Malick voert weer oorlog Filmbreed genieten met Shakespeare Danniel ziet dictatuur in heldere kleuren Sprookje van Pasolini Sean Penn als sergeant Welsh in The Thin Red Line. Met dertien Oscarnominaties, drie Golden Globes en een Zilveren Beer is Shakespeare in Love een film waar je niet omheen kunt. Deze verrassende romantische komedie van de Britse regisseur John Madden ('Mrs. Brown') haakt in op de populariteit die Shakespeare momenteel geniet, en geeft daar op originele wijze invulling aan. Nu eens geen moderne bewerking van een van Williams stukken, maar de grote bard zelf in de hoofdrol. sterk denken aan de manier waarop in Robert Altmans 'The Player' studiohoofden nieuwe filmconcepten bespre ken. Commercie, meedogenlo ze concurrentie, de populariteit van geweld en een door Leo Bankersen De scenarioschrijvers - Mare Norman en Tom Stoppard, een onwaarschijnlijk Ameri kaans-Brits koppel - hebben gretig ingehaakt op een van de vele speculaties die over Sha kespeare's leven in omloop zijn: een gepassioneerde liefde die hem geïnspireerd zou heb ben tot het schrijven van 'Ro meo and Juliet'. De vrijmoedige toon wordt al gezet in de kluchtige opening waarin een berooide theater eigenaar (Geoffrey Rush) door zijn gierige geldschieter let terlijk het vuur aan de schenen wordt gelegd. Joseph Fiennes speelt de jonge toneelschrijver die zijn redding zou kunnen zijn, maar helaas. William Shakespeare heeft even een writersblock en verdoet zijn tijd op de divan van een zes- tiende-eeuwse psychiater. Verwijzingen Dat laatste is een van de vele moderniteiten die in dit histo rische schouwspel zijn bin nengesmokkeld. Shakespeare in Love zit ook vol verwijzin gen naar het huidige filmbe drijf. William worstelt met zijn nieuwe stuk (dat op dat moment nog 'Romeo and Eth el, the Pirate's Daughter' heet) en krijgt van alle kanten sug gesties opgedrongen. Het doet bemoeizieke censor die de ver loedering aan banden pro beert te leggen. Volgens de ma kers van deze film was het er rond 1590 ook allemaal al en ze zullen onget wij feld gelij k heb ben. Mensen blijven immers mensen en bovendien was het een periode van grote veran deringen. Shakespeare is hier geen verheven kunstenaar maar een gretig van het leven genietende jongeman in een tijd waarin het theater een stormachtige ontwikkeling als volksvermaak doormaakte. Ik moet bekennen dat ik in het begin enige reserves had. Mad den heeft erg veel haast om zoveel mogelijk grappen, vondsten en verwikkelingen tegelijk te presenteren, terwijl de entourage op dat moment nog wat stijfjes overkomt. Misschien een kwestie van net iets te veel historisch aange klede figuranten in het straat- beeld?De verliefde blikken die Shakespeare werpt op de beeldschone Viola De Lesseps (Gwyneth Paltrow), haar ver momming als man om auditie voor zijn stuk te kunnen doen, het komt een beetje uit de lucht vallen. En de romanti sche omhelzingen, begeleid door Shakespeares teksten, dreigen heel even op gemakke lijke mooie plaatjes uit te draaien. Dynamiek Geoffrey Rush in Shakespeare In Love. Maai- het komt allemaal goed, en meer dan dat. Als de zaak eenmaal op de rails staat be gint het spektakel een eigen le ven te leiden en krijgt het een onstuimige vaart en dyna miek. De eigentijdse knipogen passen op een volstrekt na tuurlijke wijze in de speelse aanpak die historische feiten en verzinsels op een aansteke lijke wijze weet te verenigen. Zo'n verkleedpartij van Gwy neth Paltrow blijkt dan meer te zijn dan een lollige travestie. Uiteraard leidt het tot veel vermakelijke verwarring, maar het is ook een