Eede trekt Belgische bedrijven
i r
Prikkelend
labyrint in
de Vleeshal
PZC
CZ Groep installeert
adviesraad in Goes
ijsklip
Een legendarisch
commissaris
overlijdt
Balanceren op de
rand van de stilte
zeeland
Provincie geeft toestemming voor uitbreiding terrein met tien hectare
ondernemend zeeland
1900-2000
hi
kunst cultuur
m
donderdag 11 februari 1999
door Sheila van Doorsselaer
EEDE - Bedrijventerrein Vla
schaard II in Eede is uit zijn
jasje gegroeid en mag van de
provincie met acht tot tien hec
tare uitbreiden. Het terrein lag
lange tijd braak maar toch is
het de gemeente Sluis-Aarden-
burg gelukt het terrein vol te
krijgen.
Burgemeester C van Liere
heeft zich voornamelijk sterk
gemaakt om Belgische bedrij
ven naar Eede te halen en dat is
hem gelukt Naar schatting le
vert dit dertig arbeidsplaatsen
op. De gunstige ligging ten op
zichte van de Expresweg en de
uiterst lage grondprijs van 35
gulden per vierkante meter
heeft de meeste bedrijven over
de streep getrokken.
Van de negen verkochte kavels
gaan er dne naar Belgische on
dernemers. De familie Verniest
uit Knesselaere begint op een
kavel van 2650 vierkante
meter een groothandel in be
tonnen tuinelementen. Het
merendeel van de ornamenten
importeren ze uit Engeland,
maar zij gaan ze ook zelf gie
ten. Op een perceel van 1780
vierkante meter begint groot
handelaar Vuijlsteke binnen
twee maanden aan de bouw
van zijn natuursteenhandel.
Buiten het maken van grafste
nen zal hij ook graniet gaan ex
porteren. Vuijlsteke bezit ook
een pand in Vlissingen en een
loods in Antwerpen.
Kruidenhandels
Een Gentenaar zal binnen de
zelfde periode beginnen met
zijn bedrijf in kruiden en ho-
meopatische artikelen, ge
naamd Sinecura. op een kavel
van bijna een kwart hectare.
Op Vlaschaard I vestigt onder
nemer Gerard, Eco-Bio BV, ook
een homeopatische groothan
del. Ook het bedrijfsverzamel-
De rubriek Ondernemend Zee
land staat onder redactie van
Claudia Sondervan. Vragen,
tips en mededelingen kunnen
schriftelijk worden aangebo
den aan de redactie van de
PZC, postbus IS, 4380 AA Vlis
singen, of via fax 0118-470102.
gebouw (BVG), waar acht units
beschikbaar zijn. is in trek bij
Belgische ondernemers. Twee
daarvan zijn aan Vlamingen
verhuurd, één door een bureau
dat zakenreizen organiseert en
een t weede door weer een krui
denhandelaar. Voor de zomer
vakantie zit het BVG vermoe
delijk vol
„Ik heb heel wat moeten lobby
en om dit allemaal voor elkaar
te krijgen en de Statenfracties
van de PvdA WD en CDA heb
ben mij dan ook vaak moeten
aanhoren", zegt Van Liere. „Ik
werd wel met heel wat scepsis
ven. Het is absoluut niet de be
doeling dat ik de concurrentie
aanga met bijvoorbeeld Stam-
pershoek in Oostburg. Zij ver-
ontvangen, want ze dachten
dat het me nooit zou lukken,
maar ik heb hen gevraagd of ze
ons toch een kans wilden ge-
kopen trouwens alleen maar
gebakken lucht, want daar
gaat het voornamelijk om be-
drijfsverplaatsingen. Ik wil me
richten op kleinschalige be
drijven die zich hier nieuw ves
tigen."
Het grootste perceel van ruim
een halve hectare is voor Buijse
die zijn bedrijf Agrima in voor
namelijk luchtbehandelings
installaties op de Vlaschaard II
wil neerzetten. Vanuit Aarden
burg komt van Deursen, een
loonwerker; het metaalbewer-
kingsbedrijf Verstraeten zit er
al, net als het aannemingsbe-
-ï sé r i
V- f
;y.1 s
De gunstige ligging en de lage grondprijs trok Belgische bedrijven over de streep om zich in Eede te vestigen. foto Charles Strijd
door Luc Oggel
GOES - In het kantoor van de
CZ groep Zorgverzekeringen
in Goes is woensdag de Raad
van Advies van het Zorgkan
toor Zeeland geïnstalleerd.
Vandaag gebeurt datzelfde in
het hoofdkantoor van CZ in
Tilburg.
