Armoede der kale meesters
PZC
CAMBODJA
zeeland
15
bezoektijden
ziekenhuizen
'EV'E'hi OMZIZftC
wÈÊÊÈÈh%>:wmm^
agenda
lezers schrijven
scheepvaartberichten
ZEELAND HELPT
Steun het Kinderfonds!
dinsdag 26 januari 1999
Zeeland
Ziekenhuis Walcheren
Koudekerkseweg 88,
4382 EE Vlissingen
tel.(0118)425000
dag 15.00-20.00 uur
afd. Psychiatrie dag. 19.00-20.00
uur, woe, za en zo 14.00-16.30 uur
afd. IC/CCU dag. 15,00-16.00 en
19,00-20.00 uur
Kinderafd. ouders gehele dag,
overig bezoek 14.00-19.00 uur
Oosterschelde
ziekenhuizen
Oosterscheldeziekenhuis
's Gravenpolderseweg 114,
4462 RA Goes tel. (0113) 234000
dag. 13.00-13.45 en 18.30-
19.45 uur
Kinderafdeling (afd. A) ouders
gehele dag. Overig bezoek 14.00-
15.00 en 18.30-20.00 uur
Hartbewaking (afd. H)dag. 11.00-
11.30,14.00-14.30 en 19.00-
19.30 uur
Zweedse Rode Kruis Ziekenhuis
Koning Gustaafweg 2,
4301 NP Zierikzee
tel.(0111)430000
dag. 15.00-16.00 en 18.30-
19.45 uur
Emergis
Oostmolenweg 101,4481 PM
Kloetmgetel. (0113) 267000
woe, zat en zo 14.00-21.00
maa, dm, don en vrij 18.30-
21.00 uur
Ziekenhuis
Zeeuws-Vlaanderen
Locatie De Honte
Wielingenlaan 2,
4535 PA Terneuzen
tel. (01151688000
dag. 14.00-14.45 en 19.00-
20.00 uur; afd. Psychiatrie dag.
18.00-20.00 uur; woe, weekeinde,
feestdagen 14.00-16.30 uur en
18.00-20.00 uur; afd. IC/CCU dag.
14.00-14.30 uur en 19,00-19 45
uur. kinderafd. ouders gehele
dag, overig bezoek 14.00-19.00
Locatie Antonius
Pastoor van Genklaan 6, 4501 AJ
Oostburg tel. (0117)459000
dag. 14.00-15.00 en 18.30-
19.30 uur; Kinderafd, ouders
8.00-20.00 uur, overig bezoek
dag, 14 00-19.00 uur;
afd. IC/CCU dag. 14.00-15.00 uur
en 18.30-19.30 uur.
Goeree-Overflakkee
Ziekenhuis Dirksland
Stationsweg 22, 3247 BW Dirks
land tel. (0187) 607300
dag. 16.00-17.00 en 17.45-
19.30 uur, zo idem tot 20.00 uur
Bergen op Zoom
Ziekenhuis Lievensberg,
Boerhaaveplein 1
4624 VT Bergen op Zoom
tel. (0164)278000
dag. 14.30-15.15en 18.30-
20.00 uur
za en zo 14.30-16.00 en 18.30-
20.00 uur
Psychiatrisch Ziekenhuis
Vrederust
Hoofdlaan 8,4661 AA Halsteren
tel. (0164)289100
woensdag, zaterdag en zondag
13.00-17.00 uur
I Brugge
Academisch Ziekenhuis Sint Jan
Ruddershovelaan
tel. (0032) 50 452111
dag. 14.00-20.00uur(m.u.v, IC en
hartbewaking)
Academisch Ziekenhuis
Sint Lucas
Sint Lucaslaan 29
tel. (0032) 50 369111
dag. 14.00-20.00 uurfm.u.v. IC en
hartbewaking)
l Gent
Universitair Ziekenhuis Gent
De Pintelaan 185
tel.(0032)9 2402111
dag. 14.30-20.00 uur
Rotterdam
Academisch Ziekenhuis Dijkzigt
Dr Molewaterplein 40
3015 GD Rotterdam
Centraal telefoonnummer (010)
4639222 (voor inlichtingen be
zoektijden van alle afdelingen)
Sophia Kinderziekenhuis
Dr. Molewaterplein 60
3015 GD Rotterdam
tel.(010)4636363
Bezoektijden ouders: 07.00-
12.00 uur. Bezoek'.tjden iedereen:
14.00-20.00 uur. Afd.Verloskun-
de: dag. 11.00-12.00 en 18.00-
20.00 uur.
