CDA eist volwaardige plaats
Oppositie hoopt
op spannende
tijden na winst
Mijn hart kan dat niet aan
Hennekeij, ja,
die is wel oké
Verkiezingen laten
helft burgers koud
11
VVD en PvdA weigeren concessies te doen aan coalitiegenoot
verkiezingen
L
r
H
ft*
verkiezingen
donderdag 4 maart 1999
door Richard Hoving
MIDDELBURG - Het CDA eist
twee volwaardige zetels in het
college van Gedeputeerde Sta
ten. De WD houdt als grootste
partij van Zeeland vast aan het
huidige takenpakket. De libera
len stellen dat de PvdA moet
inleveren omdat ze vier jaar ge
leden tijdens de onderhandelin
gen over het dagelijks provin
ciebestuur overbedeeld zijn
geweest.
■Dat het college van GS de ko
mende vier jaar opnieuw door
VD, CDA en PvdA wordt ge-
Jvormd, ligt voor de hand. De
[lijsttrekkers van de drie groot
ste partijen waren het hier
^woensdagavond na het tellen
Jvan de stemmen unaniem over
Ineens. PvdA-lijsttrekker D. J. P.
Bruinooge sprak van een 'ge-
makkelijke., uitslag'. Volgens
WD-gedeputeerde J. G. van
JZwieten was er geen enkele aan-
Ileiding om de huidige samen-
lwerking met PvdA en CDA niet
[voort te zetten. Nou 't is wel
[duidelijk hé Wat mij betreft
nen we de rituele dans wel
[overslaan", merkte hij op.
■Uitspelen
HCDA-lijsttrekker L. Coppoolse,
■die op voorhand met een klein
[verlies had rekening gehouden,
[sloot zich aan bij de opmerkin-
Jgen van Bruinooge en Van Zwie-
Iten. Over de verdeling van de
■portefeuilles over de zes gede-
Iputeerden moet volgens het
1 CDA stevig worden onderhan-
I deld. „Het CDA heeft op grond
5 van de uitslag recht op een vol-
waardige deelname aan het col
lege van GS", aldus Coppoolse.
De kans dat het CDA zich net als
vier jaar geleden door PvdA en
WD laat uitspelen tegen SGP
en RPF/GPV achtte Coppoolse
uitgesloten. Het gevolg van deze
strategie was dat de twee CDA-
gedeputeerden de lichtste por
tefeuilles kregen toegeschoven.
De CD A-lijsttrekker liet in het
midden of de PvdA, de kleinste
van de drie partijen, of de WD,
de enige verliezer onder de col
legepartijen, een deel van hun
taken moet afstaan. Van Zwie-
ten kon begrip opbrengen voor
de wens van het CDA om de por
tefeuilles 'enigszins te herschik
ken'. Dat de WD hiervoor moet
bloeden leek Van Z wieten uitge
sloten., ,,Ik constateer dat WD
en CDA ongeveer even groot
zijn. De PvdA is de kleinste van
de drie en bovendien vier jaar
geleden redelijk overbedeeld
geweest."
Overbedeeld
Gedeputeerde G. de Kok, die sa
men met lijsttrekker Bruinooge
de onderhandelingen namens
de PvdA gaat voeren, wees de
redenatie van Van Z wieten reso
luut van de hand. „Aan het zetel
aantal van de PvdA is niets ver
anderd. En hoezo overbedeeld.
Daar wordt binnen de PvdA-
fractie heel anders over ge
dacht."
In de voorhal van de Statenzaal
waar politiek Zeeland was ver
zameld om de uitslagen te ver
nemen, werd eensgezind geoor
deeld over de uitkomst van de
komende collegeonderhande
lingen. „Het is een uitgemaakte
zaak. CDA, WD en PvdA schur
ken tegen elkaar aan verdelen
de koek", aldus de winnend
lijsttrekker van GroenLinks-
/Delta Anders F. H. van Kollem.