De Zorgkantoren moeten zorg
dragen voor een doorzichtige,
doelmatige en praktische inzet
van de premiegelden en zijn
verantwoordelijk voor een
goede afstemming tussen aan-
bod van en vraag naar zorg in
de regio. Dat heeft te maken
met de organisatorische wijzi
ging in de uitvoering van de Al
gemene Wet Bijzondere Ziek
tekosten (AWBZ), die ruim een
jaar geleden is doorgevoerd.
Sinds 1 januari 1998 bestaat er
in elke regio één zorgkantoor,
dat verantwoordelijk is voor de
gehele AWBZ- zorg in de des
betreffende regio.
Maatschappelijk
„Het zorgkantoor krijgt dus
een belangrijke maatschappe
lijke taak", zegt manager
Zorgkantoren J. Vermeulen.
„En voor een goede begelei
ding van die taak is aan elk
Zorgkantoor een Raad van Ad
vies toegevoegd. Deze advi
seert hoe de AWBZ het beste
kan worden uitgevoerd. Ach
teraf wordt daar een verslag
over gemaakt. Het is ook een
klantvriendelijke maatregel."
Het advies heeft vooral betrek
king op de aard en inhoud van
het beleid en de jaarplannen
van het Zorgkantoor, de uit
voering van subsidieregelin
gen en de gebruikersevaluatie.
drijf Pielaet en kleinmeubel-
onderneming Du Fossé. Van
Hal (garage-brandstofhandel-
autowasserette) heeft onlangs
tweeduizend vierkante meter
erbij gekocht. Van Liere; „Onze
gemeente heeft nu wel getoond
dat we zaken kunnen doen en
dat we op dit terrein ook speler
zijn." Ook voor de leegstaande
steenfabriek in Aardenburg is
een invulling gevonden Klein-
jan aardappel BV uit Nieuw-
Beijerland gaat een gedeelte
van de loods gebruiken als
aardappelsorteerbedrijf. De
milieuvergunning is al rond en
de bouw start op korte termijn.
Sjieke hoeden en
trouwjaponnen
in Krabbendijke
KRABBENDIJKE - Hoeden
en bruidshuis Orchidee opent
morgen de deuren aan de
Dorpstraat 53 in Krabbendij
ke.
Aanstaande bruidjes kunnen
er terecht voor de sjiekere, net
tere en duurdere bruidsjapon
nen. „Exclusief, maar wel
betaalbaar", verklaart eigena
resse W. J. Fortuyn. „We heb
ben bijvoorbeeld Spaanse mo
dellen, die worden gekenmerkt
door een betere pasvorm. Daar
zit natuurlijk ook een prijs
kaartje aan." Het bruidshuis
mikt vooral op mensen die in de
kerk trouwen, wat in Zeeland
nog veel gebeurt. Daarbij past
een eenvoudige, klassieke
bruidsjurk. Privacy staat voor
op bij Orchidee. Klanten kun
nen - uitsluitend op afspraak -
de jurken passen in een afge
sloten ruimte. Fortuyn bena
drukt dat het passen een privé-
aangelegenheid is.
Collega W van Ieperen heeft de
collectie hoeden afgestemd op
feestelijke gebeurtenissen. Ze
zijn geschikt voor trouwpartij
en, maar lenen zich ook goed
voor andere gelegenheden
Hoeden- en bruidshuis Orchi
dee is dinsdag tot en met zater
dag geopend van 9.30 tot 17.00
uur, op vrijdag tot 21.00 uur.
Tussen 12.00 en 13.00 uur is de
winkel gesloten.
Pminciaie z <°££?*"dNT
In het laatste jaar van
de twintigste eeuw
blikt de PZC van dag tot
dag terug op nieuws
feiten uit Zeeland.
11 februari 1965
doorTheo Giele
Het bericht uit het Aca
demisch Ziekenhuis in
Utrecht kwam hard aan op die
woensdagmiddag de elfde fe
bruari 1965. Jonkheer meester
Auguste Francois Charles de
Casembroot was omstreeks half
twee die middag overleden aan
een hartinfarct. Zeeland verloor
die middag een legendarische
commissaris der koningin.
De Casembroot stierf op relatief
lage leeftijd, hij werd slechts 58
jaar. Zijn levensloop overziend
leek het wel of hij al rekening
hield met een vroeg heengaan.
Hij werd geboren op 17 de
cember 1906 te Middelburg,
was gymnasiumleerling in zijn
geboorteplaats en studeerde
rechten in Utrecht. Al op zijn
vijfentwintigste werd hij burge
meester van Westkapelle. De
Casembroot was de jongste bur
gemeester van Nederland. Op
zijn tweeëndertigste werd hij
tevens lid van Gedeputeerde
Staten van Zeeland.
