Macedoniërs bekogelen NAVO
Sarajevo is plotseling een veilige haven
PZC
PZC
feiten en meningen
Etnische Serviërs in
Macedonië spioneren
voor regime Milosevic
Bevolking arm Balkan-land raakt buitenlandse troepen zat
Bommen op Belgrado
1 mei 1949
zaterdag 1 mei 1999
Honderden Albanezen wachten bij de grenspost Blace tot ze Macedonië in mogen. Het land kan de vluchtelingenstroom nauwelijks meer aan, hetgeen tot allerlei spanningen leidt, foto Pawel Kopczynski/RTR
door Ferdi Schrooten
SKOPJE - NAVO-militairen in
Macedonië, onder wie de drie
honderd Nederlanders, krijgen
steeds vaker te maken met
agressieve burgers. Geregeld
worden NAVO-voertuigen be
kogeld met stenen en zo nu en
dan is er een incident waarbij
militairen van het bondgenoot
schap worden bedreigd met
vuurwapens.
Volgens kapitein Richard Piso
van de radarbrigade voor de op
sporing van Servische mortie
ren. nabij de grens met Kosovo,
vormt de Macedonische bevol
king op het moment zelfs de
grootste dreiging voor de
NAVO-troepen. Een avondlijk
uitgaansverbod voor NAVO-
militairen in gebieden met veel
etnische Serviërs moet escalatie
van gewelddadig burgerverzet
voorkomen.
Tot nu toe is er bij één incident,
waarbij Engelse militairen be
trokken waren, geschoten door
Macedoniërs. Hierbij vielen
geen gewonden. Ook was er op
hef over Macedoniërs die een
stel Franse militairen bedreig
den met handgranaten. Neder
landse militairen zijn volgens
Piso weliswaar al bedreigd door
burgers met vuurwapens, maar
daarbij is niet geschoten.
Kentekens
„Als we mensen met wapens
zien, blijven we rustig. Zodra ze
weg zijn, geven we kenmerken
of kentekenplaten door aan de
Macedonische politie, die ze
dan op kan pikken."
Het bekogelen van voertuigen
gebeurt regelmatig en meestal
door tieners, meent majoor Pe
ter Alofs. Bij zijn afdeling on
derhoud van KFOR in Skopje,
de NAVO-troepenmacht voor
Kosovo, komen wei&lijks ge
middeld twee tot drie Neder
landse voertuigen binnen met
stukgesmeten ruiten. De daders
slaan bij voorkeur toe vanaf
viaducten. „Het is niet zo dat je
niet zonder kleerscheuren van
het ene naar het andere deel van
Skopje kunt rijden. Maar het
gebeurt met vlagen."
Volgens Alofs is er weinig te
doen tegen het stenengooien,
dat tot nog toe nog niet heeft ge
leid tot grote ongelukken. „We
mogen als vreemde troepen in
principe niet optreden tegen
Macedonische burgers. Daar
voor hebben we de steun van de
plaatselijke politie nodig." Die
geeft het oppakken van stenen
gooiers niet de hoogste priori
teit. Alofs: „Ze patrouilleren al
leen wat meer."
Volgens Alofs worden soldaten
vooral bekogeld in de buiten
wij ken van Skopj e en andere ge
bieden waar relatief veel etni
sche Serviërs wonen, zoals de
regio rond de Noord-Macedoni-
sche stad Kumanovo. Veel van
de 400.000 a 500.000 etnische
Serviërs verzetten zich tegen de
aanwezigheid van het bondge
nootschap in Macedonië, omdat
ze familie hebben in de door de
NAVO gebombardeerde gebie
den.
Afzetmarkten
Maar ook menig ander heeft ge
noeg van de NAVO, omdat het
Kosovo-conflict Macedonië in
een economische crisis heeft ge
stort. Veelbedrijven zijn wegens
de onbereikbaarheid van afzet
markten gesloten en de werke
loosheid bedraagt daardoor
tussen de veertig en vijftig pro
cent.
Bovendien ervaren veel Mace
doniërs de 180.000 vluchtelin
gen op hun grondgebied als een
bedreiging vanwege hun et
nisch Albaneze achtergrond. Op
de achtergrond speelt mee dat
de NAVO tot een paar jaar gele
den nog de gedoodverfde vijand
was van Balkanlanden.
