Fabriek Hercules spaart milieu
Filosofische gedichten
voor ieder begrijpelijk
PZC
Beelden komen tot hun
recht in oude kazematten
Frans de Munck
debuteert in Oranje
tegen Frankrijk
Willem Breuker
en zijn Kollektief
blijven geestdriftig
zeeland
20
Ambassadrice VS opent nieuwe harsproductie-unit in Middelburg
ondernemend zeeland
Computerbeurs in Sas
in detail
kunst cultuur
1900-2000
vrijdag 23 april 1999
door Claudia Sondervan
MIDDELBURG - De ambassa
drice van de Verenigde Staten
in Nederland, dr. C. Schneider,
heeft donderdag de nieuwe
harsdispersiefabriek van Her
cules in Middelburg geopend.
De nieuwe fabriek, een project
van twintig miljoen gulden,
verwerkt hars in water. De fijne
vermenging kan worden toege
voegd aan polymeren op wa
terbasis zonder gebruik van
oplosmiddelen.
Hercules levert de dispersie
hars in bulk van twintig ton,
wat verpakking met zakken,
krimp folie of pallets overbodig
maakt. Door de gunstige reac-
De rubriek Onderne
mend Zeeland staat on
der redactie van Claudia
Sondervan. Vragen, tips
en mededelingen kunnen
schriftelijk worden aan
geboden aan de redactie
van de PZC, postbus 18,
4380 AA Vlissingen, of
via fax 0118-470102.
ties van de markt op de disper-
sie-bulklevering overweegt
Hercules te investeren in laad-
installaties om ook de 'gewone'
harsen in bulk te leveren, ver
telt directeur Frans Geers van
Hercules Middelburg. Buikle
vering behoeft minder trans
port en laat productieproces
sen bij afnemers makkelijker
automatiseren.
Schneider werd bij Hercules
ontvangen met diverse Ameri
kaanse verschijnselen als stelt
lopers, donuts, popcorn en een
Louisiana-streetband
Helikopter
Ze werkte donderdag een vol
ledig Zeeuws programma af.
Burgemeester Spahr van der
Hoek ontving de ambassadrice
's ochtends met de bedenkster
van het stadsontwikkelings
plan voor Middelburg, Riek
Bakker. Hij toonde Schneider
per helikopter het Veerse Meer,
waar Middelburg eilanden,
woongebieden, maritieme re
creatie en een modern thema
park ontwikkeld wil zien.
Spahr zocht bij Schneider
steun voor de missie die hij en
Bakker binnenkort naar de VS
maken om investeerders voor
de naar zijn zeggen 'erg Ameri
kaanse' plannen te vinden.
Schneider vertelde dat het tij in
elk geval meezit: in het jaar
lijkse rapport over investe
ringsklimaten riep The Econo
mist Nederland uit tot de beste
locatie voor internationale in
vesteringen in de komende vijf
jaar. In de middag reisde de am
bassadrice door naar Terneu-
zen voor een bezoek aan Dow.
Hercules is de grootste produ
cent van harsen ter wereld. In
het voorjaar van 1998 opende
Hercules een nieuwe fabriek
voor hydrocarbonresins, har
sen op oliebasis, een project dat
dertig miljoen gulden vergde.
De harsen worden toegevoegd
aan polymeren om die kleverig
te maken en worden verkocht
aan fabrikanten van bind- en
kleefmiddelen en lijmen voor
producten als plakband, post-
it-memobriefjes en kauwgom.
De dispersiefabriek is met een
productiecapaciteit van 17.000
ton per jaar de grootste in zijn
accessoires als agenda's, muis-
matten, organizers en linealen.
Op de computerbeurs worden
niet alleen allerhande demon
straties gegeven; belangstel
lenden kunnen er ook terecht
voor tweedehands toestellen
en randapparatuur. De zaal is
om 10.00 uur open.
door Conny van Gremberghe
SAS VAN GENT - Internetters
en computerfreaks, hackers en
Mac-fanaten, wizzkids en ge
wone geïnteresseerden in hard
en software kunnen zaterdag
24 april aan hun trekken ko
men tijdens de derde compu-
ter-en multimediabeurs in za
lencentrum De Vlaanderen.
