Dit toetje moet recht drillig trillen
PZC
Verleden van de fruitteelt in beeld
Opnieuw ongenoegen over Klaverblad
Studiereis naar
brede scholen in
Verenigde Staten
ADZ vraagt minister
half jaar uitstel voor
oprichting van BV
Kwaliteit Zeeuwse
zorg onder de maat
zeeland
17
Een eeuw tafelen
Ideeëndag
vakantiewerk
voor kinderen
donderdag 18 maart 1999
Lnnr Jacques Cats
Een lokaal bekend geluid klonk
vroeger op zaterdagen op uit
[schuurtjes in Westkapelle. Iedereen
Iflist het: daar werd de stokvis gebeukt.
'Stevige meppen met een houten hamer.
Daarna volgde het verzagen tot stuk
jes, de v's g'nS 'n de week. zodat de
maaltijd voor zondag was verzekerd,
lekker met mosterd en rijst", weet A
ran Rooi jen nog.
Het vroegere volksvoedsel van Westka
pelle vormde afgelopen weekeinde een
smakelijke attractie tijdens een
jïceuwse middag in Kasteel van Bata
via. Met het uitserveren van de stokvis
werden ook meteen allerlei herinne-
nngsluikjes open getrokken. Van
Rooijen: „Stokvis is nu een delicatesse.
Duurder dan biefstuk."
Maaltijden in vroeger dagen: dit onder
werp staat centraal nu de eeuw ten ein
de snelt. De Stichting Ontwikkeling
Nederlandse Kookkunst heeft er zelfs
een campagne omheen geweven: een
eeuw tafelen in Nederland. Alles wat
sinds 1900 lekker, boeiend en spannend
was wordt op tafel gebracht. Per
maand wordt een menu gepresenteerd,
waarin de in een bepaald decennium
heersende culinaire mode wordt uitge
dragen. Deze zomer worden alle ge
rechten gebundeld in 'het kookboek
van de eeuw'. Dan komen ze allemaal
,0(i voorbij: de Zondagse Prol, Kniertje's
schellevis, Prins Hendrik taart, pape-
hg spoiontnncrptips piprpn van Hpt T.nn
r (i
gaaientongetjes, eieren van Het Loo,
J roomstruif met boerenmeisjes, crêpes
Suzette
Inwendige mensch
Honderden restaurants en zorginstel
lingen doen mee aan de terugblik hoe
«rder deze eeuw de inwendige mensch
werd versterkt. Daar zijn tien Zeeuwse
horecabedrijven bij. Van de zorginstel
lingen is Sint Willibrord in Middelburg
present. Chef-kok Sjaak Jobse, die in
de keuken van het Jacob Roggeveen
huis in Middelburg de scepter zwaait,
draagt zelfs de receptuur aan voor een
toetje dat het laatste decennium van
deze eeuw kenmerkt. 'Uit de Zak van
Zuid-Beveland', heet de creatie. Het is
eenstreekgerecht met zwarte bessen en
chocolade
de deelnemers aan de viering van
'Een eeuw tafelen in Nederland' beho
ren voorts het horeca-onderwijs van
ROC-Zeeland in Middelburg, het fruit
teeltmuseum in Kapelle en het schaal-
en schelpdieren museum in Yerseke.
Walm
folgens informatie uit het ter gelegen
heid van de campagne uitgegeven ma
gazine was vis eten op zondag vroeger
op meer plaatsen in Zeeland favoriet:
'Zeeuwen waren gewoon op zondag
morgen gebakken bokking te eten, met
Kookles in 1952 op de Middelburgse Huishoudschool.
als gevolg een walm in de kerk waar je
tegenaan kon leunen'
In de periode 1910-1919 was de
schaarste aan vlees zo groot dat de
overheid besloot mosselen uit Zeeland
voor een uiterst milde prijs van vijf kg
voor 15 cent elders in het land aan te
bieden. Uit die periode dateren creaties
als mosselhaché en mosselengehakt,
gerechten waarnaar in de magere jaren
van de Tweede Wereldoorlog werd te
ruggegrepen. Vlak na de oorlog was er
in de stedelijke restaurants slechts
keuze uit twee menu's, met in vele vari
anten bereide suikerbieten en tulpen
bollen: gestoofde suikerbieten, rauw
geraspte suikerbieten, gebakken en ge
roosterde tulpenbollen.
