Sancties
VS treffen
landbouw
PZC
Keizersnede vanwege de verkiezingen
Leger Indonesië faalt bij
ordehandhaving Timor
Kerkrestauratie rond dankzij Andie c.s.
Orient House moet van Netanyahu toch dicht
Zalm wijst Brussels
potje voor opbouw
Balkan van de hand
buitenland
Schade boeren EU
•i.ff
dinsdag 11 mei 1999
door Peet Vogels
DEN HAAG - De Verenigde Sta
ten nemen maatregelen tegen de
import van Europese land
bouwproducten. Dat is een re
actie op de weigering van de Eu
ropese Unie om Amerikaans
rundvlees dat is behandeld met
groeihormonen te importeren.
De Europese Unie moet de im
port vanaf 13 mei toestaan.
De Amerikaanse producenten
van rundvlees schatten dat ze
jaarlijks vijfhonderd miljoen
dollar (ruim één miljard gulden)
aan omzet mislopen door het
importverbod van behandeld
Amerikaans rundvlees.
De Europese Unie (EU) weigert
het rundvlees omdat de groei
hormonen schadelijk zouden
zijn voor de gezondheid. Eens
luidend wetenschappelijk be
wijs is daarvoor echter niet te le
veren, al kwam er vorige week
nog een rapport waarin onaf
hankelijke onderzoekers stel
den dat groeihormonen kanker
verwekkend zijn.
Het onderzoek werd betaald
door de EU. De Wereldhandels
organisatie WTO bepaalde in
1997 al dat de EU de import van
hormoonvlees niet mocht te
genhouden.
Heffing
De VS hebben een lijst met Eu
ropese landbouwproducten op
gesteld waar ze een importhef-
fing van 100 procent op willen
leggen. In totaal gaat het om de
import van 900 miljoen dollar
(1,8 miljard gulden) aan land
bouwproducten uit de EU. „We
exporteren jaarlijks voor 3 mil
jard dollar aan rundvlees naar
138 landen in de wereld", aldus
G. Swan, de voorzitter van de
Amerikaanse producentenor
ganisatie van rundvlees. „Het is
voor ons dus erg belangrijk dat
andere landen hun markten
openen voor ons rundvlees."
De VS voelen zich bovendien
gesterkt door het recente succes
in de bananenruzie met de EU.
De EU bevoordeelde jarenlang
de import van bananen uit voor
malige koloniën. Daardoor
konden de Amerikaanse bana-
nenmultinationals moeilijk
concurreren met die bananen.
In die zaak kregen de VS gelijk
bij de WTO. Ook toen was een
importheffing op Europese pro
ducten nodig om de EU zover te
krijgen de markt open te stellen
voor de Amerikaanse bananen.
De VS zal binnenkort de straf
maatregelen bekendmaken bij
de WTO. De WTO bekijkt ver
volgens of de strafmaatregelen
in verhouding staan tot de scha
de die de VS lijden. De WTO
geeft dan aan hoeveel strafhef-
fingen de VS mogen instellen.
De EU kan daar dan vervolgens
weer bezwaar tegen maken.
Over twee maanden zal echter
bekend zijn welke sancties de
VS mogen treffen tegen de EU.
GPD
BERLIJN - De toren van de beroemde Kai
ser-'Wilhelm-Gedachtniskirche in Berlijn is
sinds gisteren tijdelijk een reclamezuil.
Onder anderen topmodel Claudia Schiffer,
formule-1-coureur Michael Schumacher en
de Amerikaanse actrice Andie MacDowell
(foto) kijken vanaf zes reusachtige affiches
op de Duitse hoofdstad neer. De kerkenraad
is met een Frans cosmeticaconcern in zee
gegaan om de restauratie van de kerktoren
te kunnen bekostigen.