Om verdere escalatie van con
flicten te voorkomen, geldt voor
de Nederlandse en de meeste
andere NAVO-militairen sinds
kort een uitgaansverbod in de
avonduren. „Eerst mochten we
nog wel in burgerkleding de
stad in. Mits we met zijn vieren
waren, van wie één marechaus
see. Dit in geval van problemen
met Macedoniërs", zegt soldaat
eerste klas Emile Cobben,
chauffeur van de Nederlandse
militaire vertegenwoordiger in
Macedonië. „Nu mogen we 's
avonds niet eens meer de stad in
om een hamburger te halen bij
McDonald's."
Joggen
Joggen buiten de basis op het
militaire vliegveld bij Skopje is
er ook niet meer bij. „Hardlopen
mag alleen nog over een traject
van ruim drie kilometer op de
basis zelf." In gebieden waar re
latief minder etnische Seiviërs
wonen, zijn de regels voor
NAVO-militairen buiten het
kamp iets minder streng. „De
Duitsers bij Tetovo mogen 's
avonds wel uit. Maar voor tie
nen moeten ze weer binnen
zijn," aldus Cobben. GPD
van onze redactie buitenland
BELGRADO - De Servische hoofdstad
Belgrado heeft gisterochtend vroeg be
hoorlijke schade opgelopen bij een bom
bardement door de NAVO.
Vliegtuigen van het bondgenootschap
namen onder meer het hoofdkwartier
van de Joegoslavische strijdkrachten,
een politiebureau en een aantal rege
ringsgebouwen onder vuur. Een ver
dwaalde raket trof de woonwijk Vracar,
anderhalve kilometer ten zuidoosten
van het legerhoofdkwartier. Zeker twee
huizen werden vernield. Door de raket
inslagen sprong een van de hoofdwater
leidingen, aldus de ooggetuigen.
Ook de tweehonderd meter hoge tele-
communicatietoren op de berg Avala ten
zuiden van Belgrado werd verwoest. De
staatstelevisie ging enkele uren uit de
lucht. AP
Foto's: Milos Bicanski/EPA (boven); Petar Kujundzic/RTR (links); RTR (rechts)
door Harald Doornbos
Het televisiestation van de Bosni
sche Serviërs zendt bijna alleen
nog maar Vietnam-films uit als teken
van afkeuring van de 'NAVO-agressie'
tegen Joegoslavië* De moslims in Bos
nië daarentegen nemen steeds meer
vluchtelingen op uit Servië die daar het
risico lopen vermoord te worden; Koso-
vo-Albanezen, Sandzak-moslims en
kritische Serviërs. Net zelf bekomen
van de oorlog, verwordt Bosnië van
'vluchtelingen-exporteur' tot een van
de weinige veilige havens voor minder
heden op de Balkan.
Nevena is een Servische die in Belgrado
woont. Tenminste, tot drie weken gele
den. Jarenlang werd ze door het natio
nalistische Milosevic-regime be
schouwd als staatsgevaarlijk omdat ze
als vertaalster werkte voor twee Britse
journalisten. Op de derde dag van de
NAVO-luchtaanvallen besloot ze te
vluchten. Niet om de NAVO-bommen,
maar juist uit angst voor haar eigen re
gering.
De plaats wa^r ze veiligheid zocht, was
ook al niet echt voor de hand liggend:
Sarajevo. In de Bosnische hoofdstad,
die voornamelijk wordt bewoond door
moslims en die juist vier jaar lang door
Serviërs is beschoten, voelt Nevena
zich veel meer op haar gernak dan tus
sen Serviërs in het hedendaagse Joego
slavië, waar nationalisme en chauvi
nisme hoogtij vieren. Maar niet alleen
tientallen kritische Serviërs, ook etni
sche minderheden die nog in Joegosla
vië wonen, maken zich uit de voeten
voor Milosevic en arriveren in Saraje-
vo. Twintigduizend Kosovo-Albane-
zenzijn er sinds het begin van de Koso-
vo-crisis nu al in Bosnië gearriveerd.
De afgelopen weken is Sarajevo werke
lijk overspoeld door zo'n 30.000 mos
lims die wonen in de Sandzak, een regio
in Servië die in de buurt van Kosovo
ligt waar zo'n 200.000 moslims wonen.
Op Sarajevo's wegen zijn nu veelvuldig
auto's te zien met Servische nummer
platen die beginnen met de twee letters
NP, afkorting van Novi Pazar, het hart
van de Sandzak. „Het afgelopen jaar
hielden wij ons hart al vast", aldus Al-
mir, een 24-jarige moslim jongen die ui t
Sjenica in de Sandzak komt.
„Tijdens voetbalwedstrijden in de stad
tussen lokale en Servische teams liep
het steeds vaker uit de hand", vertelt
hij, "Zij schreeuwden: 'Servië, Servië'.
