Jaar langer werken in de haven
Nigeria is politieke tijdbom
HÉ
PZC financiën en economie woensdag 24 februari 1999 1
Nieuw land
Gulden verdwijnt
uit woordenschat
Aantal toeristen
uit buitenland
groeit langzamer
Meeste bedrijfsfraudeurs zitten in de top
Plan FNV Bondgenoten om miljoenengat in Rotterdam te dichten
Telecom werkt aan fileprobleem
DEN HAAG - De mobiele telefoonbedrijven wollen antennes
plaatsen op wegportalen, waaraan de verkeersborden boven
de weg hangen. Dit initiatief moet de drukte op het mobiele
netwerk tijdens massale filevorming op de wegen tegengaan.
Door het extreme winterweer ontstonden begin deze maand
niet alleen lange files op de snelwegen, maar ook op het mo
biele net. De filegangers grepen in groten getale naar de tele
foon om te melden dat zij verlaat waren. Volgens KPN lag het
netwerk niet plat. maar was de drukte wel te vergelijken met
die tijdens de jaarwisseling.
De nog prille plannen van KPN Telecom, Libertel, Telfort,
Dutchtone en Ben over de extra antennes gaan eind maart
naar Rijkswaterstaat dat de wegportalen beheert. ANP
Brits tekort naar recordhoogte
LONDEN - Het tekort op de Britse handelsbalans is in 1998
gestegen naar een hoogte die in bijna tien jaar niet meer is be
reikt. Er werd door Groot-Brittannië voor 20,6 miljard pond
sterling 66,7 miljard) meer ingevoerd dan uitgevoerd.
Dit heeft het Britse bureau voor statistiek gisteren bekendge
maakt. De stijging is vooral te wijten aan het ineenstorten van
de exporten naar de Aziatische crisislanden. Het handelste
kort bedroeg in 1997 nog 11,9 miljard pond. Deverwachting is
dat de Britse handelspositie dit jaar niet verbetert. KRF/ANP
Extra kosten kabeldoorgifte
DEN HAAG - Populaire commerciële televisiestations horen
in het basispakket thuis. Verkapte prijsverhogingen door de
invoering van 'pluspakketten' mogen niet. De consument
moet zijn zenderpakket zelf kunnen samenstellen en niet ge
dwongen zijn voor één kabelaar te kiezen. Dat is de kern van
het kabelbeleid van de Consumentenbond.
De bond riep staatssecretaris Van der Ploeg (Mediazaken) gis
teren op in te grijpen als het basispakket van zeker vijftien
zenders meer dan 12 per maand gaat kosten. ANP
Morton richt zich op Delfzijl
DELFZIJL - Het chemiebedrijf Morton International wil zijn
activiteiten in Nederland en Duitsland concentreren in Delf
zijl en daar een nieuwe fabriek bouwen. Het gaat om een in
vestering van 75 miljoen. De nieuwe fabriek levert zo'n hon
derd arbeidsplaatsen op.
Morton International is een Amerikaans concern. Het bedrijf
heeft in Delfzijl al een vestiging waar 69 mensen werken.
Morton heeft voorts vestigingen in Amersfoort en Bremen. In
die steden hebben de stadsbesturen plannen om op het terrein
van de fabrieken woningen te bouwen.
Volgens een woordvoerder van Morton in Delfzijl vindt de di
rectie het aantrekkelijker om de productie over te hevelen
naar Delfzijl. ANP
Minder bankovervallen in 1998
AMSTERDAM - Het aantal overvallen op bankfilialen is vo
rig jaar met negentien procent teruggelopen tot 165. De poli
tie heeft 44 procent van deze zaken weten op te lossen, aldus
de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB).
Het enthousiasme over de daling wordt getemperd door de
toename van geweld bij de overvallen. Een op de vijf bankro
ven gaat volgens de NVB gepaard met explosieven, pistolen of
zelfs voorhamers. Dat is een verdubbeling vergeleken met
1997. Er raakten dan ook meer medewerkers en klanten ge
wond: 24 tegen zestien in 1997.
