De worsteling
van de slapeloze
PZC
De boer werd er
'nie rieke' van
De Emmaüsgangers bij het
Nollebos zijn wat verzakt
Belangstelling voor
erfenis blijkt gering
CAMBODJA
zeeland
11
bezoektijden
ziekenhuizen
agenda
bij nader inzien
lezers
schrijven
Osendarp
ZEELAND HELPT
Steun het Kinderfonds!
activiteitendag in Wissenkerke
maandag 19 april 1999
Zeeland
Ziekenhuis Walcheren
Koudekerkseweg 88,
4382 EE Vlissingen
tel. (0118) 425000
dag. 15.00-20.00 uur
afd. Psychiatrie dag. 19.00-20.00
uur, woe, za en zo 14.00-16.30 uur
afd. IC/CCU dag. 15.00-16.00 en
19.00-20.00 uur
Kinderafd. ouders gehele dag,
overig bezoek 14.00-19.00 uur
Oosterschelde
ziekenhuizen
Oosterscheldeziekenhuis
's Gravenpolderseweg 114,
4462 RA Goes tel. (0113) 234000
dag. 13.00-13.45 en 18.30-
19.45 uur
Kinderafdeling (afd. A) ouders
gehele dag. Overig bezoek 14.00-
15.00 en 18.30-20.00 uur
Hartbewaking (afd. H) dag. 11.00-
11.30,14.00-14.30 en 19.00-
19.30 uur
Zweedse Rode Kruis Ziekenhuis
Koning Gustaafweg 2,
4301 NPZierikzee
tel.(0111)430000
dag. 15.00-16.00 en 18.30-
19.45 uur
Emergis
Oostmolenweg 101,4481 PM
Kloetinge tel. (0113) 267000
woe, zat en zo 14.00-21.00
maa, din, don en vrij 18.30-
21.00 uur
Ziekenhuis
Zeeuws-Vlaanderen
Locatie De Honte
Wielingenlaan 2,
4535 PA Terneuzen
tel.(0115)688000
dag. 14.00-14.45 en 19.00-
20.00 uur; afd. Psychiatrie dag.
18.00-20.00 uur; woe, weekeinde,
feestdagen 14,00-16.30 uur en
18.00-20.00 uur; afd. IC/CCU dag.
14.00-14.30 uur en 19.00-19.45
uur. kinderafd. ouders gehele
dag, overig bezoek 14.00-19.00
Locatie Antonius
Pastoor van Genklaan 6,4501 AJ
Oostburg tel. (0117) 459000
dag. 14.00-15.00 en 18.30-
19.30 uur; Kinderafd. ouders
8.00-20.00 uur, overig bezoek
dag. 14.00-19.00 uur;
afd. IC/CCU dag. 14.00-15.00 uur
en 18.30-19.30 uur.
Goeree-Overflakkee
Ziekenhuis Dirksland
Stationsweg 22, 3247 BW Dirks
land tel. (0187) 607300
dag. 16.00-17.00 en 17.45-
19.30 uur, zo idem tot 20.00 uur
Bergen op Zoom
Ziekenhuis Lievensberg,
Boerhaaveplein 1
4624 VT Bergen op Zoom
tel.(0164) 278000
dag. 14.30-15.15 en 18.30-
20.00 uur
za en zo 14.30-16.00 en 18.30-
20.00 uur
Psychiatrisch Ziekenhuis
Vrederust
Hoofdlaan 8,4661 AA Halsteren
tel. (0164) 289100
woensdag, zaterdag en zondag
13.00-17.00 uur
I Brugge
Academisch Ziekenhuis Sint Jan
Ruddershovelaan
tel. (0032) 50 452111
dag. 14.00-20.00 uur (m.u.v. IC en
hartbewaking)
Academisch Ziekenhuis
Sint Lucas
Sint Lucaslaan 29
tel. (0032) 50 369111
dag. 14.00-20.00 uur(m.u.v. ICen
hartbewaking)
Gent
Universitair Ziekenhuis Gent
De Pintelaan 185
tel.(0032)9 2402111
dag. 14.30-20.00 uur
Rotterdam
Academisch Ziekenhuis Dijkzigt
Dr. Molewaterplein 40
3015 GD Rotterdam
Centraal telefoonnummer (010)
4639222 (voor inlichtingen be
zoektijden van alle afdelingen)
Sophia Kinderziekenhuis
Dr. Molewaterplein 60
3015 GD Rotterdam
tel.(010)4636363
Bezoektijden ouders: 07.00-
12.00 uur. Bezoektijden iedereen:
14.00-20.00 uur. Afd.Verloskun-
de: dag. 11.00-12.00 en 18.00-
20.00 uur.