geslaagde omkeri ng van het gegeven dat in die tijd alle vrouwenrollen verplicht door mannen wer den gespeeld. Spannend en ontroerend is het om te zien hoe een hevige ver liefdheid, adellijke arrogantie en veel schermutselingen met acteurs langzaam de grond stof leveren voor 'Romeo and Juliet'. We weten natuurlijk wel dat de film is vormgegeven naar het stuk, maar je krijgt hier werkelijk het gevoel ge tuige te zijn van de geboorte van een meesterwerk. Schitte rend is ook de eerste opvoering in het theater, met veel chaos achter de schermen en een ademloos publiek dat hevig wordt aangegrepen door het tragische einde. Want een hap py-end was ook toen de norm. Shakespeare In Love draait in CineCity Vlissingen. Wat The Thin Red Line zal overhouden aan zijn zeven Os car-nominaties, dat weten we 21 maart. De Gouden Beer van het Filmfestival Berlijn is in ieder geval al binnen en het was een verdiende onderscheiding. Toch zullen er best mensen zijn die zich in Terrence Malicks film zullen ver slikken als ze er heen gaan met geen andere kennis dan dat het een oorlogsfilm betreft. Want ze krijgen iets heel an ders voorgeschoteld dan je in dit genre verwacht. door Pieter van Lierop The Thin Red Line is een zeer persoonlijke film van een mys terieuze regisseur met slechts twee eerdere films op zijn naam: Badlands' uit 1973 en 'Days Of Hope' uit 1978. Ken nis van die twee eveneens zeer ongewone werkstukken helpt om The Thin Red Line op juiste waarde te schatten. Wat we in elk geval niet krij gen is een spektakel a la 'Sa- ving Private Ryan'. al zijn er een paar opmerkelijke over eenkomsten qua onderwerp. De film van Spielberg opent met de invasie van Norman- dië, die van Malick met de lan ding op Guadalcanal in de Stille Oceaan Beide films con centreren zich op het effect van de oorlogshandelingen op een kleine groep militairen. De verschillen zijn markanter. Spielberg creëert tijdens zijn massieve invasiebeelden met superieure cameratechnieken de hel op aarde om vervolgens de klassieke vertelstructuur binnen te glijden van een con ventioneel mannen-melodra ma. De landing bij Malick vindt plaats met slechts een handvol lullige bootjes. Er hoeft zelfs geen schot bij te worden gelost. Weerstand komt er pas van sluipschutters landinwaarts. En als de com pagnie van kapitein Elias Ko- teas de Japanners moet ver drijven uit mitrailleursnesten op een heuvelrug, beleven we halverwege de film de enige breed uitgemeten militaire confrontatie. Daarna neemt het verhaal, gebaseerd op een roman van James Jones, alle tijd om te observeren hoe de overlevenden gelouterd zijn en getekend door him ervaringen tijdens de slag Door het lint The Thin Red Line is geen 'ac tiefilm', maar een filosofische studie van menselijk gedrag. De 'dunne rode lijn' vormt de scheiding tussen beschaving tails van het militaire hand werk, de strategie van de veldslag of een conventionele dramatische structuur. Afge zien van het subliem geënsce neerde en strak bij elkaar ge houden middendeel, vormt The Thin Red Line eigenlijk een galerij van personages, van wie de portretten wisse lend ter hand worden geno men om telkens te worden bij getekend, wat de film sterk fragmentarisch maakt. We ho ren deze personages ook in meewisselende 'voice overs' Discussie Malick wil oorlog niet laten zien als een spannend avon tuur maar als een verschrikke lijk fenomeen dat de 'condi tion humaine' ter discussie stelt. Hij kan net zo veel com passie opbrengen voor een veronderstelde lafaard die zichzelf versteld doet staan, als voor een branieschopper die - geslagen door de