Op 6 mei 1943 werd hij door de
Duitse bezetter uit zijn publieke
functies ontslagen. Hij vervulde
een belangrijke rol in het verzet
en werd na de bevrijding majoor
bij het militair gezag De
Casembroot behoorde tot de
groep vertrouwensmannen die
door koningin Wilhelmina in
het bevrijde Zuiden werd ge
raadpleegd. Aan zijn zijde over
schreed Wilhelmina op 13 maart
1945 de grens in Eede
Op 1 februari 1948 gingzijngro-
te wens in vervulling. Hij werd
beëdigd als commissaris der ko
ningin in zijn provincie Zee
land, als opvolger van jhr. mr.
JD
J. W. Quarles van Ufford. D
Casembroot zou de commissari nd
van de wederopbouw wordei ni
Bij zijn aantreden bevond d nt
provincie zich op een diept*
punt. Bombardementen, inun,te
datie en de strijd tussen gealli at
eerden en Duitsers hadden gro; ec(
delen van Zeeland verwoest oe
Net toen de provincie de moei i0e
lijkste periode achter de ru ml
leek te hebben sloeg de waters eel
noodramp toe.
Genegenheid
De Casembroot beleefde in di a3]
dagen zijn finest hour. Hij wier ied
fondsen in binnen- en buiten at
land, nam de pers mee op sleep rat
touw en toonde zich een onver m
moeibaar pleitbezorger voor d fjjz
Zeeuwse zaak. „In die dagei e]s
vooral heeft de bevolking vai vei
Zeeland groot respect voor jhi
De Casembroot gekregen, ee;
respect dat - het mag zonde jt
aarzeling worden uitgesproke
- vaak overging in grote gene n
genheid", schreef de PZC in ee
in memoriam. y
De Casembroot voelde zich elg
met Zeeland en zijn inwonen aa:
Hij dacht er niet aan dit gewes >y\
te verlaten. Toen hem eens c jft,
vraag werd gesteld of hij niet e! )e j
ders in den lande een bestuurlij jjkl
ke taak ambieerde zei hij luid ei ul]
duidelijk; „Nooit. Hier of ner et
gens. Dan liever emigreren.[as
Jonkheer De Casembroot wen inc
op 15 februari begraven in Ga pg
pinge na een rouwdienst in d un
Nieuwe Kerk in Middelburg un
Hij vond zijn laatste rustplaat n1
op nog geen kilometer afstam lis
van de Ideine hofstede waar hi en
met zijn vrouw na zijn pensio ro
nering zijn levensavond ha<[el;
willen doorbrengen. Ur
Een van de werken van Jaap Kroneman op de expositie in de Nieuwe Kabinetten van de Vleeshal.
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - De Duitse kunste
naar Tobias Rehherger omschrijft zijn
installatie Nightprowler, een doolhof
in de Middelburgse Vleeshal, als an
architecture on music. De titel is name
lijk ontleend aan een muziekstuk
waarmee componist Nicoiai Marcus de
kunstenaar in klanken portretteerde.
Rehherger is dus zelf het roofdier in de
nacht, niet zijn installatie. Dat kan de
bezoeker als een waarschuwing opvat
ten. zodat hij ervan doordrongen is dat
het ingenieuze labyrint in de Vleeshal
meer is dan de kermisattractie waar
aan het doet denken.
De immense ruimte van de Vleeshal
daagt elke kunstenaar uit. Net als de
Belgische kunstenaar Honoré d'O en
kele jaren geleden deed, heeft Rehher
ger ervoor gekozen de bezoeker het
zicht op de monumentale ruimte zoveel
mogelijk te ontnemen. Met driehon
derdzestig geschakelde panelen van
gespannen, zijdeachtig papier heeft hij
een enorm doolhof gebouwd. Wie zich
erin begeeft, kan nog enkele tegels van
de vloer zien en het indrukwekkende
plafond. Elk visueel besef van maat
gaat verloren, maar lopend en dwalend
krijgt de bezoeker veel beter in de gaten
hoe uitgestrekt de Vleeshal eigenlijk is.
Aan de wirwar van gangetjes lijkt geen
eind te komen.
Muziek en licht leiden de bezoeker naar
het hart van het labyrintNightprowler
is een dance-achtige compositie die in
een eentonige cadans voortdurend
doorgaat. Rondom de geluidsinstalla
tie, die ergens in het doolhof is opge
steld, staan schijnwerpers Maar de
verlichte plek is niet bereikbaar. Door
de gangen van het doolhof kan men er
slechts omheen cirkelen. Door de pa
pieren wanden is een glimp op te van
gen van het licht en twee tekeningen op
het zijdeachtige papier. Wat zijn het?
