Telegeneeskunde is
langzaam in opmars
Nieuws op Internet
krijgt vastere vorm
PZC
wetenschap en techniek
43
Chirurg Peter Go
doet kijkoperaties
met een robotarm
postzegels
43
It 3
puzzel
zaterdag 27 februari 1999
Dokter Go opereert een patiënt met een robotarm: „Ik ben helemaal geen uitvinder."
Telegeneeskunde is
langzaam in opmars. De
Nieuwegeinse chirurg dr.
Peter Go maakt als een van de
weinigen in Nederland steeds
vaker gebruik van de
robotarm. Via moderne
telecommuncatiemiddelen
kunnen artsen in binnen- en
buitenland tijdens de
operaties meekijken en
adviseren. Geldverslindend
geneeskunstje of nuttig
hulpmiddel van de toekomst?
De vergelijking met Walt
Disney's stripfiguur Willy
Wortel, de uitvinder van de meest
bizarre apparaten, werpt chirurg
Peter Go (43) van het St. Antonius
Ziekenhuis in Nieuwegein verre
van zich. „Ik ben helemaal geen
uitvinder. Ik las geen draadjes aan
elkaar en gebruik geen technolo
gie waar nog niemand van ge
hoord heeft. Alles waar ik mee
werk, zoals ISDN-lijnen, bestaat
gewoon. Maar ik kan me voorstel
len dat er zo naar wordt gekeken.
Peter Go, zoon van een Chinese
vader en een Nederlandse moeder,
is in Nederland inmiddels enigs
zins bekend als Robodoc. Hij
dankt die bijnaam aan zijn kijk
operaties met behulp van de
robotarm, een ingenieus Ameri
kaans apparaat van 80.000 gul
den, dat wordt aangesloten op de
endoscoop (kijkbuis voor galblaas
en liesbreukoperaties). Dat geeft
stabiliteit. Via een telefoonlijn en
beeldtelefoon kunnen artsen in
een ander ziekenhuis de operatie
'live'bijwonen. Ze kunnen advise
ren, ook vanuit het buitenland.
Hun kennis kan op afstand wor
den ingeschakeld, omdat ze via
een speciale ISDN-verbinding ge
woon kunnen meekijken. Dat
scheelt veel tijd.
Hij is geen techneut, al noemt hij
chirurgie een technisch vak.
,Maar met het toepassen van kij k-
operaties dacht ik: waarom kun
nen we die niet aan de andere kant
van de wereld laten zien, dan heb
ben anderen er ook iets aan. Mee
kijken op afstand is educatief en
informatief. Je beschikt meteen
over advies of commentaar. Het is
een handig hulpmiddel."
Stemkaart
Een van de eerste staaltjes van te
legeneeskunde in Nederland vond
plaats in 1995. Het St. Antonius-
ziekenhuis in Nieuwegein stond in
contact met een ziekenhuis in Or
lando (Florida), waar een patiënt
aan een liesbreuk werd geope
reerd. Drie jaar geleden was er live
'operatiecontact' tussen het Anto
nius en het Lucasziekenhuis in
Brugge. Een chirurg in Brugge
voerde via een computergestuurde
robotarm een kijkoperatie uit in
de buik van een patiënt in Nieu
wegein. Deze maand was Go de
eerste die de robotarm bij een kijk
operatie liet werken via een stem-
kaart. Het apparaat reageert al
leen op de stem van de arts die
vooraf de stemkaart heeft inge
sproken, Go in dit geval.
Criticasters hekelen het futuristi
sche gehalte van dit soort technie
ken. Zij vragen zich af wat de we
tenschappelijke waarde ervan is.
Of ze zijn bang dat de patiënt hier
door steeds meer een 'ding' wordt
dat gerepareerd kan worden, wat
de relatie tussen arts en patiënt
zou schaden.
Anderen vrezen de tijd dat de ope
ratiekamer louter wordt bevolkt
door sphouderhoge robotjes in
plaats van door mensen van vlees
en bloed. Angst voor de techno
cratie, kortom. „Machines zullen
nooit de macht overnemen, Ze zul
len nooit mensen helemaal ver
vangen," zegt Go. „Relatief een
voudige taken zullen verdwijnen,
maar er komt ander werk voor in
de plaats. Verpleegkundigen zou
den actiever kunnen assisteren bij
een operatie. Er zijn wat dit be
treft overeenkomsten niet de com
puter: secretaresses vreesden voor
hun baan met de invoering van de
tekstverwerker. Er is alleen maar
Het beloven dit jaar mooie jaar
getijden te worden. Tenmin
ste filatelistisch. Want de vier ze
gels van 80 cent in het tweede
boekje Vier Jaargetijden, dat 2
maart aan de loketten komt, zien
er bijzonder kleurig uit. Dat komt
ook omdat het onderwerp van de
ze tweede jaargetij denserie zich
bij uitstek leent voor deze kleurig
heid. Ze zijn namelijk gewijd aan
parken, waarvan er drie 'jubile
ren'.