Voor partner/echtgenoot: 09.00-
12.00 en 15.00-21.00 uur
Dr. Daniël den Hoed Kliniek
Groene Hïlledïjk 301
3075 EA Rotterdam
tel.(010)4391911
dag. 16.00-20.00 uur
City Online/Internet
Postbus 18
4380 AA Vlissingen.
http://www.pzc.nl
e-mail: pzcredcity1@pzc.nl
NIET VOOR
INGEZONDEN BRIEVEN.
BEELDRECHT
De publicatierechten van werken
van beeldende kunstenaars aan
gesloten bij een CISAC-organisa-
tie zijn geregeld met Beeldrecht
te Amstelveen.
BRONVERMELDING
De redactie van de Provinciale
Zeeuwse Courant maakt naast
de eigen nieuwsgaring gebruik
van de volgende bronnen:
Geassocieerde Pers Diensten
(GPD), Algemeen Nederlands
Persbureau (ANP), Associated
Press (AP), Knight Ridder Finan
cial (KRF), Deutsche Presse
Argentur (DPA), Agence France
Press (AFP), Reuters (RTR), Belga
en European Press-photo Agen
cy (EPA).
(Advertentie)
l EVENEMENTENJ
MIDDELBURG - Aula Zeeuwse Biblio
theek, 19.00 uur: Blokfluit-, gitaar- en
dwarsfluitpresentaties door leerlingen
Zeeuwse Muziekschool;
FILMS
BERGEN OP ZOOM - Roxy, 20.00 uur: Ar
lington Road; The bride of Chucky;
Cinemactueel, 20.00 uur: Message in a
bottle; Patch Adams; 20.30 uur: Hombres
Complicados;
HULST - De Koning van Engeland, 20.00
uur: Arlington Road; 8MM; Patch Adams;
Shakespeare in love; Message in a bott
le; The Faculty;
MIDDELBURG - Cinema, 20.30 uur: State
of Dogs;
VLISSINGEN -Cine City, 19.00 uur: Patch
Adams; Asterix Obelix; Holyman;
19.00 en 21.45 uur: Message in a bottle;
Rush Hour; Shakespeare in love; Arling
ton Road; 21.45 uur: Payback; 8MM;
Bride of Chucky;
TENTOONSTELLINGEN
BERGEN OPZOOM-lnterium, 9.00-17.00
uur: Tuinbeelden van diverse kunste
naars (t/m 13/6); Luc Bacqué, schilderijen
en Marijke in den Bosch, beelden
(t/m 6/6);
GOES - Stadskantoor, 9.00-17.00 uur:
Werken kunstenaarscollectief Ateleir He
renplaats Rotterdam (t/m 6/5);
GRIJPSKERKE - Boerderijgalerie De Os-
seberg, 14.00-17.00 uur: Werk Anneke
Coppoolse, Mieke Fielmich en go de
Graaf (t/m 8/5);
HEINKENSZAND- Gemeentehuis, 8.30-
12.30 uur: Schilderijen en keramische
objecten (t/m 12/5);
HULST - Art Colour, 10.00-17.30 uur:
Martijn Kips, olieverfschilderijen en
aquarel (t/m april);
Stadskantoor, 9.00-12.00 en 13.00-15.00
uur: Expositie kunstuitleen Terneuzen
(t/m 23/4);
KAPELLE -Gemeentehuis, 8.30-12.00 en
13.00-16.00 uur: Werken Jolijn Hendriks
(t/m 23/4);
KLOOSTERZANDE - Bibliotheek, 15.00-
17.00 en 18.00-20.00 uur: Oude voorwer
pen uit de keuken uit de Ie helft van de
20e eeuw (t/m 25/4);
MIDDELBURG - Zeeuwse Bibliotheek/
Zeeuws Documentatiecentrum, 17.30-