Naast een handvol computer
en communicatiebedrijven uit
de regio maken ook Belgische
ondernemers hun opwachting.
Het gaat dan om ProDigit, dat
gespecialiseerd is in printers en
Makses uit Sint-Niklaas, een
Apple-specialist. Ook de
grootste mtemetprovider in
Zeeland, ZeelandNet. is aan
wezig op de Sasse beurs.
CompuNote bv zal op de beurs
in de Vlaanderen voor het eerst
in de regio artikelen presente
ren met een trendy karakter die
gemaakt zijn van computeron
derdelen. Het gaat om bureau-
Plantmanager F. Geers (rechts) van Hercules geeft ambassadrice dr. C. Schneider uitleg.
foto Lex de Meester
Burgemeester J. Lonink
opent vrij dagavond 23 april
Restaria Petra aan de Westdam
in Sas van Gent. Het etablisse
ment houdt het midden tussen
een cafetaria en een restaurant,
en heeft een groot aantal ver
schillende gerechten. Uitbater
Paul Vellema wijst op het 'rust
gevende karakter' van zijn eet
huis. De opening is om 19.00
uur en na 21.00 uur receptie.
't Streef kerkse Huis in Zoute-
lande wordt woensdag 28 april
officieel geopend. Het restau
rant aan de Duinweg kreeg
nieuwe eigenaars in het echt
paar Robert en Danielle de
Jonge-Schroevers. Het restau
rant houdt receptie tussen
17.00 en 20.00 uur.
Restaurant De Peperboom in
Veere is vernieuwd. Marion
Huybrecht stelt de nieuwe
'Keuken van Zon en Zee' voor
tijdens een open huis, donder
dag 29 april tussen 15.00 en
19.00 uur in haar zaak aan de
Kapellestraat. Plusfour maakt
er dan muziek.
Advanta's meuwe onder-
zoeks- en veredelingscentrum
in Rilland bi] D. J. van der Ha
ve BV wordt woensdag 23 juni
officiéél geopend. Het centrum
is ingericht voor plantenver
edeling en biotechnologie met
nieuwe laboratoria, klimaat-
gestuurde groeikamers en kas
sen.
International Fruit World en
Bureau Delooze houden maan
dag 13 en dinsdag 14 septem
ber de IFW World Produce
Convention in Ahoy' Rotter
dam. Tegelijk met de fruitpro-
ductiebeurs wordt tot en met
woensdag 15 september de
AGF Totaal vakhandelsbeurs
voor aardappelen, groenten en
fruit gehouden.
soort. Hercules rekent terdege
met capaciteitsuitbreiding op
afzienbare termijn, aangezien
de afzetmarkten zeer gezond
zijn. Recent heeft Hercules een
kleine Engelse producent van
dispersieharsen aangekocht;
de capaciteit kan extra pro-
ductvraag opvangen, ver
klaarde Geers.
De chemisch producent inves
teert momenteel sterk in mi
lieu-en kwaliteitsprojecten.
Een verbrandingsinstallatie
voor het merendeel van de af-
valgassen is in aanbouw en kan
voor oktober dit jaar in bedrijf
zijn. In een later stadium moet
de installatie de energiebe
hoefte van Hercules Middel
burg deels opvangen.
Ontmoeting
toeleveranciers
en uitbesteders
Sas van Gent
SAS VAN GENT - Toeleveran
ciers en uitbesteders uit de Eu-
regio Scheldemond treffen el
kaar tijdens een Vlaams-
Zeeuwse contactdag op woens
dag 9 juni in Sas van Gent.
Bedrijven uit de metaal-, elek-
tro- en kunststoffensectoren en
industiële dienstverleners bie
den in De Vlaanderen hun kun
digheid aan bij uitbesteders:
potentiële opdrachtgevers uit
industrie en overheid.
De vraag- en aanbodbeurs is
onderdeel van het Euregiopro-
jeet Toeleveren en Uitbesteden
van de Kamer van Koophandel
Zeeland en de Gewestelijke
Ontwikkelingsmaatschappij
en Oost- en West-Vlaanderen.