Het magazine 'een eeuw tafelen in Ne
derland' geeft aan dat in het begin van
de eeuw culinaire genietingen welis
waar 'opvrolijkend' maar nog eniger
mate verdacht waren. Zo waarschuwt
een oud kookboek: 'wie zijn smaakzin-
tuig te zeer ontwikkelt wordt er de du
pe van, wordt erdoor geregeerd'.
De 27-jarige Tristan van Bellen, lid van
de keukenbrigade van hotel Kamper
duin in Kamperland, maakt gebruik
van de receptuur die de initiatiefne
mers van de historische eetcampagne
aanreiken. Op die basis stelt hij maan
delijks een nieuw viergangenmenu sa
men. Tot nu toe is hij nog geen echt rare
dingen tegengekomen, behalve dan een
nagerecht met bitterkoekjes dat in de
oorspronkelijke samenstelling 'vooral
recht drillig moet trillen'. Op het
maartmenu prijkt tongfilet American,
geplukt uit het feestmenu dat op 23 juli
1927 werd gepresenteerd ter gelegen
heid van de KLM-vlucht met de Post
duif Holland-Indië.
„Een mooi initiatief", prijst Van Bellen
de thematische aanpak van 100 jaar
eetgewoonten. „Voor de een is het
spannend, maar het kan ook afschrik
ken. Want wat moet je ervan denken als
je op het menu 'pudding van Tante
Heintje' ziet staan?''. Ter verduidelij
king: Tante Heintje was een roman
schrijfster die in familiekling beroemd
was om de toetjes die zij uit een oud re
ceptenschrift haalde.
Hoofd keuken van verzorgingshuis
Sint Willibrord Hans de Maat voelt
zich juist daarom aangesproken dooi
de campagne omdat hij de doelgroep
bedient die nog weet hoe het eten vroe
ger smaakte.
Hij onderzoekt de mogelijkheden om
de bewoners eens in de zoveel weken
met familieleden in eigen huis 'uit eten
te laten gaan'. Bij de samenstelling van
de diners hoopt De Maat inspiratie op
te doen uit de recepturen die de eeuw
heeft voortgebracht. Maar ook zonder
aanmoediging van de thematische aan
pak grijpt De Maat graag terug naar de
kost van vroeger: een procureurlapje
met hutspot laten de bejaarden zich
goed smaken. Ouderwetse toetjes als
warme rijstepap met krenten en vruch-
tengriesmeel zijn bijzonder geliefd. En
nergens anders is een gerecht zo op zijn
plaats als binnenkort in huize Sint Wil
librord wordt geserveerd: kip op groot
moeders wijze.
Kookonderwijs
De foto toont een momentopname van
de kookcursus op de Middelburgse
huishoudschool Het Molenwater in de
beginjaren vijftig. In een onlangs uit
gebracht herdenïdngsboekj e haalde le
rares Corrie Oosterloo herinneringen
op aan het kookonderwijs, waarin een
belangrijke plaats was ingeruimd voor
voedings- en gezondheidsleer en wa
renkennis op het gebied van voeding en
huishouden. Receptenleer hoorde daar
ook bij. Corrie Oosterloo: „Je leerde
bijvoorbeeld hoe je sauzen moest ma
ken. Tegenwoordig kopen ze alles in
pakjes. Jammer is dat".
door Maurits Sep
VLISSINGEN - Het Admini
stratief Dienstencentrum Zee
land (ADZ) wil pas per 1 januari
2000 een besloten vennootschap
worden. Het ministerie van Fi
nanciën eist dat dat al op 1 juli
van dit jaar gebeurt. Het alge
meen bestuur van het ADZ
vindt dat veel te vroeg. „Dat zou
ten koste gaan van de zorgvul
digheid en het overleg met het
personeel", verklaarde direc
teur P. Cevaal woensdag op de
bestuursvergadering.
Het ADZ is nu nog een gemeen
schappelijke regeling van de ze
ventien Zeeuwse gemeenten.
Als het sociaal werkvoorzie
ningsschap een BV wordt, wor
den de gebouwen in Vlissingen,
Goes en Temeuzen onderge
bracht in een aparte stichting.