En wij riepen dan maar in koor 'Allah is
groot, Allah is groot'. Dankwam de po
litie tussenbeide en sloeg ons in elkaar
omdat de meeste agenten Serviërs zijn.
Het is niet verstandig om terug te gaan
naar huis zolang Milosevic aan de
macht is."
Tolerant
Het tolerante imago van de Bosnische
hoofdstad Sarajevo trekt meer en meer
bevolkingsgroepen aan uit Servië. De
komst van de Kosovo-Albanezen is lo
gisch aangezien zij op dit moment
zwaar vervolgd worden door de Ser
viërs. De andere groepen - kritische
Serviërs, moslims uit de Sandzak en
Hongaren uit de Vojvodina - nemen al
lemaal het zekere voor het onzekere.
Tot nu toe heeft de stroom van vluchte
lingen nog niet tot onoverkomelijke
moeilijkheden geleid. Veel Albanezen
leven bij familieleden die al langer in
Bosnië verblijven, de minder gelukki
gen wonen in oude fabriekshallen of
vluchtelingenkampen nabij de hoofd
stad. Voor de Sandzak-moslims geldt
dat bijna allen familie in Sarajevo heb
ben wonen. Het grote probleem voor
Sarajevo is dat de stad zelf nog nauwe
lijks bekomen is van de oorlog die hier
van 1992 tot 1996 heerste. Bosnië
kampt met 1,4 miljoen vluchtelingen
die of naar het buitenland zijn gegaan
of intern zijn verplaatst.
Van dit aantal is slechts een kwart te-
x'ug kunnen gaan naar huis. De rest is en
blijft vluchteling. „Die 50.000 anderen
kunnen er dan ook nog wel bij", meent
een regeringswoordvoerder. „Al is het
logisch dat wij eerst onderdak probe
ren te regelen voor onze eigen Bosni
sche vluchtelingen. Met extra financië
le steun lukt het wel.
Moslims en Kroaten in Bosnië, die sa
men de Moslim-Kroatische federatie
vormen, die 51 procent van Bosniës ter
ritorium beslaat, zijn over het alge
meen blij dat de NAVO luchtaanvallen
uitvoert op Servië. Net als Slovenen en
Kroaten vindt de meerderheid in Bos
nië dat het tijd werd om de Serviërs met
geweld aan. te pakken, omdat de Ser
viërs de afgelopen acht jaar al drie keer
eerder oorlog zijn begonnen op de Bal
kan.
De inwoners van de Republika Srpska,
de overgebleven 49 procent van Bosnië
waar Serviërs wonen, staan juist pal
achter Milosevic. Elke dag vinden er in
de Noord-Bosnische stad Banja Luka
auti-NAVO-demonstraties plaats. De
Bosnische Serviërs weigeren nog sa
men te werken met de moslims en de
Kroaten.
Veel kantoren van de Verenigde Naties
en van de Organisatie voor Veiligheid
en Samenwerking in Europa (OVSE)
zijn in brand gestoken. Dit laatste ge
beurde trouwens al voordat de NAVO
over ging tot luchtaanvallen omdat de
Serviërs kwaad waren over het ontslag
van de ultra-nationalist Poplasen als
president van de Republika Srpska.
De Bosnisch-Servische televisie heeft
het tijdens elke nieuwsuitzending over
'de NAVO-agressor' en 'de NAVO-cri-
minelen'. Na de eerste luchtaanvallen
weigerde de Servische televisie in Bos
nië nog Engelstalige films uit te zen
den, maar nadat ze binnen vijf dagen
door alle voorradige Servische films
heen waren, konden ze niet anders dan
maar weer over te schakelen op Engels
talige speelfilms. Met dank aan Oliver
Stone vonden ze een mooie oplossing:
films over Vietnam. En dat allemaal
bedoeld om aan te tonen dat de Ameri
kanen best wel verslagen kunnen wor
den.
Te bont
Toch kunnen de Bosnische Serviërs het
ook weer niet te bont maken. Nu Ser
vië, dat door de broeders in Bosnië
wordt beschouwd als het moederland,
plat wordt gegooid door de NAVO zijn
de Bosnische Serviërs hun beschermers
kwijt. Het leger van de Republika Srps
ka stelt sinds de komst van SFOR nog
maar weinig voor. Dus mochten de Ser
viërs in Bosnië te veel lawaai maken,
dan kan de hele Republika Srpska bin-
door Ferdi Schrooten
SKOPJE - Servië bespioneert
op grote schaal en op alle moge
lijke manieren NAVO-troepen
en -hoofdkwartieren in Mace
donië. De methodes variëren
van het afluisteren van de tele
foon, het veelvuldig en langdu
rig schaduwen van militairen
tot het inschakelen van etnische
Serviërs met ondersteunende
functies bij NAVO-eenheden.