waanzin van het moment - gouden kie zen gaat wegbreken uit de monden van amper gesneuvel de vijanden en die zich daar la ter zo voor schaamt dat hij ie der zelfrespect verhezen zal. The Thin Red Line, te zien in CineCity Vlissingen en De Koning Hulst. en mensen in oorlog. Malick toont soldaten die allemaal ge meen hebben dat ze door het lint zijn gegaan, de een met meer gewetensnood en nobles se dan de ander. Maar allemaal komen ze in schril contrast te staan tot de Melanesiërs die met eens begrijpen wat er op hun eiland wordt uitgevoch ten En alle destructie, fysieke en psychische pijn worden ab surd afgetekend tegen de har monie van een paradijselijke natuur vol schitterende vogels en onverstoorbare reptielen. Ongeremde beeldlvriek naast een emotioneel betrokken ma nier om personages te be schouwen, bepalen de stijl van deze unieke cineast zoals dat ook 20 jaar geleden het geval was in Badlands' en 'Days Of Hope'. De oorlog in het hoofd van zijn soldaten is voor Ma- lick belangrijker dan de de- Regisseur Malick had met Nick Nolte, John Cusack en Sean Penn (vlnr op de voorgrond) vele sterren tot zijn beschikking. De opstandige studente Maria wordt verliefd op de aan doenlijk serieuze Karol in een niet met name genoemd Oostblokland. Hij is in dienst van het regime, zij weet dat niet. In het gemiddelde politieke drama zou dat pijnlijke feit pas na veel verwikkelingenen vermoedens aan het licht komen. gelofelijk mooie en zuivere liefdesscène, daar moet je wel heel erg koppig voor zijn. Overtuigend Danniel doet het, en hij doet het overtuigend. Veel heeft hij daarbij te danken aan de voor treffelijke Tsjechische acteurs Marketa tjrubesova (Maria) en Petr Motloch (Karol) die met klein spel toch een rijk dom aan emoties neerzetten. De vloeiende overgang tussen realisme en lyriek doet ook sterk denken aan de speelse ironie waarin de Tsjechische film eind jaren zestig uitblonk. Met een knappe montage weet Danniel verontrustende ac centen te plaatsen en zet hij de onschuld en verwachting van het begin telkens naast de late re gevoelens van schuld, on macht en twijfel. Dat er hier en daar wat oneffenheden vallen te noteren is nauwelijks van invloed op de indringende ma nier waarop menselijke keu zen en dilemma's aan de orde worden gesteld. Vastbesloten om gemakzuch tige oordelen te vermijden filmde Danniel het leven on- door Leo Bankersen Danniel Danniel ('Ei', 'Mykosch') doet het in zijn nieuwste film Winter '89 an ders. Karol heeft zijn geliefde beloofd haar nooit een leugen te vertellen. Tijdens een spel letje vraagt Maria voor de grap of hij voor de geheime dienst werkt. 'Ja', antwoordt hij sim pelweg. Dat is zo tegen de ver wachting in, dat je gelijk op het puntje van je stoel zit. Winter '89 is op allerlei manie ren intrigerend. Een Neder landse productie, maar grotendeels Tsjechisch ge sproken. Een onderwerp dat op zijn minst gedurfd is, want was het niet veiliger geweest zo'n onderzoek naar de won den van de dictatuur over te laten aan een cineast die dich ter bij het vuur heeft gezeten? Een verhaal dat gepresenteerd wordt als een idyllisch sprook je en dat zich vervolgens in de verwarrende werkelijkheid blijkt af te spelen. En om een hoofdpersoon te verzinnen die dissidenten martelt en tegelij kertijd integer en eerlijk is en bovendien te zien is in een on der de dictatuur juist in war me, lichte kleuren. Hier heeft Maria haar vrienden, hier is haar leven, hier droomt ze van geluk. Latêr zal ze naar het Westen vluchten, en voor de eenzame vrijheid kiest Dan niel de kille blauwe tipten. In Rotterdam kan Maria