Geen oren naar het luisterhoek
PZC
Prostaatvergroting
Het Monument
voor de schaterlach
X
O
varia donderdag 28 januari 1999
Nederlandse luie lezers laten gesproken roman links liggen
gezondheid
Tom Poes en het monster Trotteldrom Toonder Studio's
puzzel
recept
het weer
m
door Ferdi Schrooten
Strijken, autorijden of klus
sen en tegelijkertijd een
boek tot je nemen. In Amerika
en Engeland raakt het feno
meen audioboek, een gesproken
roman of dichtbundel op casset
te of cd, steeds meer ingebur
gerd. Maar Nederland heeft ook
na tien jaar gerommel in de mar
ge nog steeds geen oren naar het
luisterhoek.
Op zich is het fenomeen audio
boek in Nederland niks nieuws.
Mensen met een visuele handi
cap kunnen al jaren terecht bij
gespecialiseerde bibliotheken.
„We verstrekken ook tijdelijke
abonnementen aan bijvoor
beeld kankerpatiënten die een
chemokuur ondergaan'', zegt
een woordvoerster van de Ne
derlandse Luister en Braille Bi
bliotheek. ..Verzoeken van ge
zonde mensen, die een cassette
willen voor in de auto of voor tij -
dens werkzaamheden in huis,
weigeren we."
De markt van luie lezers lijkt op
deze manier voor uitgevers en
boekverkopers wijd open te lig
gen. In de Verenigde Staten en
Groot-Brittannië bestaat voor
het luisterhoek een groeiende
vraag. Voor de meeste luiste
raars is met name in Amerika
het audioboek een vorm van
tijdsbesparing. 'Multi-tasking'
heet dat: het net als de computer
uitvoeren van meerdere taken
op hetzelfde moment, zegt ma
nager en inkoopster Harriètte
Vierdaag van The American
Bookshop in Amsterdam.
„Amerikanen zijn er meer aan
gewend om drie dingen tegelijk
te doen. Dus terwijl ze naar hun
werk rijden lakken ze hun na
gels, scheren ze zich en luisteren
ze ook nog naar een boek.
Summier
In Nederland is het aanbod in
luisterhoeken nog summier. Al
leen bibliotheken in de grote
steden beschikken over een ei
gen voorraadje luisterhoeken.
Zo heeft de Amsterdamse cen
trale bieb aan de Prinsengracht
een magere collectie van 200
cassettes. De meeste Neder
landse boekwinkels hebben niet
eens een afdeling voor audio-
boeken. Alleen in de Randstad
heeft een klein clubje Engelsta
lige boekhandels een beschei
den assortiment audioboeken.
Zoals Waterstone's Booksellers
in de Amsterdamse Kalver-
straat, dat met 400 titels op
voorraad tot de grote jongens
behoort. Per week slijt de win
kel 40 tot 50 cassettes of cd's.
Audioboeken zijn in Nederland
geen big business. „Ze worden
hier toch nog altijd geassocieerd
met ziek zijn", zegt Hanneke
van Herwerden van Rubinstein
Media. De Amsterdamse uitge
verij dankt haar naam aan
schrijfster Renate Rubinstein.
Toen zij door haar ziekte MS
zo'n tien jaar geleden niet meer
kon lezen, spraken bekende col
lega-auteurs op haar verzoek
hun boeken in op cassette. Po
gingen van Rubinstein Media
om het gesproken boek tot een
succes te maken zijn mislukt,
ondanks klinkende namen van
voorlezers als Adriaan van Dis,
Jan Wolkers en Harry Mulisch.
Van Herwerden: „Ja, als een be
kende schrijver overlijdt, dan
gaan mensen opeens audioboe
ken van hem kopen De voor-
leesstem van Simon Carmiggelt
is nu een collectors-item.