21.00 uur: Belgische vluchtelingen, fo
to's, affiches, prentbriefkaarten, brieven
en telegrammen (t/m 12/6); werk cursis
ten Middelburgs Instituut voor Kunstzin
nige Vorming (t/m 15/5);
De Vleeshal, 13.00-17.00 uur: Holland
Kindergarten en Japan Bondage door
Camiel van Winkel (t/m 2/5);
Zeeuws Museum, 11.00-17.00 uur: Lucie
van Dam-v. Isselt (1871-1949) 'Meizoen
tjes', schilderijen (t/m 15/8);
Depot, 14.00-17.00 uur: Bart Stuart, beel
den en assemblages (t/m 24/5);
OOSTKAPELLE - Toeristisch Centrum
Oranjezon, 10.00-16.00 uur: Werken
Frans Broeksma (t/m 30/4);
Zeeuws Biologisch Museum, 12.00-
17.00 uur: Heemkunst (t/m 30/4); Wouter
Kabouter (t/m 5/9);
SLUIS - Raadskelder, 14.00-17.00 uur:
Antoine Mes, schilderijen, landschap
pen (t/m 23/5);
TERNEUZEN - Openbare bibliotheek,
12.00-20.30 uur: Zeeuwen kieken 't Zui
den (t/m 25/5);
VEERE - Grote Kerk, 10.00-17.00 uur:
Beelden en keramiek van kunstenaars uit
België, Duitsland en Nederland
(t/m 20/6);
Museum De Schotse Huizen, 12.00-17.00
uur: Frans Dingemanse, antieke Zeeuw
se mesheften (t/m 31/10);mutsen en hoe
den van Zeeuwse streekdrachten (t/m
31/10); Liesbeth Boone-Davidse, foto's
(t/m 26/5);
VLISSINGEN - Stedelijk, 10.00-17.00 uur:
Schatten uit de Schelde (t/m 2001Frans
Maas (1903-1977), (t/m 16/5);
VOGELWAARDE - Bibliotheek, 15.00-
17.00 uur: Muïzenkastjes (t/m 16/4) en
Wijwatervaatjes (t/m 28/4);
ZIERIKZEE - Galerie Galerij, 8.30-16.30
uur: De schatten der aarde, J. Witkam
mmineralen (t/m 29/4).
HULPCENTRA-
Alarmnummer voorZeeland: tel. 112.
Centraal Meldpunt Milieuklachten Zee
land, tel. 0118412323.
SOS Telefonische Hulpdienst Zeeland,
tel.0118615551 (dagen nacht).
Stichting Blijf van m'n lijf Zeeland, tel.
0118 469869 (dag en nacht bereikbaar).
Kindertelefoon Zeeland, tel. 0800 0432
(gratis), dag. van 14.00-20.00 uur.
Bureau Vertrouwensarts Kindermishan
deling, tel. 0118 628800.
Aids Infolijn, tel. 0118 638384.
In de PZC van zaterdag 17 april is in een
bericht over de kansen op vrijlating van
de Oost-Souburger Kees Oreel de Mid
delburgse advocaat Eduard Smit ver
keerd geciteerd. Het juiste citaat is: „Er
zijn géén berichten dat de Franse justitie
een veto wil uitspreken." De maandelijks
te betalen boete is geen vierhonderd gul
den maarzo'n 35 gulden (100 francs) ge
worden.
door Esme Soesman
OUD-VOSSEMEER - Omdat de
belangstelling van verenigin
gen en andere organisaties om
in aanmerking te komen voor
een bijdrage uit de erfenis van
mevrouw Van 't Hof-Quist ge
ring is, plaatst de gemeente
Tholen opnieuw een oproep in
haar gemeentelijke rubriek.
