Ook dirigent en
musici moeten
in Verdi zingen
Musical hoeft niet
vrijblijvend te zijn
Cannes heeft dit jaar geen films uit Nederland nodig
Gewogen
en te licht
bevonden
tvrp kunst
tfiAj cultuur
iv v.
-ZM*i
prJ
Hirokami leidt
Macbeth bij
Opera Zuid
Ann Reinking,
dansmoeder
in Chicago
13
A -
Dirigent J unichi Hirokami tijdens een repetitie met Opera Zuid: „Opera vreet energie."
Sinds Junichi Hirokami (41)
'ja' zei tegen het Limburgs
Symphonie Orkest (LSO) woont
hij als hij in Maastricht aan het
werk is in zijn appartement in
Veldwezelt, even over de grens
in België. Londen en Tokio zijn
z'n andere min of meer vaste
verblijfplaatsen. Dat jawoord
kwam er overigens pas op
voorwaarde dat hij per jaar een
operaproductie zou kunnen
doen. Door de intensieve
contacten tussen LSO en Opera
Zuid kon aan dat dringende
verzoek probleemloos worden
voldaan.
Waarom wil de Japanse
dirigent, die sinds het winnen
van het Kondrashin Dirigenten
Concours van Amsterdam in
1984 aan een succesvolle
internationale carrière bezig is,
zo graag een operaproductie
leiden? Hirokami, klein van
stuk, maar groot in gebaar, legt
uit: „In de eerste plaats is het
goed voor een orkest om af en
toe in de orkestbak te zitten.
Goed voor de concentratie en
voor de flexibiliteit. Je moet als
dirigent en als musicus heel
volgzaam kunnen zijn. Je weet
nooit van te voren wat een
zanger op het podium met een
tempo doet. Alert zijn is een
voorwaarde, je moet er een
antenne voor ontwikkelen." Er
is nog een ander aspect „Een
orkest moet aan alles proeven,
ook aan opera. Zo'n lange
periode intensief aan een
productie werken is goed voor
de teamgeest. Je kunt het
vergelijken met een groot gezin
dat eens per jaar bij elkaar komt.
voor een uitgebreid diner."
Hij noemt verder het zingen als
basis van alles. „Frasering,
timing, alles moet afgestemd
zijn op de ademhaling van de
zangers. Niet alleen koor en
solisten moeten zingen, ook de
dirigent en de musici."
Maar ook de voordelen voor de
ontwikkeling van een jonge
unichi Hirokami laat zijn woorden gepaard gaan met een vermanende vinger en een
gulle lach: „Wie over deze productie slecht schrijft, is niet goed bij zijn hoofd. Ik zal
hem persoonlijk vermoorden". De kleine Japanner, sinds vorig seizoen chef-dirigent
van het Limburgs Symphonie Orkest, leidt komende weken de nieuwe productie van Opera
Zuid, Macbeth van Verdi. Het belooft volgens de Japanse dirigent een bijzondere productie te
worden.
dirigent zijn evident, vindt
Hirokami. Hij maakte in 1989
zijn operadebuut in Australië
en is daar sindsdien regelmatig
teruggevraagd. „Opera
betekent voor mij: veel
studeren, je muzikaal en
tekstueel met een werk
bezighouden. Maar ook:
proberen je de psychologische
kanten van het omgaan met
mensen eigen te maken. Je hebt
niet alleen te maken met
hoofdrolspelers, meestal heel
sterke persoonlijkheden, maar
ook met de mensen achter de
schermen, de licht-, decor- en
kostuumontwerpers. Die
hebben ook veel inbreng in een
productie. En dat geldt ook voor
de koorleider. Met al deze
mensen moet je samenwerken.
Dat proces van mensen leren
kennen is zeer belangrijk voor
me. Je hebt als dirigent ook op
dit gebied grote
verantwoordelijkheid. Je moet
voor een goede sfeer zorgen, dan
heb je al voor negentig procent
gewonnen. Dan zal iedereen je
helpen." Zeker als de productie
eenmaal loopt is de dirigent het
"Dreh- und Angelpunkt". vindt
Hirokami. „Zelfs als hij het niet
zou willen."