Het besluit heeft in de afgelopen weken
voor heftige debatten gezorgd. De omstre
den metamorfose van de door steigers om
geven toren zou aanvankelijk een week ge
leden al hebben plaatsgevonden. Doordat
stadsarchitecte Beate Profe nog geen toe
stemming had gegeven, moest de start van
de opknapbeurt een week worden verscho
ven. foto Joekel Finck/AP
van onze redactie buitenland
JERUZALEM - De Israëlische regering
heeft gisteren officieel bevolen drie
kantoren van de Palestijnse bevrij
dingsorganisatie PLO in Oost-Jeruza-
lem te sluiten. Het Israëlische kabinet
nam dat besluit, nadat besprekingen
met de Palestijnen over een oplossing
voor de kantoren in de Orient House op
niets uit liepen.
Volgens premier Netanyahu gebruikt
de Palestijnse Autoriteit de kantoren
om politieke activiteiten te ontplooien
in het oostelijk deel van Jeruzalem. Is
raël heeft dat deel van de stad tij dens de
Zesdaagse Oorlog van 1967 veroverd en
later geannexeerd. De Palestijnen be
schouwen Oost-Jeruzalem als hoofd
stad van een toekomstige Palestijnse
staat.
In een eerste reactie waarschuwden de
Palestijnen dat er gewelddadigheden
kunnen uitbreken, als de Israëlische
politie het Orient House betreedt. „Dit
kan een nieuwe opstand worden", zei
één van hen.
Volgens de Palestijnen onderhoudt het
Oriënt. House formeel geen banden met
de Palestijnse Autoriteit. Ook herin
nerden zij eraan dat vorige Israëlische
regeringen - zowel conservatieve als
progressieve - het bureau zelfs tijdens
de Palestijnse opstand ongemoeid heb
ben gelaten.
Een Palestijns advocaat, Jawad Bou-
lous, ondernam gisteravond een laatste
poging om met de Israëlische autoriti-
teiten tot een compromis te komen.
Netanyahu heeft de afwijzing van de
overdracht van Oost-Jeruzalem aan de
Palestijnen tot een van de belangrijkste
thema's gemaakt in zijn campagne voor
de parlementsverkiezingen van 17 mei.
Politieke tegenstanders van Netanya
hu beschuldigden hem ervan munt uit
de affaire te willen slaan met het oog op
de verkiezingen. Netanyahu ligt achter
in de opiniepeilingen en heeft, tot dus
ver zonder veel succes, geprobeerd de
kwestie-Jeruzalem in de campagne te
betrekken.
De Amerikaanse ambassade gaf een
verklaring uit, voordat Netanyahu be
vel tot sluiting van het Orient House
gaf. Daarin wezen de Amerikanen op
het 'extreem gevoelige' karakter van de
situatie. Beide partijen kregen het na
drukkelijke verzoek hun 'verantwoor
delijkheden' op zich te nemen.
Israëlische vredesactivisten zeiden dat
ze vandaag tegen het bevel in beroep
zouden gaan bij het Hooggerechtshof.
Daarmee zou de sluiting kunnen wor
den opgehouden tot na de verkiezingen
van 17 mei. RTR/AFP/AP
Aanval rebellen Congo afgeslagen
BRAZZAVILLE - Militairen van het leger van de Republiek
Congo hebben aanvallen van rebellen op een militair oplei
dingskamp buiten de hoofdstad Brazzaville afgeslagen en
daarbij verscheidene tientallen rebellen gedood. Een leger-
woordvoerder maakte dit gisteren bekend. De verrassings
aanval had zondagmorgen vroeg plaats.
De regering van president Denis Sassou-Nguesso krijgt in de
strijd tegen de rebellen de steun van Rwandese, Angolese en
Tsjaadse militairen. De rebellen steunen de afgezette premier
Bernard Kolelas en hebben het grootste deel van de Pool-re-
gio ten zuiden van Brazzaville in handen. AP
Elf Aquitaine verkoopt belangen
LONDEN - Het Franse olieconcern Elf Aquitaine gaat een
reeks belangen in de Britse sector van de Noordzee verkopen.
In verband met het beperken van de uitgaven voor exploratie,
is besloten de activiteiten in de regio te concentreren op de
meest lucratieve velden.