SGP
SGP-lijsttrekker W. Kolijn re
kende ondanks de winst van één
zetel niet op een plaats in het
college. „Natuurlijk meldt de
SGP zich aan, maar de kans dat
ons verzoek wordt gehonoreerd
door Maurits Sep
MIDDELBURG - De provincia
le politiek wordt de komende
vier jaar een stuk spannender.
Die voorspelling durft M.
Wiersma, de nummer twee van
GroenLinks/Delta Anders, wel
aan als de uitslag van de Staten
verkiezingen woensdagavond
bekend is. De oppositie is groter
geworden, heeft twee zetels van
de coalitiepartijen afgesnoept,
stelt Wiersma tevreden vast.
„En wat spanning kunnen we
wel gebruiken om de volgende
keer een hogere opkomst te krij
gen."
Want ja, die opkomst was wel
erg laag: 48,61 procent. En daar
hebben GroenLinks/Delta An
ders (van twee naar vier) en de
SGP (van zes naar zeven) van
geprofiteerd, reageren de lijst-
trekkers van de grote drie, WD,
CDA en PvdA „Wat een onzin",
zegt W. Kolijn, voorman van de
SGP. „Laat ze maar eens langs
komen, dan heb ik wel een goed
recept voor een goede uitslag. Je
ideologische uitgangspunten
vasthouden. Daar gaat het om.
En dat is bij veel partijen ver
dwenen."
Een tijdlang stond de SGP op
■acht zetels, maar dat vond zelfs
Kolijn irreëel. Die zes van de vo
rige keer vond hij eigenlijk al
heel knap. „Met zeven horen we
eigenlijk in Gedeputeerde Sta
ten thuis. Het college van GS
moet immers een afspiegeling
;zijn van de Staten", aldus de
SGP-voorman.
Kolijn zal zich evenwel ook nu
met een rol in de oppositie tevre
den moeten stellen. De huidige
I coalitiepartners zijn naar el
kaar toegegroeid - in beleid en
in zetelverdeling. Ze zullen dus
wel weer ieder twee gedeputeer-
den willen leveren. Dat wil niet
zeggen dat ze vier gemakkelijke
I jaren voor de boeg hebben. F.
van Kollem (GroenLinks/Delta
Anders) wil samen met SGP en
'RPF/GPV een hecht blok, met
j schwung, vormen.
Hol vat
En de Partij voor Zeeland dan?
Die is met vier zetels toch een
jpote speler geworden? „Nee
hoor, de PvZ wordt niet belang
rijk in de oppositie. Daar is vier
jaar lang geen constructief
voorstel vandaan gekomen en
mets wijst erop dat dat nu wel
acht ik uiterst klein." De SGP
kwam vier jaar geleden in beeld
omdat het CDA een dramati
sche verkiezingsnederlaag leed.
„Het zal moeilijk te verkroppen
zijn. Het is nog nooit gebeurd
dat een partij met zeven zetels
buiten het college is gehouden",
aldus Kolijn.
De eerste collegeonderhande
lingen vinden waarschijnlijk in
de tweede helft van volgende
week plaats. De onderhandelin
gen worden een aantal dagen
uitgesteld om de partijen de
kans te geven de te voeren stra
tegie te bepalen. De WD levert
als grootste partij de voorzitter.
CDA'er L. Coppoolse (links) en WD'er G. van Zwieten bespreken hun winst cq verlies: beide partijen komen uit op 10 zetels.
fntn i
foto Ruben Oreel
zal gebeuren", verwacht Wiers
ma. „De PvZ? Ach, dat is toch
gewoon een hol vat", zegt J. van
Ginkel, lijsttrekker van
RPF/GPV.
Grandioos
Voorman R. Stoffels van de Par
tij voor Zeeland kan het alle
maal weinig schelen. „Een
grandioze overwinning", juicht
hij. Zijn wens van vier zetels is
verhoord. Opvallend genoeg
liep de aanhang in Zeeuws-
Vlaanderen terug.