En de regisseur? „Natuurlijk,
met hem heb je in de eerste
plaats te maken. Je moet het
samen doen. Ik prefereer
daarom ook om vriend met hem
te worden in plaats van
voortdurend met hem in de
clinch te liggen. Het is een
kwestie van geven en nemen.
Dat betekent niet:
compromissen sluiten. Maar
wel dat soms het toneelmatige
en soms het muzikale aspect op
de voorgrond treedt. Giuseppe
Frigeni, de regisseur van deze
productie, is trouwens een
gemakkelijk mens. Ik hoef met
foto Frits Widdershoven
hem niet over het toneel te
rollen."
Waarom wordt de productie
volgens hem zo bijzonder?
Hirokami: „In de eerste plaats
omdat er een schitterende cast
bij elkaar is gebracht. Verder
ook omdat het koor een
prachtige klank heeft en de
regisseur heel puur en
fantasievol met het gegeven is
omgesprongen. En mijn orkest
heeft zoveel plezier in deze
productie gekregen, dat er met
veel toewijding en
enthousiasme is gewerkt."
Wat zijn eigen aandeel betreft,
heeft hij zich vooral gericht op
de dosering van het drama in
deze vroege Verdi-opera. „Je
moet het drama en de emotie
niet overdrijven. In vergelijking
met bijvoorbeeld het Verisme
gaat Verdi daar heel gedoseerd
mee om. Het mag niet alleen
extreem zijn, je moet het meer
vanuit een Barok-gevoel
benaderen."
Overigens ervaart Hirokami dat
ook deze operaproductie heel
veel van hem vraagt. „Opera
vreet energie, dat wist ik. Na een
operaproductie ben ik altijd
uitgeput. Het hoort bij het
genre, denk ik."
Jos Frusch
Verdi's Macbeth in de versie van
Opera Zuid gaat zaterdag 8 mei in
première in het Theater aan het
Vrijthof in Maastricht. Muzikale lei
ding: Junichi Hirokami; regie: Gi
useppe Frigeni; orkest: Limburgs
Symphonie Orkest; koor: Het Zui
delijk Theaterkoor en het Limburgs
Operakoor; solisten: Boris Trajanov
(Macbeth), Christine Bunning (La
dy Macbeth), Jacques Does (Banquo
Fernando del Valle (Macduff) en
Peter Auty (Malcolm). Na de pre
mière Macbeth onder meer te zien in:
Stadsschouwburg Utrecht (18/5),
Rotterdamse Schouwburg (22/5),
Stadsschouioburg Sittard (25/5),
Chassé Theater Breda (29/ 5),
Schouwburg Tilburg (2/6)
De musical Chicago be
hoort tot het beste wat
het genre heeft voortgebracht.
Aanstaande zondag beleeft de
Nederlandse versie in Utrecht
zijn première. In de hoofdrol
len: Simone Kleinsma, Pia
Douwes en Stanley Burleson.
Een bijna sobere show, maar
met adembenemende ballet
ten en scènes die een in gla
mour verpakt keihard verhaal
vertellen. Topamusement dat
ook nog aan het denken zet.
Chicago is geschreven door
het duo Kander en Ebb, de
makers van 'Cabaret'. Maar
het was de danser, choreo
graaf en regisseur Bob Fosse
die de show in 1975 vorm gaf.
Een theatervernieuwer, die
sterren als Liza Minelli en
Shirley Mclaine liet schitte
ren. Ann Reinking werkte
nauw met hem samen. Op ba
sis daarvan herschiep zij Chi
cago, sinds 1996 opnieuw een
hit op Broadway.
Tijdens haar klassieke ballet
opleiding stond ze met één
been in de amateurmusical-
wereld. Maar toen ze een kans
kreeg op Broadway raakte ze
definitief in de greep van gla
mour en klatergoud, zeker
toen ze Bob Fosse leerde ken
nen en diens stijl, met uitda
gende dansen en voorstellin
gen waarin dansers worden
geacht te kunnen zingen en
acteurs behoren te dansen.
„Je moet in dit vak twee, liefst
drie disciplines beheersen.