Jeremy Irons
Vierdaag: „Wil je hier een Ne
derlandstalige titel op cassette
uitbrengen, dan is dat relatief
duur. In Amerika lonkt nog al
tijd een enorme afzetmarkt tot
ver buiten de grenzen. Ze huren
zelfs bekende filmsterren in om
boeken voor te lezen. Dat
spreekt veel meer aan dan de
amateurs en schrijvers die in
Nederland voorlezen. Drie uur
lang de stem van Jeremy Irons in
mijn oren. Dat wol ik wel", zegt
de manager met een stem vol
hunkering.
Zelf luistert Vierdaag naar di
verse Engelstalige audioboe
ken, van thrillers tot gedicht
bundels. Op het moment doet ze
dat terwijl ze het huis van bin
nen een lik verf geeft. Nederlan
ders zijn niet zo flexibel. Als ze
al een audioboek beluisteren,
dan nemen ze daar ook alle tijd
voor.
Binnen de boekenbranche zijn
er niet eens cijfers over het luis
tersegment. zegt de Stichting
Speurwerk, dat marktonder
zoek doet voor de boekenbran
che. Speurwerk signaleert een
groeiende belangstelling voor
het luisterhoek. „Maar het blijft
een heel minimaal segment",
zegt onderzoeker Wim van
Leeuwen. „De reisafstanden
door J. Slager
De prostaat is een klier ter
grootte van een walnoot en
bevindt zich bij de man rond de
piasbuis, onder de blaas. De
prostaat maakt een melkachti
ge vloeistof, die de basis van
sperma is. Deze vloeistof wordt
door de zaadballen verrijkt met
zaadcellen. De prostaat kan bo
ven een bepaalde leeftijd (50
jaar) gaan groeien. Doordat de
vergrote prostaat de piasbuis
dichtdrukt, kunnen problemen
ontstaan bij het plassen.
Het kan lastig zijn om vaker dan
drie keer per nacht naar het toi
let te moeten gaan. Zo'n 800.000
mannen in Nederland worden
geplaagd door prostaatvergro
ting. Eén op de vier mannen bo
ven de 50 jaar heeft last van een
vergrote prostaat en bijna de
helft van de zestig plussers.
Testosteron
Deze goedaardige prostaatver
groting wordt veroorzaakt door
een toename van het aantal cel
len van de prostaat. Waar
schijnlijk gebeurt dit onder
invloed van het mannelijk hor
moon testosteron. Door de
zwelling wordt de piasbuis
dichtgedrukt, wat hinderlijke
gevolgen heeft voor het plassen;
de straal verliest zijn kracht, het
duurt daardoor langer om uit te
plassen, het leidt tot nadruppe-
len en er ontstaat aandrang om
weer te moeten plassen.
Ook blijft er steeds wat urine in
de blaas, dit kan leiden tot
blaasontsteking. Wanneer hier
onvoldoende aandacht aan
wordt besteed, kan dat leiden
tot nierbekkenontsteking.
Behandelingen
Bij een prostaatvergroting is de
standaard nog steeds een opera
tie, waarbij de uroloog in het
ziekenhuis kleine stukjes van de
vergrote prostaat wegsnijdt.
(Advertentie)
zijn hier te klein. In Amerika zit
je toch al gauw een uur of wat in
de auto. Dan heeft het zin om
een audioboek op te zetten. In
Nederland niet. Zelfs de files
zijn er hier waarschijnlij k nog te
kort voor." Rubinstein Media
blijft echter in het luisterhoek
geloven. Binnenkort wil de uit
gever proberen de markt voor
audioboeken nieuw leven in te
blazen. De aanval wordt mis
schien wel ingezet via de kin
derboeken, want die doen het op
cassette, vergeleken met de luis-
Een cliniclown.
van onze kunstredactie
Zij is er al twee jaar mee be
zig en is ervan overtuigd
dat haar project ook daadwer
kelijk van de grond gaat ko
men. De hele wereld zal lachen
als het 1 januari 2000 wordt.
De Amsterdamse kunstenares
Godelieve Smulders beheert
een project dat steeds meer se
rieuze vormen gaat aannemen.