Het kleurenspel op de zegels krijgt
nog een extra accent doordat het
boekje in de loop van het jaar met
vier verschillende omslagen
wordt uitgegeven, daarbij verwij
zend naar de vierjaargetijden. Het
eerste boekje met de lente-omslag
(PB53a) verschijnt 2 maart. Het
zomer-boekje op 8 juni (PB53b),
het boekje met de herfst-omslag
op 7 september (PB53c) en het
winterboekje 30 november (P
B53d).
De inhoud van alle boekjes is ge
lijk. De totale oplage bedraagt 2,2
miljoen. Dat houdt dus in dat er (s
lechts) 550.000 boekjes 'per om
slag' beschikbaar zullen zijn. Om
er voor te zorgen dat u niet achter
het net vist zijn de zomer-, herfst-
en winterboekjes al vanaf 8 juni
verkrijgbaar bij de Verzamelser-
vice van PTT Post in Groningen.
Als u het boekje openmaakt kunt u
in gedachten een herfstwandeling
maken door de Haarlemmerhout
(zegel linksboven met jaartal
1999); door Sonsbeek (1899-1999
/winter, rechtsboven), dat hon
derd jaar geleden 'voor altijd' voor
het publiek werd opengesteld en
beroemd is door beeldententoon
stellingen; door het Nationale
Park De Weerribben van Staats
bosbeheer bij Steenwijk (SBB
1899-1999/zomer, linksonder),
dat honderd jaar bestaat en wordt
beschouwd als één van de belang
rijkste moerasgebieden in Noord
west-Europa en tot slot door de
Keukenhof, die dit jaar voor de
50e keer opengaat (1949-1999/
lente).
De Britse Royal Post wil met zijn
millennium-zegels een wereldre
cord vestigen. En zoals het er nu
naar uitziet gelukt dat voor de vol
le honderd procent. Want voor dit
jaar staan er twaalf series van vier
zegels op het programma (aftell
end van 48 naar 1), voor volgend
jaar nog eens 12x4 zegels (waars
chijnlijk genummerd van 49 tot
96) en in januari 2001 volgt nog
een finale-uitgifte van vier zegels.
In totaal dus honderd zegels.
Maar de VS dan? zullen velen zich
afvragen. Die geven toch tien vel
letjes uit met elk vijftien zegels.
Voor elk decennium één. Dat zijn
er in totaal wel 150. Toch zijn dat
meer 20e-eeuwzegels, terwijl de
Britse zegels gebeurtenissen me
moreren uit de afgelopen duizend
jaar.
Groot-Brittannië kwam 2 februa
ri met zijn tweede serie Millenni
um-zegels, getiteld Travellers Ta
le. Op dezegels: 20p, Jet travel, een
vliegtuig dat met zijn vleugels de
wereldbol omarmt (nr. 44), 26p,
Liberation by bike (nr. 43een fiets
met daarboven een engel), 43p, het
(stoom)treintijdperk (nr. 42) en
63p, Cook's endeavour, portret
van Cook met een inlander (nr. 41).
De derde Millennium-set, Pati
ents Tale, verschijnt 2 maart. Op
de 20p-zegel (nr. 40), aandacht
foto Peter Arno de Boer
Nieuws op Internet begint langzaam
maar zeker handen en voeten te
krijgen. De grote doorbraak is min of
meer ontstaan dankzij de affaires
rondom Monica Lewinsky en O.J.
Simpson. Waren de orthodoxe kranten
in deze zaken terughoudend in de
berichtgeving, nieuws moet immers
dubbel gecheckt worden voordat je het
uitbrengt, diverse internetmagazines
hadden deze redactionele beperkingen
niet en gooiden onbekommerd hun
nieuws op het Web. Hierbij werden ze
niet gehinderd door zaken als
objectiviteit en waarheidsgehalte, maar
dat mocht de pret niet drukken. Snel en
sensationeel nieuws rondom Lewinsky
was dagelijks te zien. En omdat het een
nieuw medium is, zijn tipgevers graag
bereid om met Internetjournalisten
zaken te bespreken, die ze voor andere
reporters verborgen houden. De grotere
kranten hebben dit fenomeen opgepikt
en de Internetpagina's nieuwe stijl
krijgen langzaam maar zeker vorm
Internet biedt veel mogelijkhe
den, maar kent ook veel hinder
palen. Eén daarvan zijn de be
ruchte servercrashes op het Web.
