduiking door particulieren
via buitenlandse spaarrekenin
gen tegengaan; en gezamenlijk
een energiebelasting invoeren
om het milieu te ontzien.
'Prachtige doelstellingen',
beaamden de EU-landen des
tijds in koor. Maar daar houdt
sindsdien de overeenstemming
op. De doorbraak die komende
week na anderhalf jaar overleg
had moet komen, blijft uit.
De inzet en de risico's van de fis
cale schoonmaak die Brussel
voorstaat, zijn dan ook hoog.
Neem het afbouwen van de be
lastingvoordeeltjes voor bedrij
ven. De afspraak - gedragscode
in euro jargon - dat deze praktij
ken moesten verdwijnen, was
snel door alle lidstaten onder
schreven. De pijn zit in de nade
re invulling: wat valt nu precies
onder die code, welke maatre
gelen mogen wel en niet meer?
Een uiterst delicate kwestie
want met bedrijven lok je ba
nen, dus geen lidstaat die zijn
fiscale 'kerstboom' als eerste
omhakt.
De Europese Commissie gaf het
startschot toen zij vorig najaar
85 verdachte fiscale regelingen
op tafel legde. Den Haag rea
geerde gepikeerd daar Neder
land met negen noteringen bij
na de zwarte lijst-aanvoerder
was. Onder het motto 'de aanval
is de beste verdediging* presen
teerde staatssecretaris Ver
meend van Financiën medio ja
nuari een eigen onderzoek.
Resultaat: 99 nieuwe verdachte
maatregelen die vooral in
Franki'ijk, Duitsland en Oos
tenrijk werden gevonden.
Gevoelige informatie, die keu
rig werd doorgespeeld aan
Brussel. „Dat was de knuppel in
het hoenderhok", verzekert een
diplomaat. Ieder EU-land kreeg
spontaan tot eind januari te mo
gelijkheid om te 'klikken', wat
resulteerde in nog eens zestig
aangemelde lokkertjes.
Al met al hikken de onderhan
delaars nu aan tegen 244 moge
lijk foute regelingen. Met de
daadwerkelijke toetsing ervan
aan de code is nog maar net be
gonnen. „En nu al raakt de sfeer
verziekt", verklaren de onder
handelaars. „Het is de strijd
tussen de kleine en de grote lid
staten. België, Nederland,
Luxemburg maar ook Spanje,
Portugal en Griekenland klagen
over ongelijke behandeling.
Hun regelingen worden afge
kraakt terwijl exact dezelfde
wetten in Duitsland, Frankrijk
en Italië wel zouden kunnen."
Spaartegoeden
Leidt de gedragscode al tot hoog
oplopende irritatie, de belasting
op buitenlandse spaartegoeden
is zeker zo explosief als ge
spreksstof. Ook hier natuurlijk
brede overeenstemming over
het doel: voorkom dat rijke
spaarders de nationale fiscus
omzeilen door hun poen over de
grens te stallen. De Commissie
stelt voor de rente op deze tegoe
den met minstens twintig pro
cent te belasten. Het 'gastland'
mag er ook voor kiezen de beno
digde informatie door te spelen
aan het 'moederland' van de
spaarder, opdat de fiscus daar
aan de slagkan.
Maar ja, Luxemburg leeft van
zijn bankgeheim en wil dus ei
genlijk niets. Nederland, Zwe
den en Denemarken op hun
beurt willen veel meer: de op
brengst van de belasting over
'hun' spaarders, ook als die in
het gastland wordt geïnd. En
Groot Brittannië springt uit zijn
vel omdat ook de beleggingen in
euro-obligaties belast moeten
worden. Londen is het centrum
van deze miljardenhandel en
piekert er niet over die positie te
verliezen aan bijvoorbeeld
Zwitserland, dat geen lid van de
EU is.
„Eén verkeerde stap en de hele
zaak ligt op zijn gat", waar
schuwt een diplomaat. „Maar
toe nog toe is er geen stap gezet.