Hoewel, Rex Harrison kon
niet zingen, maar was als
Higgins in 'My fair lady' on
navolgbaar."
„De stijl van Chicago die we
nu hier spelen, verschilt wei
nig van de allereerste versie
die Fosse in 1975 maakte. Het
toneel is een soort 'zwarte
doos'; nauwelijks rekwisie
ten, decor en kostuums. Een
paar j aar terug hebben we met
de songs vier concerten gege
ven. Dat was zo'n succes dat
de producent meteen besloot
de complete show opnieuw uit
te brengen."
Chicago vertelt het verhaal
van Roxie die haar minnaar
vermoordt, maar gaat in we
zen over de manier waarop
misdadigers vaak lijken uit te
groeien tot superster. En daar
mee sloot de show bij die
tweede première goed aan bij
de actualiteit: de zaak O.J.
Simpson speelde. „Ik zag
daarin verdorie mijn eigen
show terug."
„Toen Chicago in 1975 de we
reldpremière beleefde, was er
net een aanslag op president
Ford gepleegd. De vrouw die
dat pistool had getrokken,
stond vlak daarna op de voor
pagina van Time Magazine.
Een speciaal gemaakt studio-
portret! Deze show leert dat
de maatschappij zich vaak
gek laat maken door de media.
Zelfs de bijbel waarschuwt al
voor de aanbidding van het
Gouden Kalf. En kijk hoe per
vers de televisie wordt: er zijn
zelfs shows waarin je ziet hoe
mensen sterven, Jerry Sprin
ger is er niets bij."
„Musical is geen vrijblijvend
genre. Zelfs een familievoor
stelling als 'Annie' draagt een
sociaal conflict in zich, net als
'The Sound of Music', 'South
Pacific' en 'West Side Story'.
Bij Fosse kon je zelfs zien dat
hij in de loop van zijn carrière
het vertrouwen in de wereld
een beetje verloor. 'Sweet
Charity' is nog heel positief,
maar hij maakte ook 'Caba
ret', over de nazi's in Berlijn."
„Zijn werk strekt zich uit van
de onschuld tot donkerste
kant van de mens. Hij was
briljant, humoristisch en kon
enorm stimuleren. Hij nam
zijn vak uiterst serieus, ging er
in op. Wist hoe je in het theater
een verhaal vertelt. Ik heb on
waarschijnlijk veel van hem
geleerd. Je realiseert je dat pas
als je zelf een show moet neer
zetten."
Chicago met zijn meedogen
loos hoge tempo, staat of valt
bij de kwaliteit van de spelers.
,,Ik werk hier met rijk geta
lenteerde mensen. Je snijdt de
diverse rollen toe op de speci
fieke kwaliteiten van de men
sen die tot je beschikking
hebt. Neem Simone Kleins
ma Achter haar ogen schuilen
hele verhalen. En met haar
humor en stijl is ze geknipt
voor de rol van Roxie. Pia
Douwes heeft ook humor,
maar is daarnaast meer een
vrouw met pit".
Een Broadway-choreografe
in Nederland. „De manier van
werken is bijna gelijk. Al heb
ben de dansers hier de neiging
om in discussie te gaan. In
Amerika ken ik dat juist van
acteurs. Maar dansers? Als het
te gek wordt, zeg ik gewoon:
'Kom, aan het werk'. Toch zijn
het uitstekende mensen, die
niet schrikken van het tempo
in deze voorstelling."
De toekomst van de musical?
„Het hangt ervan af waar de
schrijvers hun inspiratie vin
den en voor wie ze schrijven.
Zo komt er een show over een
zaak uit 1910. Een joodse im
migrant zou toen in de zuide
lijke States een werkneemster
van zijn fabriek hebben ver
kracht en vermoord. Hij kreeg
gratie maar werd later door de
bevolking gelyncht. Echt, ook
in Amerika hebben zich po
groms voorgedaan. Musicals
hoeven dus niet vrijblijvend te
zijn."
Hans Visser
Musical 'Chicago', Beatrix Thea
ter, Utrecht, vanaf zondag 9 mei,
dagelijks behalve maandag; zon
dag matinee. Kaarten: 0900-
3005000 (60 cent p.m.).
