Van Moorsel verbond
succes aan haar gewicht
PZC
KIND
VAN DE VOLGENDE EEUW
Chip overtreft alle uitvindingen
reportage
27
zaterdag 24 april 1999
Van links naar rechts: Marielle van Scheppingen, Gianni Romme, Leontien van Moorsel en Michael Zijlaard
Op de kermis stond vroeger
altijd wel één
buitenbeentje. Wie een
dubbeltje betaalde mocht zich
dan vergapen aan de Dame
met de Snor of de Man met
Drie Armen. Nederland had er
de afgelopen tien jaar nog één
uit zo'n rariteitenkabinet. De
kosten? Kijk- en luistergeld.
En de persoon in kwestie? De
Vrouw met de Twee Carrières:
Leontien van Moorsel. Eerst
letterlijk naar de bergtop,
toen figuurlijk het diepe dal
in, en nu weer - op haar geheel
eigen wijze - vol in beeld.
Als vanzelf belandde Leontien
van Moorsel in het zadel.
Broer Jan fietste al en 'ons vaderke
en moederke', zoals de Brabantse
haar ouders placht te noemen, na
men de kleine meid steevast mee.
Op achtjarige leeftijd mocht de
spruit het 'eindelijk' zelf probe
ren. Dat bleek meteen een groot
succes. In haar categorie streed ze
steevast tegen jongens die welis
waar een jaartje jonger waren,
maar zich desondanks voornamen
niet te verliezen van dat 'meiske'.
Alleen Danny Nelissen was echter
bij machte Leontien bij te benen,
het duo reed de concurrentie we
kelijks op achterstand.
Eenmaal junior-dame veranderde
dat nauwelijks. 'Tinus', gedreven
als geen andere vrouw en daarom
ook via haar bijnaam verworden
tot man, won driemaal de nationa
le titel. Internationaal wilde het
echter nog niet lukken. In 1987
werd Van Moorsel in het Italiaanse
Bergamo tijdens het WK, op een
meer dan glooiend parcours, al in
de allereerste ronde gelost. Bergen
en Van Moorsel; het leek geen goe
de combinatie.
In 1988, haar eerste seizoen als da
me, won Van Moorsel veertien cri
teriums. Op het NK was zilver
voor haar weggelegd, achter eeu
wige rivale Monique Knol. In de
veronderstelling na de zachtaar
dige Egbert van 't Oever nu de bij
na even vriendelijke Rinus Ver
boom als bondscoach te krijgen,
koos Van Moorsel - gevoelig voor
gezelligheid en vriendschap - die
winter voor de nationale selectie.
Huilend
Verboom vertrok echter plots en
zo kwam Piet Hoekstra aan het
roer. Een ramp vond Van Moorsel
het. „Piet eiste direct prestaties.
De eerste weken stapte ik vaak
huilend van de fiets." Het nage
streefde doel, het Nederlandse da
mes wielrennen internationaal
naar een hoger plan te brengen
werd heilig. Hoekstra regeerde
met ijzeren hand. De schouder
klopjes maakten plaats voor ge
snauw, en goedbedoelde
lompheid. Het had zeer verstrek
kende gevolgen. Positief, maar
veel later ook negatief.
Hoekstra had geen bril nodig om
te zien waar het in Nederland aan
schortte. De dames fietsten welis
waar, maar leefden er nauwelijks
voor. Hoekstra sleutelde aan de
teamgeest van de selectie, maar
bovenal aan de maten van de gese
lecteerden.
Van Moorsels eerste nationale da-
mestitel, in 1989, had ze echter
niet aan de strijd tegen de kilo's te
danken. Knol werd, omdat ze te
gen de reglementen in van fiets
had ge\visseld, uit de koers geno
men. Knol stapte af, Van Moorsel
stapte de hoogste tree van het po
dium op. Het was het symbolische
begin van Van Moorsels heer
schappij.
Hoewel, in de Tour Féminin, haar
eerste, reed de toen nog in Boekei
woonachtige Van Moorsel achter
in. „Het doel was die eerste keer
Parijs te halen, maar ik vroeg me
wel af waar ik mee bezig was. Ik
besefte namelijk dat ik nog als een
amateurtje leefde, alles at wat ik
tegenkwam. Chips, friet en koek
jes."