Elf ontdoet zich van de olieplatforms Piper B, Saltire en Clay
more, de terminal op het eiland Flotta (Orkney) en de bijbeho
rende pijpleidingen.
Elf gaat zich vooral concentreren op de olievelden Franklin
en Elgin. Daar begint de productie volgend jaar. KRF/ANP
RAF-lid Meyer geeft zich aan
KARLSRUHE - Een van de laatste leden van de Duitse ter
reurorganisatie Rote Armee Fraktion (RAF) heeft zich vrij
willig gemeld bij de Duitse justitie. Barbara Meyer (42) kwam
zaterdag aan op het vliegveld in Frankfurt en vertelde wie zij
was. Meyer, die jarenlang in Libanon heeft gewoond, wordt
nu vastgehouden voor onderzoek.
Meyer wordt gezocht wegens poging tot moord met zware
roof en poging tot zware roof, zo deelde de hoogste Duitse
aanklager gisteren in Karlsruhe mee. Samen met andere
RAF-leden zou Meyer in de zomer van 1985 hebben deelgeno
men aan twee roofovervallen.
Vorige week kwam RAF-terroriste Sieglinde Hofmann na ne
gentien jaar celstraf vrij. Haar levenslange gevangenisstraf
was omgezet in een voorwaardelijke, omdat zij afstand heeft
genomen van haar vroegere overtuigingen. DPA/RTR
Leger Irak strijdt met sjiieten
DAMASCUS - Een botsing tussen sjiïtische moskeebezoe
kers en Iraakse militairen in de zuidoostelijke stad Amara
heeft op 30 april zeven burgers en veertien militairen het le
ven gekost. De in Iran gevestigde Hoge Raad voor de Islamiti
sche Revolutie, een Iraakse oppositiegroep, maakte dit giste
ren bekend.
De ongeregeldheden braken uit nadat een militair het vuur
had geopend op de moskee in Amara, ongeveer 300 kilometer
van Bagdad.
Iraakse dissidenten hebben sinds de moord op 19 februari van
de hoogste sjiïetische leider, ayatollah Mohamed Sadek al-
Sadr, en diens twee zonen herhaaldelijk melding gemaakt van
gevechten tussen de oppositie en het Iraakse regime. Veel sji
ieten geloven dat de regering achter de moorden zit. AP
Einde kruisen Auschwitz nabij
WARSCHAU - De Poolse president Kwasniewski heeft een
wet getekend die de regering in staat stelt om bijna driehon
derd kruisen bij het voormalige vernietigingskamp Ausch
witz te verwijderen. Het pauselijke kruis blijft staan.
Nationalistische rooms-katholieken hebben sinds 1997 tot
woede van joden kruisen bij het kamp geplaatst. Aanleiding
was een gerucht dat het pauselijke kruis zou worden verwij
derd. Dat werd in 1979 geplaatst tijdens een bezoek van paus
Johannes Paulus n aan het concentratiekamp Birkenau. RTR
Extran sportdrank
Sportieve dorstlesser in de
smaken Orange en Lemon Ice.
3 Flesjes a 33 cl 1 gratis
van 4.47 voor /J/J
doorTheo Haerkens
JAKARTA - Susi Susanti, de
Indonesische badmintontroef
die goed was voor Olympisch
zilver én goud, laat het er niet
op aankomen. Zij wil een kei
zersnede om te voorkomen dat
ze temidden van rellen en zon
der dokter haar kind moet ba
ren. Met het oog op de verkie
zingscampagne die volgende
week begint, nemen tal van In
donesiërs voorzorgsmaatrege
len om have en goed te bescher
men.
Verkiezingen in Indonesië
gaan traditioneel gepaard met
geweld. Zelfs toen er onder
Soeharto weinig te kiezen was,
vielen er veel doden. Nu acht
enveertig partijen op 7 juni
dingen naar de gunst van het
volk, in verkiezingen die op
voorhand gelden als de meest
vrije sinds 1955, is moeilijk te
voorspellen wat zal gebeuren.