Een ander resultaat van dat
project is de lancering van een
Euregionaal kwartaalblad
eind 1998, Toeleveren Van
daag, door de GOM's. Deelne
mers aan de beurs kunnen hun
presentatie onderbrengen in
een stand tegen gereduceerd
tarief met subsidiegelden. Voor
de Kamer van Koophandel
Zeeland coördineert Jacqueli
ne Begheijn vanuit de vestiging
Temeuzen de deelname. De
contactdag duurt van 13.00 tot
18.00 uur.
doorTheo Giele
Vaste doelman Piet Kraak
was verhinderd en daarom
vonden het de sportcommenta-
toren niet meer dan logisch dat
de 26-jarige Frans de Munck op
zaterdag 23 april 1949 het doel
van Nederland zou verdedigen
tegen de Franse profvoetbal
lers. Het zou niet de laatste in
terland van De Munck worden.
In totaal werd hij 31 maal ver
kozen.
De Munck was tot 1944 ster
doelman van Goes geweest,
waarna hij - zeer tot ongenoe
gen van zijn oude club - was ver
trokken naar Sittardse Boys. De
Munck had lang moeten wach
ten op een plaats in Oranje. ,,We
kennen De Munck nog uit de ja
ren dat hij de Goes-kleuren ver
dedigde en die van het Zeeuws
elftal.
Reeds toen bleek hij uit het goe
de keepershout te zijn gesneden
en indien hij zich voor te veel
'showwerk' weet te behoeden,
hoeven we voor de man onder de
lat geen anst te koesteren", al
dus de PZC in een voorbeschou
wing van de wedstrijd.
Nederlagen
In de eerste jaren na de oorlog
had Oranje enkele flinke neder
lagen moeten slikken tegen de
grote voetballanden. Engeland
rolde Nederland in 1946 met 8-2
op en de Fransen hadden Oranje
in 1947 met 4-0 verslagen.
In de Rotterdamse Kuip begon
het debuut van De Munck bij
zonder slecht. Binnen twee mi
nuten kon hij de bal uit het net
rapen, nadat de Franse aanval
ler Baratte had gescoord. Nog
geen drie minuten later leidde
De Munck leidde zelf de gelijk
maker in. Met een verre uittrap
bereikte hi] Brandes, die Len
stra aanspeelde. Abe schoof het
leer door naar Timmermans die
de bal in het Franse doel schoot.
Nederland liep daarna de Fran
sen aan alle kanten voorbij.
Timmernjans scoorde vóór rust
nog tweemaal en Faas Wilkes
bepaalde de eindstand op 4-1.
De paar gevaarlijke schoten op
het Nederlandse doel waren
voor De Munck, die volgens de
commentatoren 'goed opge
steld, kalm en zeker van zich
zelf' stond te keepen.
Uittocht
De overwinning op de Fransen
leidde de uittocht in van de Ne
derlandse amateurs naar bui
tenlandse profclubs, zo ook De
Munck die naar FC Köln ver
trok. De Munck wilde eigenlijk
naar Ajax. Sittardse Boys klikte
echter bi] de KNVB dat de Goese
doelman zou worden betaald.
En dat was voor principieel
amateuristische KNVB een
doodzonde. De Munck werd in
de ban gedaan en verloor - voor
lopig - zijn plaats in het Neder
lands Elftal.
In Keulen zou De Munck zijn
gouden jaren beleven. Daar
kreeg hij de bijnaam Schwarze
Katze, in Nederland vrij ver
taald in Zwarte Panter Op 12
maart 1953 speelde De Munck
opnieuw in een Nederlands Elf
tal de beroemdste watersnood
wedstrijd, wederom tegen
Frankrijk Nederland troefde
Frankrijk in Parijs met 1-2 af.
De Munck zou tot zijn 44e als
profkeeper actief blijven. Hij
speelde nog voor Fortuna '54,
DOS, Veendam, Cambuur en Vi
tesse.
MIDDELBURG,
Stadsschouwburg
Willem Breuker Kollektief
Loes Luca met 'A la votre'
door Douwe Eisenqa
Soms valt in Zeeland over
Willem Breuker een
knorrig geluid te horen. Dat
hij te vaak bij Nieuwe Mu
ziek komt opdraven. Dat hij
zich al jarenlang herhaalt.