Honderd jaar sport, hon
derd jaar sporthelden. Nu de
twintigste eeuiv ten einde
loopt publiceert de PZCpor-
tretten van Nederlandse
topsporters, die de laatste
honderd jaar van zich heb
ben doen spreken. Vandaag
nummer 36: Leontien van
Moorsel.
Loco-burgemeester Van de Muysenberg van Rotterdam kust Leontien
van Moorsel tijdens haar huldiging als wereldkampioene in oktober vo
rig jaar. "foto Jaap Rozema
1993 ook nog de wereldtitel in Os
lo veroverde, leek het wel alsof al
les in haar leventje in goud veran
derde. Niets bleek minder waar.
De medailles, huldigingen, fan
mail en tientallen tv-optredens
ten spijt, voelde Van Moorsel zich
steeds eenzamer worden. Ze ver
vreemdde van de wereld om haar
heen. „Eenmaal aan de wereldtop
interesseerde ik me voor niemand
meer", zou ze nadien zeggen. „Ik
wilde weer gelukkig zijn, me ge
zond voelen. De jaren dat ik aan de
top stond, was ik dat niet. Ik wilde
niet falen en verbond mijn succes
aan mijn gewicht. Op een gegeven
moment at ik weinig meer dan een
appel, wat yoghurt en komkom
mer. Ik was mezelf helemaal
kwijt."
En dat terwijl in Boekei, bij pa en
ma thuis, typisch Brabantse gezel
ligheid heerste. Maar Van Moorsel
deed daar niet aan mee. „Ik was
een crime voor mijn familie, scha
kelde alles uit, was alleen maar
met mijzelf bezig. Mijn zussen
kregen in die periode net kinderen
en in plaats van leuk te reageren,
duwde ik die gewoon aan de kant
als ze me voor de voeten liepen."
De vier jaren van roofbouw op het
inmiddels zo tere lichaam eisten
hun tol. Een maandje vakantie
bracht geen lichamelijke en emo
tionele rust, haar hormoonhuis
houding was volledig van slag,
1994 ging compleet verloren. In
1995 zag ze haar supportersschare
verder slinken. „Diezelfde mensen
die stonden te juichen toen ik we
reldkampioen werd, scholden me
uit voor vet wijf."
Op 22 maart 1970 kwam
in het oer-Brabantse
Boekei een echte Brabantse
meid ter wereld. Gezellig,
ondeugend en al vrij vlot,
geheel naar eigen wil, het
middelpunt van de belang
stelling. In de wielersport
kon Leontien van Moorsel
wat dat betreft haar hart op
halen. Sinds ze in het zadel
kroop, werden de successen
aaneengeregen. Na Keetie
van Oosten-Hage, die vooral
op de baan furore maakte,
en Monique Knol, eind jaren
tachtig ongenaakbaar in de
sprint, had Nederland vanaf
19 9 0 de eerste echte allroun-
der. Van Moorsel werd win
nares van bergachtige etap
pekoersen, waaronder
tweemaal de Tour Féminin
(1992 en 1993), tientallen
eendaagse wedstrijden, zo
als de wereldtitelstrijd in
Oslo (1993) en tal van baan-
evenementen (o.a. wereld
kampioene achtervolging
1990). Ook werd Van Moor
sel wereldkampioen ploe-
gentijdrijden (1990) en 's
werelds beste op het WK
tijdrijden in Valkenburg. De
Olympische Spelen in Syd
ney, in 2000, moeten even
wel het hoogtepunt worden
van Van Moorsels loopbaan.
Lijnen dus. Eerst zelf, later met
een voedingsdeskundige. Maar
hoe dan ook drastisch. Met dezelf
de vaart dat de kilo's eraf vlogen,
schoten de prestaties omhoog. In
Japan (1990) werd Van Moorsel
wereldkampioene in de ploegen
tijdrit met Monique Knol, Cora
Westland en Astrid Schop en ook
individueel was er wereldroem:
WK-goud op de achtervolging.
Een jaar later werd nog een regen
boogtrui veroverd, in Stuttgart
was de titel op de weg haar deel.
Goud
Meer nog dan de regenboogtruien,
behaald in eendaagse koersen,
spraken in het wielermétier twee
andere zeges aan. Zowel in 1992
als 1993 werd de bijna onklopbaar
geachte Jeannie Longo afgetroefd
op haar domein. Na Jan Janssen
(1968) en Joop Zoetemelk (1980)
had Nederland zijn derde Tour
winnaar, een vrouw nota bene.
