Obelix bedoelt het altijd goed
Carmen en de hang naar
persoonlijke vrijheid
n<7P kunst
rLv cultuur
Robin Williams als
clowneske medicus
Gérard
Depardieu
houwt
menhirs
Een wervelwind
door Gelredome
15
De film Asterix Obelix
Tegen Caesar (sinds
donderdag in Nederlands
Augment) stond of viel met de
deelname van Depardieu. Toen
jein bleek dat men dit project
echt serieus wilde aanpakken -
en een budget van 100 miljoen
ulden mag je serieus noemen -
loefde de wijnboer er niet lang
over na te denken. Overigens is
ook die wijnbouwerij serieus.
;Uj bezit het Chateau de Tigne
uide Anjou en verbouwt er
Cabernet Franc, Cabernet
Sauvignon en Chenin Blanc;
jo'n, 75.000 flessen per jaar.
Pure toverdrank", wil hij
ijeweren en kijkt erbij of hij als
dnd in de ketel is gevallen.
Obelix is zijn favoriete
itnpheld. Altijd al geweest,
jfet werd tijd dat wij Fransen
sns een goede speelfilm
maakten over een van onze
nationale stripfiguren. De
Amerikanen doen dat al jaren
met Batman, Superman en
Spiderman. De Asterix-strip
iprakmij vroeger als
vijftienjarige meer aan dan
Kuifje. Ik had niet zo veel met
dat de hele wereld rondreizende
sportertje. Maar daar had ik
dan wel sympathie met de ruige
leebonk Haddock. En Professor
Zonnebloem moet je ook niet
wegvlakkenDe Asterix-strip
evenwel, die is echt door en door
Frans. Dat groepsgevoel in dat
Gallische dorpje, die
familiegeest met tevens dat
eeuwige onderlinge gebakelei,
dat is ontzettend herkenbaar en
itisme ook dierbaar. Die strip
echt onze cultuur. En dan is
Obelix mijn held. Hij is naïef,
puur eerlijk en heeft nooit
rottige gedachten. Hij is nooit
gemeen. Hij heeft niet eens een
hekel aan de Romeinse
bezetters. Hij wil met ze spelen.
Ja,hij doet dat een beetje ruig,
sant hij kent zijn eigen kracht
met."
iris me al heel vaak gevraagd
Aik iets van mezelf in hem
ierken. Zoals ik ook een andere
raag al heel vaak gehoord heb:
Hoe ik het voor elkaar krijg om
nzo enorm veel films achter
akaar te spelen. En het
mtwoord op beide vragen is
agenlijk hetzelfde: Het kost me
ec ieel erg weinig moeite om te
njj scteren. Ik vind het letterlijk
pu $élen. Ik vind het net zo weinig
d pspannend als wanneer Obelix
h met Romeinen gooit. Wat ik ook
vj goed aan hem kan volgen, is dat
1 j hij het moeilijk vindt om
0j verliefd te zijn. Want dan moet
li] afvallen."
tlv! ten forse verschijning heeft ook
Ice, ithans 50-jarige Depardieu
ele zeerzeker. Zijn hand lijkt een
;n(j kolenschop maar voelt aan als
gec een bankschroef. En wat Obelix
njnJheeltmet de zwijntjesjacht, dat
tj'a heeftDepardieu met
s eendenjacht. Hij jaagt trouwens
melFidel Castro.
Ja,dat klopt wel. Ik heb een
groep vrienden die olie zoekt op
Cuba en ik houd van dat eiland.
Zehebben al olie gevonden ook.
Dat vindt Fidel Castro heel
plezierig en jagen op eenden
pndt hij eveneens heel
tierig. En verder is hij gek op
Vandaar. Ik ben er nu een
of acht geweest. Maar met
itiek heeft het allemaal niks
[maken."
trdieu heeft veel beroemde
iden. Roberto Benigni, die
tgluiperige Romeinse
tvemeur Detritus speelt in de
erix-film, is er ook een. Over
iwinst van drie Oscars met La
itaè Bella schijnt Depardieu
ia net zo verheugd als
eer hij zelf zou hebben
'onnen.