Dat melden bronnen bij de
NAVO in Macedonië.
Tot dusverre zou er door de Ser
viërs nog geen gevoelige, strate
gische informatie zijn bemach
tigd. Om het uitlekken van
informatie te voorkomen, heeft
de NAVO een onbekend aantal
burgerfunctionarissen van een
speciale beveiligingsdivisie in
geschakeld. „We weten dat het
Servische regime in Belgrado
etnische Serviërs in Macedonië
gebruikt om hier te spioneren",
aldus een bron binnen KFOR,
het NAVO-hoofdkwartier voor
het Kosovo-conflict in Skopje.
Er zijn nog geen harde bewijzen
voor de daadwerkelijke aanwe
zigheid van Macedonische spi
onnen met onder-steunende
functies bij de NAVO. „We zijn
op onze hoede. Wie zegt mij dat
een of andere secretaresse geen
informant van de Serviërs is",
zegt een NAVO-functionaris.
Hij wijst op de sympathie voor
het Servische regime bij een
groot deel van de Macedonische
bevolking, onder meer in de re
gio rond de hoofdstad Skopje.
Macedonië telt in totaal tussen
de 400.000 en 500.000 etnische
Serviërs.
„Die mensen hebben alle reden
om strategische informatie van
de NAVO door te sluizen. Die
zelfde NAVO bombardeert im
mers hun broeders en familie in
Joegoslavië."
Afluisterem
Ook luisteren Serviërs bijna
voortdurend allerlei NAVO-af-
delingen af, ambassades van
NAVO-lidstaten en andere or
ganisaties die mogelijk over
strategische gegevens beschik
ken. „Je bespreekt gevoelige de
tails nooit door de telefoon. Je
maakt altijd een afspraak op
een veilige plek", zegt een hoog
geplaatste bron binnen de
NAVO. Hij' zegt dat hi] net als
veel collega's regelmatig wordt
Eenheid Berlijn
Volgens de Russische be-
stuurs voorlichter in Berlijn,
kolonel Toelpanof, wordt de
blokkade tussen Oost- en
West-Berlijn deze week opge
heven. Het Westen bevestigt
dit niet. Over twee weken ont
moeten de vier grote mogend
heden elkaar. De westerse lan
den zullen dan waarschijnlijk
instemmen met het opheffen
van de blokkade, mits Rusland
aan hun voorwaarden wil vol
doen.
Koninginnedag
Het tuinfeest in paleis Soest -
dijk is gisteren bezocht door
duizenden mensen.
Het défilé voor de verjaardag
van koningin Juliana duurde
gevolgd. „Soms heb je twee, drie
uur hetzelfde gele Fordje achter
je aan zitten. Die verdwijnt op
een gegeven moment en even la
ter merk je dan dat je gescha
duwd woi-dt door een rode
Opel", zegt de KFOR-medewer-
ker.
De resultaten van de spionage
komen regelmatig openlijk naar
buiten in Servië, „Voortdui'end
zien we dat de Seiviërs over be
paalde gegevens beschikken die
ze alleen door obsexvaties in
Macedonië bemachtigd kunnen
hebben", aldus de KFOR-mede-
werker. „Servische kranten
melden dan bijvoorbeeld gede
tailleerde informatie over
NAVO-kolonnes in Macedonië.
Soms staan ze openlijk te filmen
langs de weg als wij met troepen
en materieel passeren. Dan weet
je genoeg. We roepen dan wel
meestal de hulp in van de Mace
donische politie, maar die doet
er niks aan. We krijgen elke keer
weer te hox-en dat Macedonië
een vrij land is, waar iedereen
mag filmen wat hij wil. Verve
lend, maar je doet er niks aan."
Tenten
In Albanië bezocht minister De
Grave van Defensie gisteren de
Nederlandse troepen aldaar. Hij
overzag in het zuidelijk gelegen
Vlorë een kamp met ongeveer
honderd tenten die door de
landmacht en max-iniers voor
het Nederlandse Rode Kruis is
gebouwd.
De mariniers namen het bezoek
van de minister te baat voor
zichzelf iets te regelen. De Gra
ve werd verzocht te zorgen voor
schoenen met betere ventilatie.
„We krijgen hier enorme zweet
voeten in." En luchtige kleding,
in de vorm van een korte broek
en een zonwei'ende tropenhoed.