Er bestaat al een Internetsite,
er komt een 06-nummer en er
is een boek in de maak. Dit met
het motto: de schaterlach. „De
schaterlach is de meest pure
lach", vindt Godelieve. „Het is
een spontane uiting."
Het World Laughter Monu
ment is een interactief project.
Mensen met een gave schater
lach kunnen zich melden bij
Godelieve. Ze kunnen de lach
op een bandje vastleggen en.
opsturen. Ze kunnen ook een
foto zenden voor het boek.
Maar belangrijk is hoe dan ook
dat straks op het moment dat
2000 aanbreekt de lach over de
aarde rolt. „Dat kan via de ra
dio", zegt de kunstenares. „We
hebben contacten met de
BBC." Daarbij wordt rekening
gehouden met de diverse cul
turen. De Japanners zullen
niet in lachen uitbarsten als ze
de volle Afrikaanse lach krij
gen te horen.
Deze lachwave moet het gedoe
rondom de millenniumwisse
ling ook een beetje relativeren.
Godelieve vindt het een mooi
moment om mee te maken,
maar erg belangrijk is het na
tuurlijk ook weer niet. Ze heeft
om haar doel te bereiken de
steun van vrijwilligers, ze
kreeg een subsidie voor de
homepage en hoopt op nog wat
sponsors. Maar, niet geheel on
belangrijk, Godelieve zou ook
nog wat meer lachers op haar
hand willen hebben.
Wie wil kan een bandje sturen
naar de Prinsegracht 237 B,
1015 DT Amsterdam of audio-
foto Rob van derVet/GPD
file naar ping4929@ping.be
zenden. Godelieve is ervan
overtuigd dat haar project
slaagt. Miljoenen mensen zul
len straks in de lach schieten.
„Het wordt een ongekende
energie-explosie. Samen ma
ken de mensen het kunstwerk.
Ik moet bij dit project denken
aan Christo, die gebouwen in
pakt. In feite pakken we nu de
hele wereld in."
De pr-machine die dit project
moet begeleiden, is nog niet
echt op gang gebracht. Dat
gaat media september, okto
ber gebeuren. Dan moet de we
reld worden klaargestoomd.
Maar wie nu al moeite heeft de
lachspieren in bedwang te
houden kan zich .ook melden
bij www.laughterlab.com.
GPD
Het is een veel voorkomende
operatie. Vaak is het gebruik
van medicijnen voldoende.
Nieuwe behandelingen zijn la
sertherapie en thermotherapie.
De meest gebruikte geneesmid
delen zorgen voor relaxatie in
het prostaatgebied, waardoor
de blaaslediging sneller en effi
ciënter plaatsvindt. Een ander
bekend geneesmiddel werkt
door het hormoon testosteron te
blokkeren, waardoor de pros-
taatvergroting weer afneemt.
Dit middel wordt vooral ge
bruikt bij patiënten met een
sterk vergrote prostaat. Een na
deel is dat het relatief lang duurt
totdat de prostaat kleiner
wordt. Soms wordt een combi
natie van medicijnen gebruikt.
Advies
Wanneer je als man merkt dat
het plassen moeilijker gaat en je
al dan niet last hebt van na-
druppelen, dan moet je denken
aan een goedaardige prostaats
vergroting. Een bezoek aan de
huisarts is dan zinvol.
In een aantal gevallen zal de
huisarts de patiënt verwijzen
naar een uroloog, voor diagnos
tisch onderzoek. De uroloog kan
de grootte van de prostaat bepa
len en met laboratoriumonder
zoek een kwaadaardige vergro
ting uitsluiten.
Een bezoek aan de huisarts en
eventueel de uroloog kan resul
teren in een eenvoudige afdoen
de behandeling, waardoor de
kwaliteit van het leven enorm
kan toenemen!
Wilt u meer weten over dit on
derwerp of over andere onder
werpen die te maken hebben
met gezondheid, komt u dan ge
rust eens langs in de Gezond
heidswijzen Bellen kan ook Er
is een Gezondheidswijzer in
Goes (GGD-gebouw, 0113-
249434) en in Vlissingen (biblio
theek, 0118-412947).
