Verknocht aan Mug
met de gouden tand
Festival a/d Werf slaat bruggen
Amsterdams Muziektheater
in de greep van Wagner
Marcel
Musters
Sissi volgt Miss Saigon op
0*7p kunst
jfiA* cultuur
Ring des
Nibelungen
15
HHiHi
Marcel Musters (rechts): „Ik heb geen ambities voor het grote toneel.
elen kennen
Marcel Musters
(39) als de ruige
popjongen Erik in de tv-
reeks 'Oud Geld' en als de
werkschuwe almaar voor de
beeldbuis zappende
vrijgezel uit de VPRO-serie
'Hertenkamp'. Zijn plaatje
'Zin in j oudat hij als Max op
een Gordon-achtige manier
zong en die zelfs tot in de
top-dertig van de hitparade
belandde, blijkt sinds kort
weer vlot over de toonbank
te gaan.
T\ /Tenige theaterliefhebber is
lVJ-een fan van hem om zijn
rollen bij het door hem mede
opgerichte gezelschap Mug met
de Gouden Tand. Zoals
recentelijk in het tragi
komische volksstuk 'In de rui'.
Hierin speelt Marcel Musters
een bij zijn moeder inwonende
overjarige zoon. De
maatschappelijk in de marge
levende moeder Pia (vertolkt
door Marjan Luif) en zoon Roy
houden zich moreel staande met
een piratenzender, die ze met z'n
tweeën in alle ijver maar met
een lachwekkend amateurisme
dagelijks in de lucht houden.
Voor de nieuwe productie
'Benefiet' van Mug met de
Gouden Tand wordt dit
fragment uit de voorstelling 'In
de rui' verder uitvergroot en
vermengd met facetten uit 'Pia
en Roy in Concert'. Als
werkvoorstellingen is 'Benefiet'
ettelijke keren op het Festival
a/d Werf in Utrecht mee te
maken. In het jaar 2000 gaat het
uitgebreid op tournee door het
land.
Marcel Musters licht toe: „Het
enige contact dat Pia en Roy met
de buitenwereld hebben is via
dat radiozendertje. Na de dood
van hun hond hebben ze
besloten iets positiefs met hun
leven te gaan doen. Ze reizen de
steden af om te proberen met
een benefiet-programma het
leed van dieren te verzachten."
„Het publiek krijgt in deze
voorstelling eerst in een korte
impressie van
documentairemaker Michiel
van Erp te zien, hoe Pia en Roy
in Tilburg-Noord allerlei
voorbereidingen treffen voor de
benefiet. Ze zijn onder meer
naar een paragnost voor dieren
geweest en naar een
dierencrematorium. Ze zijn
daarbij heel erg zenuwachtig,
want ze zijn niet gewend om
zich uit die huiselijke
kleinschaligheid los te breken
en om zoveel aandacht te
krijgen. Tijdens de voorstelling
doen Marjan Luif en ik net alsof
we die filmopnamen voor het
eerst zienwaardoor het publiek
meer inzicht krijgt in onze
personages."
„Dan zijn de toeschouwers
ongeveer een uur lang getuige
van een live-radio-uitzending,
die tegelijkertijd via de lokale
zender is te beluisteren, waarin
Pia en Roy zoveel mogelijk geld
bijeen willen lospraten voor het
goede doel. Mensen kunnen
bellen, beiden gaan liedjes
zingen, nemen de krant van de
dag door. Na afloop is er een
gezellig meezingen met z'n
allen."
„Met 'Benefiet' stellen we de
ook voor ons geldende
hamvraag aan de orde: in
hoeverre bereik je echt iets met
een benefiet-voorstelling? Is het
in wezen niet meer dan een vorm
van vermaak? Is het een niet al te
gemakkelijke manier om je
geweten te sussen? Freek de
Jonge zei het heel treffend bij de
benefietvoorstelling in Carré
voor Kosovo: Dan kan ik later
tegen mijn kleinkinderen
zeggen: ik zat toen in het verzet.
Of was het gewoon een verzetje?