Toen Van Moorsel bovendien in
Klappen
De liefde voor de fiets bleek echter
heel diep te zitten. Ze wilde per se
haar rentree maken, maar kreeg
het zwaar te verduren. In kleine
kring, met steun van haar ouders
en Michael Zijlaard, haar toenma
lige vriend en huidige echtgenoot,
werd geprobeerd de klappen op te
vangen. De Van Moorsel Nieuwe
Stijl, geestelijk en lichamelijk
weer wat steviger, kwam in 1996
terug met haar eigen ploegje. „Het
oi"anje van de nationale selectie
leek me niet passend meer." Toch
trok de inmiddels in Rotterdam
neergestreken mevrouw Zijlaard
het tricot weer aan. Eerst nog
mondjesmaat, maar tijdens het
WK in Valkenburg was ze weer op
en top oranje.
Ook in 1998 leek het even mis te
gaan. De eerste maanden was wei
nig te zien van Van Moorsels in
spanningen, pas op het NK zelf
bleek haar weer het goud toe te ko
men. Ze won de individuele tijdrit.
Van Moorsel, wilskrachtig als al
tijd, was terug, won zilver op het
WK baan in Bordeaux, en plande
nog meer moois.
Al met al redde Van Moorsel voor
Nedex-land het WK in Valkenburg
door in de individuele wegwed
strijd als tweede te eindigen én
vooral door de tijdrit te winnen.
Prachtig natuurlijk, nieuwe roem,
aandacht van de fans en weer tien
tallen tv-optredens. „Maar", weet
de nieuwe Van Moorsel, die zich nu
op Sydney 2000 richt, „wat heb je
aan een wereldtitel als je ongeluk
kig bent.Misschien was het daar
om ook wel haar mooiste titel: niet
alleen haar eigen lichaam, maar
ook haar ware geest werd kampi
oen.
Edward Swier
foto Ruden Riemens
'Blij en gelukkig zijn wij met de geboorte van ons zoontje en broertje
Maxim Lourant
Max is geboren op 14 april 1935) om
12.37 uur en weegt 3945gram
CNico, Dineke en llja Davidse
Maxim Lourant Davidse werd
op 14 april 1999 om 12.37
geboren in het ziekenhuis
Walcheren in Vlissingen. Max
woog bij zijn geboorte 3945
gram. Hij is de tweede zoon
van Dineke en Nico Davidse
uit Middelburg. Zijn broertje
llja wordt morgen, 25 april,
twee jaar.
Zijn ouders zeggen, als ze zich
de vraag stellen wat ze Max als
wens willen meegeven voor de.
volgende eeuw: „We hopen dat
hij heel gelukkig mag worden.
Dat zegt natuurlijk iedereen en
het is wel erg breed, maar zo
voelen we het."
Nico en Dineke hebben voor de
roepnaam Max gekozen,
omdat ze vinden dat die mooi
combineert met de naam van
hun oudste zoon die voluit llja
Nicolaj Maximilian heet.
Diens laatste naam hebben ze
laten terugkeren in de eerste
voornaam van hun jongste
zoon. De naam Lourant is
samengesteld uit de beide
voornamen van zijn
grootvaders. De opa van
vaderszijde heet Lou, die van
moederskant Anton.
"TTtgbert Ottevanger is directeur van
-L_J ID-NL, het specialistisch innovatief
centrum voor uitvindingen in Rotter
dam. Het centrum begeleidt Nederland
se uitvinders bij het aanvragen van oc
trooi en het economisch exploiteren van
hun geestelijk eigendom. De meest tot de
verbeelding sprekende Nederlandse uit
vinding van deze eeuw is wellicht de cd-
speler. Aan de wereldwijde nummer één
durft Ottevanger zich nauwelijks te wa
gen. Een suggestie heeft hij wel: de
atoombom misschien?
,For better or for worse, maar de uitvin
ding van de kernenergie en de atoombom
heeft de mensheid deze eeuw vermoede
lijk het meest beziggehouden. Ik maak
onderscheid tussen ontdekkingen en
uitvindingen. Madame Curie ontdekte
het fenomeen radioactieve straling in de
vorige eeuw, maar een team onder lei
ding van Oppenheimer paste deze ken
nis toe bij de ontwikkeling van de
atoombom. De bombardementen op Hi-
rosjima en Nagasaki waren het gevolg en
de Koude Oorlog werd als gevolg van de
ze uitvinding een bange tijd."