De in 1995 overleden dame
heeft - inmiddels inclusief rente
- ruim 670.000 gulden nagela
ten. Geld dat naar haar wens ten
goede moet komen aan sport- en
recreatieve voorzieningen voor
de jeugd in Oud-Vossemeer. Om
de erfsomprocedure zorgvuldig
te laten verlopen heeft de ge
meente Tholen een vereniging
Van 't Hof-Quist, waar verte
genwoordigers van negen ver
schillende lokale clubs deel van
uit maken, in het leven geroe
pen Via een oproep begin febru
ari van dit jaar is geprobeerd
verenigingen te mobiliseren die
een bijdrage kunnen gebruiken.
Aanvragers dienen hun plannen
van een financiële onderbou
wing te voorzien. Omdat er tot
nu toe pas enkele reacties zijn
binnengekomen herhaalt de ge
meente de oproep. Voor 1 mei
moeten aanvragen binnen zijn.
Deze rubriek is uitsluitend be
stemd voor reacties op in de PZC
verschenen berichten, artikelen
of commentaren. De reactietijd
beloopt uiterlijk 7 dagen.
Open brieven, oproepen, gedich
ten en anonieme inzendingen
worden niet geplaatst. Bijdra
gen mogen niet langer zijn dan
250 woorden. De redactie be
houdt zich het recht voor inzen
dingen te bekorten. Over gewei
gerde brieven wordt niet gecor
respondeerd.
Het aitikel in de PZC van 10
april dat ging over de sportman
Tinus Osendarp is naar mijn
mening toch wat al te globaal.
Er wordt geschreven dat Os
endarp een politiek delinquent
was en dat bij Osendarp nooit
iets van Duitse gezindheid was
gebleken. Dit kan toch niet juist
zijn, te meer omdat in dit zelfde
artikel staat dat Osendarp lid
was van de NSB en later van de
SS. Daarbij komt dat hij werk
zaam was bij de SD. Verder is er
van Osendarp bekend dat hij
vanaf 1940 bij de Haagse politie
werkte en in 1941 en 1942 belast
was met de wacht bij het bureau
van de Rijkscommissaris Seyss-
Inquart. Osendarp werd in 1944
voorgedragen voor de Politie
Offieierschool. Van zijn SD-pe-
riode is bekend dat hij dienst
deed bij het Leemhuis comman
do. Het Leemhuis commando
was gevreesd om zijn infiltraties
in de illegaliteit en om de door
hen uitgevoerde 'zware' verho
ren. Het Bijzonder Gerechtshof
veroordeelde Osendarp omdat
hij had deelgenomen aan ten
minste 25 arrestaties, waarvan
tien arrestanten de oorlogspe
riode niet overleefden. Het is
onjuist te stellen dat Osendarp
om propagandistiche waarde
werd gebruikt. Dat de heer Lot-
sy het oorlogsverleden van Os
endarp vergoelijkt is zeer be
denkelijk, mede gelet op de rol
die Lotsy heeft gespeeld. De
stelling van Lotsy dat Osendarp
een en ander zou hebben gedaan
op aandrang van zijn vader lijkt
niet aannemelijk. Osendarp was
in 1940 24 jaar. Het lijkt dan ook
niet erg waarschijnlijk dat hij in
de vijf jaren daarna zich nog
door zijn vader liet sturen.
L. C. Schouls
Distelstraat 4
Arnemuiden
Wie helpt het kind van de rekening?
Geef een kind een toekomst.
Kosten: één gulden per dag.
Adoptie betekent: onderwijs, voeding, medische
zorg, een menswaardig bestaan.
Of meld U aan als donateur.
Inlichtingen: Stichting Sawasdee, Groenedijk 2A,
4438 NN, Driewegen (Zuid-Beveland).
Telefoon: 0113-655784
Telefax: 0118-623119
Bank: ING 65.07.90.782
(met steun van de Stichting PZC Helpt)
ACTIE: zaterdag 24 april
vanaf 10.15 uur, in en om school Julianastraat.
door Ondine van der Vleuten
In het donker loopt een man.
Vastberaden beent hij langs
de vloedlijn. Zo nu en dan staat
hij stil en snuift bijna grimmig
de zeelucht op, tot diep in zijn
longen. Het is duidelijk dat hij
eigenlijk helemaal geen plezier
heeft in deze wandeling. Het is
meer een wanhopige exercitie.