moeilijk aarden en haar dochter dreigt vol wrok tussen wal en schip te raken. Na de val van het IJze ren Gordijn ziet Karol zich op zijn beurt ook genoodzaakt om te vluchten. Het wordt een pijnlijk weerzien, want wie zou kunnen vergeten wat er is, voorgevallen? Dat de leden van het gebroken gezin elkaar tenslotte toch in de armen vallen komt na zo veel realiteitszin misschien wat naïef over. Maar we kun nen het ook zien als een idea- listische stellingname, als een blijk van de overtuiging dat hoe pijnlijk de geschiedenis ook is, we uiteindelijk weer met elkaar verder moeten. Zo opgevat ontstijgt Winter '89 het persoonlijke drama, en wordt die laatste scène een verwijzing naar de talloze tra gedies die nog overal ter we reld gemeenschappen ver scheuren. Winter '89, donderdag t/m zondag in Cinema Middel burg. Marketa Hrubesova (links) en Juliana Johanidesova in Winter '89. Eenvoud thentieke uitstraling. Hoewel een aanzienlijk deel van het budget in de kostuums ging zitten, is er nooit sprake van exotische glamour om de kij ker te verleiden. In de acteurs zocht hij eerder een onbevangen fysieke uit straling dan geoefend drama tisch talent. Ook het liefdes spel wordt met diezelfde naïeve eenvoud en directheid In de woestijnen en oude ste den van Ethiopië, Jemen. Iran en Nepal vond Pasolini de be toverende decors voor deze vertellingen. Voor zijn camera creëerde hij een sprookjeswe reld met een verrassend au- Scène uit Pasolini's II Fiore Delle Mille E Una Notte. In de jaren zeventig verraste Pier Paolo Pasolini zijn be wonderaars met een drietal films waarin hij afstand leek te nemen van zijn eerdere werk. De boertige grappen van 'II Decamerone' en 'II Racconti Di Canterbury' waren ver verwijderd van intellectuele fabels als 'Teorema' of het so ciaal bewogen realisme van 'Accatone'. door Leo Bankersen Toch lag aan die schijnbare ommezwaai nog steeds het zelfde onbehagen ten grond slag. Teleurgesteld in het op rukkend materialisme ging hij nu in oude volksverhalen en sprookjes op zoek naar een nog onbedorven bron van vitali teit. Onbevangen seksualiteit als levenskracht nam daarin een belangrijke plaats in. II Fiore Delle Mille E Una Notte (De bloem der 1001 nachten) is het derde deel van deze 'trilo gie van het leven'. Pasolini baseerde zich op de klassieke oosterse sprookjes van Duizend-en-een-nacht. Hij gebruikte elementen uit een vijftiental verhalen en componeerde daar, samen met de schrijfster Dacia Maraini, een nieuw geheel van. De oor spronkelijke raamvertelling rond het ter dood veroordeelde meisje Sjahrazaad werd ver vangen door het liefdesver haal van de slavin Zumurrud en haar jonge, onervaren eige naar Nur-ed-Din. Zumurrud wordt gestolen maar weet als man vermomd te ontsnappen en wordt in een stad zelfs tot koning uitgeroepen. Intussen begint Nur-ed-Din aan een lange zwerftocht om zijn ge liefde terug te vinden. De vele ontmoetingen zijn telkens weer aanleiding voor nieuwe verhalen, waarin slaven en prinsen, een demon en zelfs een leeuw figureren, en waarin avontuur, poëzie en erotiek de toon aangeven. getoond. In 1974 kreeg II Fiore Delle Mille E Una Notte in Cannes de op een na hoogste onderschei ding, de Grote Juryprijs. In ons land werd de film destijds wel uitgebracht, maar kreeg wei nig bekendheid. 'II fiore komt nu opnieuw in roulatie met een nieuwe kopie en nieu we ondertitels die meer recht doen aan de poëtische kwali teiten van de tekst. II Fiore Delle Mille E Una Notte: vrijdag, zaterdag en dinsdag in Cinema Middel burg.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1999 | | pagina 36