Nogal wat beter gesitueerden
nemen het zekere voor het on
zekere en trekken naar het bui
tenland. Onder hen bevinden
zich veel Chinezen die steevast
zondebok zijn in het op drie na
meest bevolkte land in wereld.
Met de gebeurtenissen van een
jaar geleden nog vers in het ge
heugen - toen hun huizen en
bedrijven werden aangevallen,
geplunderd en platgebrand -
wijken zij uit naar het buur
land Singapore, naar de VS,
Australië of het eigen vakan
tie-eiland Bali, dat een solide
reputatie heeft als veilige ha
ven.
Bij een aantal luxe winkelcen
tra in Jakarta worden hoge
hekken opgetrokken. Andere
ondernemers beschermen hun
glazen gevels met grote netten
tegen stenengooiers. Sommi
gen hebben het personeel ver
plicht een set schone kleding,
een handdoek en zeep mee te
nemen,zodat ze eventueel een
paar dagen kunnen overblij
ven. De bedrijven zelf hebben
noodrantsoenen ingeslagen en
extra bewaking geregeld.
De angst voor geweld zit diep,
zeker nadat op enkele plaatsen
al doden zijn gevallen bij con
frontaties tussen partijen, Bot
singen tussen de aanhangers
van de regerende Golkar Partij
en die van PDI Perjuangan, de
veelgeplaagde oppositiepartij
van Megawati Soekarnoputn,
mogen nog begrijpelijk zijn.
Maar dat er onlangs slachtof
fers vielen bij een botsing tus
sen PPP en PKB, twee moslim
partijen, baart velen ernstige
zorgen.
Om de kat niet cp het spek te
binden zijn de partijen een
campagneschema overeenge
komen. In Jakarta wordt op
vijf achtereenvolgende dagen
campagne gevoerd, waarbij de
grote en meest kansrijke par
tijen elk één dag mogen schit
teren temidden van acht of ne
gen kleinere.
De aanhang van de grote par
tijen loopt elkaar dan niet voor
de voeten, is de gedachte. Zo
wordt geweld op grote schaal
vermeden. Scholen en univer
siteiten hebben de laatste
maanden extra hard gewerkt
en sluiten vervroegd voor de
vakantie, zodat jongelui niet
onnodig de straat op hoeven.
Massabijeenkomsten op straat
zijn sowieso verboden.
Tot nog toe is het in de Indone
sische hoofdstad opvallend
rustig. Bloedig geweld, zoals
op de omringende eilanden, is
Jakarta bespaard gebleven. De
militaire aanwezigheid op
straat is nog gering, maar dat
verandert de komende tijd.
Ruim 60.000 man veiligheids
troepen moeten rellen in de
kiem smoren. Een kleine veer
tigduizend man burgermilities
bewaken kwetsbare gebou
wen.
Dat wil zeggen: als ze niet sta
ken, want deze omstreden
hulp-politiemannen zitten al
enige tijd op hun salaris te
wachten. Het geld is op raad
selachtige wijze verdwenen in
de molens van de bureaucratie.
GPD
Schwarzenegger
gaat voor ouders
VS iets te ver
LONDEN - Geschokt verlieten
vele bezoekers Terminator 2 van
het Hollywood-themapark van
Universal Studios, de nieuwe
multimedia-attractie met Ar
nold Schwarzenegger in de
hoofdrol. De combinatie van li
ve-actie en 3D-film werd de ge-
weldliefhebbers iets te echt.
De attractie laat bezoekers ge
nieten van een wurgscène op het
podium, voordat Schwarzeneg
ger driedimensionaal iemands
hoofd kapot schiet.,Het was af
schuwelijk, mama", riep een
kind na afloop uit. Bob Brisco,
de directeur van het attractie
park is een andere mening toe
gedaan: „Terminator 2 is ver
makelijk", verklaarde hij.