Voor partner/echtgenoot: 09.00-
12.00 en 15.00-21,00 uur
Dr. Daniël den Hoed Kliniek
Groene Hilledijk 301
3075 EA Rotterdam
tel. (010)4391911
dag. 16.00-20.00 uur
City Online/Internet
Postbus 18
4380 AA Vlissingen.
http://www.pzc.nl
e mail: pzcredcity1@pzc.nl
NIET VOOR
INGEZONDEN BRIEVEN.
BEELDRECHT
De publicatierechten van werken
van beeldende kunstenaars aan
gesloten bij een CISAC-organisa-
tie zijn geregeld met Beeldrecht
te Amstelveen.
BRONVERMELDING
De redactie van de Provinciale
Zeeuwse Courant maakt naast
de eigen nieuwsgaring gebruik
van de volgende bronnen:
Geassocieerde Pers Diensten
(GPD), Algemeen Nederlands
Persbureau (ANP), Associated
Press (AP), Knight Ridder Finan
cial (KRF), Deutsche Presse Ar-
gentur (DPA), Agence France
Press (AFP), Reuters (RTR), Belga
en European Press-photo Agen
cy (EPA).
door Peter Blom
Achttiende-eeuwse dorpsschool
meesters hadden alle reden om te
klagen. In de drie maanden per jaar dat
de kinderen naar school moesten,
trachtten deze veelal flink beschonken
lieden het kroost enig lezen en schrijven
bij te brengen. Het karige traktement
werd noodgedwongen aangevuld met
inkomsten uit nevenfuncties. In actie
komen voor een hoger salaris was on
denkbaar. Zorgverbredingsplannen,
medezeggenschapsraden, overblijfou-
ders, ouderwerkgroepen, docenten
kunstzinnige vorming en schoolkeuze
bureaus waren volledig onbekende be
grippen.
Vanouds was het onderwijs op de dor
pen een zaak van de kerk. De instructie
die de Gapingse kerkenraad in 1727
voor Jan Hugense opstelde, geeft een
aardig inzicht in de wijze waarop in dit
dorp het onderwijs was ingericht. Vier
maanden in het jaar was het school, van
1 november tot de laatste dag van fe
bruari. In de tussentijd waren de kinde
ren hard nodig op de boerderij of het
ambachtsbedrijf van hun ouders. De
schooluren waren niet veel anders. Ie
dere dag tussen negen en twaalf en één
en vier uur zaten alle vijf- tot twaalfja
rigen bij elkaar in een bedompte ruim
te.
Kastijden
De school zou niet eerder beginnen of
uitgaan zonder de kinders bij gebeurte
een gebet en dankzegging te laaten op
zeggen. Zodra ze op school kwamen,
moesten ze aanstonds van buiten leeren
het Onze Vader, de Twaalf Geloofsarti
kelen, de Tien Geboden, het morgen en
avontgebet, het gebet voor en na het
eeten en de orde van de boeken des Ou
den en Nieuwen Testaments. In de
school mochten geen boeken worden
gebruikt die te lichtvaardig, paapsel of
onstigtelijk en strijdig met de religie
waren. Over de orde in en buiten de
school werd geschreven dat de kinde
ren zal aanbevoolen worden ordente
lijk uit te gaan uit de school, zonder ge
schreeuw te maaken, te vloeken, of
elkandern kwaade en bijnaamen te ge-
even of de zulken zullen weerom geko
men zijnde in de schoole moeten blij
ven, of met een plak gekastijt worden.
Straffen
Door het uitdelen van straffen kon de
leraar nog enige orde handhaven. Mari-
nus Sneevlied. die tussen 1770 en 1800
de Domburgse jeugd tucht en een beetje
spellen en lezen bijbracht, had voor dit
doel een extra lange stok ter beschik
king. Zo kon hij zonder achter zijn les
senaar vandaan te komen een stout
kind bestraffen. Het uitdelen van straf
regels had weinig zin, aangezien de
meeste kinderen nauwelijks aan gron
dig schrijfonderwijs toe kwamen.