De al jaren in Amsterdam
wonende Marcel Musters is in
Tilburg geboren en opgegroeid,
maar het is niet uit nostalgie dat
hij Pia en Roy Blanchard in
Tilburg laat wonen.
„Met 'In de Rui' hebben we
'experimenteel volkstoneel'
willen maken. Het stuk moest
over gewone mensen gaan in
alledaagse omstandigheden,
voortdurend balancerend
tussen het tragische en het
komische. Het ging er ons om
dat de toeschouwer ook bij
zichzelf iets van Pia en Roy
herkennen. Bij de term
volkstoneel wordt er al snel aan
Amsterdam, aan Beppie Nooy
en zo gedacht. Dat vonden we al
te voor de hand liggend. Toen
kwamen we op Tilburg, op een
soort wijk waar ik vroeger
gewoond had, en dat was niet
wat je noemt een voorname
buurt."
In zijn jeugdjaren had Marcel
Musters in elk geval twee
idealen: hij wilde clown
worden, of ijscoman. Na de
middelbare school werden die
ambities verdrongen door de
wens om het beroep van acteur
uit te gaan oefenen. Mede
dankzij tante Tiny die als
caissière bij de
Stadsschouwburg in Tilburg
werkte en hem en zijn drie
broers wel eens aan vrij kaartjes
hielp. Hij meldde zich aan bij de
toenmalige Academie voor
Expressie in Woord en Gebaar
in Utrecht. „Ik vond het toen zo
eng tussen al die artistieke
mensen, dat ik er snel weer van
afzag."
Hij was indertijd zeventien en
wilde op de een of andere
manier het ouderlijk huis uit en
zelfstandig wonen. In die tijd
bezocht hij regelmatig een
buurvrouw die in Vught in een
psychiatrische inrichting
verbleef. Dat bracht hem tot het
besluit in de psychiatrie te gaan
werken. „Dat heb ik een jaar of
vijf gedaan en ben in die tijd in
Den Bosch gaan wonen. Het
heeft mijn kijk op het leven niet
versomberd; die patiënten
intrigeerden me eerder,
beseffende dat de grens tussen
wat men noemt normale en
geesteszieke mensen zo vaag
is.."
Daarna werd het alsnog de
toneelschool in Amsterdam.
Met het legendarische
Werkteater als grote voorbeeld
besloot hij zo'n vijftien jaar
geleden samen met andere
studenten van de toneelschool
een eigen ensemble op te
richten. „Toen al wilde ik een
eigen groep hebben om te
voorkomen, dat ik als acteur
maar moet afwachten of ik
eventueel gevraagd word.
Bovendien houd ik tot op heden
van klein en overzichtelijk, van
een gezelschap dat niet op een
toneelfabriek lijkt en waar je
echt gezamenlijk aan een
voorstelling kunt werken,
zonder dat bijvoorbeeld een
regisseur er een al te grote
stempel op drukt Ik heb geen
ambities voor het 'grote
toneel'."
Om die reden slaat hij
aanbiedingen af om
bijvoorbeeld bij het RO Theater
te komen spelen of bij het Toneel
Speelt van Hans Croiset. Dirk
Tanghe van de
Paardenkathedraal in Utrecht
heeft hem eveneens een paar
keer gevraagd.
De naamgeving Mug met de
Gouden Tand is feitelijk uit
vermoeienis en meligheid
ingegeven. Tientallen namen
werden er eertijds in een
groepssessie voor dit nieuwe
gezelschap bedacht, geen een
werd er geschikt bevondenOp
een gegeven moment vertelde
Marcel Musters in een reeks van
geinige raadseltjes er eentje dat
hij van zijn moeder heeft
gehoord: het blinkt en het vliegt
in de lucht. Wat is dat? Hij
verstond het verkeerde
antwoord: mug met een gouden
tand. Want het was eigenlijk
niet een mug, maar een mus.