Pagina's die van veel visuele toe
ters en bellen zijn voorzien, lopen
langzaam binnen en daar worden
de lezers niet vrolijk van. De ge
middelde Internetsurfer is een
'koppensneller'. Hij wil vlug de
belangrijkste punten uit het
nieuws oppikken, zonder daarbij
gehinderd te worden door allerlei
ruis zoals servers die het begeven,
of javascripterrors. De grootste
kranten in de wereld, waaronder
Ander voordeel van de kijkopera
ties via telegeneeskunde is volgens
Go dat het beeldmateriaal kan
dienen als controle in geval van
schadeclaims. „Alles is vastge
legd. Zo heb je materiaal in han
den dat kan dienen als bewijs van
hoe een operatie is uitgevoerd."
Geen overbodige luxe bij het toe
nemend aantal schadeclaims van
wege medische fouten, vindt hij.
Gaan alleen rijke ziekenhuizen in
rijke landen profiteren van deze
geavanceerde techniek? Uiteinde
lijk niet, zegt Go. „Door de tele
foonverbinding wordt dit juist
voor grotere groepen bereikbaar.
Beelden van uitstrijkjes uit India
kunnen bijvoorbeeld worden ge
seind naar Amerikaanse universi
teiten om te worden beoordeeld.
Zo kan er in de toekomst overal
gebruik van worden gemaakt."
Veel geld
Wegen de kosten, ongeveer 80.000
gulden voor een apparaat dat wel
iswaar handig maar niet noodza
kelijk is, op tegen de voordelen?
„Het is absoluut veel geld. Ik zit
daar ook mee: waarom doe je dit
soort dingen terwijl je ook wacht
lijsten zou kunnen oplossen? Maar
het een sluit het ander niet uit. Je
moet de wachtlijsten oplossen én
doorgaan met ontwikkelingen in
je vak. In het Oostblok wordt nog
op de oude manier geopereerd.
Dat gaat prima, maar in Neder
land kan het ook met een kijkope
ratie. Kleinere wond, snellere ge
nezing, patiënt-vriendelijker. Die
ontwikkeling was er niet geweest
als niet iemand ooit de mogelijk
heden had onderzocht."
Patricia van der Zalm
voor de ontdekking van het vaccin
tegen waterpokken door dr. Ed
ward Jenner (afgebeeld wordt een
zwart-bonte koe met in de teke
ning op de huid dr. Jenner die een
kind vaccineert; de tekening is van
Peter Brooks, politiek cartoonist
van The Times). Verder op een
26p-zegel (nr. 39), eerbetoon aan
het verplegend personeel door de
jaren heen; 43p (nr. 38), de ontdek
king van penicilline door Alexan
der Fleming en 63p (nr. 37), een
reageerbuisbaby.
J
Op 16 januari verscheen het twee
de zgn. Prestige boekje ter ere van
de koning-Elizabethzegels. Dit
boekje onder de naam Profile on
Print toont Machin-zegels in ver
schillende drukvormen. Het boek
je kost 7,54 pond. Het eerste
boekje The Definitive Portrait,
dat vorig jaar 10 maart verscheen
(prijs 7,49 pond) is nog enige tijd te
koop bij de British Philatelic Bu
reau, Freepost, 20 Brandon Street,
Edinburgh EH3 0HN. Wie belang
stelling heeft moet dan ook niet te
lang wachten met bestellen. Het
derde en laatste boekje verschijnt
waarschijnlijk begin volgend jaar.
de International Herald Tribune,
Le Monde en de Süddeutsche
Zeitung zijn met hun sites weer te
rug naar de basis gegaan. Aanvan
kelijk hadden ze groots opge
maakte voorpagina's die minuten
inladen kostten. De lezer haakte
daarbij af en de kranten besloten
het over een andere boeg te gooien
met een kale voorpagina-opmaak
die met één klik op het scherm ver
scheen. Lezers die verder willen
zoeken wordt wel de mogelijkheid
geboden voor feuilletonkaternen
en een beeldarchief, maar deze
knoppen liggen dieper verborgen.
Op deze manier worden alle doel
groepen van een krant bediend. -
De grotere uitgevers zijn er achter
gekomen dat met de krant op In
ternet een volledig nieuwe lezers
groep wordt aangeboord. De zoge
naamde commuters, forenzen, die
geen tijd hebben om de papieren
krant te lezen, kunnen 's morgens
op kantoor snel de interneteditie
opvragen. Abonnementsgeld
wordt hiervoor niet gerekend.
Sommige kranten, als de New-
York Times en de Washington Post
hebben dit wel geprobeerd, maar
ze kregen te weinig hits. Te veel
concurrenten brengen het nieuws
nog tegen alleen de telefoonkosten
op het Web. Wel stellen ze hun ar
chief tegen betaling open. Surfers
die bijvoorbeeld alles willen we
ten over wat er de afgelopen
maanden over de zaak Lewinsky
is gepubliceerd kunnen tegen be
taling het gevraagde materiaal via
e-mail bestellen. Een volledig
nieuwe bron van inkomsten voor
kranten, die ook via webvertising
nieuwe geldstromen kunnen bin
nenhalen. Direct bestellen via in
ternet en dan een advertentie op
de site van een grote krant plaat
sen is voor adverteerders een nieu
we optie geworden.