„Dat komt omdat de Zeeuws-
Vlaamse Volkspartij vier jaar
terug alles op de Westerschelde-
tunnel had gezet. Dat wreekt
zich nu. Dat we toch gewonnen
hebben, betekent dat we in an
dere regio's zijn gegroeid. Dus is
er draagvlak voor een Zeeuwse
partij."
Hell of a job
De invloed van D66 in de oppo
sitie is te verwaarlozen. Lijst
trekker R. Bastiaanse staat er
helemaal alleen voor. „Een heil
of a job", zucht hij. „Ik als oner
varen nieuwkomer kan zo niks
klaarmaken."
Natuurlijk is hij teleurgesteld.
„Maar een mens went aan slech
te uitslagen hoor. Het had gehol
pen als ik de bekendste man van
Zeeland was geweest." Mis
schien over vier jaar? „Zeker,
hou j e maar vast
De WD blijft, hoewel nipt, de
grootste. Net als het CDA krij
gen de liberalen tien zetels.
„Maar we hebben de meeste
stemmen en dat telt", vindt
tweede man en huidig gedepu
teerde G. van Zwieten.
Overwinning
L. Coppoolse, lijsttrekker van
het CDA, viert de tien zetels als
een overwinning. Vier jaar gele
den behaalden ze er ook tien,
maar omdat Stoffels de fractie
tussentijds heeft verlaten, ziet
hij toch een groei. „Dankzij een
sterk regionale campagne, zon
der landelijke kopstukken. En
dat is goed overgekomen", ver
klaart Coppoolse.
De PvdA moet nu eerst in eigen
kring de balans opmaken, vindt
vice-lijsttrekker G. de Kok. Die
acht zetels, een evenaring van
het resultaat in 1995, stelt hem
teleur. „Er was een groei aange
kondigd, vandaar. Maar we be
houden natuurlijk wel een sta
biele positie in de provincie."
foto Ruben Oreel
Bij iedere nieuwe uitslag op het grote scherm, verdringen de aanwezigen zich weer: winst of verlies?
door Roelf Reinders
MIDDELBURG - Patricia van Veen-de
Rechter loopt onder de Gistpoort door, op
weg naar de verkiezingsavond in het pro
vinciehuis. Daar komen de uitslagen bin
nen, daar draaien de camera's. Ze loopt in
elkaar gedoken, het miezert nog wat.
Twaalf uur eerder reed ze in haar auto
naar haar werk. Op de radio hoorde ze
voorspellingen. Dramatisch lage op
komst, D66 krijgt klap. „Dat was niet een
echt leuk begin van de dag." Ze staat
tweede op de D66-lijst.
Binnen raakt haar lijsttrekker René Bas
tiaanse even haar schouder aan. Hij
draagt z'n bril op z'n voorhoofd en praat
over 'hoog ingezet' en 'geen trouw, mis
schien wel onbevlogen kiezersvolk'. Het is
nog geen acht uur geweest, de stembussen
zijn nog nauwelijks dicht. Bastiaanse
lacht en gooit z'n armen in de lucht. „Zit ik
hier al mijn nederlaag te analyseren." De
band Passé Partout begint z'n eerste lied
je. „Mijnhartkan datniet aan."
Sigaretje, kopjekoffie, GerWolters van de
Telefonische Hulpdienst Zeeland hangt
strategisch bij de ingang rond. „Kijken of
ik mijn politieke vriendjes zie." Oud-
WD-staatssecretaris Nel Ginjaar-Maas
komt rokend binnen. Géén blik van ver
standhouding. „Dat is mijn partij niet."
Wolters denkt dat Coppoolse het college
'uitvliegt'. „Echt, het CDA krijgt een ge
weldige opsodemieter." Een goeie hoor,
die Coppoolse nu op welzijn, maar Wol
ters zou het niet erg vinden als SGP'er Ge
orge van Heukelom hem opvolgt. „Of De
Kok van de PvdA, dat kan best als er wordt
geshuffeld."