J Slager is apotheker en lid van de
Farmacotherapiegroep Zeeland
„Het breekt naar buiten", prevelde Kwispodil Trot, die het gebeu
ren verbleekt gadesloeg. „We hadden het kunnen weten: alles ver
gaat, maar het monster Trotteldrom wandelt in eeuwigheid." „Zo is
het", zei veldwachter Laris, die tegenover hem stond. „Maar toch is
er iets vreemds! Het monster gaat verschijnen en niemand van ons
heeft er een voorgevoel van gehad!" „Je hebt gelijk!" riep de ander
oplevend. „Dat komt dan natuurlijk omdat het monster niet kan
verschijnen. De rotsblokken zijn natuurlijk te zwaar." „Ach! De
r-rotsblokken zijn niet zwaar genoeg!stamelde heer Ollie. Hij had
achter de geleerde post gevat en staarde met verglaasde ogen naar
de schuivende stenen.„D-doe dan toch ietsdrong hij gejaagd aan.
Citaat
Streep op elke regel de letters weg, die samen het woord vormen dat overeen
komt met de omschrijving. De resterende letters vormen van boven naar bene
den en van links naar rechts een citaat.
1
K
D
R
E
A
A
S
G
2
C
S
P
A
H
A
IJ
N
3
S
T
N
A
A
O
R
P
4
T
H
R
0
A
U
A
N
5
D
K
W
A
E
A
L
N
6
P
A
I
T
s
A
D
T
7
T
E
I
R
K
A
O
N
8
S
V
T
0
R
B
K
A
9
L
A
E
P
R
E
S
L
10
T
K
O
E
L
0
S
Z
11
P
A
L
E
A
K
I
N
12
S
L
T
A
E
A
R
F
13
K
W
L
E
A
R
N
T
14
E
B
U
L
U
R
T
D
1. Deel v.e. jas; 2.
houtafval; 3. oogziek
te; 4. oogvocht; 5. sle
pende ziekte; 6. aard
appel; 7. dwinge
land; 8. eetgerei; 9.
eetgerei; 10. reuzen
beeld; 11. open
stadsruimte; 12. lijf
eigene; 13. vaste ko
per; 14. wijk.
Oplossing
woensdag
postbode
a-c-o-e-
schotels
t-o-e-t-
e-o-raad
lala-1--
dalen
a-e-e
toets
Zeeland: Vorstinval
terboeken voor volwassenen,
helemaal zo slecht nog niet.
Maar ja, bij kinderen is er dan
ook veel meer een voorleestra-
ditie clan bij volwassenen. GPD
Vanaf morgen gaat het in ieder geval
's nachts weer eens vriezen. Ook over
dag, vooral in het binnenland, liggen de temperaturen rond het
vriespunt. De regen maakt dan wel plaats voor zonnige momenten
en vrij droge omstandigheden. Vandaag nog geen winters weer.
In de loop van de ochtend volgen er overal een paar opklaringen,
dus de zon breekt af en toe door. Helemaal droog blijft het niet, want
de opklaringen worden door enkele buien afgewisseld. De tempe
ratuur ligt vanmiddag omstreeks 7 graden. Vanavond neemt de be
wolking toe, later gevolgd door regen vanuit het noorden. De regen
vormt de voorste begrenzing van vrieslucht, waar we vanaf morgen
mee te maken krijgen. Komende nacht daalt de temperatuur, na
de regenval, al richting het vriespunt. In onze regio komt het waar
schijnlijk net niet tot vorst. Wel klaart het steeds meer op. Morgen
zijn er dan flinke zonnige perioden en op een enkele winterse bui in
de kustgebieden na, blijft het droog. Bij een schrale, noordoostelijke
wind wordt het ongeveer
3 graden. Zaterdag neemt
de wind af en kruipt een
hogedrukgebied met zwaarte
punten boven Engeland en
Zweden dichterbij. De zon
wordt hooguit afgeschermd
door een paar mooiweerwol-
ken. De temperatuur valt nog
iets lager uit. 's Middags is
het een graad of 2. In de nacht
van zaterdag op zondag vriest
het overal licht en langs de
Brabantse grens mogelijk
al matig (tot 5 graden).