Het ministerie van Financiën
heeft toegezegd dat het ADZ
daarvoor geen overdrachtsbe
lasting hoeft te betalen, mits de
overdracht op 1 juli 1999 rond
is.
Het ADZ moet echter nog heel
wat formaliteiten afwerken
voordat het een BV kan worden.
Zo moeten de toekomstige aan
deelhouders (de sociale werk
voorzieningsschappen in Mid
delburg, Terneuzen en Goes en
de gemeente Schouwen-Duive-
land) het bestuur nog machti
gen de sociale statuten voor de
werknemers te ondertekenen.
Ook de vakbonden hebben die
nog niet van een handtekening
voorzien. Cevaal hoopt dat een
en ander rond de zomer is afge
rond. Als alles meezit kan het
ADZ dan op 1 januari een BV
worden.
Het bestuur gaat het ministerie
van Financiën daarom om uit
stel vragen. Volgens Cevaal
hoeft dat niet tot problemen te
leiden. ,,Desubsidievoorl999is
al toegezegd. Bovendien hebben
we van het ministerie van Soci
ale Zaken en Werkgelegenheid
ook tot 1 januari de tijd gekre
gen om een BV te worden."
Sociaal plan
Overigens keurde het algemeen
bestuur het sociaal plan voor
het personeel woensdag goed.
Daarmee zijn de rechten van de
medewerkers na 1 januari 2000
verzekerd. De medewerkers die
nu nog onder de ambtenaren-
cao vallen, behouden die rech
ten. De gemeenten stellen zich
garant voor uitbetaling van
rechten op het moment dat de
BV-ADZ dat niet meer zou kun
nen.
Voor de werknemers die onder
de Wet Sociale Werkvoorzie
ning (WSW) vallen, verandert er
hoegenaamd niets. Wel is in het
sociaal statuut opgenomen dat
zij de eerste vijf jaar na de op
richting van de BV verzekerd
zijn van werk.
In de toelichting wordt wel na
drukkelijk opgenomen dat die
garantie vervalt als nieuwe wet
geving daartoe aanleiding
geeft.
Directeur Cevaal maakte giste
ren ook bekend dat het ADZ
over 1998 een positief bedrijfs
resultaat heeft behaald van
150.000 gulden. Hij was daar ui
termate tevreden over, omdat
tegelijkertijd tien extra banen
zijn gecreëerd. Cevaal verwacht
dat het aantal volledige ar
beidsplaatsen dit j aar verder zal
groeien tot 247.
ARNEMUIDEN - Vrijwilligers
die actief zijn in het kinderva
kantiewerk, of dat in hun dorp
of wijk willen organiseren, kun
nen zaterdag 27 maart terecht
op de vierde Ideeëndag Kinder
vakantiewerk.
De bijeenkomst wordt georga
niseerd door Scoop, het Zeeuws
instituut voor zorg, welzijn en
cultuur, in samenwerking met
het Brabant Steunpunt Jeugd
werk. Naar schatting zijn in
Zeeland ruim vijfhonderd vrij
willigers actief in het kinderva
kantiewerk, en doen er vijfdui
zend kinderen aan mee.
De dag vindt plaats in het Zilve
ren Schor in Arnemuiden. Voor
de deelnemers zijn er acht
workshops, onder meer over
theater, spelen met water en om
gaan met drukke kinderen. Om
10.30 uur wordt de ideeëndag
geopend en om 153 0 uur sluit de
stichting Musai af met de op
voering van een Russisch
sprookje. Informatie en aan
melding via nummer 0118-
682500.
door Arjan van Westen
MIDDELBURG - De bevolking
in Zeeland is niet tevreden over
de kwaliteit van de Zeeuwse ge
zondheidszorg. En een financië
le en juridische uitzonderings
positie voor de Zeeuwse zorg is
[noodzakelijk. Dat blijkt uit een
'onderzoek van welzijnsorgani
satie Scoop en Het Klaverblad,
een overkoepelende organisatie
van zorggebruikers. Er is ook
positief nieuws: In Zeeland is de
[levensverwachting het hoogst
van heel Nederland. De eindno-
ta Voorzorgsmaatregelen werd
deze week in Middelburg aan
(gedeputeerde G. de Kok (Ge
zondheidszorg, PvdA) overhan-
p onderzocht de kant van
de zorgaanbieders. Die schieten
in Zeeland op vele terreinen te
kort. Door de geringe bevol
kingsdichtheid worden er hier
bijvoorbeeld veelal kleine
Woonzorgvoorzieningen ge
bouwd. De huur daarvan is dooi
de hogere exploitatiekosten
éveneens hoger. Minder daad
krachtige ouderen zouden vol
gens het onderzoek in Zeeland
dan ook moeilijk onderdak vin
den. Een ander specifiek
Zeeuws probleem is de krapte
op de arbeidsmarkt van de zorg
sector. Doordat ouderen naar de
provincie komen en jongeren ei-
juist wegtrekken is het extra
moeilijk om in Zeeland vol
doende geschikt personeel te
krijgen.