De fraudeloketten van de NVB, die in oktober opengingen,
hebben ruim tachtig fraudeurs opgeleverd. Onder de daders
bevinden zich 34 personen die hoge posities vervullen bij cri
minele organisaties, aldus de belangenbehartiger van de ban
ken. ANP
van onze redactie economie
AMSTERDAM - Leidingge
venden zijn de grootste frau-
ders binnen bedrijven. Chefs,
managers en bedrijfsleiders
zijn verantwoordelijk voor in
totaal driekwart van het totale
aantal fraudegevallen dat in
1998 in Nederland werd ge
pleegd.
Dit staat in een rapport van
Hoffmann Bedrijfsrecherche
uit Amsterdam dat is gespecia
liseerd in de misdaad binnen
het bedrijfsleven. Hoffmann
noemt het hoge percentage da
ders met een leidinggevende
functie in de ondernemingen
'ronduit verontrustend'. Om de
ontwikkeling een halt toe te
roepen moeten bedrijven hun
leidinggevenden screenen
voordat ze in dienst komen,
vindt directeur G. Hoffmann.
In totaal is 18,5 procent van de
daders manager, 7,5 procent is
chef en hetzelfde percentage is
bedrijfsleider, aldus de statis
tieken. In veel gevallen zijn het
nieuwelingen die binnen hun
bedrijf op dievenpad gaan. Zo
werkt zeventien procent van de
daders een jaar binnen het be
drijf, tien procent twee jaar en
elf procent drie jaar.
Maar ook de 'oudere generatie'
doet mee. Maar liefst twintig
procent werkt zes tot tien jaar
binnen het bedrijf, elf procent
is elf tot twintig jaar aan het
bedrijf verbonden, en dertien
procent werkter 21 tot dertig
jaar.
Volgens de gegevens van Hoff
man vinden de meeste fraudes
plaats bij handelsbedrijven
(53%) en dienstverlenende be
drijven (28%).
Bij de ondernemingen wordt
door de daders vooral gezocht
naar geld (45%) of goederen
(44%).
De redenen dat werknemers
stelen is in eenderde van de ge
vallen een financiële. ANP
door Gert Onnink
BOTTERDAM - Zo n 4.500 ha
venwerkers moeten een jaar
langer doorwerken voordat ze
vervroegd kunnen uitreden. Met
dit plan wil FNV Bondgenoten
het miljoenengat in de Rotter
damse havenpensioenen dich
ten.
In 1996 spraken havenbonden
en havenwerkgevers af dat alle
werknemers op 60-jarige leef
tijd en met behoud van tachtig
procent van het loon de haven
vervroegd konden verlaten.
Achteraf bleek deze afspraak
een tekort van zo'n 350 miljoen
gulden op te leveren.
,We gaan uit van een collectieve
oplossing en hebben gezocht
naar een middenweg: we leggen
delatnuopöl jaar", sprak FNV-
bestuurder N. Stam maandag
avond na afloop van een bijeen
komst waarin ruim honderd ka
derleden drie verschillende
Continental
op Schiphol
SCHIPHOL - De Amerikaanse
luchtvaartmaatschappij Conti
nental Airlines gaat Schiphol
opnemen in haar netwerk.
Vanaf 16 juli begint de maat
schappij een dagelijkse dienst
tussen Schiphol en New Yor
k/Newark. Vluchtcoördinator
Wijkhuizen bevestigt dat.
De aankondiging komt temid
den van speculaties over uit
breiding van de alliantie rond
KLM met Air France. Continen
tal werkt in een aantal opzich
ten al samen met Air France.
KLM's Amerikaanse alliantie-
partner Northwest Airlines
heeft al een belang in Continen
tal. AJVP
voorstellen kregen voorgelegd.
Een referendum moet over an
derhalve maand duidelijk ma
ken welk scenario zal worden
gehanteerd. Volgens Stam was
er onder de kaderleden in de
Rotterdamse haven de meeste
steun voor het scenario met ver
vroegd pensioen met 61 jaar. De
bond wil overigens in de aparte
CAO-onderhandelingen met de
verschillende havenbedrijven
alsnog proberen een vervroegde
uittreding bij 60 jaar af te spre
ken.