Bezoekers zeggen niet voldoen
de op de aard van de show te
worden voorbereid. Personeel
zou de toeristen aanmoedigen
de kinderen mee te nemen naar
Terminator 2. Bovendien zijn er
geen waarschuwingen bij de in
gang. Universal Studios, dat
zegt de show niet geschikt te
vinden voor kinderen jonger
dan acht jaar, zit behoorlijk met
de zaak in zijn maag. President
Clinton riep de vermaaksindu
strie onlangs op terughouden
der te zijn met geweldsverheer-
lijking na het bloedbad dat twee
tieners onlangs op hun school in
Littleton aanrichtten. „Wij wil
len onze verantwoordelijkheid
nemen", zegt een woordvoerder.
ANP
Tabaksconcerns
winnen slag in
rokersoorlog
MEMPHIS - Drie grote sigaret -
tenfabrikanten in de Verenigde
Staten hebben gisteren een
overwinning behaald in de la
wine van processen wegens ge
zondheidsschade door roken.
Een juryrechtbank in de staat
Tennessee oordeelde dat de fa
brikanten niet verantwoorde
lijk kunnen worden gesteld voor
de dood van drie rokers.
Eerder dit jaar werd de tabaks
industrie bij soortgelijke
rechtszaken in de staten Oregon
en Californië veroordeeld tot
het betalen van enorme schade
loosstellingen. In Tennessee
hadden de advocaten van de fa
milie van de overleden rokers
gezegd bij een overwinning 500
miljoen dollar te zullen eisen.
Het proces in Tennessee heeft
zestien weken geduurd. De aan
geklaagde sigaretten fabrikan
ten waren Philip Morris, R.J.
Reynolds en Brown and Wil
liamson, een dochterbedrijf van
het Britse BAT. RTR/KRF
van onze redactie buitenland
DILI - Bij gevechten tussen
voor- en tegenstanders van on
afhankelijkheid zijn gisteren
op de centrale markt van de
Oost-Timorese hoofdstad Dili
ten minste drie doden en vijf
gewonden gevallen. Het was de
tweede achtereenvolgende dag
van schermutselingen tussen
beide groepen.
Een woordvoerder van de Ver
enigde Naties zei gisteren dat
de strijdende partijen in Oost-
Timor begin juli de wapens
moeten hebben neergelegd.
Anders kan het op 8 augustus
onder toezicht van de VN te
houden referendum over de
toekomstige status van het ge
bied niet doorgaan.
Op de markt, bij de universiteit
en op een begraafplaats in Dili
werd gisteren geschoten. De
meeste inwoners van de stad
bleven binnenshuis. Ooggetui
gen zagen vrachtwagens met
milities richting markt rijden.
Andere gewapende mannen
trokken te voet naar de markt.
Velen waren bewapend met
primitieve wapens als dolken
en zwaarden, anderen hadden
een geweer bij zich. In enkele
wijken werden autobanden in
brand gestoken.
Tegen de middag werd het rus
tig, nadat op veel plaatsen or
detroepen waren ingezet. Een
aantal vrachtwagens met ge
wapende mannen verliet de
stad, maar andere bleven ach
ter.
De politiecommandant van
Oost-Timor, Timbul Silaen, zei
dat er bij de gevechten drie
slaags met onafhankelijk
heidsactivisten.
Bisschop Carlos Belo, een van
de winnaars van de Nobelprijs
voor de Vrede 1996, zei dat het
onverstandig is de volksstem
ming in augustus te houden als
het geweld voor die tijd niet is
bezworen. Hij zei dat eerst alle
partijen hun wapens moeten
neerleggen, dat vervolgens een
dialoog en verzoening moeten
plaatsvinden, en dat pas daar
na een volksraadpleging kan
worden gehouden.
Toezien
Ongeveer driehonderd 'poli-
tieadviseurs' van de Verenigde
Naties moeten op het referen
dum toezien. Ze moeten tevens
de Indonesische politie helpen
bij het handhaven van de orde.
