Heldenrol Ordedienst gewogen
PZC
Tr openreizigers
Hirsch Ballin pleit voor politiepastoraat
=fc
varia
4
Nieuw onderzoek werpt meer licht op rol omstreden verzetsgroep
homeopathie
Tom Poes en het monster Trotteldrom
puzzel
recept
het weer
HEEFT UAL EEN RESERVE-AUTO
ACHTER DE HAND IN HET BUITENLAND?
donderdag 4 februari 1999
door Fred Beens
Het verzet speelde in Neder
land in de jaren '4ö-'45 een
heldhaftige rol en maakte de be
zetter het leven bijzonder moei
lijk. Dat is ook anno 1999 in de
ogen van velen nog steeds het
beeld van de relatief kleine
groep mensen die zich niet zon
der meer neerlegde bij de bezet
ting van ons land.
Dat de werkelijkheid aanzien
lijk anders was. bleek de afgelo
pen jaren meermalen uit publi
caties over verzetsgroepen. Een
van de laatste werken in dit gen
re is 'De geschiedenis van de Or
dedienst. Mythe en werkelijk
heid van een verzetsorgani
satie'. waarmee de historicus
J.W.M. Schuiten eind vorig jaar
promoveerde.
Schuiten gaat uitgebreid in op
deze nog altijd omstreden orga
nisatie. die enerzijds wordt ge
zien als belangrijke deelnemer
aan het georganiseerde gewa
pende verzet en anderzijds als
een rechts-reactionaire groep
krijgsmachtofficieren, die een
stempel wilde drukken op na
oorlogs Nederland.
De belangrijkste doelstelling
van de Ordedienst (OD, een
bundeling van verzetsorganisa
ties) was orde en gezag te garan
deren tijdens het machtsvacu
üm dat zou ontstaan na het
vertrek van de Duitsers.
Isolement
Onder leiding van stafchef J.P.
Six nam de OD afstand van de
andere verzetsorganisaties. De
leiding hamerde er voortdurend
op dai de organisatie een speci
ale opdracht van de Nederland
se regering in Londen had
gekregen en zich niet moest
overgeven aan politieke discus
sies. Daardoor isoleerde de OD
zich van de andere groepen, die
in de oorlog wel steeds meer
aandacht kregen voor de poli
tieke en maatschappelijke toe
komst van het land.
De naoorlogse discussies over
de rol van het verzet en specifiek
die van de OD laaiden hoog op.
Daarbij deden de vaak starre
standpunten van Six en de zij
nen en tegenstanders als Koos
Vorrink en Van Heuven Goed
hart meer afbreuk aan het vin
den van de waarheid dan dat ze
iets positiefs bijdroegen.
Schuiten is er goed in geslaagd
de complexiteit van de materie
weer te geven, maar ook hij
komt niet tot een eensluidend
oordeel. Hij is terecht kritisch
over bijvoorbeeld historicus
Lou de Jong, die volgens hem in
diens 'Het Koninkrijk der Ne
derlanden in de Tweede Wereld
oorlog' te makkelijk afging op
hetgeen over de OD is gesteld in
het verslag van de Parlementai
re Enquêtecommissie Rege
ringsbeleid 1940-1945.
Daarin is flinke kritiek geuit op
de activiteiten van de OD. die de
tegenstanders destijds dank
baar aangrepen om hun stelling
te onderbouwen, dat de organi
satie na de oorlog een greep naar
de macht had willen doen. Die
visie is nadien overgenomen
door collega-historici.
Fabel
Volgens Schuiten is het een fa
bel te stellen dat de Ordedienst
werd gedomineerd door officie
ren, die een rechts-autoritair
bewind nastreefden na de oor
log. De organisatie was ook ze
ker geen ondergrondse voort
zetting van de Nederlandse
krijgsmacht. Maar de OD speel
de ook niet de belangrijke rol die
jaren na het beëindigen van de
oorlog nog werd uitgedragen
door voormalige leden, onder
aanvoering van de zeer gedre
ven Six.