Het inkomen van de schoolmeester was
afhankelijk van het schoolgeld dat in
drie maanden werd opgebracht door
zijn leerlingen. Het Gapingse maandta
rief voor boekleerders was zes stuivers,
schrijvers acht en een halve stuiver,
cijfferen en zangonderwijs elk twintig
stuivers. Papier, pennen, inkt en boe
ken werden apart afgerekend. Deze
handel leverde de onderwijzers soms
enige winst op.
Niet allemaal waren ze zo commercieel
ingesteld. Meester Lodewijks uit Kou-
dekerke had in 1825 als een van de wei
nigen een boekenfonds. De kinderen
konden hun schoolbenodigdheden van
hem lenen. In grote gezinnen waar de
ouders het schoolgeld niet konden op
brengen was het geen uitzondering als
de kinderen van school werden gehaald
zodra ze konden lezen en hun naam
schrijven. Aan rekenen kwamen ze niet
toe. De in 1789 in Westkapelle geboren
Abraham Caland moest zijn schoolgeld
bij elkaar bedelen. Dit leergierige kind
schopte het wel tot hoofdingenieur van
Rijkswaterstaat in Zeeland.
Met het schoonhouden van de kerk, het
stellen van 't orlogie (het opwinden van
de torenklok) en het klaarzetten van de
avondmaalstafel verdiende Jan Hu
gense per jaar tien ponden. Gemiddeld
ontving de schoolmeester jaarlijks 25
pond (150 gulden) voor zijn onderwijs
taken en kerkelijke bedieningen. Dat
dit maar net genoeg was om van te leven
en te weinig om van dood te gaan blijkt
uit het feit dat de armoede der kale
schoolmeesters in deze tijd spreek
woordelijk was. Naast de kerkelijke be
dieningen waren combinaties als
schoolmeester/barbier denkbaar en
werd nog een grijpstuiver verdient als
doodgraver, belastinginner of landme
ter.
Broeinesten
Kleuterschooltjes bestonden voorna
melijk in de steden. Hier waren veel
werkende moeders gedwongen om hun
kinderen onder te brengen in zoge
noemde matressenscholen. De Middel^"
burgse arts Coronel noemde ze in 1863
broeinesten van ondeugd. In donkere
vochtige kelders of kleine kamertjes za
ten de kleintjes opeengestapeld. Om ze
zoet te houden verkocht de matres
snoep.
In de eerste helft van de vorige eeuw
werden de salarissen door de overheden
vastgesteld. Dit hield niet direct in dat
het nu een vetpot werd. In 1854 ver
diende de helft van de Walcherse onder
wijzers per jaar zeshonderd gulden of
minder. Wie onder de vierhonderd gul
den kwam was aangewezen op de ar
menkas van kerk of gemeente. Het pro
vinciebestuur trok zich het lot van deze
tot de bedelstaf veroordeelde meesters
aan. Hiervoor moesten zij op hun beurt
een aantal niet-bedeelde arme kinde
ren gratis lesgeven. In 1837 werd aan de
onderwijzers van Gapinge en Klevers-
kerke een toelage verstrekt waarmee
het dubbel oogmerk iverd bereikt om
eenige kinderen welke van het onder
wijs verstoken zouden zijn, in hetzelfde
te doen deelen en eenige onderwijzers
welker standplaats een bekrompen be
staan opleverde eenige ondersteuning
te geven.
Speciale kweekscholen waar onderwij
zers werd opgeleid kwamen er pas in
1877. Wettelijke eisen voor de huisves
ting werden aan het eind van de negen
tiende eeuw van kracht. De Leerplicht
wet van 1901 maakte langzamerhand
een eind aan het schoolverzuim. Ook
het kleuteronderwijs kreeg meer aan
dacht. Alleen niet de lerarensalarissen
is het nooit goed gekomen.
Het bewaarschooltje van juffrouw Van Bohemen in Koudekerke, 1914.