Twintig voor negen, de eerste uitslag: Sas
van Gent. Minder gepraat, gedrang voor
het scherm met uitslagen. WD-lijsttrek-
ker Jaap Hennekeij stopt de witte dop van
z'n Parker in z'n mond en tovert een kaart
je uit z'n zak. Ginjaar-Maas schuifelt
langs en wijst ernaar. Dusuuh, je weet het
al? „Ik heb even op een rijtje gezet wat het
vier jaar gelden was." D'r gaat iets fout,
zegt de presentatrice. „Nou moet ik even
kijken." De WD wint licht in Sas. „Het
AOV wordt weggevaagd", stelt D66-Sta-
tenlid-op-de-wip Van Veen-de Rechter
vast.
Reimerswaal is tweede. Partij voor Zee
land, van nul naar twaalf procent. „Het
Weststrate-effect", weet iemand. „Ik wil
alleen maar Sas van Gent zien", zegt
GroenLinks/Delta Anders-kopman
Frans van Kollem en hij loopt naar achte
ren. Hij verliest in Reimerswaal, in Sas
was het nog dubbele winst.
Vijf jongeren klitten bij elkaar. Die in het
blauw, dat is de JOVD, de liberale jonge
renorganisatie. Die ene met het kleurige
jasje, dat is het CDJA Het is voor eerst, dat
ze zo 'integreren'. En dat gaat best goed.
„Het is echt niet zo dat we elkaar de her
sens inslaan." CDJA'er Matthieu Colsen
heeft een groen partij sjaaltje om de hals.
„De JOVD draagt geen WD-sjaaltjes",
zegt Diederik Dekker, voorzitter van de
JOVD-Zeeland. Zwart haar in een staart,
een baardje van twee, drie, vier dagen.
„Dat wordt niet op prijs gesteld. Wij zijn
onafhankelijk van de VVD."
Kwart over negen. Over en uit voor Patri
cia van Veen-de Rechter. „Ik heb het niet
gered.Je staat er anders wel handenwrij
vend bij, merkt iemand op. „Ik kan toch
moeilijk een potje gaan staan janken?"
SGP-voorman Wïm Kolijn zweet, hij
veegt voortdurend haar achter z'n rechter
oor. „Dat is niet van de spanning, het is
hier zo warm."
Telefoon voor Rinus Stoffels, de leider van
de Partij voor Zeeland. Dochter Annet
drukt hem een gee-es-emmetje in de hand.
Stoffels zoekt een stoel en slaat een been
over het andere. „Hij wordt plat gebeld
door familie en partijleden die op het punt
staan hier naartoe te rijden", zegt dochter
Stoffels, zelf éénnalaatste op haar vaders
lijst. D'r is meer familie in het provincie
huis, vertelt zij. Voor de 'emotionele sup
port,In die zin dat als we winnen we heel
hard met elkaar gaan juichen. Dat is goed
voor de familiebanden."
Ziek
Maar Bruinooge, waai' is gedeputeerde
Daan Bruinooge? „Nog steeds ziek", zegt
het Middelburgse PvdA-raadslid Hayati
Akdag. „Die ligt nog met longontsteking
in bed", weet partijgenoot Piet Kraan.
Blijkt de PvdA-lijsttrekker nog geen twee
meter verderop te staan. Hij is er hoor,
achteraan, een beetje uit het gewoel. „Te
gen de rook." Een zacht kuchje, een klopje
op z'n buik. „Twaalf dagen hardnekkige
griep man. Ik dacht, dat handel ik wel
even. Maar de ziektekiemen waren ster
ker, die laten zich niet leiden."
„Ik wil niet lullig doen Daan", zegt WD
'er Morssink, WD's nummer zeven.
„Jouw ziekte heeft je stemmen gekost."
De PvdA staat op gelijk en Bruinooge
lacht. „En hoe sta jij ervoor?" Morssink,
met onafscheidelijke vlinderstrik: „Dat
heb ik nog niet tot me laten doordringen."