Deze man wil namelijk maar
één ding, slapen. Eenzaam loopt
hij door de nacht, maar hij is
niet alleen. Met hem vecht een
heel leger slapelozen die intens
vermoeiende strijd. En hoe meer
ze hun best doen, hoe meer ze
draaien en woelen, hoe minder
het lukt.
In de nacht zou de wereld tot
rust moeten komen. Het jachti
ge leven van alledag zakt na het
avondeten in. De energie is op
gebruikt. Alles maakt zich op
voor de nachtrust. Heerlijk in
een diepe, droomloze put vallen
en vanzelf weer ontwaken, uit
gerust en klaar voor de dag. Of
juist soezerig wegzakken in ver
bijsterende associaties op ver
makelijke droomreizen.
Er zijn mensen die niet anders
weten. Die hun lichaam elke
avond rond dezelfde tijd, of eens
wat eerder of later, uitstrekken
in de geruststellende zekerheid
dat de beelden en geluiden van
de dag snel zullen vervagen en
de slaapgod Morpheus ze wel
willend in zijn rijk zal ontvan
gen.
Maar dat is niet voor iedereen
weggelegd. Er zijn mensen die
het slapengaan zo lang mogelijk
uitstellen, omdat ze bang zijn
voor de zoveelste doorwaakte
nacht. Zo'n zes procent van de
volwassen bevolking slaapt
langdurig erg slecht, zegt
de Slaapservicelijn (0900-
3005020). De spelbrekers zijn:
alledaagse beslommeringen, die
zich aan de vermoeide geest
blijven opdringen. Ideeën voor
dat werk, dat snel af moet.
Langsschietende klussenlijst-
jes. Ingrijpende gebeurtenissen
die om verwerking schreeuwen,
als repeterende filmfragmen
ten. Bioritmes die grondig
ontregeld zijn door jetlag of
langdurig in ploegendiensten
werken. Psychische problemen.
Of slaapstoornissen met een li
chamelijke oorzaak.
Verontrustend
De nacht is lang als je niet kunt
slapen. Na een uurtje rond
draaien en geschuif met het kus
sen wordt het knap ongemakke
lijk. Na twee uur onaangenaam.
Na drie uur verontrustend. Sta
ren in het duister is ook voor de
gemoedsrust niet bevorderlijk.
Wissewasjes nemen bovenmen
selijke maten aan als het li
chaam maar niet wil slapen en
de geest wakkerder lijkt dan
ooit, maar toch wegdrijft van de
pen na een portie frisse lucht en
beweging? De man aan het
strand geeft niet op. Hij stapt
stevig door.
Er zijn mensen die denken dat
de nacht stil is. Dat moeten de
straatnaam gjg||g[gljj|
Vooral in de tijd dat er nog geen probleemoplossers waren als kunst
mest en afwateringssystemen, was het bezit van deze grond altijd
een crime voor de boer. foto Wi 11 e m M i e ra s
door Winnie van Dam
Vroegrijk. Het verhaal doet
de ronde dat de naam van
dat Noord-Bevelandse wegge
tje, tussen Kortgene en Colijns-
plaat in de Nieuw-Noord-Beve-
landpolder, een bijzonder zure
nasmaak heeft. Het (voormalig
B-)weggetje is sinds 1970 niet
meer dan een soort privé oprij
laan, die leidt naar de boerderij
Welgelegen.
De oorsprong van de naam
Vroegrijk staat niet zwart op
wit, maar het verhaal erover
gaat al generaties lang van va
der op zoon. Vader zou tegen
zijn zoon hebben gezegd: 'Dit
stuk land heet Vroegrijk. Ik
weet ook niet precies waarom,
maar wen er maar aan
Naar alle waarschijnlijkheid,
maar het blijft gissen, ontleent
de weg zijn naam aan de perce
len grond die aan weerszijden
van die weg liggen. In de Noord-
Bevelandse volksmond heet dat
stuk grond Vroegrieke. In tegen
stelling tot wat de naam doet
vermoeden, heeft het niets met
rijkdom of vroeg rijk zijn te ma
ken. De grondsoort van die per
celen is, om in vaktermen te
spreken, heel licht en houdt wei
nig water vast, wat veel droogte
met zich mee kan brengen,
Lichte grond is wel makkelijk te
bewerken, maar juist heel moei
lijk te betelen.