Toch is de auteur er van over
tuigd dat de OD zeker een rol
speelde bi] het voorkomen van
gruwelijkheden en chaos in de
slotfase van de oorlog en daar
na. De feitelijke gang van zaken
in die periode betekende echter
een veel kleinere rol voor de OD
dan waarmee de organisatie al
tijd had gerekend Dat was vol
gens Schuiten de reden voor
grote frustratie binnen de OD.
Onderscheidingen
Een aardig detail in het proef
schrift van Schuiten is de op
merking dat met onderschei
dingen als graadmeter voor
verzetsactiviteiten voorzichtig
moet worden omgesprongen,
"zonder aan de persoonlijke ver
diensten van hen die een onder
scheiding kregen te kort te wil
len doen', aldus de auteur.
Volgens Schuiten hadden voor
stellen voor een onderscheiding,
gedaan door organisaties die de
zaken administratief goed op
orde hadden, de grootste kans
gehonoreerd te worden. De OD
had die zaken uitstekend voor
elkaar, waardoor veel onder
scheidingen werden toegekend
aan oud-leden. 'Als graadmeter
voor het verzetskarakter van de
OD is het aantal onderscheidin
gen daarom betrekkelijk',
schrijft Schuiten. Stafchef Six
stelde echter dat de vele erete
kens aantoonden dat de OD de
grootste en belangrijkste orga
nisatie van het gewapend verzet
was geweest.
Schuiten meldt richting vak
broeders dat aan destijds inge
diende voorstellen voor het ver
lenen van een onderscheiding
niet al te grote waarde moet
worden toegekend bij gebruik
als historische bron, 'omdat de
zaken in de voorstellen vaak
fraaier worden voorgesteld dan
zij in werkelijkheid waren.'
De promovendus pretendeert
niet het definitieve verhaal over
de OD te hebben geschreven,
maar houdt het op een bijdrage
tot meer inzicht in de geschiede
nis van de bezetting. Volgens
hem kan er pas sprake zijn van
een volstrekt afgewogen oor
deel als de 'ban van goed en fout'
wordt doorbroken. Dat laatste
lijkt voor wat betreft oorlog en
bezetting in Nederland een
wensdroom.
'De geschiedenis van de Ordedienst.
Mythe en werkelijkheid van een ver
zetsorganisatie', doorJ W.M Schui
ten. Uitgeverij: Sdu Uitgevers. Prijs:
f49,90.
Zaken waarmee de politie wordt geconfronteerd kunnen leiden tot cynisme en persoonlijke verharding.
foto Phil Nijhuis/GPD
door Wim Bakker
De politie moet een dienst
geestelijke verzorging
krijgen. De overheid zou het
politiepastoraat moeten fi
nancieren. Dat zei oud-minis
ter van Justitie E. Hirsch
Ballin gisteren op een bijeen
komst in Amsterdam.
Bij de volgende onderhande
lingen over de politie-CAO
dient de oprichting van de
dienst geestelijke verzorging
volgens hem een plaats te krij
gen Aparte teams binnen po
litiekorpsen moeten deze taak
voor hun rekening nemen.'zei
Hirsch Ballin. nu Eerste-Ka-
merlid voor het CDA en hoog
leraar internationaal recht
aan de Katholieke Universi
teit Brabant.
Als minister pleitte Hirsch
Ballin tevergeefs voor de aan
stelling van geestelijke verzor
gers Het ministerie van Bin
nenlandse Zaken vond de
plannen te duur. Hirsch Ballin
vindt het pastoraat zinvol,
omdat er bi] politiemensen be
hoeften b'estaan 'die verder
gaan dan goed overleg'. Gees
telijke verzorgers kunnen
voorkomen dat idealen van
agenten omslaan in cynisme.