De WD staat op één verlies, Daan pakt
een arm van Morssink en schudt die. Ze
lachen allebei hard. Bruinooge hoest nog
eens en duikt de rook in.
Wolters van de Telefonische Hulpdienst
heeft het wel gezien. Hij loopt naar z'n
fiets op het Abdijplein. „Veel te vol. Ik kan
er niks van volgen. Een beetje kleppen is
er ook niet bij." Hij maaktz'n fiets los. „Ik
ga naar huisKijken hoe het nou echt is ge-
Volgens gedeputeerde Van
Zwieten een goede uitgangspo
sitie. „Het zegt niet alles, maar
het is niet onbelangrijk om de
regie te mogen voeren tijdens de
onderhandelingen.
Opkomstpercentages Zeeland sinds 1970
ms
m m
mm48,6% ry
fa Ij11
m
VIHSHbg
mBBBBm 55,3% Lü
U
19*
rvr.
i 19.
gr, i
- CQ 10/
32
oy, i /o
v Wtm
8
I,'.-':79,3%
7C 1 O
m
7Q
o, i /o
l
0
20
i i i i
40 60 80 100
door Rinus Antonisse
VLISSINGEN - Met een per
centage van 48,6 bereikte de
opkomst voor de Statenverkie
zingen 1999 een na-oorlogs
dieptepunt. Bij de vorige Sta-
tenronde in 1995 bracht 55,3
procent een stem uit.
Ter vergelijking: de opkomst
vpor de raadsverkiezingen in
1998 was 62,4 procent en voor
de Tweede-Kamerverkiezingen
vorig jaar 73,8 procent Nog
nooit maakten zo weinig kiesge
rechtigde Zeeuwen gebruik van
hun stemrecht om provinciale
staten samen te stellen. Het
laagterecord stond tot nu toe
met 53,2 procent op de verkie
zingen van 1991.
Opvallend is de lage score in de
regio Zeeuws-Vlaanderen. In
zes van de zeven gemeenten
bleef de opkomst onder de 50
procent, met Sas van Gent/38,8
procent) als laagste. Hontenisse
daarentegen boekte een op
komst van 55 procent en was
daarmee in Zeeuws-Vlaande
ren duidelijk een uitschieter.
Samen met Sas van Gent kende
Vlissingen de laagste opkomst
van 38,8 procent. De hoogste
score haalde Veere met 62,9 pro
cent.
Ook na het vervallen van de
stemplicht vanaf 1972 bleef de
opkomst voor de Statenverkie
zingen aanvankelijk nog vrij
hoog: 75,1 procent in 1974 en
zelfs 79,3 procent in 1978. Daar
na ging het gestaag bergaf
waarts, tot het dieptepunt van
heden. Alleen de verkiezingen
voor het Europees Parlement in
1994 kenden met 35,6 procent
een nog lagere opkomst.
door Jeroen Vliegenberg
VLISSINGEN - De regen daalt
neer in Goes, in Middelburg
breekt de zon door en in Vlissin
gen houden de rukwinden maar
niet op, deze verkiezingsdag.
Het weer kan dan plaatselijk
zeer verschillen, maar over het
belang en het nut om te gaan
stemmen voor de Provinciale
Staten zijn de meeste jongeren
in deze drie plaatsen het opval
lend eens: stemmen heeft zin.
Het is pauze op de Hogeschool
Zeeland in Vlissingen. Jeroen
van Weizen (22) uit Middelburg
heeft lang getwijfeld of hij
moest gaan stemmen. „Ik vind
dat j e nauwelij ks wordt geïnfor
meerd over wat de provincie
nou allemaal doet. Volgens mij
heb ik drie foldertjes in de bus
gekregen: van het CDA, de WD
en de SGP. Ook al is het me niet
helemaal duidelijk, toch ga ik
vanmiddag stemmen op Groen-
Links."