Dat we nu de muzikale grap
pen wel kennen. Hoewel daar
misschien een kern van
waarheid in zit, staat daar
veel tegenover.
Het Kollektief van Breuker
maakt er altijd een feest van,
speelt de planeten van de he
mel en blijft na al die jaren
springlevend. Zo ook gister
avond in een goed bezette
stadsschouwburg in Middel
burg.
Samen met de actrice/zange
res Loes Luca toeren Breuker
en de zijnen op het ogenblik
door Nederland met een pro
gramma getiteld A la votre.
Voor de pauze werden enkel
composities van Kurt Weill
gespeeld. Willem Breuker is
een groot bewonderaar van
zijn muziek, wat niet zo gek
is, want veel van de muziek
van Weill lijkt als twee drup
pels water op die van Breu
ker zelf.
Indrukwekkend
Weills muziek voor het to
neelstuk Marie Galante van
Jacques Déval uit 1934 is ly
rischer van toon dan bijvoor
beeld de uit het rauwe leven
gehakte liederen van zijn
Dreigroschenoper. Toch weet
Luca met haar donkere, tege
lijk hese en nasale stemge
luid alle drama dat m de mu
ziek zit, eruit te halen. Ze is
op haar best wanneer ze kan
'scheuren', waarbij zelfs de
enkele hoge noot die ze net
niet haalt, toch indrukwek
kend wordt.
De bezetting voor dit stuk
kwam gisteravond niet hele
maal overeen met de versie
die Breuker voor de NPS-ra-
dio heeft opgenomen. Twee
van de drie oorspronkelijke
strijkers waren nu vervangen
door trompetten.
Soms verstoorde dat het
klankbeeld, zoals in de Intro
ductie of in het Intermezzo,
waar subtiele pizzicato's wa
ren vervangen door wat gro
ver klinkende trompetten of
saxofoons. Andere delen, zo
als Le train du del kregen
hierdoor juist extra zeg
gingskracht.
Grapjes
Het stuk werd concertant
uitgevoerd- Het ensemble
leek zich zelfs nauwelijks be
wust van de trieste inhoud
van de teksten, getuige de
kleine grapjes die onderling
werden uitgewisseld. Zo
controleerde Luca haar ma-
ke-up in de spiegelende tuba
en haalde de trombonist een
lach door als scheepstoeter te
fungeren.
Misschien had Breukers ben
de wel meer zin in lol maken.
Bij het volgende werk van
Weill gingen namelijk on
middellijk alle remmen los.
Het stampende Der Song vcm
Mandelay werd uitermate
geestdriftig gespeeld, com
pleet met de bekende, maar
aanstekelijke gimmicks als
elkaar verdringende muzi
kanten en in de knoop raken
de trompetten.
Breukers eigen compositie
Honger was te lang en te oe
verloos.
Daarna kreeg de muzikale
pret weer de boventoon, met
een zingende én mimende
Breuker en Luca, een door-
zaag-act en een uitzinnige
Rossini-parodie.
Een van de beelden van Frida van Overbeeke-Verschuur: Zonnebaadster.
foto Dirk-Jan Gjeltema
Programma in Mae-Uku uitgesteld
OOST-SOUBURG - Plaza Mae Uku, onderdeel van Cultureel Ge
kleurd, gaat vandaag, vrijdag 23 april, door omstandigheden niet
door in Moluks cultureel centrum Mae-Uku in Oost-Souburg, Het
programma met informatie over en muziek van de Molukken is ver
schoven naar donderdag 29 april. Het begint dan om 20.30 uur.
door Ernstjan Rozendaal
RITTHEM - Staatsbosbeheer
bestaat honderd jaar. Voor de
regio West-Brabant-Deltage
bied van Staatsbosbeheer was
dat reden vier Zeeuwse beeld
houwers te vragen hun werk te
exposeren in Fort Rammekens
bij Ritthem. Tot en met 16 mei
zijn er beelden te zien van Gert-
jan Evenhuis, Frida van Over
beeke-Verschuur en Jack
Willemsen en voornamelijk ke
ramiek van Anneke Coppoolse-
Schipper.