Probleemgrond
Het zeventiende-eeuws polder
landschap is voor de bezitter
van de grond altijd een crime ge
weest. Vooral in de tijd dat er
nog geen probleemoplossers
waren als kunstmest en afwate
ringssystemen. Want, wat was
nou het grote probleem met die
lichte grond op Vroegrieke? Als
de gewassen, bijvoorbeeld door
klimatologische omstandighe
den (hoe slechter de grond, hoe
afhankelijker van het weer),
niet in het voorjaar al bloeiden,
dan kon de boer zijn oogst wel
op zijn buik schrijven.
Daarom werd het stuk grond
naar alle waarschijnlijkheid
Vroegrijk genoemd: als de aard
appeltjes en uien niet vroeg in
bloei stonden, dan had de boer
voor de rest van het seizoen geen
opbrengst meer. Eigenlijk is de
naam heel sarcastisch bedoeld.
Hij is dan ook niet door de eige
naren van de grond zelf verzon
nen, maar door collegaboeren.
Zij staken een beetje de draak
met dat stuk land. Je werd er
tenslotte 'nie rieke' van.
door Arjan van Westen
Sommige slapelozen hebben baat bij vaste rituelen voor het naar bed gaan. Een boek lezen bijvoorbeeld kan soms een eind maken aan het
eindeloze gewoel. foto Lex de Meester
Drie wat norsige mannen aan
een tafel. Het zijn de Em
maüsgangers van de Vlissingse
kunstenaar Jan Haas. Het beeld
staat nu bijna twintig jaar op
een grasveldje bij de President
Rooseveltlaan aan de zijde van
het Nollebos te Vlissingen. Toen
Haas het beeld ontwierp was het
onduidelijk waar het zou komen
te staan. Er werd in 1979 ge
dacht aan het Bellamypark.
Een sta-in-de-weg voor de
komst van de Emmaüsgangers
naar het Vlissingse centrum was
mensenredder Frans Naeren-
bout. Binnen het culturele cir
cuit was het idee geopperd dat
op de plek van het standbeeld
van Frans de sculptuur van
Christus en twee van zijn volge
lingen moest komen. Zoals in
deze rubriek enige tijd geleden
bleek, staat de held nog steeds in
het Bellamypark. Voor de crea
tie van Haas werd een andere
stek gevonden. De kunstenaar
zegt nu zelf nooit aan het Bella
mypark gedacht te hebben. Hij
herinnert zich dat er destijds
een actiecomité was om het
beeld van Naerebout naar zijn
oorspronkelijk plek op de Bou
levard Bankert bij de Coosje
Buskenstraat te brengen. „Mis
schien dat daar het plan van
daan kwam om mijn beeld naar
het Bellamypark te halen."
Dood
In de PZC van 12 april 1979 ver
telde Haas dat de Emmaüsgan
gers een logisch gevolg was van
zijn fascinatie met de dood.
Kort daarvoor had hij gewerkt
aan een serie doodshemden.
„Het beeld is bedoeld om te la
ten zien hoe wij in het westen
over de dood denken", licht de
kunstenaar twintig jaar latei-
toe. Haas die zelf niet religieus
is, vertelt dat eind jaren zeven
tig een oude Spaanse dame wat
verontwaardigd op het beeld
reageerde. Ze vond de Christus
figuur niet lijken. Er zaten geen
gaten in zijn handen.
Het werd dus een minder promi
nente plaats aan de rand van
Vlissingen. Nadat het beeld in
gelukkigen zijn die de nacht niet
kennen. De nacht zit namelijk
vol geluiden, die het streven van
de slapeloze in zijn omgewoelde
bed bemoeilijken. Eenlekkende
kraan. Krakende planken en
een klapperende deur. De buren
die de wc doortrekken. Een op
laaiende ruzie, ergens in de
straat of langstrekkende groep
jes brallende jongeren, over
moedig van de drank. Krolse
katten die krijsen in de tuin. De
wekker die de seconden wegtikt
en de kerkklok die de uren slaat.