Niettemin, die naam werd met
algemene en enthousiaste
instemming aanvaard. „Tot nu
toe schaam ik me er zo nu en dan
voor. Waarom? Ga maar eens
naar een winkel en vraag of ze
een bonnetje willen uitschrijven
op naam van Mug met de
Gouden Tand. Moet je eens
kijken wat voor reacties je
krijgt. U bedoelt zeker de
zwangere olifant zei iemand een
keer tegen me, toen ik me via de
telefoon aanmeldde als: U
spreekt met de Mug met de
Gouden Tand. Maar die naam
past wel bij wat we beogen: onze
groep is klein, niet schadelijk,
maar prikt soms en maakt soms
kleine juweeltjes, vind ik."
Het gezelschap brengt jaarlijks
slechts één en doorgaans
succesvolle productie uit. Daar
kim je amper van bestaan, toch
hoeft Marcel Musters niet bij de
Sociale Dienst aan te kloppen.
Dankzij televisie-werken, zoals
nu weer in het dertigdelig
vervolg van de VPRO/Mug met
de Gouden Tand-serie
'Hertenkamp', waarvoor de
opnamen nog in volle gang zijn,
en opdrachten van grote
maatschappijen voor het
inspreken van commercials
gaat het hem financieel
behoorlijk voor de wind.
Hij woont midden in de rosse
beurt van Amsterdam, vlak bij
de Nieuwmarkt met uitzicht op
spuitende junks, hoerenlopers,
bedelende daklozen en
toeristen. Toch gaat hij nooit
angstig naar huis, zelfs niet
midden in de nacht. „Ik ben
eerder bang voor de vrije
natuur, dan voor de jungle in de
stad"zegt hijElk j aar gaat hij
een paar weken op trektocht in
het verre buitenland. Om die
reden is een verblijf in
bijvoorbeeld New York hem
beter bevallen dan in de
Himalaya. „Ik werd compleet
onrustig van die watervallen en
dat woeste landschap."
Platenmaatschappijen blijven
hem vragen om als Max een
album vol te zingen. Daar voelt
hij niet veel voor. „Ik vertelde je
van dat cd-tje dat tot mijn
verbazing twee weken geleden
wéér is uitgebracht. Toen dat
vier jaar geleden uitkwam, werd
ik overal gevraagd in
radioprogramma's en
talkshows, moest ik op de
Nationale Haringdag in
Spakenburg op zo'n marktplein
gaan zingen. Dat voelt heel
treurig. Sta je daar een beetje
quasi-gezellig te zingen voor
ongeïnteresseerde haring-
etende mensen. Bij die
platenmaatschappij liepen er
allerlei talentscouts rond die
van alles verzonnen om je maar
in de publiciteit te krijgen. Heel
treurig werd ik ervan.
Zingen vind ik wel leuk als het
deel uitmaakt van een serie,
zoals 'Oud Geld'of zoals Max in
de voorstelling 'Co.Star' en nu
weer in 'Benefiet', waarvoor
Marjan en ik trouwens eind dit
jaar ook nog een
carnavalsplaatje gaan maken
voor 'het goede doel'. Dat vind
ik echt leuk!"
Max Smith
Benefiet door Mug met de Gouden
Tand - Jacobitheater, St. Jacob-
straat 12 Utrecht, ma 24 t/m wo 26
mei 20.00 uur. Live-verste van radio
Blanchard! Festivalpaviljoen op de
Neude, za 22 en zo 23 mei 20.00 uur.
rpachtig trailers waren er voor
-L nodig om de decors voor Der
Ring des Nibelungen naar het
Amsterdamse Muziektheater te
transporteren. De Nederlandse
Opera weet wel waaraan zij be
gonnen is.
Het theater aan de Amstel barst
bijna uit zijn voegen. Er worden
deze maand dan ook geen voor
stellingen gegeven. Het Natio
nale Ballet, medegebruiker van
het theater, ging er mee ak
koord, zich bewust van de im
portantie van het evenement.