ben er een keer heel dichtbij
'eest met Cyrano de
Jrgerac, maar die kans werd
irknald door een
lastercampagne. Nee, dan voel
iknu ook niet een heel klein
je jaloezie. Dat Benigni
wint, vind ik fantastisch. Het is
trdiend. Want La Vita Bella is
een grootse film, van een groot
Gérard Depardieu: „Het werd tijd dat wij Fransen eens een goede speelfilm maakten overeen van onze nationale stripfiguren."
foto Phil Nijhuis
ij heeft in zijn paspoort staan dat hij 'vigneron' is;
'wijnboer'. Het moet vaak voorkomen dat een
douanebeambte denkt: „Toch ken ik hem ergens
van!En dat kan dan kloppen want de wijnboer heet Gérard
Depardieu. Vier keer is hij afgelopen maandag door de
douane gewandeld in amper zes uur tijd. Twee keer heeft hij
het podium van het Amsterdamse Tuschinski beklommen
om zich door premièrepubliek te laten toejuichen voor zijn
filmrol als Obelix. Drie keer heeft hij een tv-ploeg te woord
gestaan en vervolgens een persconferentie gegeven. En
tussendoor nog dit gesprek.
dichter. En Roberto is
bovendien een vreselijk leuke
vent. Dat een Italiaanse film
drievoudig Oscars wint, dat is
bovendien heel goed voor de
Europese cinema. Dan zeg ik:
Bravo, Amerika!"
Ziet Depardieu eventueel een
vergelijking tussen de Europese
weerbaarheiH op filmgebied ten
opzichte van de Amerikaanse
werelddonunantie en het
dappere verzet van dat stelletje
Galliërs tegen de Romeinse
expansie? „Nee. Ik vind niet dat
we in Europa nog in verzet
zitten tegen Hollywood. Zij zijn
nu eenmaal machtiger en groter.
Ze maken 800 films per jaar.
Maar dankzij het GATT-
akkoord, waardoor het
mogelijk is dat we onze positie
een beetje kunnen beschermen,
is er nu toch een soort van
evenwicht. Ik geloof dat ook de
Amerikanen beginnen te
begrijpen dat ze zich met een
echt monopolie in het eigen
vlees zouden snijden, want zij
zijn net zo goed gebaat bij
diversiteit in het
bioscoopaanbod. En dat is waar
dan de Europese cinema voor
zorgt. Die bijzondere
waardering voor La Vita Bella
bewijst dat ze niet meer zo
kortzichtig zijn."
Depardieu kent de handel. Hij
heeft zijn eigen
distributiekantoor, zijn eigen
productiemaatschappij en hij
heeft net zelf een film
Chateauroux, de geboorteplaats van acteur/wijnboer Gérard Depardieu.
geregisseerd die 7 april in
wereldpremière komt: Un Pont
Entre Deux Rivières. „Het gaat
over een vrouw en de
veranderingen in haar leven.
Het is gebaseerd op een roman
van Alain Le Blanc, die me
nogal had getroffen. Speciaal
vanwege de gelijkmatige
treurigheid van dat verhaal.
Een crisis of zenuwtoevallen
komen er niet aan te pas.
Inderdaad, het heeft iets
Pialat-achtigs qua
stijlbenadering. Ik zou zeggen
het zit in tussen Maurice Pialat
en Francois Truffaut."
Ooit heeft Alain Resnais in zijn
film Mon Oncle d'Amerique
acteur Depardieu vergeleken
met zijn fameuze voorganger
Jean Gabin; net zo knoestig en
net zo'n wereldwijs geworden
zoon van de Franse provincie.
Gérard komt uit Chateauroux.
Al speelt hij tegenwoordig met
zekere regelmaat ook in
Amerikaanse films, voor alles is
hij geworden tot een icoon van
de Franse cultuur. Hij bekent
een voorliefde voor het spelen
van historische personages en
hij heeft er al een groot aantal
geschoren: Cyrano de Bergerac,
Vidocq, de Graaf van Monte
Christo, politicus Danton,
beeldhouwer Rodin, musketier
Porthos en meest recent
schrijver Balzac. Zit er nog
iemand bij met wie hij
foto Cees van Zweeden
bijzondere affiniteit heeft
gevoeld?
„Het zijn allemaal echte
karakters, totaal verschillend
en me allemaal even lief.
Hoewel, misschien, Cyrano lag
me wél heel erg goed. Nee, dat
acteren in dichtregels gaf me
niet de minste problemen. Dat
was misschien alleen moeilijk
voor het publiek, niet voor mij
Weet je, eigenlijk heeft Obelix
veel weg van Cyrano de
Bergerac."