Optas
FNV Bondgenoten zei af te wil
len van Optas Pensioenen, het
bedrijf waarbij het vroegere
pensioenfonds voor de haven (P
VH) is ondergebracht. Het con
tract met Optas, waarin volgens
de FNV weinig bereidheid blijkt
om een oplossing te vinden,
loopt nog 5,5 jaar door. De bond
voert al gesprekken met enkele
verzekeringsconcerns, waaron
der Nationale Nederlanden.
FNV Bondgenoten stelt dat een
nieuwe verzekeraar wel 175
miljoen gulden moet meebren
gen om het tekort te repareren.
Maar daar staat volgens de
bond wel tegenover dat het con
cern niet alleen kans maakt op
4.500 nieuwe pensioenpakket
ten in de Rotterdamse haven,
maar ook op die van de ongeveer
2.000 jonge werknemers, die na
het jaar 2002 als nieuwkomers
in de haven gaan werken.
FNV Bondgenoten heeft enige
haast met een oplossing, omdat
de huidige haven-CAO eind
maart afloopt. De bond, die met
verschillende werkgevers (inf
ormeel) overleg heeft gevoerd
over de pensioenkwestie, wil de
affaire het liefst voor die tijd uit
de wereld hebben. Van het
hoofdbestuur van de FNV heb
ben de twee onderhandelaars in
de Rotterdamse haven het groe
ne licht gekregen om ook de
pensioenen tot inzet van het
overleg te maken naast de 'ge
wone' looneisen. De bond
brengt binnenkort een speciale
pensioenkrant uit, waarin de
kwestie opnieuw wordt uitge
legd. Ook houdt de FNV voor
lichtingsbijeenkomsten en een
referendum. GPD
AMSTERDAM - Nieuw land ontstaat in een uitloper van het IJsselmeer, alwaar de nieuwe Amsterdamse wijk IJburg gebouwd zal
worden. Vierentwintig uur per dag en zeven dagen in de week wordt er 150.000 kubieke meter zand opgespoten. Het zand wordt op
gezogen uit de vaargeul van Amsterdam naar Lemmer op een diepte van dertig meter. In 2001 worden de eerste huizen opgeleverd. In
totaal zullen er 18.000 woningen in IJburg worden gebouwd. foto Marcel Antonisse/ANP
door Alphons Huiskes
GRONINGEN - De stuiver, het
dubbeltje, het kwartje, de piek,
de daalder en de knaak. Decen
nia lang waren ze vertrouwd
bezit. Niet alleen in onze porte
monnee, ook in onze woorden
schat. Het Nederlands is verge
ven van de woorden, gezegden
en uitdrukkingen die terug te
voeren zijn op geld. Op de markt
is een gulden een daalder
waard, maar hoe moet het na
2002 als die gulden en die daal
der plaats maken voor de euro?
Is die eerste klap straks een
'tweuro' (twee euro) waard of
blijft het gewoon de oude ver
trouwde daalder?
,.Het is niet te voorspellen", zegt
prof G.J. de Haan van de facul
teit der letteren in Groningen.
„Ik denk dat veel uitdrukkingen
zullen blijven bestaan, al wor
den ze op den duur ondoorzich
tiger. De gebruiker gaat het
verband met de oorsprong ver
geten." Zo zullen er ook in de
toekomst mensen blijven die
alleen 'voor de God zij met ons'
m actie komen, al zullen ze de
link met de tekst op de rand van
de oude gulden niet meer ma
ken.
Botje bij botje
De zeggingskracht van spreek
woorden en gezegden bleek in
het verleden al zo sterk dat ze
ook zonder hun oorspronkelijke
context bleven bestaan. Wie bij
voorbeeld denkt dat iemand een
deel van zijn hoofd verliest als
hij zijn laatste oordje versnoept,
zit er goed naast.
En nog steeds leggen Nedexdan-
ders botje bij botje, als ze geza
menlijk de kosten dragen. Maar
slechts weinigen zullen nog we
ten dat het botje van de Middel
eeuwen tot ongeveer 1490 een
zilveren muntstukje was. En de
duit die we spreekwoordelijk in
het zakje doen is al lang niet
meer het oude geldstukje (ter
waarde van het achtste deel van
een stuiver).