Zondagochtend vriest het
nog, 's middags komt de
temperatuur enkele graden
boven het vriespunt.
Opnieuw is er volop zonne
schijn.
Vooruitzichten
'T
NW6
4r
rrróT'
tf
V
8
NW4
Minimumtemperatuur voor de komende n/cM
vrijdag
zaterdag
zondag
maandag
weer
at
at
max.
4:
3°
3°
4C
min.
2°
-2°
-4°
-2
wind
NO 3
NO 3
N 2
N 3
Zon
donderdag
onder 17.26
op 8.28
O vrij-a-^
Maan
(ie
sli
donderdag
onder 5.21 (ge
vrijdag
op 15.11
Nautisch bericht
01
De wind is west tot noordwest en soms vrij krachtig, 5 Beaufort, j
Aan de kust waait het het krachtig, 6 Beaufort.
De kustwatertemperatuur is 7 graden. De kans op o
klein; het zicht zal goed zijn.
Waterstanden
„Het monster k-komt!" Doch de geleerde zwaaide wanhopig met
zijn blocnootje en schudde het hoofd. „Wat hier geschiedt, is ja on
mogelijk! riep hij klagend uit. „In der spelonk ligt nietsMijne no-
tietsen kloppen niet, of der monster klopt niet. Dit is onweten
schappelijk!" Op dat moment zou een oplettende toehoorder in de
verte een loeiend geluid hebben kunnen horen. Het was de stoom
fluit van het goede schip Albatros, dat op volle kracht het eiland
Trottel naderde. „Daar ligt het, meneer", zei kapitein Wal Rus, die
met zijn passagier op de bak stond. „Dit is de allerlaatste keer. Als je
er niet in slaagt die overgehaalde worm te torpederen, zal het je geld
kosten!"
DONDERDAG Hoogwater
28 JANUARI
uur cm uur cm
Vlissingen 10.59 183 23.42 187
Terneuzen 11.21 207
Bath 12.18 245
Roompot Buiten 11.00 139 23.40 140
Z'zee/Colijnsplaat 12.15 137
Stellendam Buiten 11.18 13223.53 135
Wemeldinge 12.30 158 -----
Krammersl. West 12.20 152 --.
VRIJDAG Hoogwater
29 JANUARI
uur cm uur cm
Vlissingen 12.06 202 ----- --
Terneuzen 00.02 21012.25 229
Bath 00.57 250 13.23 270
Roompot Buiten 12.05 154
Z'zee/Colijnsplaat 01.05 139 13.40 150
Stellendam Buiten 12.15 148 -----
Wemeldinge 01.15 159 13.45 171
Krammersl. West 00.55 149 13.20 159
Laag water
uur cm uur
04.56 147 17.36
05.21 15618.01
06.16 181 18.55
04.55 114 17.35
05.55 120 18.40
04.45 063 17.19
06.05 133 18.45
05.55 127 18.35
Laag water
uur
06.06
06.36
07.31
06.05
07.10
05.44
07.15
07.15
cm uur
16418.36
173 19.02
200 20.06
12518.35
13019.45
068 18.25
143 19.50
138 19.50
08 "V
15 lai
H Hogedrukgatxed
-k4-
Me sneeuw
malige sneeuw
zware sneeuw
lichte regen
malige regen
zware regen
Hans Belterman
Europa: Veel wolken
Kip- en paprikasalade
met slabladeren en citroen
Ningmeng jiding zijn koude snacks die veel in Hong Kong
worden gegeten. Het zijn in blokjes gesneden borstfilets
van kip die als een salade met paprika's en bosuitjes op grote
slabladeren worden opgediend. Men kan de gerechten ook
als voorgerechten 'of als een onderdeel van een uitgebreide
Chinese maaltijd presenteren. In Hong Kong staat het ge
recht op de kaart in de restaurants die vernieuwing in de Chi
nese keuken voorstaan.