Kwakende kikkers en zingende
krekels in een zinderend hete
nacht. De tinkelende belletjes
van windchimes en de spook
achtige waarschuwing van een
misthoorn. Het gesuis van bloed
in de oren en het hart dat bonkt.
Tot tenslotte vogelgefluit de
donderende finale van weer een
rusteloze nacht aankondigt: het
meedogenloze, kille ochtend
gloren.
Dit is de laatste aflevering van
de serie Zeeland bij nacht.
een Amsterdams atelier korte
tijd werd tentoongesteld, kwam
het in de President Roosevelt
laan terecht. Een locatie waar
Haas terugkijkend vrede mee
heeft. „Alleen het gras is er nog
al drassig. Het beeld verzakt. Ik
heb wel eens tegen de gemeente
gezegd dat er platen ondermoe
ten. Er is niet naar Haas geluis
terd.
De herfstbladeren die in april
nog onder de tafel van de Em
maüsgangers liggen, spreken
boekdelen: weinigen lijken zich
om het beeld te bekommeren.
Haas wordt er een beetje moe
deloos van. „De gemeente is ver
antwoordelijk voor het onder
houd van standbeelden, maar ze
pleegt geen enkel onderhoud."
Niet iedereen is de Emmaüsgan
gers vergeten. Spelende kinde
ren hebben steentjes in de mond
van Christus gelegd. Dat doet
Haas niet zoveel. In tegenstel
ling tot die keer dat hij toevallig
langs kwam en twee kinderen
op de tafel zag dansen. De ou
ders stonden ervoor. „Ik heb die
mensen er wel op aangespro
ken."
Op het beeld ontbreken zowel
Jan Haas
realiteit. Hier is de kans om na te
denken over de zin van het le
ven, over oorlog en liefde en
over de dood natuurlijk. Niet
dat dat van harte gaat, maar als
dat proces eenmaal in gang ge
zet is, laat het zich niet eenvou
dig omkeren. Hoe het slachtof
fer zich ook concentreert op
grazige weiden en probeert
schaapjes te tellen. Ondertussen
wil de slaap maar niet komen.
En dat is op zich al reden om te
piekeren.
Er zijn cursussen bedacht om
die vicieuze cirkel te doorbre
ken. Je leert er ontspanningsoe
feningen, meditatie. Vaste ritu
elen voor het slapen gaan, dat
schijnt ook te helpen. Wandelin
getje met de hond, boekje lezen,
dingen voor de volgende dag
klaarzetten, lauw bad. Gebedje
opzeggen. Now that I lay myself
to sleep, I pray the Lord my soul
to keep. If I die before I wake, I
pray the Lord my soul to take.
Een geruststellende gedachte.
Anderen proberen het met seks
(asjeblieft, anders kan ik niet
slapen), een jointje of een slaap
mutsje natuurlijk. Alles met
mate, want helaas gaat het li
chaam nadat de alcohol afge
broken is, een stresshormoon
produceren. Wie zich niet kan
beheersen ontwaakt na een paar
veel te korte uren uit een soort
schijnslaap, en met een kater
bovendien.
Slaapmiddelen
Slaapmiddelen hebben ook zo
hun nadelen. Al na korte tijd
treedt gewenning op en begin
nen ze - dat is toch het toppunt
van ironie - het natuurlijke
slaapritme nog erger te ontrege
len.
Zo lang mogelijk wakker blij
ven dan maar, tot je van ver
moeidheid omvalt? Midden in
de nacht, na de zoveelste herha
ling van het nieuws, twee uur
gaan wandelen omdat andere
mensen toch ook zo lekker sla-
Kunstenaar Jan Haas heeft vrede met de locatie waar zijn beeld
uiteindelijk terecht kwam. foto Dirk-Jan Gjeltema
de namen Emmaüsgangers als
Haas. Dat zijn eigen naam er
niet op staat, vindt de kunste
naar geen probleem. Een titel-
bord is wel gewenst. „De ge
meente Vlissingen zou dat doen,
maar het is er nooit van geko
men."