E-mailkrant
Een volledig nieuwe ontwikkeling
is de e-mail krant. Een lezer kan
via de voorpagina van de krant
'gratis' het grote algemene nieuws
lezen. Indien hij daar behoefte aan
heeft kan hij zich bij de redactie
opgeven voor geselecteerde e-mail
over zijn favoriete ondewerpen.
Zo kan abonnee A belangstelling
tonen voor nieuws over zijn woon
plaats, voetbal en het konings
huis, terwijl abonnee B. een
pakket met daarin verkeer, beurs
berichten en uitgaansnieuws
krijgt toegestuurd. Daarnaast
kunnen, als daar behoefte aan is,
filmpjes en geluidsfragmenten
worden opgeroepen. Hiermee ko
men kranten meer en meer in het
vaarwater van omroepen. In de VS
zijn de grote dagbladen op Inter
net een concurrentiestrijd aange
gaan met CBS, ABC en CNN om de
bezoekcijfers van de Internetpa
gina's. Het medium Internet ver
enigt zowel de kwaliteiten van te
levisie en de gedrukte krant in zich
en een juiste consensus tussen bei
den moet door zowel omroepen en
uitgevers nog gevonden worden.
Ben Oerlemans
Hero Wit
Horizontaal:
1Kledingstuk, loon; 2. reden, vrucht, Engels telwoord;
3. zware hamer, sportman, ontkenning; 4. nobel, fan
tast, tuinkamer; 5. gekookte rijst, kaartspel, groot bede
huis; 6. zangstem, ontkenning, voetgewricht, vogel; 7.
sierheester, godin v.d. vrede, troep; 8. grote domheid,
schande; 9. de oudste, lof, voedsel, briefaanhef; 10. dag
der week, spil, handelend optreden; 11. zonder gezel
schap, takje, pampahaas, rondhout; 12. hoogste dak
rand, soort hert, vroeger, schrijfvloeistof; 13. vlekken
water, chaos, oevergewas, voertuig; 14. god v.d. liefde,
meisje, scheepstouw, kunsttaal; 15. voorjaar, rijgsnoer,
onverschrokken.
1 2 3 4 5 6 7
Verticaal:
1. Gezellig praten, oorlogsgod, kledingstuk; 2. kleur,
nieuwe regel, vogelnaam; 3. muziekgezelschap, bekeu
ring, vogel, geladen atoom; 4. vrouwelijk zoogdier, Ier
land, aanvankelijk; 5. krulharige hond, voorbeeld, lof
dichte. vreemd, bloeimaand, land in Azië, slotwoord; 7.
wijnmaand, anti, honingdrank; 8. rustig, een zekere, bij
woord, niet hetzelfde; 9. wapen, beengewricht, paar,
deel v.d. bijbel; 10. klaarblijkelijk, deel v.e. huis, per
soonlijk vnw,; 11. verwonding, schiettuig, watergeest;
12. universeel, reeks, persoonlijk vnw.; 13. scheeps-
stuur, doordringend, geliefde van Zeus; 14. voorzetsel,
loven, rekenkundig getal, losplaats; 15. vreemde munt,
op een andere plaats, bijtende soda.
8 9 10 11 12 13 14 15
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Stuur uw oplossing - bij voorkeur op een
briefkaart - naar onze puzzelredactie
Uw briefkaart moet uiterlijk woensdag
morgen in ons bezit zijn op het volgende
adres:
Puzzelredactie PZC
Postbus 18
4380 AA VLISSINGEN
Vermeldt uw naam, adres en woon
plaats.
De PZC stelt de volgende prijzen beschik
baar: eerste prijs een VW-bon van
50,Tweede, derde en vierde prijs
een VW-bon van ƒ25,
De oplossing en de namen van de prijs
winnaars vindt u in de PZC-bijlage 'Vrije
Tijd' van volgende week.
Oplossing vorige week
Het sleutelwoord van de
woordzoeker van vorige week
is bootwerker
De WV-bon van 50,- gaat
naar: W. van Eykeren. Middel-
meet 43. Goes.
De VW-bonnen van 25,- gaan
naar: G. de Winter-v.d. Berg,
Spuiplein 1c, Breskens; I.H.
Hoekstra-v, Trotsenburg, Doc
tor Ottestraat 19, Vlissingen en
H. Schrier, Elzenstraat 15,
Oost-Souburg.
De prijzen zullen binnenkort
worden toegezonden.