Het vervelendst vonden de ma
riniers overigens dat ze na bijna
drie weken van huis nog niet één
keer hun partners en familie
hadden kunnen bellen. Boven
dien zou het acht gulden per mi
nuut gaan kosten. „Bij de lucht
macht kost het niets, bij de
landmacht vier gulden. Waarom
dit verschil?"
Enigszins besmuikt keek het
hogere echelon van kolonels en
generaals toe, tijdens deze korte
periode van De Graves rol als
ombudsman. De minister zou
erop toezien dat alles wordt ge
regeld, beloofde hij. GPD
meer dan een uur. In het Am
sterdamse Olympisch Stadion
keken ruim zestigduizend
mensen naar het oud-Hol
lands levend ganzenbordspel.
In een speelgoedstad met wa
terput, doolhof en spooxtrein
speelden 250 kinderen om de
winst.
Engelse radio
Twee documentairemakers
van de BBC hebben de afgelo
pen weken in Walcheren ra
dio-opnamen gemaakt voor
een programma over de Ne
derlandse strijd tegen het wa
ter.
De gebroeders Van Oord uit
Middelburg, aannemers van
grote waterbouwkundige
werken, komen in de uitzen
ding uitgebreid aan het woord.
nen enkele dagen worden opgerold
door het Bosnische regeringsleger dat
met Amerikaanse juist stukken stex'ker
is geworden.
Door die tegenstelling tussen de Mos
lim-Kroatische federatie aan de ene en
de Republika Sxpksa aan de andere
kant, blijft het spannend voor Bosnië.
Velen menen echter dat de kans klein is
dat de ooi-log overslaat. Al toonde ie
dereen zich geschi'okken toen, op een
van de eerste dagen van de luchtaan
vallen, er in de buurt van Sarajevo en
van de stad Tuzla plotseling twee Joe
goslavische MiG-straaljagers werden
neergeschoten die erop uit wai'en om
Amerikaanse troepen in beide steden
aan te vallen.
Koest
Voorlopig houdt iedereen zich min of
meer koest. De Serviëx-s in Bosnië om
dat ze te zwak zijn. De moslims lieten
bij monde van opperbevelhebber Delic
van het Bosnische regeringsleger we
ten dat hun troepen zich niet in ver
hoogde staat van paraatheid bevinden.
En ondanks het feit dat SFOR-troepen
in Bosnië tien dagen geleden een cruci
ale spoorlijn van de Seiviërs hebben
vernietigd om te vermijden dat Milose
vic zijn troepen via Servisch Bosnië
naar Kosovo stuurt, beweert SFOR bij
hoog en bij laag dat zij geen veredelde
grondtroepen zijn die gebruikt gaan
worden tijdens een mogelijke invasie
van Servië. De nieuwe golf van vluch
telingen is al lang blij dat ze een veilig
heenkomen hebben gevonden. Zij zit
ten niet te wachten op nog een oorlog.
GPD
Uitgever:
W. F. de Pagter
Hoofdredactie:
A. L Oosthoek
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
OostsouburgseweglO
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118)484000
Redactiefax: (0118) 470102
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118) 472404
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000"
Fax. (0113) 273010
Terneuzen: Axelsestraat 16
Postbus 15
4530 AB Terneuzen
Tel. (0115) 686000
Fax. (0115) 686009
Axel: Nassaustraat15
4571 BK Axel
Tel (0115)568000
Fax. (0115)561415
Hulst: 's Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel (0114) 373839
Fax (0114)373840
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax. (0111)454659
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst-
8.30-17.00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV
City OnLine Internet
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
http://www.pzc.nl
e-mail: pzcredcity1@pzc nl
Bezorgklachten:
0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 14.00 uur:
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22.00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22.00 uur:
Tel. (0118) 484000
Fax(0118)470100
Abonnementsprijzen:
per kwartaal 98,00;
franco per post 128,50;
per maand 35,75,
per jaar 372,50;
franco per post 491,00,
bij automatische afschrijving
per termijn 1,50 korting,
losse nummers
maandag t/m vrijdag 1,80,
zaterdag 2,60 p.st
(alle bedragen inclusief 6 pet. btw);
Postrek.nr.: 3754316
t.n.v. PZC ab rek. Vlissingen
Advertentietarieven:
191 cent per mm, minimumprijs per
advertentie 28,65,
ingezonden mededelingen
2,5 x tarief;
speciale posities, tarief op aanvraag;
voor brieven bureau van dit blad
ƒ6,50 meer (excl. 17,5 pet btw);
volledige tarieven met
contractprijzen op aanvraag;
(alle advertentieprijzen
exclusief 17,5 pet, btw)
Giro: 35 93 00, Uitgeverij
Provinciale Zeeuwse Courant B V.
Vlissingen