EVENEMENTEN
Autisme
De kop van het artikel 'Autis
tisch kind is een geschenk' (PZC
21-1) vind ik nogal ongelukkig
gekozen en bitter voor ouders
van een autistisch kind. Van au
tisme is bekend dat het een han
dicap is die op zich niet te gene
zen is. Gelukkig zijn er wel
voorbeelden van mensen die
met autisme leren leven, zoals
het voorbeeld van Raun Kauf
man. Bijzondere inzet van ou
ders en hulpverleners kan daar
bij soms tot indrukwekkende
resultaten leiden. Helaas blijkt
dit voor het merendeel van de
autistische kinderen niet weg
gelegd. Voor velen is de handi
cap autisme gekoppeld aan een
verstandelijke handicap, maar
ook voor autisten die op een
hoog verstandelijk niveau func
tioneren blijft het autisme vaak
een probleem. Dat autisme te
verhelpen zou zijn is een opvat
ting die bij veel ouders tot
schuldgevoel leidt als blijkt dat
het hen alle goede inzet ten spijt,
niet lukt. Oppervlakkige artike
len over zaken als de Son-Rise-
Therapie hebben vaak tot ge
volg dat ouders van kinderen
met autisme benaderd worden
door kennissen of familieleden
met opmerkingen in de trant
van: 'heb je het al gehoord, je
kunt je kind zelf van zijn autis
me afhelpen'. Autisme is voor
buitenstanders, maar ook voor
betrokkenen een moeilijk te be
grijpen handicap die zich in ver
schillende vormen openbaart.
Heel vaak wordt ouders verwe
ten dat het ligt aan de opvoe
ding. Voor ouders is dat pijnlijk
en kwetsend. Het 'geschenk'
van een kind met deze handicap
is een zware opdracht voor ou
ders die zich er voor gesteld
zien. Zo'n cadeau wens ik nie
mand toe.
A L. Th. Steglich-Lentz
Aalbersestraat 12
Vlissingen
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC versche
nen berichten, artikelen of commentaren. De reactietijd beloopt uiter
lijk 7 dagen.
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen worden
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. De re
dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Over ge
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
Van Es
Vermist
Waarom een uitgebreid inter
view met oud-PSP-en oud-
GroenLinks-Kamerlid Andree
van Es (PZC 16-1)? Aan het eind
van de PSP-tijd verdoezelden
de media, hielenlikkers van de
machtigen, haar gedragingen.
Meestemmen met een meerder
heid op een congres, maar mee
gaan met de winnende coupple
gers, de 'Groep 109'. Zo kwam
GroenLinks tot stand en haar
nieuwe kamerzetel. Van Es pleit
nu voor wetswijziging zodat
drie mensen met elkaar kunnen
trouwen. Volgens de PZC wil ze
ooit nog eens in de Tweede Ka
mer, maar dan zonder achter
ban. Over Clinton: „Een onbe
langrijk conflictje, overspel is
van alle tijden." Meningen van
een doctorandus in het recht.
Dat niet de polygamie maar de
huichelarij het grote zwak is
ontgaat het normen- en waar
denbesef van Van Es. Werd zij
gevaarlijk voor de machtheb
bers toen zij 'Schengen', over
het nieuwe Europa, publiceer
de? Want intelligent is ze wel.
Daarna dus niets meer demo
cratisch kiezen, maai- baantjes
via lobbywerk van het 'old boys
and girls'-net werk. Per 1 febru
ari directeur van de Balie in
Amsterdam. Opvolger van de
opvolger van Felix Rottenberg.
Van Es wordt nooit meer bij
standsvrouw. Niet met en niet
zonder een mening.
ArieBilius
Veerseweg 101
Veere
Actie voor ter dood veroordeelde
MIDDELBURG - Amnesty In
ternational Middelburg houdt
vandaag (dinsdag) een bliksem
actie voor de 29-jarige ter dood
veroordeelde Sean Sellers uit
Oklahoma. Amnesty vraagt ie
dereen een fax of een e-mail te
versturen, met een verzoek om
gratie, naar de commissie die
beslist over de executie van Sel
lers, die op 16-jarige leeftijd
drie mensen vermoordde.
Die commissie moet de gouver
neur van de staat Oklahoma ad
viseren bij het nemen van een
beslissing over het gratiever
zoek. Krijgt Sellers geen gratie,
dan zal op 4 februari zijn execu
tie worden voltrokken. Amnes
ty International vindt dat een
moord nooit bestraft mag wor
den met een andere moord, na
melijk die op de dader. Boven
dien was Sellers ten tijde van de
moord minderjarig en daarom
zou het uitspreken van Sellers
doodstraf volgens Amnesty in
strijd zijn met Artikel 37(a) van
het Verdrag inzake de rechten
van het Kind. Hierin staat dat
het verboden is de doodstraf op
te leggen aan personen die nog
geen 18 jaar oud zijn. Sinds
1977 passen de VS weer de
doodstraf toe. Sindsdien zijn 12
minderjarigen terechtgesteld^
De verdwij ning van Sybine Jan
sons (PZC vorige week) is ver
schrikkelijk voor de ouders die
in onmenselijke ongerustheid
moeten leven. Nu wist ik niet
beter dan dat de zoekacties die
gaande zijn standaard waren.