Taalverarming
Zo zal het ook gaan met het
kwartje en de gulden, voorspel
len Lian Derks en Luud de
Brouwer, die op een speciale In
ternetpagina aandacht vragen
voor de euro en de taal. „Ko
mende generaties zullen het
kwartje en de gulden alleen nog
kennen uit de spreekwoorden en
gezegden. Onze taal heeft veel
gebr ui k gemaakt van de munten
die in ons verleden een belang
rijke rol hebben gespeeld. Dat
alles, dat hele referentiekader,
zal gaan verdwijnen. We kun
nen in dit verband gerust van
taalverarming spreken."
In een bijdrage dat te voorko
men hebben Derks en De Brou
wer geïnventariseerd hoe rijk
aan geld het Nederlands is. De
resultaten van dat monikken-
werk heeft geresulteerd in een
fraai vormgegeven Internetsite.
Wie wil weten waar hij het ei
genlijk over heeft als hij zegt er
gens honderd 'Pietermannen'
voor te hebben betaald, kan er
zijn hart op halen.
Engelse termen
Dat de monetaire eenwording
de taal zal beïnvloeden staat
ook volgens professor De Haan
als een paal boven water, maar
hij is niet bang dat het tot echte
taalverarming zal leiden. Inte
gendeel. „Mensen hebben be
hoefte om zich uit te drukken.
Dus komen er nieuwe uitdruk
kingen bij. Dat zie je ook in an
dere sectoren. Toen ik als jonge
tje voetbalde kenden we alleen
Engelse termen. Corner, keeper,
goal en penalty. Je ziet nu dat die
vervangen worden door de Ne
derlandse equivalenten. Ik
voorspel hetzelfde bij de com
putertechniek. Allemaal Engels
termen. Daar komen op den
duur Nederlandse voor in de
plaats."
Kwintje
Het is niet uitgesloten dat zo'n
zelfde ontwikkeling ook plaats
vindt na de introductie van de
euro. Een voorzichtig begin is er.
Er zijn al nieuwe woorden in de
maak, zo blijkt uit de reacties op
de Internetsite van Derks en De
Brouwer. 'Kwintje' inplaats van
het kwartje, een 'halfje', voor
vijftig eurocenten en de 'tweuro'
voor het muntstuk van twee eu
ro.
Wellicht is de spreekwoordelij
ke eerste klap in de toekomst
niet langer een daalder maar
een tweuro waard is. En wie
weet, wordt je straks nooit een
'kwintje' (twintig eurocent) als
je voor een dubbeltje geboren
bent. De Haan sluit dergelijke
verbasterde gezegden niet uit.
„Zeker als iemand dat op televi
sie gaat gebruiken is de kans
groot dat het gebeurt."
Sommige uitdrukkingen blij
ven ondanks de nieuwe munt
buiten schot. Zo blijft het ook
met de euro mogelijk om ergens
munt uit te slaan. En met gelijke
munt betalen wordt in Europa
natuurlijk helemaal een fluitje
van een cent. GPD
door Frans van den Houdt
PORT HARCOURT - De Ogo-
ni-activist moet hartelijk la
chen om de plannen van Shell
om 8,5 miljard dollar te inves
teren in het olierijke zuiden
van Nigeria. „Wij hebben
Shell uit Ogoni-land verdre
ven en willen niks meer met
hen te maken hebben. Wij wil
len hun hulp niet. Shell heeft
het hele ecosysteem van de
Ogoni's vernietigd en heeft op
schandalige wijze stammen
tegen elkaar uitgespeeld. Dan
moeten ze nu niet ineens den
ken dat ze het met geld alle
maal weer goed kunnen ma
ken", aldüs Alex Abura.
De Niger-delta in het zuiden
van Nigeria produceert meer
dan negentig procent van 's
lands ruwe olie. Maar de inwo
ners van het gebied zijn straat
arm, ontberen de eenvoudigste
voorzieningen (drinkwater,
wegen, elektriciteit, onder
wijs, gezondheidszorg) en
staan bloot aan allerlei levens
bedreigende gevaren die uit de
oliewinning voortvloeien. Bo
vendien wordt de bevolking
geteisterd door grove schen
dingen van cle mensenrechten,
op grotere schaal dan elders in
het land.