De expositie is niet helemaal
nieuw, omdat de indrukwek
kendste beelden - die van Even
huis - ook vorig jaar al in Fort
Rammekens werden geëxpo
seerd. Het is zonder meer te
recht dat ze langer zijn blijven
staan, want ze passen prachtig
in het laat-middeleeuwse
hoofdbastion. Voor de beelden
'Fuga', 'Atlas' en 'Tegenvoeters'
heeft Evenhuis zelf model ge
staan. Maar zijn gestalten zijn
meer dan levensgroot en gefrag
menteerd, verdubbeld of ge
spleten uitgebeeld. Hun om
vang en de gebruikte materialen
metaal en graniet maakt ze mo
numentaal en daarom zo pas
send in de gewelven van Fort
Rammekens.
Het werk van Willemsen, Cop-
poolse en Van Overbeeke is be
scheidener, maar past evengoed
in het fort omdat aan deze kun
stenaars ieder een kleinere ka
zemat is toegewezen. In de kale
ruimtes is het licht niet opti
maal, maar de aandacht kan op
niets anders dan de kunstwer
ken worden gericht. Net als
Evenhuis maken Van Over
beeke en Willemsen mensge
stalten (en dus geen abstract
werk, zoals de informatie van
Staatsbosbeheer meldt over dé
beelden van Willemsen).
Van Overbeekes werk is het
meest traditionele van de vier
exposerende kunstenaars. Van
brons en aluminiumcement
maakt zij niet al te grote vrou
wen- en kinderfiguren. Titels
als 'Meditatie', 'Innerlijk Bewo
gen' en 'Schromende Lente' zijn
eigenlijk overbodig, omdat de
betekenis vrij eenduidig is. Het
zijn vakkundig gemaakte beel
den die weinig te raden overla
ten, niet meer en niet minder
dan dat.
Metalen platen
Willemsens werk is spannend.
Van metalen platen maakt hij
beelden. Omdat hij veel vier
kante of rechthoekige vormen
gebruikt, zijn ook zijn beelden
hoekig, een soort driedimensio
naal kubisme. Dat betekent dat
hij zijn mensgestalten vereen
voudigt. Dat is geen zwakte,
want het lijkt wel of evenredig
aan die vereenvoudiging de zeg
gingskracht toeneemt. In een
hoekige 'Torso' kan Willemsen
uitstekend vrouwelijkheid uit
drukken. Indrukwekkend is
zijn beeldengroep 'Rouwen
den'. Het lijkt of de vormen van
vijf drankflesjes op zakformaat
op identieke wijze licht zijn ge
bogen. Ervoor ligt een figuur.
Door de herhaling en de strakke
vormen heeft het beeld iets weg
van een machine en toch is on
middellijk duidelijk wat het
voorstelt. Opmerkelijk is de
treurende figuur die met het
hoofd in de armen in een grote
koekenpan zit. Een mooi beeld
waarvoor eveneens geldt dat de
titel 'Pourquoi...pourquoi' iets
te veel van het goede is.
Coppoolse exposeert momen
teel ook in Galerie De Osseberg
bij Sint Laurens en van haar is
daarom weinig werk te zien. Be
halve een abstract tuinobject
toont ze keramiek waarin het
proces van het maken is vastge
legd. Schalen van plakken klei,
motieven van rolletjes klei,
verfdruipers; wat velen on
zichtbaar zouden willen maken,
wil Coppoolse juist laten zien.
Het geeft haar werk een primi
tieve kracht. De keramische ob
jecten passen goed bij de vond
sten uit het fort die te zien zijn
op de expositie over de vesting
en de omliggende natuur die is
ingericht in de overige ruimten
van Fort Rammekens.
De expositie duurt tot en met 16 mei
en is geopend van dinsdag tot en met
zondag van 13.00 tot 17.00 uur
door Ernst Jan Rozendaal
WEMELDINGE - Grenzeloos
heet de vierde dichtbundel van
Elma Smit-Van Wuijckhuijse
(1949) uit Wemeldinge. De in
Kloetinge geboren schrijfster
heeft ook zes familieromans,
drie kinderboeken en een aantal
vertalingen op haar naam staan,
die overigens tot drie jaar gele
den Elma Griffioen-Van
Wuijckhuijse luidde. In haar
nieuwe bundel, die zaterdag
wordt gepresenteerd in boek
handel De Koperen Tuin in
Goes, heeft ze haar poëzie voor
het eerst gecombineerd met fo
to's van haar man Martin Smit.