i-De Zeeuw ervaart de keuze in
de zorg als beperkt", sprak Kla
verblad-directeur E. Ardon
Het Klaverblad onderzocht de
wensen van de Zeeuwse zorgge
bruikers. Die blijken ontevre
den. Veel zorgvoorzieningen
pijn in Zeeland niet aanwezig.
De Zeeuwen moeten te grote af
standen voor medische hulp af
leggen, De Kok kreeg een stuk
'klei van Ardon mee naar huis.
i^odat hij tijdens de collegeon
derhandelingen nog eens aan de
vraagstukken van de Zeeuwse
zorg herinnerd wordt."
Zeeland kan niet aan randste
delijke normen worden onder
worpen. Deze conclusie kwam
De Kok niet onbekend voor. Zo
wel voor haar ambulancevoor
ziening als voor de financiering
van de verzorgingshuizen pleit
de provincie Zeeland in Den
Haag voor een uitzonderings
positie. De gedeputeerde en de
mensen van het Klaverblad en
Scoop zijn het dan ook in grote
lijnen met elkaar eens. Bedoe
ling is dat het rapport bij de
rijksoverheid en de zorgverze
keraars terecht komt. Want
daar worden de meest cruciale
beslissingen over de zorgbud
getten gemaakt.
Een deel van de ontevredenheid
zal met een toekenning van een
status aparte verdwenen zijn.
Zeeland zou dan niet meer op
grond van het aantal inwoners
beoordeeld worden. Dat neemt
niet weg, vinden de onderzoe
kers, dat, Zeeland ook zelf meer
initiatief moet nemen. Gebruik
maken van de medische voor
zieningen in België bijvoor
beeld.
Haastwerk
Opmerkelijk aan het onderzoek
is dat Zeeuwen gezonder zijn.
Daarbij dient wel te worden op
gemerkt dat de nota 'haastwerk'
was en enige nuanceringen met
betrekking tot regionale ver
schillen gewenst zijn. Volgens
Voorzorgsmaatregelen leeft de
Zeeuw langer. Sterfte aan hart
en vaatziekten en kanker ko
men in Zeeland minder vaak
voor En de provincie telt rela
tief het kleinst aantal zware
drinkers en het geringst aantal
rokers.
De makers van het rapport zeg
gen met hun bevindingen een
discussie over de Zeeuwse zorg
te willen aanzwengelen. Ge
meenten, verzekeraars consu
menten en zorgverleners wor
den voor dit debat uitgenodigd.
Schoolkinderen, gewapend met pen en papier, proberen de functie van oude werktuigen te achterhalen.
foto Willem Mieras
doorMieke van der Jagt
KAPELLE - Wie zijn verleden niet be
waart, heeft geen toekomst. Met die woor
den, en met het in gang zetten van een
voorlichtingsfilm uit 1938 over de fruit
teelt, opende W. de Jager woensdagmid
dag de tentoonstelling Open Depot in het
Fruitteeltmuseum in Kapelle. De film is,
zoals alles wat op de tentoonstelling te
zien is, in het afgelopen jaar beschikbaar
gesteld aan het museum, in bruikleen of
om te houden.