„Kernenergie heeft ons ook op een ande
re wijze beziggehouden. Denk aan de
kernrampen in de centrales van Tsjerno-
byl. Harrisburg en Windscale. Maar
kernenergie heeft ons ook veel goeds ge
bracht. Denk maar aan het bestralen van
kankerpatiënten. Juist op dit punt wor
den ook tegenwoordig nog interessante
doorbraken geboekt. Ik noem de mi
crostralingen, een systeem waarmee uit
sluitend kankercellen worden gedood.
Dat is een zeer belangrijke ontwikkeling
in de medische wetenschap."
„De televisie is uiteraard ook een majeu
re uitvinding. Dankzij de televisie kon
Johan Cruijff bij wijze van spreken be
kender worden dan onze lieve Heer. Net
als John Lennon, die overigens grote
problemen kreeg toen hij ook een derge
lijke vergelijking maakte. De impact van
tv is gigantisch."
„Ik vraag me overigens af of het op dit
moment al mogelijk is de uitvinding van
de eeuw te bepalen. Het kan best zijn dat
we over twintig jaar tot een heel ander
Terugblikkend op deze bijna afge
sloten eeuw is er een aantal top
pers dat speciale aandacht ver
dient. Zo zijn er de wijn, desexbom
en de auto van de eeuw. In deze se
rie wordt elke week één topper be
schreven. Deze week: de chip als
uitvinding van de eeuw.
De chip wordt nog boven de computer
verkozen tot uitvinding van de eeuw.
oordeel komen dan nu. Veel uitvindin
gen krijgen pas jaren na dato bekend
heid. Ik noem een voorbeeld uit onze ei
gen praktijk. Wij zijn betrokken geweest
bij de commerciële exploitatie van de
klapschaats, een revolutie in de wereld
van het schaatsen. Twee Nederlanders
hebben het concept ontwikkeld en tot
een succes gemaakt. Maar wat blijkt?
Het principe van de klapschaats is al
honderd jaar oud. Het is ontwikkeld
door een Duitser die destij ds niet in staat
was de uitvinding in productie te ne
men."
„Het aantal interessante uitvindingen is
deze eeuw enorm geweest. De balpen, de
straalmotor, de biotechnologie, de ont
wikkeling van de kunststoffen. Maar als
we over tientallen jaren terugkijken, is
de kans toch heel groot dat de chip tot de
belangrijkste uitvinding van deze eeuw
wordt uitgeroepen. Nee, ik noem niet de
computer. Aanvankelijk zorgden tran-
sistoren voor de informatieoverdracht in
computers. Voor een geheugen van één
kilobyte was vroeger een grote zaal no
dig om de computerkast te herbergen.
Maar het is uitsluitend aan de uitvinding
van de chip, de microprocessor, te dan
ken dat de geheugencapaciteit van de
computer nog steeds explosief groeit."
„De impact daarvan realiseren we ons
nog niet. Het persoonlijk leven, het huis
houden en de economie veranderen
daardoor ingrijpend. Functies als schrij
ven, lezen, luisteren naar de radio, tv-
kijken en telefoneren kun je dankzij de
ontwikkeling van de microprocessor in
de toekomst doen met één apparaat. De
ontwikkeling van Internet was ook on
mogelijk geweest zonder de chip. En ook
daar staan we nog maar aan het begin,
met die knullige ISDN-lijntjes. Dankzij
de technologische vooruitgang wordt
het straks met één druk op de knop mo
gelijk een speelfilm op je scherm te tove
ren."
„De economische verandering is ook gi
gantisch. Automobielbedrijven en olie
maatschappijen vormen van oudsher de
grootste en meest invloedrijke multina
tionals. Maar zij werken met uitvindin
gen uit de 19e eeuw. In de top zien we nu
IT-bedrijven verschijnen, de Microsofts.
En die opmars is onstuitbaar. Ook het
karakter van de economie verandert
dankzij de microprocessor. Tot de jaren
zestig hadden we een zogenoemde 'sel
ler's market', waarin producenten de
dienst uitmaakten. Later kwam er een
'buyer's market', waarin de invloed van
de koper steeds groter wordt. Dankzij
Internet gaat die ontwikkeling verder
Internet vormt ook de schrik van alle
dictaturen. Censuur en geleide bericht
geving worden in de toekomst vrijwel
onmogelijk."
Carel van der Velden