Ze zijnsinds drie jaar getrouwd,
nadat ze elkaar hadden ontmoet
op een poëzieavond waar Mar
tin Smit foto's kwam maken„Ik
schreef een keer een gedicht bij
een foto van Martin", verklaart
Elma Smit het ontstaan van
haarbundel.Zo kwamen weop
het idee die twee dingen te bun
delen. Eerder hebben we dat al
gedaan op exposities. Vaak is
het de sfeer die bepaalt dat een
foto en een gedicht bij elkaar
horen. Soms trekt Martin er spe
ciaal op uit om iets de fotografe
ren bij wat ik geschreven heb en
soms gaat het andersom, dan
gebruik ik een bestaande foto
voor een gedicht. Maar vaak is
het toeval, dingen die apart zijn
gemaakt maar goed bij elkaar
blijken te passen. De foto en het
gedicht moeten ook ieder voor
zich kunnen bestaan, anders
zijn ze niet goed."
Sonnet
Elma Smit heeft van jongsaf
aan geschreven. Aanvankelijk
probeerde ze haar eigen gevoe
lens in woorden weer te geven,
tegenwoordig streeft ze ernaar
gedichten te schrijven waarin
iedereen zich kan herkennen.
„Als ik over mijn zoon schrijf,
kan dat ieders zoon zijn." Ze
werkt niet experimenteel. Ze
valt vaak terug op klassieke
dichtvormen als het sonnet of
het rondeel en houdt de poëzie
begrijpelijk. „Het belangrijkste
is dat mijn gedichten niet cryp
tisch zijn, het is niet van die poë
zie waarbij mensen denken:
'Het zal wel waar zijn.' Ik wil
dat iedereen begrijpt waar ik
het overheb."
Ze beperkt zich niet tot één the
ma. „Daarvoor zie ik te veel din
gen om mij heen. Het kan gaan
over mijn kinderen, mijn ou
ders, de poes, eenzaamheid,
hoop, een nieuw begin. Wat ik
op papier zet, wordt tastbaar en
hanteerbaar. Ik schrijf vaak om
iets voor mezelf vast te houden,
zoals Martin foto's maakt. Dat
kan iets fijns zijn, of iets ver
drietigs. Als je op straat aan ie
mand vraagt: 'Hoe voel je je?',
dan hoor je: 'Goed' of: 'Rot'. Het
is moeilijk om er meer over te
zeggen. In een gedicht kan dat
wel. Dat kan de vraag stellen of
goed wel goed is en of er ook
goede kanten aan zitten als je je
rot voelt. De complexiteit van
gevoelens kun je in een gedicht
proberen uit te drukken. Mijn
poëzie is wel filosofisch ge
noemd. Daarom passen mijn ge
dichten zo goed bij Marti ns
foto's, want hij kijkt met een fi
losofische blik naar de wereld."
Elma Smit- Van Wuijckhuijse: Gren
zeloos, Uitgeverij Boekencentrum
Zoetermeer, met foto's van Martin
Smit, 48 pag, f 17.50,-. Presentatie
zaterdag 24 april in De Koperen
Tuin in Goes om 11.00 uur
Onmacht
Ik heb je lief wanneer je naar me lacht,
maar ook wanneer de pijn uit het verleden
jou met zijn grauwe kilte komt omkleden
en leven synoniem wordt met de nacht.
Ik heb je lief wanneer je met me praat,
maar ook wanneer de droefheid in je ogen
van veel te vaak en diep te zijn bedrogen
in ieder woord een wond van weemoed slaat.
Maar houd me vast wanneer geen licht meer schijnt,
wanneer de schemer komt en warme tranen
van eigen onmacht zich een uitweg banen
en al mijn kracht in duisternis verdwijnt.
Foto bij het gedicht 'Onmacht' uit de bundel Grenzeloos van
Elma Smit-Van Wuijckhuijse. foto Martin Smit
23 APRIL 1949
In het laatste jaar van
de twintigste eeuw
blikt de PZC van dag tot
dag terug op nieuws
feiten uit Zeeland.