De pro-onafhankelijkheidsac-
tivisten stellen dat er VN-vre-
destroepen moeten worden ge
stationeerd. Zij zeggen dat
eenheden van het Indonesische
leger hun politieke tegenstan
ders opleiden en bewapenen.
Een team van twaalf VN-me-
dewerkers is momenteel in
Oost-Timor om de komst van
de VN«-militairen voor te berei
den.
In Jakarta zei minister van
Buitenlandse Zaken Ali Alatas
dat de regering bezorgd is over
het geweld. Ook zei Alatas dat
de ongeregeldheden Portugal
een argument geven voor de
stationering van VN-vredes-
troepen. Hij kondigde verder
aan dat rebellenleider Jose
Alexandre 'Xanana' Gusmao,
die in Jakarta huisarrest heeft,
na de volksraadpleging zal
worden vrijgelaten.
DPA/AFP/AP
door Mare Peeperkorn
BRUSSEL - Minister Zalm van
Financiën wil niet dat de Euro
pese Unie extra geld uittrekt
voor de wederopbouw van de
Balkan. Hij pleitte er gisteren
samen met zijn Britse collega
voor de benodigde miljarden uit
het bestaande EU-budget te be
talen.
Zalm komt met deze opvatting
in aanvaring met zijn partijge
noot minister Van Aartsen van
Buitenlandse Zaken, die on
langs wel instemde met de mo
gelijkheid van extra EU-geld
voor Kosovo en de omringende
landen.
„Verruiming van het budget
staat niet bovenaan mijn ver
langlijstje", merkte Zalm op na
beraad met zijn EU-collega's.
„Het is heel wel mogelijk de uit
gaven voor de reconstructie van
de Balkan binnen de bestaande
begroting te vinden." Bij wijze
van voorbeeld verwees hij naar
de watersnood in Nederland,
een 'ramp' waarbij het kabinet
volgens Zalm de schade ver
goedde zonder de totale uitga
ven te laten stijgen.
Voorlopige berekeningen van de
Europese Commissie - het dage
lijks bestuur van de EU - ramen
de kosten van de wederopbouw
van alleen Kosovo de komende
drie jaar al tussen de vier en ze
ven miljard gulden. Daarboven
op komt nog eens tussen de
zevenhonderd miljoen en 1,5
miljard (afhankelijk van de
duur van de Kosovo-crisis) voor
de opvang van vluchtelingen.
Iedere miljard extra die de EU
voor haar rekening neemt, kost
Nederland circa 250 miljoen
gulden.
Volgens minister Z alm werd zij n
zuinige sobere pleidooi niet
door de EU-collega's tegenge
sproken. Openlijke steun was er
alleen van de Britten. De Belgi
sche minister Viseur liet even
wel weten dat de opbouw van
Kosovo, Montenegro. Macedo
nië, Albanië, Bosnië-Herzego-
wina, Kroatië, Bulgarije en Roe
menië niet zonder extra geld
kan. De Belg volgde hiermee de
verklaring die de EU-bewinds-
lieden van buitenlandse twee
weken geleden unaniem aanna
men, waarin de mogelijkheid
van nieuw geld nadrukkelijk
wordt opengelaten.
De aanstaande Commissievoor
zitter Prodi stelde vorige week
voor om elf miljard per jaar te
reserveren voor de Balkan, bin
nen de bestaande begroting van
circa 190 miljard per jaar. GPD
Advertentie
Reddingwerkers dragen een man weg, die gewond raakte bij gevechten tussen voor- en tegenstan
ders van onafhankelijkheid van Oost-Timor. foto Sam Martins/EPA
mensen omkwamen en dat een
man die zondag gewond raak
te, aan zijn verwondingen was
bezweken. Het dodencijfer van
de afgelopen twee dagen is
daarmee tot vier opgelopen.
De Oost-Timorezen mogen
zich op 8 augustus uitspreken
over onafhankelijkheid. De
milities, die Willen dat Oost-
Timor onder Indonesisch be
stuur blijft, raken voortdurend