Ook kunnen de pastores en an
dere raadsmannen of -vrou
wen hen helpen om mentaal en
spiritueel weerstand te bieden
aan de vaak zeer traumatische
ewaringen tijdens het werk-
Bij de introductie van het po
litiepastoraat kan de politie
volgens Hirsch Ballin leren
van de ervaringen bij de
krijgsmacht en in gevangenis
sen. ANP
D Toonder Studio's
door Jacq. van Dam
Verre vakantiebestemmin
gen komen voor steeds meer
mensen binnen bereik. Veel
mensen halen (verplichte) gead
viseerde vaccinaties en anti-
malariapillen en hopen zo vol
doende beschermd te reizen.
Een goede lichamelijke conditie
is belangrijk, evenals hygiëni
sche maatregelen (drinkwater
en eetwaren). Andere richtlij
nen zijn ontleend aan een arti
kel van HZG (Homeopaten
Zonder Grenzen) die regelmatig
werken in de tropen. In veel tro
pische landen komen slangen
voor. Sommige zijn giftig, maar
van slechts enkele is de beet bin
nen een paar minuten fataal. De
meeste vrezen de mens en bijten
alleen als ze worden bedreigd of
schrikken. Een uitzondering
vormen de mamba's. Deze zijn
agressief en kunnen achter je
aankomen.
Wie is gebeten weet hoogst zel
den hoe de slang er precies uit
zag. Of een beet giftig is, is te
zien aan de verschijnselen die
optreden na de beet. Als het gif
werkt op de bloedsomloop,
wordt de unne troebelig en
bloederig en kunnen er overal in
het lichaam bloedinkjes optre
den (tandvlees en slijmvliezen).
Als het werkt op het zenuwstel
sel worden dat de oogleden
zwaar en gaan ze hangen
Wat te doen na een beet van een
slang? Uitzuigen wordt ontra
den. Knevelen (afbinden) kan
leiden tot beschadiging van ze
nuwen en bloedvaten Leg daar
om een niet-knellend verband
aan boven de beetwond en ga di
rect naar een kliniek of zieken
huis voor een antiserum.
Om beten te voorkomen loop je
niet op blote voeten of op open
schoenen door hoog gras. Slan
gen reageren op beweging, dus
mocht je er onverhoopt een te
genkomen. houd je dan zo stil
mogelijk (als je dat durft). Er
zijn ook soorten die gif spuiten
en goed kunnen richten. Spuit
de slang in je ogen. dan biedt
uitspoelen met water baat.
De beet van schorpioenen is
pijnlijk en voor kinderen soms
dodelijk. Een injectie met xylo-
caïne of hdocaine rond de wond
helpt tegen de pijn. Schorpioe
nen zitten graag bij en onder
stenen. Wees hierop bedacht.
Spinnen
De beet van de meeste spinnen is
ongevaarlijk maar kan heel
pijnlijk zijn. De Loxosceles Re-
clusa (een bruine spin) kan ake
lige wonden veroorzaken met
weefselafsterving en bloedaf-
braak als gevolg. Het is verstan
dig het lichaam zoveel bedekt te
houden-om muggenbeten (ma
laria) of beten van horzels (de
tsetse vlieg veroorzaakt slaap
ziekte) te voorkomen.
Grote mieren die massaal op
trek gaan vreten alles op wat zij
onderweg tegenkomen, tot en
met complete koeien. Het enige
middel om ze uit de weg te gaan,
of tegen te houden, is vuur Stil
staand water is vaak besmet met
Bilharzia (Schistomiasis). Dat
wordt overgebracht door kleine
wormpjes die in het water leven
en via de huid binnendringen.
Dat kan leiden tot koorts, hoes
ten en diarree.
Pas op met zwemmen in zee, de
stroming kan onverwacht heel
sterk zijn. Kijk uit dat je niet op
zeeëgels trapt. De stekels kun
nen venijnige ontstekingen ver
oorzaken. Zorg verder dat je op
het heetst van de dag uit de zon
blijft. Ook de gevolgen van een
zonnesteek kunnen ernstig zijn.
Neem 'uw voorzorgsmaatrege
len en let goed op zodat je het ri
sico beperkt tot een minimum.