Pieter van Lierop
Asterix Obelix is te zien in Cine
City in Vlissingen en De Koning in
Hulst.
Robin Williams in een witte
jas, als dokter of psychiater,
het begint een vertrouwd beeld
te worden. We kermen het uit
films als 'Awakenings', 'Good
Will Hunting' en 'What Dreams
May Come'. En nu ook weer in
'Patch Adams', waarin hij de ti
telrol speelt als de arts die in de
jaren zestig een kleine revolutie
in Amerika teweeg bracht als
lichtend voorbeeld van een
meer humane benadering van
patiënten.
Robin Williams: „Ik eindig nog
eens met het spelen van een psy
chotische gynaecoloog. Of een
gynaecoloog die ook kan tove
ren. Dat zou pas leuk zijn. Och,
ik geloof dat ik eigenlijk pas vijf
dokters heb gespeeld. John
Wayne heeft wel 20 keer John
Wayne gespeeld... Het zijn rol
len die me aanspreken. Beroeps
matige afgunst, waarschijnlijk.
Ik koester enorme bewondering
voor artsen, neurologen, psy
chologen; mensen als Oliver
Sacks en Patch Adams die geen
vakidioten zijn geworden maar
een geweldige affectie hebben
met hun patiënten. En zeker
Patch is een geweldig personage
om te spelen en daar komt dan
als vanzelfsprekend een belang
wekkende filosofie bij die ik
graag help uitdragen."
„Het scenario van 'Patch
Adams' is geschreven door twee
kerels die Patch Adams hadden
ontmoet, hem een fantastische
vent vonden en besloten een
film te ontwerpen over de tijd
dat hij medicijnen studeerde en
zijn ideeën ontwikkelde over
een meer menselijke bejegening
van ziekenhuispatiënten. Het
plan was al tien jaar oud. Pas
toen Tom Shadyac als regisseur
aan boord kwam, bleek het te fi
nancieren. Maar het is wel een
andere film geworden, want
aanvankelijk zouden de filoso
fieën veel meer nadruk hebben
gekregen dan nu het geval is.
Shadyac heeft gezegd: 'Behalve
filosofie ligt er hier ook volop
materiaal voor komedie. Het is
de combinatie van de twee din
gen die het interessant maakt.'
En ik denk dat hij gelijk heeft."
„De rol past me perfect. Als een
condoom. Omdat het gaat om
een man die je tot leven moet
brengen als de bijzondere 'per
former' die Patch is in kinder
ziekenhuizen en tegelijkertijd
als een kleurrijke idealist met
bovendien zijn eigen persoonlij
ke drama."
„Mijn eerste ontmoeting met
Patch Adams zal ik niet gauw
vergeten. Hij deed de deur open
en ik zie die merkwaardige fi
guur; een rijzige kerel met heel
lang haar en een fikse snor. En ik
mag me dan nogal vrolijk kle
den, ik lijk een doodgraver in
vergelijking tot Patch. Ik mocht
een keer met hem mee naar een
kinderziekenhuis en hij ging als
clown. Hij was briljant. Zijn
nummer behelsde de imitatie
van een dansende rubberpop en
zo sloeg hij aan het dollen met
een jongetje van een jaar of
twaalf. Tijdens dat koddige
dansje wisselde Patch intussen
relevante informatie uit met de
ouders en legde tegelijkertijd
een verstandhouding met dat
joch dat je helemaal zag ople
ven. Maar zo bizar als hij zich
gedraagt in ziekenhuizen, in
wezen is hij heel kalm en be
langstellend."
„Als hij in een gesprek probeert
uit te zoeken wie je bent, analy
seert hij snel en scherp tot het
punt dat je zegt: 'Zo is het ge
noeg, bloter wil ik er niet bij ko
men te staan.' Maar toen ik hem
bezig zag in dat hospitaal, was
hij verbluffend. Want vermomd
als clown, is er dan een zeer seri
eus en knap waarnemer aan het
werk."
„Ik weet niet hoe het in Europa
is, maar in de Amerikaanse
maatschappij bestaat onmis
kenbaar de neiging om zaken als
ziekte en dood weg te duwen.