Alles staat in het teken van de
eerste opvoering door een Ne
derlands gezelschap van de
'Ring' als aaneengesloten cy
clus: een vier opera's omvatten
de productie, die de Wagner-
liefhebbers knap opgewonden
maakt. Ze komen niet onvoor
bereid. Want in de afgelopen
twee seizoen werden 'Das
Rheingold', 'Die Walküre',
"Siegfried* en "Götterdamme-
rung' afzonderlijk opgevoerd-
Maar de 'Ring' als cyclus onder
gaan is toch een andere erva
ring. Dat kan volgende maand,
vanaf 1 juni. Drie orkesten wer
ken er aan mee: het Residentie
Orkest ('Das Rheingold'), het
Nederlands Philharmomsch
Orkest ('Die Walkure' en 'Göt-
terdammerung') en het Rotter
dams Philharmoniseh Orkest
('Siegfried'). Maar er is slechts
één dirigent: Hartmut Haen-
chen.
Wie er nog bij wil moet wel snel
zijn. Veel kaarten zijn er niet
meer. Maar er is nog een alterna
tief, gratis nog wel. Op 17,18,20
en 23 juni zijn de vier opera's
van de 'Ring' in het Amsterdam
se Oosterpark te bewonderen.
Door middel van een recht
streeks verbinding met het Mu
ziektheater is alles op een groot
projectiescherm te volgen. Dit
alles in samenwerking met het
Holland Festival.
Nederland krijgt zijn eigen Sis-
si. Op 21 november gaat in het
Scheveningse Circustheater de
Nederlandse versie van de mu
sical 'Elisabeth' in première, het
op muziek gezette verhaal over
de legendarische laatste Oos
tenrijkse keizerin, beter bekend
onder haar koosnaam Sissi. De
ze voorstelling komt in de plaats
van 'Miss Saigon'
Wie belangstelling heeft voor de
theatertechnische aspecten kan
meedoen aan één van de rond
leidingen, die op 5,12, 19 en 26
juni worden georganiseerd. Dan
kan men achter de schermen
Der Ring des Nibelungen laten
ontmythologiseren. En kan men
vaststellen, dat achter het to
neel stukken muur moesten
worden weggehaald om de
ruimte te creëren teneinde de
decors mobiel te maken. Want
het grote probleem is uiteraard:
wat doe je met het ene decor als
voor de volgende opera een an
der decor nodig is (de op- en af-
bouwtijd varieert in dit geval
van vier tot zes uur).
Het Muziektheater heeft daar
voor 'zweefwagens', die per
stuk 2 0 ton kunnen vervoeren en
die met luchtdruk werken (het
'Hoovercraftsysteem'). Groot
ste obstakels - niet geschikt
voor de zweefwagens - zijn een
glasplaat met een gewicht van 9
ton en een stalen plaat van 7 ton,
die aan 16 mm dikke stalen ka
bels hangen. „De kap kan onge
veer 30 ton hebben, dus we heb
ben nog wel wat speling", zegt
Dein Schmidt, productiemana
ger voor de productie van de
'Ring' Niettemin werd voor de
zekerheid een constructiebe
drijf geconsulteerd om de juiste
ophangpunten te bepalen.
Schmidt werkt al geruime tijd
bij De Nederlandse Opera. Toen
hij zeven jaar geleden aan de in
gewikkelde productie van 'Die
De titelrol wordt gezongen en
gespeeld door Pia Douwes die
ook tijdens de wereldpremière
Elisabeth speelde. Rvan van den
Akker, die eerder als Roxane de
vrouwelijke hoofdrol speelde in
'Cyrano, de musical', zal een
aantal voorstellingen van haar
overnemen. Jeroen Phaff gaat
straks de rol spelen van haar
man Franz Joseph.
Frau ohne Schatten' van Ri
chard Strauss werkte, dacht hij:
dit is wel ongeveer het uiterste
wat technisch mogelijk is. En in
het Amsterdamse Muziekthea
ter, voorzien van onder meer vijf
heftonelen, is al veel mogelijk.
„Maar dit gaat veel verder",
zegt hij nu over de Wagner-cy-
clus.
Dat decorstukken tegenwoor
dig vaak zo zwaar zijn komt
doordat regisseurs en ontwer
pers steeds meer kiezen voor na
tuurlijke materialen als glas,
staal, steen en hout. Dat geldt
ook voor Pierre Audi en George
Tsypin, die deze 'Ring' hebben
geregisseerd en ontworpen.
