Hugo
Getekend, Victor
Dromerijen in
museum Elsene
kunst Jean-Paul Franssens gaat Woorden kunnen Flarlan Flan de Vries exposeert een Oscar-uitreiking wordt
cultuur 12 13 ]5 i6
11
PZC
verder met zijn literaire Coben niet beeldend unieke collectie hobo's oorlog tussen oorlogsfilms
Barrière dans un paysage (zonder jaartal).
L'esprit de la tempête devant gilliatt
(1865).
Schengen (1871).
Chat-huantdans les ruines de Vianden (1863).
Paysage du Rhin au gibet (1842).
Rechts: Silhouette de maison
(circa 1858).
Onder: Port des Flandres
(circa 1847).
Boven: Sirène (zonder jaartal).
Links: Chateau sur un éperon
rocheux (1868).
frappante originaliteit en
verontrustende schoonheid dat
men heden ten dage eerder
geneigd is te zeggen: Hugo is
groter als tekenaar dan als
schrijver. In ieder geval heeft hij
de mens van nu heel wat meer te
zeggen als beeldend kunstenaar
dan als auteur. Wie ooit het
Musée Victor Hugo op de Place
des Vosges in Parijs bezocht
weet dat natuurlijk, want daar
hangen een aantal van zijn
indrukwekkende grafische
meesterwerken permanent aan
de wanden.
Op dit moment zijn nog tot en
met 25 april in Elsene, Brussel,
in het Gemeentelijk Museum
een goede honderd tekeningen
van allerlei soort en tal van
andere documenten te zien op
een tentoonstelling Victor Hugo
dessinateur. Het is een boeiend
overzicht waar men met allerlei
technieken die Hugo gebruikte
kennis kan maken. Brussel is
een voor de hand liggende
locatie omdat Hugo tijdens zijn
ballingschap, die van 1851 tot
1871 duurde, vaak in die stad
heeft vertoefd. Hij heeft veel in
België, het Rijnland en ook wel
in Nederland gereisd, en daar
haast altijd getekend. Zijn
voorkeur ging uit naar
stadsgezichten met
fantastische, grillige,
romantische bouwwerken
onder dramatische luchten.
Torens, kastelen, gevels,
molens, schepen,
landschappen, rotsen en
zeegezichten. Soms heel
natuurgetrouw weergegeven,
dan weer gefantaseerd,
gecombineei-d. Mensen of
dieren tekende hij zelden. Dat
hij het wel kon, tonen de
intrigerende tekeningen met
een katuil (nr. 67) en een octopus
(nr. 97).
Heel curieus zijn ook de
experimenten die Hugo met
aparte technieken deed, soms
tijdens of na spiritistische
séances: vouwvlekken die op
Rorschach-testen lijken,
uitvloeiende inkt, collages,
silhouetten en sjablonen.
Daaronder zijn werken als het
verbluffende Silhouette
fantastique (nr. 24) die vandaag
de dag gemaakt lijken door een
avantgardistische kunstenaar.
Het is merkwaardig dat Victor
Hugo, die toch niet bepaald een
bescheiden mens was, zelf zijn
tekenwerk zo laag heeft
ingeschat. Hij noemde het
bijvoorbeeld 'schamele
probeersels, in uren van bijna
onbewuste dromerij, met wat
mij nog aan inkt in mijn pen
overbleef geschetst In een brief
aan Baudelaire, die zijn
tekenwerk bewonderde, sprak
hij van dingetjes waarmee hij
zich amuseert tussen twee
strofen in, krabbels. Ook andere
tijdgenoten, als Theophile
Gautier, schatten zijn grafisch
werk hoog in. De laatste
beweerde zelfs: 'Was Victor
Hugo geen dichter geweest, dan
was hij een eersterangs schilder
geworden. In zijn sombere en
woeste fantasieën vermengt hij
op meesterlijke wijze de clair-
obscure effecten van Goya met
de architectonische
nachtmerries van Piranesi'.
Gautier had gelijk. Het lijkt mij
niet onmogelijk dat men, over
een paar eeuwen terugblikkend
naar de Franse kunst uit de
negentiende eeuw, Hugo eerder
als tekenaar dan als auteur zal
eren.
Hans Warren
Victor Hugo Tekenaar, Museum van
Elsene, Brussel, Van Volsemstraat
77, t/m 25 april, di-vr: 13-18.30, za-
/zo: 10-17 u. Toegang 200 Bfr, cata
logus 1000 Bfr (fraai, maar enkel
Franstalig met inlegvel Ned.)
Vianden (1871).
et kan vreemd gaan met roem.
Ieder kent de naam Victor
Hugo, hij is nog steeds zeer
beroemd. Als schrijver, dichter, dramaturg
staat hij hoog aangeschreven, in
naslagwerken wordt hij uitvoerig
behandeld. Maar interesseert zijn werk ons
nogwerkelijk, is het niet meer een
benadering vanuit een historisch oogpunt,
het fascinerende fenomeen Hugo waar we
danmee bezig zijn? Zijn poëzie raakt ons
niet meer, ze is opgeweld uit een
Victor Hugo, getekend door Auguste Rodin.
achtergrond en een moraal die ons vreemd
geworden zijn, die zelfs enigszins hypocriet overkomen. Zijn pathos staat tegen, ook in zijn
toneelwerk. Melodramatiek beheerst zijn proza. Zijn houding van profeet doet eerder
glimlachen dan indruk wekken. Kortom: zijn enorme literaire productie dwingt weliswaar
respect af maar leeft niet erg meer, er ligt een hinderlijk, zwaar romantisch patina op.
met andere technieken
geëxperimenteerd. Er zijn in
totaal zo'n vierduizend
grafische werken van hem
bekend, van krabbeltjes in de
marge van brieven en boeken tot
uitvoerige al dan niet
gefantaseerde stadsgezichten,
landschappen en zeestukken,
Daaronder zijn er van zo'n
Heel anders is het gesteld met
zijn werk als tekenaar. Zijn
hele leven heeft Hugo (1802-
1885) getekend, aquarellen
gemaakt en op allerlei manieren
vrijdag 19 maart 1999