Woody woodpecker-achtige vogels? De
bezoeker komt er niet achter, want hij
kan de tekeningen niet bereiken en de
schaarse kijkgaten in het doolhof zijn -
pesterig - net niet ertegenover aange
bracht.
Rehbergers installatie kan als een grap
worden beschouwd, een attractie die
wordt bezocht tijdens het winkelen op
en rond de Middelburgse Markt. Maar
zo eenduidig is Nightprowler niet. Net
als menig apparaat op de kermis be
zorgt het doolhof mensen een kick van
spanning. Wat wacht achter de volgen
de hoek? Waar leidt dit toe? Hoe kom ik
hier weer uit? Maar de installatie van
Het doolhof dat kunstenaar Tobias Rehherger in de Vleeshal in Middelburg heeft
geschapen, een zoektocht in licht, geluid en beeld. foto's Lex de Meester
Rehberger laat geen weldadig gevoel
van ontspanning na, eerder een geprik
keld gevoel van verontrusting of erger
nis. Het tegendeel van bevrediging dus
en ongetwijfeld is hij daar op uit.
Verdwalen
Sinds kort lopen exposities in de Vlees
hal samen met tentoonstellingen in de
nieuwe Kabinetten van de Vleeshal,
even verderop in de Zusterstraat. De
presentatie van de kunstenaars Guido
Lippens, Jaap Kroneman en Sophie
Tottie 'heeft op verschillende niveaus
raakvlakken met het werk in de Vlees
hal' schrijft directeur Lex ter Braak in
de begeleidende informatiefolder. Wie
met het doolhof nog in gedachten de
Kabinetten betreedt, zal met name bij
het werk van de twee eerstgenoemden
ervaren dat dit klopt. Kroneman heeft
een bewegend schilderij gemaakt door
twee doorzichtige vellen plastic met
kleurige streepjes te beschilderen en ze
op een apparaat achter elkaar langs te
laten lopen. Er ontstaat een wirwar van
patronen waarin de kij ker kan verdwa
len.
Toch overheerst het gevoel dat hier een
trucje is uitgehaald, zeker nadat in de
twee nabijliggende toonzalen het werk
van Guido Lippens is bekeken. Deze
Middelburgse schilder herhaalt op zijn
doeken ogenschijnlijk dezelfde vormen
en patronen. Maar de patronen verto
nen kleine afwijkingen en wie lang ge
noeg kijkt, krijgt - mede door het over
dadige kleurgebruik - het idee dat in de
schilderijen beweging zit. Lippens be
reikt met verf het effect waarvoor Kro
neman een machine nodig heeft. Dat
maakt de machine in feite overbodig
Kroneman toont vooral zijn onmacht
als schilder.
Tegenover de toegangsbalie van de Ka
binetten is ten slotte een video te zien
van de Zweedse kunstenares Sophie
Tottie. Een acteur spreekt een tekst uit
van de Duitse schrijver Herman Broch
op een toon alsof hij een communis
tisch politburo toespreekt. De kunste
naar wordt onder meer vergeleken met
de soldaat, de zakenman en de politi
cus. Hij moet zo consequent zijn, dat
uiteindelijk alleen hijzelf zijn werk nog
kan begrijpen. Dat is immers de stijl
van denken die ons tijdperk typeert,
concludeert de acteur. Door te kiezen
voor de vorm van een dictatoriaal de
creet, formuleert Tottie een felle kritiek
op (veel van) de hedendaagse kunst.
Het is geruststellend dat een instituut
als de Vleeshal ruimte biedt voor een
dergelijke kanttekening. Maar geluk
kig was er altijd al plaats voor het werk
van mensen als Rehberger, die bewijzen
dat het ook anders kan.
Beide exposities lopen t/m 7 maart, open di
t/m zo van 13 00-17.00 uur
MIDDELBURG, Concertzaal
Gaudae Trio, Harmke Brouwer,
harp, Joel Waterman, altviool en ln-
grid Geerlings, fluit met werken van
Stradella, Bax, Debussy, Telemann
en Genzmer
door Douwe Eisenga
Drie van de werken die het
Gaudae Trio gisteravond in
de Concertzaal op de lessenaars
had staan, zijn verkrijgbaar op
een cd met de titel 'Méditations'.