GPD
Demissionair premier Kok.
foto Rob Keeris/GPD
door Jaco van Lambalqen
Premier Kok heeft het echt
geprobeerd. Tijdens zijn we
kelijkse persconferentie blikt
hij zoals een staatsman be
taamd koeltjes tenxg op de crisis
van afgelopen week. Een IJze
ren Hein, van kop tot teen. Maar
een uurtje later bij de opnamen
van zijn vrijdagse televisiege
sprek kan de premier zich niet
meer bedwingen. Hans Wiegel
handelde 'echt beneden de
maat'.
Op de persconferentie gaat het
nog zo goed. Kok verklaart voor
het oog van journalistiek Ne
derland koelbloedig 'allerminst
geamuseerd te zijn' over het ge
beurde. De ontstane situatie is
'buitengewoon ernstig'.
De premier onderstreept echter
dat hij zich door deze politieke
hobbel niet laat weerhouden
zijn karwei af te maken. De re
gering moet gewoon door rege
ren 'want er is veel belangrijk
werk voorhanden'. De regering
stuurt gewoon alles waar zij het
over eens is naar de Kamer,
waarschuwt Kok zakelijk, 'dan
horen we het.wel als het niet
deugt'.
Hij laat zich slechts met moeite
overhalen in te gaan op de
Nacht van Wiegel, die hij liever
als 'de Nacht van de Neergang
van Paars-2' betitelt. Wat zich
nou precies heeft afgespeeld, is
hem ook niet helemaal duide
lijk, zo doet de premier voorko
men.
Buitenlandse collega's die hem
bellen om te horen 'wie er nu
precies zijn been had uitgesto
ken' legt hij uit: „Ik lig wel op de
grond, maar het is een brei van
spaghetti, een mengeling van
oorzaken en gevolgen. Het
kwam uiteindelijk slechts op
één stem in de Eerste Kamer
aan." Waarop hij losjes opmerkt
dat 'als je het aan collega's kunt
uitleggen het voor mij ook mak
kelijker wordt om het te begrij
pen'. De koningin hoefde hij
niet veel te verduidelijken: 'die
is niet van radio en televisie af
geweest'.
Hij ontwijkt echter behendig de
vraag wie hij nou verwijt dat het
is misgelopen als hij 's avonds in
zijn bed ligt. „Wiegel of D66?
Dat is ex aequo."
Emoties
Even later, gezeten voor de ca
mera de NOS (gesprek met de
minister-president), is er echter
geen houden meer aan. Koks'
ijzeren masker barst en de ware
emoties worden zichtbaar:
„Wiegel heeft met open ogen,
willens en wetens, Paars opge
blazen." De WD-coryfee heeft
'buitengewoon kwestieus ge
opereerd'.
Vooral het feit dat Wiegel de
premier nog de hand kwam
schudden om hem te bedanken
voor de wijze waarop hij de Eer
ste Kamer had toegesproken is
Kok in het verkeerde keelgat ge
schoten. Wiegel zei slechts:
„Dank voor de woorden." Hij
had toen moeten zeggen dat hij
toch tegen zou stemmen, dat
was 'fair' geweest. Nu was diens
optreden 'beneden de maat,'
oordeelt Kok verbeten. GPD
door Hans van Soest
Hoewel andere partijen aan
het Binnenhof er niets van
geloven, is de kabinetscrisis
volgens D66 geen ongelukje.
„Wij hebben de crisis niet ge
wenst, maar hij was onont
koombaar", aldus D66-Ka-
merlid Bakker.
Van tevoren wisten we dat het
moeilijk zou worden de WD
in de Eerste Kamer mee te kri j -
gen. We hebben goed met zijn
allen doorgesproken dit hard
te spelen. Het was absoluut
niet zo dat we deze crisis niet
hadden voorzien en dat we nu
niet meer terug kunnen. We
hebben doelbewust de boel op
scherp gezet."
SP-leider Marijnissen gelooft
hier helemaal niets van. Vol
gens hem heeft D66 een in
schattingsfout gemaakt door
te dreigen uit het kabinet te
stappen als de WD-senatoren
niet zouden instemmen met
het referendum. „Toen dat
toch gebeurde, konden ze geen
kant meer op. Ze zijn in hun ei
gen fuik gezwommen, waar ze
op grond van him geloofwaar
digheid niet meer uit konden.