Maar ook zij moesten af en toe
water bij de wijn doen. Glas - te
zwaar - werd een soort perspex
En staal - ook te zwaar - werd
vervangen door met alumini
umfolie bekleed hout. „Eigen
lijk ook mooier zeggen ze nu
bij De Nederlandse Opera.
Vrijwel alle solisten, die aan de
afzonderlijke vier 'Ring-ope-
ra's' meewerkten zijn ook vol
gende maand van de partijVoor
hen is het ook dan allemaal niet
eenvoudig. Wagner-partijen
zingen is toch al niet zo simpel.
En dan moeten ze zich ook nog
staande houden op schuine hel
lingen en allerlei obstakels zien
te ontwijken.
„Maar een compromis is altijd
mogelijk", zegt Peter de Calu-
we, assistent van Pierre Audi.
„Jeannine Altmeyer, onze
Brunnhilde, heeft bij voorbeeld
hoogtevrees. Daar hebben we,
toen we dat eenmaal wisten, re
kening mee gehouden. Want wie
bang is kan niet zingen."
Aad van derVen
De Nationale Opera met Der Ring
des Nibelungen, vanaf 1 juni in het
Amsterdamse Muziektheater.
De klassieke sopraan Wilma
Driessen is straks te zien als zijn
moeder. Addo Kruizinga, die
eerder in 'West Side Story' was
te zien, gaat nu Sissi's zoon Ru-
dolf spelen. Een belangrijke rol
is ook die van de man die Elisa
beth in 1998 vermoordde: de an
archist Luigi Luchini. Hij wordt
gespeeld door Wim van den
Driessche. (GPD)
Voorstelling tijdens een vorige aflevering van
het Festival a/d Werf in Utrecht.
Een weerslag van het leven van alledag is
een weerkerend thema in het gros van
de evenementen van het Festival a/d Werf.
In de veertiende editie van deze jaarlijkse
manifestatie in Utrecht wordt dit uitgangs
punt geënt op de hernieuwde behoefte aan
gemeenschapszin, die zich momenteel als
maatschappelijk verschijnsel hand over
hand manifesteert. 'We willen de sociale
functie van kunst centraal stellen. Kunst als
'viering'een feest waarbij culturele en soci
ale tegenstellingen overbrugd worden of
met elkaar in dialoog gaan', motiveert het
Festival a/d Werf zijn programmering.
Het project 'De Optocht' naar een idee van
Irene te Rietstap en Giene Steenman is daar
het meest in het oog springende toonbeeld
van. Vertegenwoordigers van even diverse
als talrijke verenigingen en andere indivi
duen uit alle lagen van de bevolking vormen
in de Utrechtse binnenstad een kilometers
lang défilé. Het eindpunt is een markt, waar
demonstraties worden geboden bij wijze
van presentatie van de deelnemende clubs.
Ook Zikr, dat in een opvallende tent op het
Domplein plaatsvindt, geeft uitdrukking
aan het gevoel van saamhorigheid en ver
broedering. Zikr is een Egyptisch gebruik,
waarbij familieleden, vrienden en anderen
uit de samenleving bij elkaar komen om ge
zamenlijk met eten. drinken en muziek iets
te vieren. De van oorsprong Egyptische, in
Nederland wonende theatermaker Sabri
Saad El Hamus fungeert hier als gastheer.
AT5-presentator Joost van Krieken nodigt
in Insh-allah. (Als God het wil) in een men
geling van talkshow en theater Marokkaan
se jongens en meisjes uit tot een openhartig
gesprek. Behalve ter toetsing van eigen me
ningen en met als oogmerk het wederzijdse
begrip te vergroten is dit programma-on
derdeel bovendien een graadmeter voor de
invloed van televisie bij dergelijke praat
shows.
Hoe minder men er in het leven van alledag
mee te maken heeft, hoe sneller men geneigd
is het verschijnsel multiculturele samenle
ving als een vanzelfsprekendheid te aan
vaarden. Dat er niettemin allerlei proble-
matieken aan kleven, toont Mechtild Prins
in haar stuk 'Global life'. Op basis van inter
views met een Nederlandse vrouw en haar
Turkse echtgenoot ontvouwt ze onder meer
het dilemma omtrent de woonplaats. De
man voelt zich niet thuis in ons land en wil
zich daarom weer in Turkije gaan vestigen.