Men weet er niet goed raad mee
en dat vertaalt zich in de manier
waarop dokters omgaan met
patiënten. Als ziek mens lig je er
nogal hulpeloos en kwestbaar
bij wanner zo'n type in een witte
jas je komt bevoelen en beklop
pen. En dan hebben we het niet
alleen over vrouwenartsen waar
we zo graag platte grappen over
maken. Het is van belang onder
ogen te zien dat patiënten niet
behandeld willen worden als
een ding, een nummer. En zeker
zieke kinderen moet je niet inti
mideren maar aandacht geven
die ze prettig vinden. Het is niet
de bedoeling om te bepleiten dat
elke arts voortaan de ziekenzaal
binnenspringt met een feest
neus op: 'Hallo allemaal, ik ben
dokter Kinky!Maar iets min
der pragmatisme zou zeker ge
zond zijn."
„In de voorbereiding voor deze
rol heb ik ziekenhuizen bezocht
en ik stond perplex van de le
venshonger bij kinderen van
wie je wist dat ze terminaal wa
ren. Het eerste jongetje dat ik
aanspreek in de film, dat was
een tienjarig leukemiepatiëntje
dat ik speciaal was gaan opzoe
ken. Maar hij trok me mee om
me voor te stellen aan al zijn
vriendjes. Dat werd een dolle
boel. Ik heb ze allemaal aan de
film laten meedoen. Negentig
procent van alle figuranten zijn
echte patiënten. Sommige men
sen schrokken daarvan. Die zei
den: 'Hoe kim je zulke kinderen
in de film betrekken?' Maar ze
genoten ervan en je ziet het zelf:
er is iets speciaals met zulke
kinderen. Ze hebben een onge
looflijke geestkracht. Zoals dat
kleine Boeddha-achtige meisje.
Dat zat in de laatste fase van een
chemokuur met een goede kans
dat ze is genezen. Laten we ho
pen dat het alsjeblieft zo is.
want soms komt het terug. Maar
dat meisje met haar kale koppie
was zo onvoorstelbaar geestig
en slim, zo inspirerend en posi
tief ingesteld. Dat is aangrij
pend."
Patch ziet niet waarom een zie
kenhuis een instituut zou moe
ten zijn dat angst aanjaagt. Net
als in de film heeft hij als adoles
cent ooit geprobeerd om zelf
moord te plegen en is hij te
rechtgekomen in psychiatrische
inrichtingen die volgens hem
erger waren dan het vagevuur.
Ik ken een paar van die inrich
tingen omdat ik ze bezocht heb
samen met Oliver Sachs toen we
Awakenings maakten en ze zijn
inderdaad heel erg. Ik heb er
gens met 27 kerels naar de tv zit
ten te kijken, naar Fred Astaire,
zonder dat er iemand een krimp
gaf. Oliver kan bij die instellin
gen in- en uitlopen omdat hij als
psychiater werkt voor de Men
tal Health Programs van New
York en New Jersey. En omdat
hij dat gratis doet, laten ze hem
overal binnen, desnoods in mijn
gezelschap."
Pieter van Lierop
Robin Williams
r ai A lsof er een wervelwind waait door Gel-
ril!! flredome. De storm wordt niet veroor-
»akt door een snelle spits van Vitesse, maar
;tts <toor Gemma van Zeventer. Ze is de regis-
ida! *eur van Carmen, de populaire opera van
■tj Georges Bizet (1838-1875). Carmen is van
daag - vrijdag - en zaterdag te zien in het
aar Arnhemse voetbalstadion. Samen met diri-
hSent Pierre-Michel Durand Zet Van Zeven-
na! ter deze dagen de laatste puntjes op de i.
jeft Haar mobiele telefoon rinkelt. Moeiteloos
get! schakelt Van Zeventer over naar vloeiend
tuij 'fans. Tijdens de repetities krijgt de Don
'osézijn regie-aanwijzigingen in het Duits
31 de Carmen wordt toegesproken in het
Italiaans. Hier en daar zijn flarden Engels
)p te vangen. Net als de spelers van Vitesse
t.H sdecast van Carmen zeer internationaal,
eel. Kn Zeventer ligt goed op schema. De audi-
ss Hes voor de figuranten zijn uitermate suc-
Kjcesvol verlopen ('hartstikke goede club,
zeer gedisciplineerd') en de solisten hebben
S°dzijdank geen last van sterallures. Ze is
Vi "et terug uit Sofia waar ze heeft gerepeteerd
®et het Nationaal Bulgaars a capeÜa koor
Svetoslav Obrenetov'. Tot haar grote tevre
Gemma van Zeventer, regisseur van Carmen in het Gelredome: „De strijd van de vrouw, dat spreekt
me aan." foto Hans Broekhuizen
denheid. „Het ging fantastisch." Ook de
koorleden uit Sofia stonden versteld van de
voortvarendheid waarmee Van Zeventer te
werk gaat. En ze praat misschien nog wel
sneller dan dat ze werkt. „Ik ben kampioen
snelheid"-, zegt ze lachend.