De derdejaars student Commu
nicatie Ruben Pieters (21) uit
Vlissingen heeft eveneens wei
nig informatie ontvangen, maar
weet wat D66 hem te bieden
heeft. „D66 zet zich erg in voor
onderwijs en heeft veel goede
ideeën over uitbreiding van on
ze school. Ze zetten zich ook in
om een universiteit in Zeeland
te krijgen. Dus ik ga straks op
D66 stemmen. Bovendien stem
je nu ook indirect voor de Eerste
Kamer."
Arnold de Vlieger (23) uit Oos-
terland studeert Elektrotech
niek. „Ik weet nog niet waarop
ik stem, dat zie ik straks wel.
Maar het is heel belangrijk,
want je merkt wat de provincie
kan doen, zoals de verkeersvei
ligheid, de provinciale wegen en
de nieuwe tunnel. Ook merk ik
dat de helft van mijn klas, onge
veer zeven mensen, gaat stem
men."
De eerste keer
De 18-jarige student Gerjan
Timmerman uit Kortgene gaat
zeker stemmen. „Ik ben net
achttien, dus het is de eerste
keer dat ik mag stemmen. Een
paar weken geleden wist ik niets
van de provincie, maar ik heb
wat stemadvies gevraagd aan
ouderen. Mijn vader stemt WD.
Van Zwieten vind ik niet zo'n
coole peer, ik stem op Henne
keij. Die is wel oké."
In het druilerige centrum van
Goes steekt een meisje gehaast
de Grote Markt over. Ze is 23
jaar, maar wil haar naam niet
kwijt. „Ik werk in Goes en woon
in Middelburg. Ik ben wel een
import-Zeeuw hoor", lacht ze.
En ja, ze heeft gestemd. „Omdat
ik het belangrijk vindt. De pro
vinciale politiek zou duidelijker
kunnen, dat wel, maar je moet
gewoon een beetje interesse to
nen. Nee, ik zeg niet waarop ik
gestemd heb en nu moet ik weer
naar mijn werk."
Iets verderop lopen David-Jan
Jasperse (19) uit Oostdijk en Ve
ra de Wit (18) uit Lewedorp. „Ik
heb mijn oma gemachtigd om
voor mij te gaan stemmen, want
ik had zelf niet zo veel zin", ver
telt David-Jan. „Ik weet niet
wat de Provinciale Staten doen,
maar als je niet stemt gaat je
stem verloren of krijgt een hele
rechtse partij misschien meer
stemmen. Nu stem ik op het
CDA op Coppoolse heet-ie ge
loof ik. Voor de Tweede Kamer
stemde ik GroenLinks, maar ik
denk dat het CDA het hier wel
goed doet. Ik vind de jongeren
van het CDJA wel vaak iets
makkelijker te begrijpen dan de
volwassen CDA'ers."
Milieu
Voor Vera was het de eerste keer,
maar ze had deze middag geen
tijd. „Daarom heb ik mijn vader
voor mij laten stemmen. Ik kon
wel 's ochtends gaan, maar dan
moest ik in mijn eentje gaan
stemmen en dat vond ik een
beetje eng. Veel jongeren stem
men niet, maar ik vind juist dat
je gebruik moet maken van je
stemrecht." Vera heeft op
GroenLinks gestemd. Waarom?
„Mijn vader zit zelf in het milieu
en ik vind het milieu ook heel
belangrijk."
Ook Carleton Carbaat uit Kam
perland, MTS-student aan he-
tROC Zeeland, gaat op
GroenLinks stemmen. „Ik vind
het belangrijk dat je gaat stem
men, er wordt echt iets aan je ge
vraagd. Je kunt toch een beetje
invloed uitoefenen. Het wordt
tijd dat GroenLinks hier gaat
regeren en ik denk dat die partij
een goede kans maakt. CDA
PvdA en WD moeten nu maar
eens opstappen."
Jeroen van Weizen uit Middelburg: „Ik vind dat je nauwelijks wordt
geïnformeerd over wat de provincie nou allemaal doet."
foto Lex de Meester