Het lijkt me logisch dat men al
les uit de kast haalt om een ver
mist kind te vinden. Maar nu zie
ik op de televisie dat er in Lim
burg sinds 10 januari een jonge
tje van elf jaar vermist wordt,
waar helemaal geen ophef over
gemaakt wordt. Niets hoor ik
van zoekacties voor hem of in-
frarood-camera's in vliegtui
gen... Waarom zijn vermisten -
toch zeker de kinderen - niet in
het nieuws? Moeten wij niet al
les doen om ze terug te vinden?
Noem me naïef, maar ik weet nu
pas dat er meer vermisten zijn.
Is het te gewoon nieuws? Ik snap
dit echt met.
Nanny Boeltjes-Westphaal
Driewegenweg 3
Biervliet
Dwalenden
Het is flauw en kortzichtig van
de hoofdredactie om de ANWB
af te schilderen als een club hob
byisten (PZC 20-1). De schrijver
van het commentaar heeft zich
blijkbaar nooit verdiept in het
geen de ANWB werkelijk doet.
Anders zou hij weten dat de
ANWB zichzelf belangrijk heeft
gemaakt, onder meer door de
juiste mensen aan te nemen (on
der wie vele verkeersdeskundi-
gen) om wie de overheid simpel
weg niet heen kan. Met mij
zullen vele automobilisten blij
zijn dat er nu een front gevormd
wordt om ons te behoeden voor
de zoveelste geldverslindende
schijnoplossing van een minis
ter van Verkeer en Waterstaat.
Ik ben het daarom met de
ANWB eens dat rekeningrijden
zal neerkomen op 'betaald in de
file staan', alleen zijn er denk ik
betere alternatieven dan zij
voorstellen: schaf de motorrij
tuigenbelasting af en verhoog
de brandstofaccijns zodanig dat
naast noodzakelijk ondei'houd
van de snelwegen, gratis open
baar vervoer gegarandeerd kan
worden. Beroepsgroepen die af
hankelijk zijn van de auto kun
nen via het reiskostenforfait
tegemoet worden gekomen,
evenals de sector 'wegtrans
port'. Het voordeel is dat de ge
bruiker betaalt en er tegelijker
tijd een gratis alternatief is.
Voor een dergelijke maatregel is
lef nodig omdat men 'via de Eu
ropese Commissie zal moeten'
aangezien mede-Europeanen
die met de auto komen via de
brandstof gaan meebetalen. Het
zal ook niet in goede aarde val
len bij de recreatieve sector. Dit
echter is allemaal een kwestie
van tijd totdat Europa de rijen
sluit. Bovendien: krijgt wie
voorop loopt niet altijd de mees
te tegenwind?
Hans Schalk
Wïlhelminastraat 18e
Kortgene
Wachtlijsten
Blijkens twee artikelen in de
PZC van 22 januari is gedepu
teerde De Kok verbaasd dat de
directies van verzorgingshuizen
de groei van de wachtlijsten
voor opname wijten aan het
sluiten van zes bejaardentehui
zen door zijn voorganger. Hij
zegt dat ze daarna betrokken
zijn geweest bij het beleid. Dat
klopt. Na het sluitingsbesluit
werden de organisaties drin
gend gevraagd om de armoede
te verdelen. In 1993 hebben de
organisaties van en voor oude
ren. leden van Provinciale Sta
ten, gemeentebesturen, de
Zeeuwse Raad voor Ouderen,
zich energiek verzet tegen de
.sluitingsplannen van Dijkwel,
die zijn sluitingen erdoor ramde
met dreigementen zoals een in
vesteringsstop en bevriezing
van de begrotingen der instel
lingen. De Raad van de Zeeuwse
Ouderen maakte hij monddood
door hem ijlings op te heffen.