Jacq. van Dam is klassiek homeo-
paat te Oostkapelle
(Advertentie)
Maar toen hij de bom na een korte worsteling te pakken had, was het
te laat. Gedurende het gevecht was de pal ingedrukt en het tikken
van het klokje was duidelijk te horen.'Eenentwintig seconden,'
dacht Tom Poes, 'dan ontploft het wapen. Er is maar één ding dat ik
doen kan.'Hij draaide zich om en holde naar de steile rotskust, waar
de zee tegenaan beukte.
'Kom t-terug!'riep heerOlliemet schrille stem. 'T-Tom Poes! Geef
de b-bom t-terug! Gauw! Het monster is v-vlak b-bij! T-Tom
P-Poes!' Maar Tom Poes schonk geen aandacht aan dit geroep en
aan Trotteldrom, die inderdaad met grote snelheid naderde. Hij
rende voort naar de rand van de klip en wierp het tikkende moord
tuig zo ver weg als hij kon. Het verdween onder de zeespiegel, maar
het zette zijn getik rustig voort, totdat de seconden verstreken wa
ren en ontplofte toen volgens de bedoeling van de maker. Een tril
ling voer door de rotsbodem, een hoge waterzuil begon op te stijgen
en een plotselinge rukwind voer over het landschap.'Praw!' riep
professor Prlwytzkofski uit.
Hij had zich bij de staart van het monster aangesloten om alle bewe
gingen oplettend te kunnen volgen, doch nu werd hij ernstig ge
stoord door de luchtverplaatsing.'Een onderzeeser groot-ontplof
fing!' riep hij gebelgd. 'Dit verstoort mijn wetenschappelijker ar
beid wederom! Ach! Der donderweder!'
Citaat
Hans Belterman
Streep op elke regel de letters weg, die samen het woord vormen
dat overeenkomt met de omschrijving. De resterende letters vor
men van boven naar beneden en van links naar rechts een citaat.
1Deel v.e. huis; 2. reptiel; 3. vaartuig; 4. godsdienst; 5. welriekende
hars; 6. overleg; 7. sterk weefsel; 8. zandhol b_ golfspel; 9. claxon; 10.
zedenleer; 11. gezicht; 12. kleurstift; 13. vaartuig; 14. zuidvrucht.
1
Z
O
H
L
D
IJ
E
R
2
s
D
L
A
I
N
G
E
3
p
U
N
S
T
E
L
R
4
G
A
E
L
A
O
O
F
5
P
A
T
M
B
E
R
V
6
B
O
E
R
A
E
A
D
7
C
A
L
N
T
V
A
S
8
B
Z
U
N
K
E
IJ
R
9
T
0
N
E
T
K
E
R
10
M
I
O
R
E
A
A
L
11
T
R
s
O
N
P
I
E
12
P
IJ
A
S
N
T
E
L
13
B
A
N
R
K
A
I
S
14
B
E
A
N
A
T
A
N
Oplossing
woensdag
roofnest
e-p-a-n-
vaatdoek
e-l-e-r-
r-e-rats
sint-n--
rekel
e-e-e
kerst
Frikadellen met kerrie
Vijfenzeventig jaar geleden, in 1924, rekende Martine Wittop Koning in
een van haar bij Hilarius in Almelo uitgegeven kookboeken haar leze
ressen (mannen stonden in die tijd nog niet in de keuken) voor dat je voor
acht kleine frikadellen met kerrie en drooggekookte rijst niet meer dan fl.
1.17 kwijt zou zijn. Wanneer u het inmiddels aan de eisen van de tijd aange
paste recept vandaag wilt uitvoeren voor vier personen, dan moet u er ten
minste twaalfmaal zoveel voor uitgeven.