De Jager, die jarenlang bij de NFO de
Zeeuwse fruittelers heeft aangevoerd en
zo ongeveer alle bestuursfuncties in de
fruitteelt heeft bekleed, toonde zich opge
togen over de spullen die het museum er
bij heeft gekregen: schaalmodeltjes voor
snoeiinstructies, bascules in allerlei ma
ten, rugspuiten, snoeigereedschappen en
dingen waarvan de naam en de functie
nog moeten worden achterhaald. „Wat we
niet kunnen tonen, is de levenswijze van
de mensen die het gebruikt hebben. Van
mijn opa weet ik dat hij weieens een
boomgaardje bij Nieuwland heeft ge
pacht. Ze gingen vanuit Kapelle om half-
drie 's maandagochtends met een heleboel
eten naar Nieuwland lopen om daar van
zes uur tot 's avonds te plukken." Volgens
De Jager moeten we dat nooit vergeten, al
was het alleen maar om onze huidge wel
vaart eraan af te meten.
In Open Depot wordt de voormalige fruit-
voorman overigens op zijn wenken be
diend.
Bij de gekregen stukken zitten ook inter
views met oudere mensen uit de fruitteelt
die over hun werk vertellen. De spullen
waarover ze het hebben, liggen in de wis
selzaal uitgestald.
^GRAVENPOLDER - Stich
ting Het Klaverblad Zeeland
slaagt er maar niet in om de rijen
k sluiten. Uitten eerder de ou
derbonden en het Informatie-
en Klachtenbureau Gezond
heidszorg hun ongenoegen over
hun positie binnen de overkoe
pelende organisatie van zorgge-
hniikers, nu trekt om dezelfde
Kden het Regionaal en Consu
lenten Platform Zeeland
(RCPZ) aan de bel.
er één zorgloket moet ko-
men, daar zijn de zes bij het Kla
verblad aangesloten organisa
ties het over eens. Alleen hoe het
Klaverblad naar buiten treedt,
leidt met enige regelmaat tot
misverstanden. Dinsdag werd
het Klaverblad/Scoop-rapport
Voorzorgsmaatregels gepresen
teerd.
A Walhout van het RCPZ is ver
ontwaardigd dat hij niet over
dit project is ingelicht, In een in
gezonden brief naar deze krant
uitte hij zijn ongenoegen over de
aanbevelingen van Klaverblad
directeur E. Ardon aan de frac
tievoorzitters in Provinciale
Staten. Ardon ontleende aan
het rapport emge aanbevelin
gen voor de collegeonderhande
lingen. Walhout moest deze
vorige week uit de krant verne
men.
Walhout zegt dat Ardon voor
haar beurt spreekt. „Pas maan
dag kwam de voorlichter van
het Klaverblad op een vergade
ring van het RCPZ een toelich
ting geven. Mevrouw Ardon had
nooit naar buiten mogen treden
zonder ons daarin te kennen.
Als dat zo doorgaat moeten we
ons nog maar eens over onze po
sitie bezinnen", stelt Walhout
vast.
Volgens A Luteijn, voorlichter
van het Klaverblad, had Wal
hout eerst contact met de voor
zitter van het RCPZ moeten op
nemen voordat hij de brief
schreef. „Dan had hij kunnen
lezen dat de betrokkenheid van
de RCPZ bij de ontwikkeling
van de regiovisie eveneens een
speerpunt van het Klaverblad
is."
Ardon zegt de geluiden van Wal
hout serieus te nemen. „Alleen
ze zijn misschien onvermijde
lijk." In korte tijd is het Klaver
blad volgens haar uitgegroeid
tot een overkoepelende belan
genvereniging. „Iets wat in an
dere provincies niet is gelukt."
Er is volgens de Klaverblad-di
recteur bewust voor gekozen om
de afzonderlijke besturen intact
te laten.
Alleen binnen de structuur van
de betrokken organisaties kan
de directie van het Klaverblad
volgens haar nooit alle betrok
kenen met een bescheidener rol
inlichten.
door Henk Postma
MIDDELBURG - Het wordt ge
presenteerd alsof het iets volko
men nieuws is, maar het princi
pe is al zo oud als de weg naar
Rome: de 'Brede School'. On
derwijs temidden van stads- of
dorpsgewoel. Ofwel: een
schoolgebouw waarin alle soci
ale problemen van de buurt sa
menkomen, en ook weer worden
opgelost. Dit weekeinde ver
trekken vijf Zeeuwen naar de
Verenigde Staten om het kunst
je van de Amerikanen af te kij
ken. Dat gebeurt op uitnodiging
van het 'Servicepunt Onder
wijsachterstandenbeleid Zee
land". In New York en Miami
gaat het gezelschap scholen be
kijken die zijn uitgebouwd tot
levendige centra van maat
schappelijke activiteiten.