Dat de huidige organisaties me
deverantwoordelijk zouden zijn
is dus pertinent onwaar. Zij
moeten wel de boot roeien, doch
hebben te korte riemen uitge
reikt gekregen om een behouden
vaart te kunnen maken. De be
staande wachtlijsten worden
door de vergrijzing alleen maar
langer. Gedeputeerde De Kok
spreekt over wachtlijsten, die
van zes tot vier maanden zou
den zijn teruggebracht. Al zou
dat waar zijn, vier maanden
voor mensen merendeels boven
de tachtig jaar, die dan dringend
aan een verzorgingshuis toe zijn
is onacceptabelDe gedeputeer
de vergeet dat hij niet over sta
tistieken spreekt doch over zeer
kwetsbare mensen die dicht bij
het einde van hun levenspad
staan. Elke dag die deze mensen
dan nog moeten wachten is een
schande voor de gemeenschap.
J. P. M. Verheul
Weidezicht 21
Goes
Stakingen
Kinderen vinden het prima
wanneer leraren staken. De re
den interesseert hen nauwelijks.
Ze hebben vrij. Vooral moeders,
of ze nu eigen baas zijn of niet,
denken daar heel anders over.
Zij zitten met de problemen.
Ouders weten dat, willen hun
kinderen het later niet moeilijk
krijgen, een afgeronde oplei
ding onmisbaar is. Het verwer
ven van kennis is een product
van ten minste vier factoren:
zelfdiscipline, rust, regelmaat
en tijd. Als leraren staken ko
men de factoren rust en regel
maat in het gedrang. De verlo
ren tijd is nog erger. Van mij geen
oordeel over de rechtmatigheid
van de stakingen. Wat me ver
ontrust is dat er kennelijk geen
duidelijke afspraken bestaan
dat vervallen lestijd moet wor
den ingehaald. De acties zouden
aan geloofwaardigheid winnen
wanneer er over dit punt zeker
heid bestond. Wat let schoolbe
sturen, oudercommissies,
leraren en overheid hierover
bindende afspraken te maken?
Staken is een kostbaar recht.
Het vraagt een spaarzaam en
waardig gebruik. Leraren mo
gen stoom afblazen, maar dat
mag nimmer ouders en, op ter
mijn, kinderen in problemen
brengen.
Ime Dekker
Den Omloop 24
s-Heer Hendrikskinderen
BERGEN OP ZOOM - Schouwburg De
Maagd. 20.15 uur: Kees Torn brengt zijn
cabaretprogramma 'Plek zat!';
GOES - Grote Kerk, 13.30 uur: Carillonbe
speling door Sjoerd Tamminga;
MIDDELBURG Stadsschouwburg,
20.00 uur: Toneelstuk 'Wilhelmina: Je
Maintiendrai' met o.a. Anne Wil Blan-
kers, Cas Enklaar en Nettie Blanken;
Aula Zeeuwse Bibliotheek. 20.00 uur: Le
zing door Sjaak Langenberg over 'Litera
tuur en beeldende kunst';
FILMS
BERGEN OP ZOOM - Roxy, 20.00 uur
The Siege; Rounders;
Cinemactueel, 20.00 uur: The Siege; Ene
my of the State. 20.30 uur. Chasing Amy;
GOES - 't Beest, 20.30 uur: Pixote;
HULST - De Koning van Engeland, 20.00
uur: There's something about Mary; Ene
my of the State; Ronin; The Horse Whis
perer; Practical; The Siege;
MIDDELBURG - Cinema. 20.30 uur: Wit-
man's Fiuk;
VLISSINGEN - Cine City. 19.00 uur: Prin
ce of egypte; The Horse Whisperer; 19.00
en 21.45 uur: Enemy of the State; Ronin;
Antz. The Siege; 21.15 uur: Saving Priva
te Ryan; Practical Magic;
I TENTOONSTELLINGEN
AXEL - Openbare Bibliotheek, 10.00-
12.00 en 13.30-17.30 uur: De geschiede
nis van de Zeeuws-Vlaamse Tramweg
maatschappij (ZVTM) t/m 1/2;
BERGEN OP ZOOM Markiezenhof.