Voor vier personen:
400 gram rundergehakt; 4 sneetjes ontkorst witbrood, geweekt in melk,
uitgeknepen en fijngemaakt; 1 ei; zout; witte peper uit de molen, nootmus
kaat; ca. 2 eetl. milde kerriepoeder (kerrie Djawa - Conimex); 60 gram bo
ter; 2.5 dl vleesbouillon, eventueel van 0.5 tablet; 1 eetl. allesbinder; 1.25 dl
kookroom; 2 eetl. fijngehakte (platte) peterselie; ca. 225 gram droogko
kende rijst.
Maak het gehakt aan met het brood, losgeroerd ei, zout, peperen nootmus
kaat. Laat het mengsel een half uurtje rusten. Kneed het opnieuw en verdeel
het in acht porties. Vorm van elke portie een rolletje meteen doorsnede van
een gulden. Stuif door een zeefje een dun laagje kerriepoeder op een deel
van het werkvlak. Rol de frikadellen erdoor zodat ze allemaal met een dun
kerrielaagje zijn omgeven.
Verhit een koekenpan en laat er de boter in smelten. Wacht tot het schuim
van de boter grotendeels is weggetrokken. Laat de frikadellen er snel rond
om lichtbruin in bakken.
Temper de warmtebron en laat de frikadellen daarna nog 12-15 minuten
heel zachtjes bakken. Voeg indien de bakboter wat al te donker dreigt te
worden een of meer eetlepels warm water (of bouillon) toe. Kook intussen
de rijst zoals op de verpakking is aangegeven in water waaraan wat zout is
toegevoegd.
Houd de frikadellen na het bakken warm. Verwijder de bakboter uit de pan.
Blus de pan met de bouillon. Roer de aanzetsels van de bodem van de pan
los en laat alles even flink doorkoken. Schenk de jus door een zeefje in een
ander pannetje. Breng alles opnieuw aan de kook. Roer eerst allesbinder en
daarna room erdoor. Laat alles zolang zachtjes koken tot een licht gebon
den saus is verkregen.
Proef de saus en voeg naar smaak zout en/of peper toe. Roer daarna de pe
terselie erdoor.
Schep de rijst in het midden op voorverwarmde borden. Schenk de saus er
rondom. Leg de frikadellen erbij.
Tip: geef er naast de drooggekookte rijst ook gekookte of gebakken (wok)
sugar snaps of peultjes bij.
De lage temperaturen, die de afgelopen dagen op veel plaatsen in
Midden- en Zuid-Europa werden gemeten, worden niet meer ge
haald. Alleen in het zuidoosten van het continent blijft het fris.
Vooral in het grensgebied van Turkije, Roemenië en Griekenland is
daarbij kans op regen en sneeuw bij temperaturen net boven het
vriespunt. In het zuiden van Griekenland en Turkije kan het nog
wel meer dan 10 graden worden. De vorstgrens loopt van Noord-
Roemenie via het oosten van Polen naar het noordwesten en ook
daar is er kans op sneeuw. De vorst blijft vast in het zadel in het
noorden van Scandinavië en grote delen van Rusland met in delen
van Scandinavië bovendien veel sneeuw. Zachte lucht boekt van
uit het westen echter flinke terreinwinst. Dat betekent dat op de
Britse eilanden, in de Benelux en Frankrijk het kwik tot boven de
10 graden oploopt. Daarbij is er af en toe wat zon, al kan erin Ier
land en Schotland ook een bui vallen. Duitsland en de Alpen wor
den ook tijdelijk veroverd door de zachte lucht. De vorstgrens
loopt op tot rond 2000 meter en in Duitsland valt wat regen.
Aan de zuidkant van de Alpen is het wel droog en zonnig en ook in
Italië laat de zon zich niet onbetuigd bij temperaturen van 10tot
15 graden.