De combinatie van fluit, harp en
altviool staat vaak garant voor
een veelheid aan rustige, met
zacht fluweel omfloerste klan
ken. Zacht was inderdaad het
trefwoord van de avond. In de
geweldige akoestiek van de
Concertzaal kon de klank tot in
zijn intiemste details tot leven
komen.
Een paar dagen geleden las ik
over een hedendaags componist
die in zijn muziek de mooiste
klank na' de stilte probeert te be
naderen. Het Gaudae Trio was
gisteravond met een vergelijk
bare exercitie bezig. Dit was
misschien niet zo duidelijk in de
twee oudere werken van Stra
della en Telemann, maar de po
ging werd prachtig gerealiseerd
in de drie gespeelde composities
uit deze eeuw.
De zeven miniatuurtjes uit de
Sinfonia voor fluit, altviool en
harp van Alessandro Stradella
en de al even bondige Trio Sona
te van Georg Philipp Telemann
staan allebei in mineur en droe
gen zo bij tot de meditatieve
sfeer van de avond. Dit en de in
getogen concentratie waarmee
beide werken gespeeld werden,
maakten dat ze haarfijn aanslo
ten op de drie recentere werken.
Het Elegiac Trio uit 1916 van de
componist Arnold Bax dient
volgens deze Engelsman
'smooth and flowing' gespeeld
te worden. Dat deden Brouwer,
Waterman en Geerlings dan
ook. Met de weemoedige, zoe
kende melodielijnen en de span
nende 'bijna-stiltes' maakten de
musici volledig duidelijk waar
het woord 'elegie' voor staat;
een aangenaam en tegelijkertijd
treurig verlangen naar iets dat
was, maar vermoedelijk nooit
meer terug komt.
Debussy komt zeker niet meer
terug en dat is bijzonder spijtig
want de man kon prachtige ka
mermuziek schrijven. Hij com
poneerde de Sonate pour flüte,
alto et harpe in 1915 en leverde
daarmee een hoogtepunt in de
literatuur voor deze bezetting.
Het was een weldadige ervaring
eTrilt
han-
om te horen hoe het Gaudae
dit stuk gisteravond onder han
den nam. Elke frase ontstonc
langzaam vanuit het niets doi
zweefde in alle rijkdom door at
concertzaal en stierf weer weg
Het ensemble danste op hel tet
koord van de stilte Dat maj aa
misschien poëtisch klinken iet
maar het past uitstekend bij d( w.
wonderlijke schoonheid waar- iet
mee het ensemble dit stuk verfne
tolkte.
Vooral in het derde deel van he; n
Trio voor fluit, altviool en har] -at
uit 1959 van Harald Genzmeilel
komen dezelfde verstilde mo- on
men ten voor. Genzmer baseerde
zich wat betreft harmonie op de
ideeën van zijn leraar Paul Hin-
demith. Daardoor klinkt de mu
ziek weliswaar tonaal maar
gaan de noten steeds net een tik
je anders dan we verwachten.
Dit gebeurt vooral in het spette
rende scherzo en het in een pit
tig tempo gespeelde vierde deel.
Zo liet het drietal zien dat hun
ui:
lie
)v
vakmanschap ook nog andere ior
kanten kent dan de verklanking
van de stilte.
de
Film en toneel
in Ter Vesten
BEVEREN (B) - In het gemeen
telijk cultureel centrum Ter Ves
ten draait donderdag 25 februa
ri de film Welcome to Sarajevo
van Michael Winterbottom.
Door nieuwsflashes, eigen ma
teriaal en documentaire film
beelden door elkaar te monte
ren slaagt Winterbottom erin
een ongekuist en hard realis
tisch beeld te schetsen van het
trieste lot van Sarajevo. De
voorstelling, die om 20.00 uur
begint, duurt twee uur. Vooraf is
er om 19.30 uur een inleiding.
Het Kollektief D&A verzorgt
zondag 28 februari in Ter Vesten
de theatervoorstelling Lorelei
Het verhaal gaat over een jonge
zeemeermin die samen met haar
zusjes diep op de bodem van
zee woont. Het is haar grootste
wens de mensenwereld daarbo
ven te leren kennen, vooral door
de spannende verhalen die haar
grootmoeder over de andere we
reld vertelt. Eindelijk is ze oud
genoeg om naar boven te zwem
men. Aan de oppervlakte ziet ze
op een feestelijk schip een mooie
jonge prins. Lorelei is een voor
stelling waar jong en oud het
warm van krijgt. Het sprookje is
verrijkt met gedichten van Gui
do Gezelle en T.S. Eliot en met
muziek van P. Slangen. De uit
voering begint om 15.00 uur