De studiereis neemt een week in
beslag. Ook belangstellenden
uit Amsterdam, Nijmegen, Gro
ningen en Rotterdam stappen in
het vliegtuig. Bij elkaar gaat het
om een 24-hoofdige delegatie.
Het gezelschap vertegenwoor
digt onderwijsorganisaties,
welzijnsorganisaties en ge
meentebesturen. De Zeeuwse
deelnemers aan de studiereis
zijn gerecruteerd door het
Servicepunt Onderwijsachter
standenbeleid, een samenwer
kingsverband van de Zeeuwse
onderwijsbegeleidingsdienst
RPCZ en Scoop, het provinciaal
instituut voor zorg, welzijn en
cultuur.
De brede school doet de laatste
tijd opgeld als wondermiddel
voor maatschappelijke kwalen
in 'sociaal zwakke" buurten. En
als opvangcentrum voor kinde
ren van ouders die het zo druk
hebben met geld verdienen dat
ze zelf nauwelijks meer aan op
voeden toekomen. Door allerlei
hulpverleners, zoals maat
schappelijk werkers en zelfs de
wijkagent in de school onder te
brengen, en het gebouw open te
stellen voor sociaal-culturele
activiteiten, moet een sociaal
klimaat ontstaan waarin kinde
ren zich thuisvoelen. en ouders
ook nog wat kunnen bijleren.
In New York zijn daar al enkele
voorbeelden van te vinden.
Leerkrachten werden speciaal
getraind om kinderen met leer-
of opvoedingsproblemen extra
te begeleiden. Zijn er problemen
in het gezin dan helpt de school.
Daarvoor zijn maatschappelijk
werkers en sociale raadslieden
aan de school verbonden. De
school geeft taallessen aan ou
ders, en verwijst door naar me
dische of psychiatrische specia
listen. Voor buurtbewoners zijn
er allerlei sportieve, educatieve
of culturele activiteiten.
Daar moet het in Zeeland dus
ook naartoe, propageren orga
nisaties als Scoop en het RPCZ.
Aan gemeentebesturen de taak
dit alles financieel en organisa
torisch mogelijk te maken. Die
kunnen daarbij onder meer ge
bruik maken van hun middelen
voor 'lokaal onderwijsbeleid';
rijksgelden die naar de gemeen
ten zijn gesluisd voor de finan
ciering van schoolgebouwen,
lokale welzijnsvoorzieningen
en bestrijding van onderwijs
achterstanden.
Het Servicepunt Onderwijsach
terstandenbeleid Zeeland
stuurt de RPCZ-medewerkers I.
de Reu en M. Wisse, en Scoop-
medewerker J. Vermeer mee op
de studiereis naar de Verenigde
Staten. Het is de bedoeling dat
ze de brede scholen daar eens
goed bekijken, zodat ze ge
meenten, scholen en welzijnsor
ganisaties straks met raad en
daad terzijde kunnen staan.
Voortouw
De gemeente Middelburg heeft
in Zeeland inmiddels het voor
touw genomen met de presenta
tie van een nieuwbouwplan
voor een brede school in Mid
delburg-Zuid. De gemeente
Goes broedt op eenzelfde plan
voor Goes-Zuid. Reden waarom
de Goese ondervvijs-ambtenaar
S. Helmich-De Loof mee vliegt.
Zowel Vlissingen als Temeuzen
herbergen een school die al er
varing heeft met buitenschoolse
opvang.
Welzijnswethouder E. Gelok uit
Veere reist mee omdat hij be
nieuwd is in hoeverre aspecten
van de scholen in New York naar
dorpen als Gapinge overgeplant
kunnen worden. Waarmee we
weer terug zijn in de jaren ze
ventig, toen in diverse Zeeuwse
dorpen rond scholen multi
functionele gemeenschapscen
tra werden gebouwd. De gang
makers daarvan, instellingen
voor samenlevingsopbouw,
werden echter wegbezuinigd,
wat ook gold voor veel van de
welzijnsvoorzieningen die in
die centra werden onderge
bracht. Gelok is dan ook
nieuwsgierig hoe de Amerika
nen brede scholen financieren.