Bij de verkiezingen zullen ze
de prijs betalen: waarom moe
ten mensen nu nog op D66
stemmen? Niet meer om be
stuurlijke vernieuwing, niet
meer om hun groene gezicht en
niet meer om de paarse samen
werking."
Niet lekker
Ook CDA-fractievoorzitter
De Hoop Scheffer denkt dat
De Graaf niet meer terug kon
na zijn publiekelijke dreige
menten. „Maar eerlijk gezegd
geloof ik niet dat het referen
dum de oorzaak is van de val
van Paars-2. Het liep al heel
lang niet lekker, het boterde
niet meer onderling. Toen
D66-fractievoorzitter De
Graaf vorige week vrijdag zijn
dreigement uitte, voelde je
aankomen dat Wiegel zich niet
door een 'snotneus' als De
Graaf zou laten zeggen wat te
doen. De lijmpoging die nu in
gang wordt gezet, zal dan ook
niets opleveren. De Graaf kan
niet meer terug na wat hij ge
zegd heeft. Een nieuw paars
kabinet lijkt me zeer onwaar
schijnlijk."
Marijnissen is het met hem
eens: „De Graaf heeft alleen
ingestemd met de lijmpoging
Boris Dittrich: „We hebben onze idealen. Je voelt je vies als je zo door zou gaan."
foto Phil Nijhuis/GPD
omdat hij de zwarte piet voor
de val van het kabinet niet toe
gespeeld wil krijgen. Uiter
aard zal de poging niets ople
veren, maar dan kan De Graaf
in ieder geval zeggen dat het
niet aan zijn partij lag. Maar of
hij de kiezer kan overtuigen,
betwijfel ik zeer. De WD is een
meester om dergelijke situa
ties in het eigen voordeel uit te
buiten."
Bij D66 is men niet zo bang
voor dit effect. Bakker weer
spreekt categorisch dat zijn
partij in een no win-situatie is
beland. „Natuurlijk zullen
veel mensen ons de schuld ge
ven van de val van het kabinet,
maar binnen onze eigen ach
terban is er slechts begrip voor
onze keuze. Wiegel was conse
quent, wij zijn dat ook. Het re
ferendum is voor D66 niet zo
maar een punt; bestuurlijke
vernieuwing is heel belangrijk
voor ons. Niemand zou ons
hebben begrepen als we na het
wegvallen van het referendum
niet uit het kabinet waren ge
stapt. We waren geen knip
voor onze neus waard geweest
als we niet waren opgestapt."
Zijn collega Boris Dittrich
voelt het nog sterker: „We heb
ben idealen. We kunnen onze
schouders niet ophalen. Dit
tast ons zo aan. Je voelt je vies
als je zo door zou gaan".
De lijmpoging heeft volgens
D66-partijvoorzitter Kok dan
ook geen nut. „We hebben de
deur op een heel klein kiertje
laten staan, maar dat is eerder
uit beleefdheid die past in dit
soort processen, dan dat we
geloven dat er een oplossing
bestaat," zegt hij. De verzoe
ningspoging is zonde van de
tijd, meent ook Dittrich. „Ik
verwacht er niks van".
Zwart op wit
D66-staatssecretaris Ybema
van Economische Zaken ver
wacht er evenmin iets van,
maar vindt het onontkoom
baar dat het wordt uitgepro
beerd. „Het moet zwart op wit
staan dat het er niet in zit". Dat
hoort ook allemaal bij de vraag
wie straks de schuld krijgt,
meent hij.
Ybema's partijgenoot Bakker
denkt ook dat de lijmpoging
op niks uitloopt. „De toezeg
ging van de PvdA het wets
voorstel direct weer in te die
nen, was voor ons volstrekt on
voldoende", vertelt hij. „Dat
zou betekenen dat het referen
dum op zijn vroegst over vijf
jaar weer door de Eerste Ka
mer moest. Niemand weet hoe
de politieke verhoudingen dan
liggen. Het is nu aan de kie
zers. Laten die maar duidelijk
maken wat ze willen met de
bestuurlijke vernieuwing."