„Temidden van zo veel rijk
dom, moeten de mensen het
met minder dan niks doen",
stelt Ledum Mitee, waarne
mend president van de Bewe
ging voor de Overleving van
het Ogoni Volk (Mosop) vast.
Na afloop van een conferentie
in Port Harcourt van alle etni
sche groepen die de delta be
volken, werd vastgesteld dat
de schendingen van de men
senrechten hier vooral te
wijten zijn aan een aantal on
derdrukkende wetten en ver
ordeningen die speciaal zijn
gericht tegen het volk in de Ni
ger-delta.
„En daar deze wetten en de
creten door de militairen zijn
opgesteld, moeten zij ze ook
weer intrekken voordat ze de
macht aan burgers overdra
gen. Anders draagt het leger
een tijdbom over, want deze
gehate wetgeving is het groot
ste gevaar voor de federatie en
de stabiliteit in Nigeria", zegt
Mitee.
De etnische groepen in het zui
den van Nigeria, naast de Ogo
ni onder anderen de Ijaw en
Ilaje, eisen controle over hun
eigen land en natuurlijke rijk
dommen. Voor alle groepen
moeten gelijke rechten gelden
Ogoni-activist Kwanwi Wa.vi van Predo voor het kantoor van wijlen Ken Saro-Wiwa.
foto Frans van den Houdt/GPD
en iedere groepering moet zijn
eigen taal kunnen gebruiken
om de culturele en politieke ei
genheid te promoten. De stam
men hopen dat Nigei'ia met het
vertrek van de militairen een
echt federaal systeem krijgt,
waardoor elke staat van zijn
eigen bronnen en inkomsten
gebruik kan maken.
Tegelijkertijd hopen ze dat er
in de nabije toekomst ook een
eind komt aan de spanningen
en gewelddadigheden tussen
de diverse stammen. Daarbij
gaat het om problemen die in
de meeste gevallen door de mi
litaire machthebbers zijn ge
creëerd om groepen tegen
elkaar uit te spelen en te verde
len. „Pas dan kan de basis
worden gelegd voor een echte
democratie", aldus de in Port
Harcourt bijeengekomen
groepen.
Explosief
De Niger-delta is al geruime
tijd explosief. Toen activist en
schrijver Ken Saro-Wiwa sa
men met vijf medestanders in
1995 werd opgehangen door
het regime van president Sani
Abacha op beschuldiging van
moord, kwam de Ogoni-pro-
blematiek uitvoerig onder de
aandacht van de rest van de
wereld. Evenals de dubieuze
praktijken van de internatio
nale oliemaatschappijen,
waaronder Shell, die hun olie
winnen ten koste van het mi
lieu en van de inheemse bevol
king.
De wereld reageerde geschokt
op alle ontwikkelingen. „Wij
zijn ervan overtuigd dat Shell
verantwoordelijk is voor de
vernietiging van hele dorpen
en grote stukken landbouw
grond en dat hun samenzwe
ring met de militaire regimes
heeft bijgedragen aan de
moord op activisten als Ken
Saro-Wiwa", zegt Kwanwi
Wayi, voormalig Mosop-lid en
assistent van Saro-Wiwa en,
door een splitsing in de Mosop,
tegenwoordig directeur van
Predo (Programma voor On
derzoek en Ontwikkeling van
de Ogoni). „Mensen leven met
gasvlammen die continu ach
ter hun huizen branden, zien
olie uit lekkende pijpleidingen
in him akkertjes sijpelen
waardoor die. evenals het
grondwater, onbruikbaar
worden. Bomen en andere ve
getatie zijn compleet verdwe
nen."
Aan de vooravond van de ver
kiezingen die een eind moeten
maken aan het militaire be
stuur in Nigeria, lanceerde
Shell een ambitieus en aanlok
kelijk vijf-jarenplan ter waar
de van 8,5 miljard dollar. Be
doeld om de oliepi'oductie van
het land met dertig procent te
verhogen en ook het vrijgeko
men gas te exploiteren. „Deze
ontwikkelingen leveren Nige
ria over de komende 25 jaar
een twintig miljard dollar ex
tra op", aldus Shell, dat ook
nog wel even kwijt wil 'zeer
optimistisch' te zijn dat de ^ver
kiezingen voor een democratie
in Nigeria zullen zorgen.