Zij kan Nederland echter niet missen.
Het heftige verlangen naar een gemeen
schap die meer geborgenheid en eerlijkere
kansen biedt, komt het indringendst tot ui
ting in ongetwijfeld een van de toppers van
dit festival. In het ook voor het komende
Theaterfestival uitverkoren Tets op Bach'
van Alain Platei en Roel Dieltiens drukken
kansarme en min of meer beschadigde jon
geren en volwassenen in dans, circusacts,
spel, zang en popmuziek de hunkering uit
naar een voor hen fortuinlijker bestaan. Ze
spelen boven op een groot plat dak tussen de
tv-antennes om aan te geven dat ze al die ne
gatieve ervaringen willen ontstijgen. De
magnifiek live uitgevoerde composities en
gezongen liederen van Bach klinken als bal
sem voor hun gewond gemoed.
De jongerengroep Nultwintig produceert
muzikale theaterstukken geheel vanuit de
echte belevingswereld van jongeren, en niet
uitgaande van die clichématige en opgefok
te slogan: 'Jebent jongenjewilt wat', waar
mee bepaalde media en de commercie graag
mee dolt. Rap Trap is daar zo'n succesvol
voorbeeld van.
De vergrijzing in dit land neemt gestadig
toe. Dat is algemeen bekend. Maar in hoe
verre zijn we werkelijk op de hoogte van het
bevinden van die almaar groeiende schare
ouderen? Die prangende vraag heeft Mech
tild Prins ertoe aangezet een voorstelling
over ouder worden te maken, met als titel
'Oud Vel'.
Liefde is net zo oud als de wereld. De bele
ving van deze emotie die het leven zo geniet
baar verguldt, is echter wel aan wisselende
al dan niet modieuze opvattingen onderhe
vig. Renate Zentschnig, die al vaker voor
stellingen voor Festival a/d Werf heeft be
dacht, onderzocht hoe het tegenwoordig
met de liefde gesteld is. Om het aan de weet
te komen, sprak ze met even talrijke als ver
scheidene mensen van verschillende leeftij
den over het wel en wee van hun liefdesle
ven. In 'Vol van Liefde' geeft ze aan hoe het
staat met de huidige stand van amoureuze
zaken.
Een eigenzinnige visie op de erotiek, en in
het bijzonder op vrije seks en de schijnhei
ligheid daaromtrent heeft ongetwijfeld de
Amerikaanse Annie Sprinkle. Reeds een
kwart eeuw draagt ze als porno-ster die
denkbeelden open en bloot uit. Met hardco
re pornofilmbeelden als onverbloemde ge
tuigenissen licht ze onomwonden toe in
welke mate seks en porno zich in de tweede
helft van deze eeuw hebben geopenbaard.
Het vergt te veel om het uitgebreide pro
gramma van Theater a/d Werf aan te stip
pen, maar op voorhand beloven zeker ook 'It
is Time' door het Soweto Dance Theatre en
de 'Safari naar Leidsche Rijn' onder leiding
van Willem de Ridder iets bijzonders te wor
den. Met zijn opmerkelijke voorstellingen
als 'House of Bamboo' en 'Todje' maakt
Harm van Geel's nieuwe theaterstuk 'Her
tje, Hertje' eveneens bij voorbaat extra
nieuwsgierig. In het bijzonder dierenlief
hebbers mogen de voorstelling Benefiet van
Mug met de Gouden Tand niet aan zich
voorbij laten gaan. Moeder Pia (Marjan Luif
en haar zoon Roy (Marcel Musters)bekend
van de succesvolle voorstelling In de rui en
van de reeks, optredens Pia en Roy in Con
cert, stellen hun talent in dienst om de die
ren een diervriendelijker verblijf tussen de
mensen te geven.
Max Smith
Festival a/d Werf Utrechtt/m zaterdag 29 mei.
Voor informatie, reserveringen en programma
overzicht: 030-2315355.
Scène uit Der Ring des Nibelungen door De Nationale Opera.
vrijdag 21 mei 1999