De kans op zonneschijn neemt vooral Door: Jordi
morgen toe. Eerst zijn wolken nog in
de meerderheid en blijft het bij een paar opklaringen. Is het van
daag vrijwel overal droog, morgen en de dagen daarna lukt dit
meer. De temperatuur gaat tegelijkertijd omlaag. Vandaag kan heil
10 a 11 graden worden. Er steekt een matige, aan zee soms vrij
krachtige westen- tot zuidwestenwind op. Later vandaag haalt de m
wind in de kustgebieden wellicht uit naar krachtig, 6 Beaufort. A
Wolkenvelden zijn heer en meester, toch kan de zon af en toe een lc
gaatje in de grijze deken branden. Ondertussen trekt een actief la-jij,
gedrukgebied naar Scandinavië. Een sterk hogedrukgebied kiest ha
positie op de oceaan. Door deze ontwikkeling draait de wind van- L
nacht al bij naar het westen en wakkert iets aan. De wind verdrijft
het grijze, grauwe weer. Daarvoor in de plaats komen zonnige mo n'
menten, maar ook een paar buien. Morgen blaast er een straffe
westnoordwestenwind en met temperaturen van een graad of
7 voelt het onaangenaam
aan. Zaterdag veroorzaakt
een koufront buiige neerslag
en opnieuw veel bewolking.
De temperatuur ligt rond
6 graden en de noordweste
lijke wind waait goed door.
Zondag keren de zonnige
momenten terug. De wind
waait een Beaufort minder
hard en vanaf de Noordzee
kan nog een enkele bui, mo
gelijk het hagel of een vlok
sneeuw, de regio binnendrij
ven. Maandag verandert er
weinig. Tijdens voldoende
heldere momenten daalt de
temperatuur in de nachten
naar rond het vriespunt,
's Middags wordt het rond
4 graden.
Vooruitzichten
vrijdag
zaterdag
zondag
maandag
weer
étL
m
max.
8;
7
4°
5°
min.
6
5°
1°
0°
wind
W 6
W 5
NW 3
NW 4
d
J
donderdag F
onder 17.38 J
Maan
donderdag
onder 10.01
O vrijdag
op 23.08
Nautisch bericht
Er waait een westen- tot zuidwestenwind, kracht 3 a 4.
In de Scheldemondingen en aan de kust staat soms kracht 6.
De kustwatertemperatuur ligt rond 7 graden.
De kans op mist is klein.
Waterstanden
DONDERDAG
4 FEBRUARI
Hoog water
Laag water
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
crr
Vlissingen
04.17
236
16.37
240
10.45
214
22.50
171
Terneuzen
04.39
261
16.59
265
11.15
223
23.18
1»
Bath
05.41
306
17.57
314
12.18
247
-j
Roompot Buiten
04.15
172
16.35
180
10.35
161
22.45
12:1
Z'zee/Colijnsplaat
06.05
163
18.30
168
12.10
159
Stellendam Buiten
04.26
160
16.46
178
00.49
067
10.14
098
Wemeldinge
06.00
188
18.25
192
12.05
173
Krammersl. West
06.35
173
18.50
179
12.00
168
-----
Hoog water
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
crr
Vlissingen
04.57
227
17.17
224
11.26
205
23.25
1».
Terneuzen
05.17
252
17.38
248
11.50
213
23.56
17»
Bath
06.16
296
18.35
296
00.22
212
12.53
23!
Roompot Buiten
04.55
166
17.20
167
11.15
157
23.20
12!
Z'zee/Colijnsplaat
06.35
159
18.55
158
00.10
123
12.45
153
Stellendam Buiten
05.06
154
17.28
164
01.40
065
11.00
09!
17'
Wemeldinge
06.35
183
19.00
182
00.10
139
12.45
Krammersl. West
06.55
166
19.10
168
00.10
133
12.35
166
LL
H Hogedrukgebied
_A
lichte sneeuw
matige sneeuw
He lie zware sneeuw
lichte regen
matige regen
zware regen
0.
yV hagd
Zeeland: Meerderheid
Europa:. Terreinwinst
H
ffiioac- O
Regel nü de Vervang-Auto® Buitenland bij uw
Reis- en Kredietbrief. Dan zorgen wij ervoor dat
u mobiel blijft over de grens.
Bel 0800 - 0503 of log in www.anwb.nl
ANWB