Doden
De betrokken gemeenschap
pen zijn nauwelijks onder de
indruk. Ze vinden het de hoog
ste tijd worden dat van alle
oliemiljoenen eindelijk eens
een substantieel deel wordt
geïnvesteerd in voorzieningen
waarvan ze zelf profijt heb
ben. Sommige groepen zetten
hun eisen kracht bij met harde
protesten. Tijdens een van die
protesten bij Shells Forcados
expoxtstation vielen onlangs
nog vijf doden. En jeugdige,
radicale actievoerders in War-
ri, hun uitzichtsloze bestaan
beu, gijzelen regelmatig bui
tenlandse oliewerkers en an
dere 'ex-patriates' en sabote
ren de olieproductie.
Voor Kwanwi Wavi van Predo
is het nu de hoogste tijd dat de
al in 1990 opgestelde 'Ogonx
Bill of Rights' eindelijk eens
wordt uitgevoerd en dat alle
militairen uit Ogoni-land
worden teruggetx-okken. Of
het nieuwe burgerbewind hier
na mei voor zal zorgen, is vol
gens Wayi nog maar de vraag.
GPD
door Klaas Hoeneveld
LEIDSCHENDAM - Het aantal
buitenlandse toeristen dat dit
jaar Nederland bezoekt, zal
minder hard toenemen dan het
afgelopen jaar. Dat komt omdat
de vakantiegangers in de ons
omringende landen dit jaar
minder te besteden hebben. Bo
vendien heeft Nederland te
kampen met een harde concur
rentiestrijd om de internationa
le toerist.
Dit zei directeur T. Schmitz van
het Nederlands Bureau voor
Toerisme (NBT) gisteren in zijn
jaaxrede. Schmitz verwacht een
toename van het aantal buiten
landse vakantiegasten in Ne
derland van vier px-ocent in
1999.
Nedexdand was vorig jaar de va
kantiebestemming voor bijna
9,1 miljoen buitenlanders. Dat
betekende opnieuw een record
na het hoogtepunt van 7,9 mil
joen in het jaar ex-voor. Uit Euro
pa en Noord-Amerika kwamen
meer bezoekers. Uit Azië deden
duidelijk minder toeristen ons
land aan.
Om de toerist naar Nederland te
halen zijn forse inspanningen
nodig, stelt Schmitz. „We moe
ten een enorme veldslag leve
ren." Om capaciteitproblemen
in hotels in de grote steden te
omzeilen, tracht het NBT ook
buiten de gangbare vakantiepe
riodes toeristen naar Nederland
te trekken. De Rembx-andtten-
toonstelling is daarom bewust
aan het eind van het jaar geor
ganiseerd, zegt Schmitz.
Het NBT zet in het gevecht om
de buitenlandse toerist vooral
in op de aantrekkingskracht
van de steden. Nederland zal op
de Duitse markt de slag moeten
aangaan met Praag en Wenen.
„Duitsers hebben nog onvol
doende beeld van onze culturele
bezienswaardigheden", aldus
Schmitz. Onze oostbm-en vonn-
denvoxig jaar met bijna 2,7 mil
joen de grootste groep buiten
landse vakantiegangers.
Prijzenoorlog
Het NBT mikt erop weer meer
Bx-itten naar Nederland te kun
nen halen. In het afgelopen jaar
bleken zij vooral te profitei-en
van de hoge koers van het pond
sterling en de prijzenoorlog die
de ferrymaatschappijen met de
Kanaaltunnel ontketenden.
Voor de Britten waren
Nederlandse steden vooi-al inte
ressant vanwege hun congres
centra.
Behalve in de ons omringende
landen maakt het NBT dit jaar
ook in Canada en de Verenigde
Staten extra promotie. ANP
Advertentie
TOP CONTROL PANTY
GLANS LYCRA/POLYAMIDE 35 DENIER
MAT: LYCRA/POIYAMIDE/KATOÊN. 55 DENIER.
CORRIGEERT BUIK EN BUIEN
HEMA
IN DIVERSE KLEUREN.
LXPA
9.95 nü
1