Van Zeventer is 'uitgeleend' door haar
werkgever IDTV aan productiebedrijf
Companions. Bij IDTV is ze emdredacteur
van de afdeling cultuur. Dat is toch iets an
ders dan een opera regisseren. Wat heeft ze
met opera's? „Mijn vader was een echte ope
ra-gek. Wij hadden thuis geen tv en op zon
dagmiddag luisterde hij naar de opera's op
de Wereldomroep. Hij ging er helemaal in
op. Zat zelfs op zijn stoel mee te dirigeren.
Wij, de kinderen, wij vonden dat vréselijk.
Wij wilden spelen." Met een glimlach:
„Maar ik heb er toch een tik van meegekre
gen."
Zo'n vijftien jaar geleden belandde ze via
een Franse vriend, heel toevallig, achter de
schermen van de opera. „Zo ben ik er in ge
groeid. Want elk j aar ging ik tij dens mi j n va
kantie naar Frankrijk om als regie-assisent
te werken. Het was iets dat ik erbij deed.
Een soort vakantiebaantje." Grinnikend:
„Mijn geheime leven in Frankrijk."
Van Zeventer bouwt voort op de regie van
Bernard Broca, die de vorige 'companions-
Carmen' regisseerde in Rotterdam en Ant
werpen. „Ik heb niet het gevoel dat ik veel
moet veranderen. Ik kopieer zijn regie. Het
is een heel zuivere regie. Waarom zou ik daar
geen gebruik van maken." Het voortbordu
ren op Broca's werk betekent niet dat er
geen uitdagingen meer zijn voor Van Zeven
ter. „Het is zeker niet saai hoor. Ik probeer de
spanning tussen de mensen, hun relaties en
emoties, zo goed mogelijk te verbeelden.
Het lijfelijk te maken."
Het enorme vloeroppervlak van Gelredome,
meer dan zevenduizend vierkante meter, is
eveneens een belangrijk gegeven in haar re
gie. „Het verhaal wordt ondermeer verteld
door de posities van de zangers en figuran
ten. De afstand ten opzichte van elkaar is
bepalend. De posities vertellen mede het
dramatische verhaal. Het kleine gebaar zie
je niet. Het is echt fantastisch om die hele
ruimte te benutten."
En dan is er natuurlijk nog de muziek. „Als
je de muziek accepteert als onderstroom
van het spel is dat een enorme bron waar je
gebruik van kunt maken. De muziek vertelt
het verhaal, meer nog dan de teksten. De
muziek is zo sterk, die stuurt je vanzelf. Ter
wijl het toch een dramatisch fantastisch
verhaal is. Er zijn weinig woorden te veel.
Zelfs de herhalingen die Bizet gebruikt zijn
variaties die het verhaal verder sturen."
Van Zeventer betitelt Carmen als een uni
versele opera. „Het thema van Carmen is
voor mij de persoonlijke vrijheid. De strijd
van de vrouw, dat spreekt mij aan. Bij de
première van Carmen halverwege de vorige
eeuw kreeg Carmen het predikaat opge
plakt van 'slechte vrouw'." Van Zeventer
klinkt bijna verontwaardigd: „Maar ze is
helemaal geen hoer. Het is een moderne
vrouw die heel bewust vertrouwt op haar in
tuïtie. Ze kiest voor haar eigen leven, met de
mannen die daar bij horen."
Ellen Leijser
De opera 'Carmen' is op 26 en 27 maart te zien in
Gelredome (aanvang 20 uur). Kaarten, tussen 55
en 155 gulden, zijn te reserveren op telefoonnum
mer: 0900-3005000, dagelijks van 10 tot 22 uur
vrijdag 26 maart 1999