Voor vier voorgerechten of acht snacks: 400 gram borstfilets
van kip; zout; witte peper uit de molen; 2 eetl. (arachide- of
zonnebloem)olie. Voorts: 1 dl. kippenbouillon, event, van ta
blet; 2 eetl. citroensap; 1 theel. geraspte citroenschil; 1 knof-
lookteentje, uitgeperst; 2 eetl. Chinese rijstwijn of droge
sherry; 2 eetl. gembersiroop; 2 eetl. lichte Chinese sojasaus;
2 theel. sesamolie; 1 rode en 1 groene paprika, vruchtvlees
in uiterst smalle reepjes (3 mm. x 3 cm.); 2-3 bosuitjes, in
uiterst smalle ringetjes; 2 eetl. verse korianderblaadjes,
eventueel grof gesneden; 4 of 8 slablaadjes; 4 takjes verse
koriander.
Maak de kipfilets droog met keukenpapier. Wrijf het kippen
vlees in met wat zout en peper. Verhit een koekenpan en laat
de olie er door walsen. Bak de filets er aan weerszijden in 12
minuten goudbruin en gaar in. Laat de filets op keukenpapier
uitlekken en koud worden. Snijd het kippenvlees in blokjes
van ca. 1.5 cm.
Breng in een pannetje bouillon, citroensap, citroenrasp, knof
look, rijstwijn of sherry, gembersiroop en sojasaus aan de
kook. Maak de maïzena aan met 1 eetl. water. Roer het
mengsel door het sausje. Proef de saus en voeg zout en/of
peper naar smaak toe. Laat de saus enkele minuten heel
zachtjes sudderen. Roer daarna sesamolie erdoor en neem
het pannetje van de warmtebron. Schep de kipblokjes door
de nog hete saus. Laat daarna alles koud worden. Breng in
een pan een liter water aan de kook. Voeg 1 theelepel zout
toe. Laat de paprikareepjes 2 minuten koken. Stort ze op een
zeef en laat er zoveel koud water over stromen tot de papri
kareepjes volkomen zijn afgekoeld. Laat ze uitlekken.
Schep paprikareepjes vlak voor het opdienen luchtig door de
kipblokjes met de saus en voeg bosuitjes en korianderblaad
jes toe. Leg slabladeren op de bordjes. Schep de salade in
het midden erop. Leg op elk gerecht een takje koriander.
De zon laat het afweten op de meeste plaatsen in Europa. Alleen
in Spanje, Portugal en delen van Scandinavië zijn de wolken in de
minderheid. De temperaturen zijn echter wel totaal verschillend.
Aan de Spaanse Costa's kan het plaatselijk 20 graden worden, maar
in Scandinavië heeft de winter keihard toegeslagen. Daar komt
alleen in het zuiden van Noorwegen en Zweden het kwik boven de
-10 graden uit. Elders in Europa overheerst de bewolking en op veel
plaatsen valt regen. Storingen dringen vanuit het noordwesten het
continent binnen en kunnen vrijwel ongehinderd doorstomen naar
het zuidoosten. De meeste regen valt in Duitsland en het oosten van
Frankrijk, boven ongeveer 900 meter valt aan de noordkant van de
Alpen een dik pak sneeuw. De meest gunstige situatie hiervoor is
een noordwestelijke tot noordelijke stroming waarmee de wolken
tegen de noordkant van de bergen worden opgestuwd en daar
door veel neerslag brengen. Wat regen valt er ook in het westen
van Frankrijk. Daar is het met 10 tot 14 graden opvallend zacht.
Flink regenen gaat het ook in Griekenland en het westen van Turkije.
Daar ligt de temperatuur tussen 10 en 15 graden, op de eilanden
nog iets hóger. In het zuiden van Italië kan eerst nog een flinke bui
vallen maar daarna wordt het tijdelijk droger in het land.
•va&I&T