Ann Reinking „Je moet in dit vak twee en het liefst drie disciplines be
heersen."
Het Filmfestival van Cannes dat eind de
ze maand voor de 52e keer van start
gaat, heeft alle Nederlandse inzendingen
gewogen en te licht bevonden voor officiële
deelname. Het is 24 jaar geleden dat een Ne
derlandse speelfilm werd geselecteerd voor
deelname aan de competitie om de Gouden
Palm. Alleen Kees Kasander weet de door
hem geproduceerde nieuwe film van Peter
Greenaway (Eight And a Half Woman) ver
zekerd van een uitnodiging voor het lente
festival aan de Franse Rivièra. De film werd
gefinancierd met voor 30 procent Neder
lands geld.
In het voorgaande jaren wisten films van
Nederlandse makers meestal nog wel een
plaats te verwerven in de eveneens eervolle
bijprogramma's. Zo wist vorig jaar Alex van
Warmerdams film Kleine Teun de sectie Un
Certain Regard te bereiken. Het debutan
tenprogramma Semaine de la Critique werd
in 1997 gehaald met Karakter en in 1998
met De Poolse Bruid, waarbij beide films
officieuze bekroningen ten deel vielen en
een opmerkelijke internationale carrière
konden starten.
Een aantal titels zijn al verzekerd voor de
competitie om de Gouden Palm. Nikita
Mikhalkovs De Barbier van Siberië (met Ju
lia Ormond en Richard Harris) werd in ja
nuari weggekaapt voor de neus van 'Berlijn'
en ook de film Pola X van de Fransman Leos
Carax (met Catherine Deneuve en Katerina
Golubeva) ligt al maanden vast.
Verder rekent men op Kikujoro's Summer
(van Takeshi Kitano), No One Writes To The
Colonel (een Gabriel Garcia Marquez-ver-
filming door de Mexicaan Arturo Ripstein),
Het Kindermeisje (een Pirandello-verfil-
ming door de Italiaan M^rco Bellocchio),
Felicia's Journey (een thriller van de Cana-
dees Atom Egoyan), Angela's Ashes (van
Alan Parker), The Talented Mr. Ripley (Matt
Damon en Gwyneth Paltrow, onder regie
van Anthony Minghella), Dogma (met
Damon en Ben Affleck, geregisseerd door
Cannes rekent eind deze maand op de komst van
onder meer The talented mr. Riply, waarin Matt
Damon een hoofdrol speelt.
Kevin Smith), Moloch (van de Rus Sokoe-
rovhost Dog (van Jim Jarmusch) en Mans-
field Park (Jane Austen verfilmd door Pa
tricia Rozema).
In overweging heeft men verder nog nieuwe
films van Ang Lee (de western Ride With
The Devil)Roman Polanski (de thriller The
Ninth Gate), Wayne Wang, Diane Kurys,
Valeri Pitsjoel, Giuseppe Tornatore, Tim
Robbins, John Sayles en Pedro Almodovar.
Overigens wordt zelfs het belangrijkste
filmfestival ter wereld niet altijd op haar
wenken bediend. Dolgraag had men als spe
ciaal evenement Star Wars I, The Phantom
Menace in wereldpremière gebracht, maar
20th Century Fox heeft tot dusver ten stel
ligste ontkend dat zoiets gaat gebeuren. De
filmmaatschappij heeft zelfs expliciet laten
weten dat het sf-epos van George Lucas een
film is 'van het gewone volk waaraan op
geen enkele manier een festival-etiket be
vestigd mag worden'.
De andere fel begeerde wereldpremière is
die van Stanley Kubricks laatste film Eyes
Wide Shut, maar in dit geval is het Warner
Brothers dat iedere toezegging ontkent.
Waarschijnlijk is in dit geval zelfs dat de
Europese première uitgesteld wordt speci
aal ten gerieve van 'Venetië' (eind augustus)
omdat het Italiaanse festival vorig jaar im
mers Kubrick een tere-Gouden Leeuw had
geschonken, alsmede een retrospectief van
zijn gehele oeuvre.
Pieter van Lierop
vrijdag 7 mei 1999