Bang voor die verkiezingen
zijn ze niet. Hoewel iedereen
aan het Binnenhof voorspelt
dat D66 een enorme verkie
zingsnederlaag tegemoet gaat,
blijven de democraten zelf op
timistisch. „Ik geloof niet dat
D66 in een no win-situatie is
beland," zegt Kok. „Er zitten
voor ons twee grote winstpun
ten aan deze situatie: we heb
ben de rug recht gehouden,
wat onze achterban van ons
verlangde, en Thom de Graaf
heeft zich geprofileerd als
standvastig partijleider. De
WD heeft iets uit te leggen
aan de kiezer, zij zijn hun af
spraken niet nagekomen. Wij
zouden het referendum krij
gen, niet misschien, niet later,
maar nu. Dat was de deal. D66
staat weer op de kaart. Ik ver
heug me nu al op de verkiezin
gen." Dittrich rekent niet op
een grote verkiezingsoverwin
ning. „Maar daar gaat het niet
om. We hebben geen andere
keus." GPD
Niezen
De veertienjarige Engelse
schooljongen Michael Hippes-
ley, die nu al veertien dagen
lang om de paar seconden
niest, hield op met niezen toen
hij in een ruimte van een ijsfa
briek te Leicester werd ge
bracht. De temperatuur daar
was 18 graden onder nul Fah
renheit. Het niezen begon ech
ter weer zodra de j ongen de ijs
fabriek verliet. Maandag gaat
hij met zijn moeder naar een
specialist in Londen.
Eerste televisie
De bekende radio-amateur
A JKunst uit Middelburg is er
zaterdagavond als eerste in
geslaagd het televisiepro
gramma van de Philipszender
in Eindhoven op te vangen. De
ontvangst was niet geheel zui
ver. Vooral passerende auto's
zorgden voor nogal wat storin
gen. Toch waren er ook grote
fragmenten die uitstekend
doorkwamen. Omdat Middel
burg 130 kilometer van
Eindhoven ligt, was deze Mid
delburgse ontvangst een uit
stekende prestatie.
Zwitsers Zierikzee
Het Comité Eeuwfeest in Zie
rikzee heeft een groep Zwit
sers uit St. Moritz uitgenodigd
om tijdens de feestelijkheden
op te treden. Ze zullen, gekleed
in Zwitsers kostuum, dansen,
jodelen, koorzingen en op de
Alpenhoorns blazen.
Uitgever:
W F. de Pagter
Hoofdredactie:
A L, Oosthoek
A. L, Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Redactiefax. (0118) 470102
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel (0118)484000
Fax. (0118)472404
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax. (0113) 273010
Terneuzen: Axelsestraat 16
Postbus 51
4530 AB Terneuzen
Tel. (0115) 686000
Fax. (0115) 686009
Hulst: 's Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel. (0114)373839
Fax. (0114)373840
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax. (0111)454659
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30-17.00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV
City OnLine Internet
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
http://www.pzc.nl
e-mail: pzcredcity1@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden,
zaterdags tot 14.00 uur:
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22 00 uur en zondagavond
van 2000 tot 22.00 uur.
Tel. (0118) 484000
Fax (0118) 470100
Abonnementsprijzen:
per kwartaal 98,00,
franco per post 128,50;
per maand 35,75;
per jaar 372,50;
franco per post 491,00;
bij automatische afschrijving
per termijn 1,50 korting;
losse nummers
maandag t/m vrijdag 1,80,
zaterdag 2,60 p.st.;
(alle bedragen inclusief 6 pet. btw);
Postrek.nr.: 3754316
t.n.v PZC ab.rek. Vlissingen
Advertentietarieven:
191 cent per mm; minimumprijs per
advertentie 28,65,
ingezonden mededelingen
2,5 x tarief;
speciale posities tarief op aanvraag;
voor brieven bureau van dit blad
6,50 meer (excl. 17,5 pet btw);
volledige tarieven met
contractprijzen op aanvraag;
(alle advertentieprijzen
exclusief 17,5 pet. btw)
Giro: 35 93 00, Uitgeverij
Provinciale Zeeuwse Courant B.V