14.00-17.00 uur: Clemens Briels, schilde-
rijen en objecten (t/m 31/1); Kees Thijn,
'tussen magie en realiteit' (t/m 31/1);
BURGH-HAAMSTEDE De Bewaerscho-
le, 13.30-16.30 uur: Coen Vernooij,
'vluchtige beelden'( t/m 30/1);
GOES - v.m. Prins van Oranje, 12.00-
24.00 uur Werken 18 kunstenaars (t/m
21/3);
Museum voor Zuid- en Noord-Beveland,
10.00-17.00 uur; Zorg voor Lijf en Leden,
verouderde gebruiksvoorwerpen en in
strumenten uit de gezondheidszorg (t/m
8/5);
Lunchcafé Stadhuis, 9.00-18.00 uur: Fina
de Regt, schilderijen (t/m 30/1);
Stadskantoor, 9.00-17.00 uur: Aaf Renke-
ma, schilderijen (t/m 25/2);
HEINKENSZAND - Gemeentehuis, 8.30-
12.30 uur: Jo den Hollander met 'cirages'
(t/m 28/1);
HULST - Bibliotheek. 13.00-17.30 uur D.
Parren, verzameling 'drank om naar de
kijken' (t/m jan.);
Stadhuis (hal), 9.00-12.00 en 13.00-15.00
uur E. van den Bergen, foto's Tussen
oud en nieuw' (t/m 5/2);
KAPELLE - Gemeentehuis, 8.30-12.00 en
13.00-16.00 uur: Nelly van Nieuwenhuij-
zen, schilderijen 'bloemportretten' (t/m
28/1);
KLOOSTERZANDE Bibliotheek, 14.00-
17.00 uur: MevrouwT. Seij-van Kampen,
figuurtjes van fimoklei (t/m 30/1);
MIDDELBURG Zeeuwse Bibliotheek,
10.00-21.00 uur: 'Het kasteel van West-
Souburg en Marnix van Sint Aldegonde
(1598-1998) t/m 30/1;
De Vleeshal, 13.00-17.00 uur Beeldende
kunst in Zeeland (t/m 31/1); Tobias Reh-
berger (t/m 7/3);
De Kabinetten van de Vleeshal, 13.00-
17.00 uur: Guido Lippens: How Sweet 2,
schilderijen/tekeningen; Sophie Tottie:
Untitled, videofilm en Jaap Kroneman,
schilderij (t/m 7/31;
Zeeuws Museum, 11.00-17.00 uur
Kunstkring toen, een tijdsbeeld, werken
eerste twintig jaar (t/m 31/1
OOSTKAPELLE - Zeeuws Biologisch Mu
seum, 12.00-17.00 uur: Wouter Kabouter
(t/m 11/4); Marleen van Wolferen, schil
derijen en tekeningen (t/m 28/3);
RENESSE Galerie De Blikvanger, 10.00-
12.00 uur: Blikwikkels gemaakt door kin-
dern (t/m 19/2);
TERNEUZEN - Hal stadhuis, 8.00-17.00
uur: Werken docenten Toonbeeld (t/m
31/1);
VLISSINGEN - Bellamy 19, 10.00-17.00
uur: Werken geïnspireerd op Jacobus
Bellamy (t/m 31/1);
ZIERIKZEE Galerie Galerij, 8.30-16.30
uur: Originele illustraties uit het hand
boek Kostuumaccessoires door Marijke
Kentgens (t/m 12/2).
HULPCENTRA
Alarmnummer voor
geheel Zeeland:
tel. 112.
Centraal Meldpunt Milieuklachten Zee
land, tel. 0118 412323.
SOS Telefonische Hulpdienst Zeeland,
tel. 0118 615551 (dag en nacht bereik
baar).
Stichting Blijf van m'n lijf Zeeland, tel.
0118 469869 (dag en nacht bereikbaar).
Kindertelefoon Zeeland, tel. 0800 0432
(gratis), dag, van 14.00-20.00 uur.
Bureau Vertrouwensarts Kindermishan
deling, tel. 0118 628800.
Aids Infolijn, tel. 0118 638384.
ACHTERGRACHT 24 180 o Cape Cod nr
Grande Anse, AGULHAS STREAM 23
180 z Jamaica nr Rio Haina, ALBLAS 23
pas Skagen nr Aarhus, ALERT 25 ta rede
Gaeta, AMSTELDIEP 24 pas Gibraltar nr
Napels, AMSTELGRACHT 24 360 nw Ad-
mirality Isl nr Brisbane, ANKERGRACHT
24 te Ai-Oi, APL INDONESIA 24 150 w
Pinang nr Singapore, ARTISGRACHT 25
te Tauranga, ARUBA 22 pas Finisterre nr
Rotterdam, AVEN 24 te St Eugenia de Re-
veira, BAKENGRACHT 25 vn Barcelona
nr Amsterdam, BARENTZGRACHT 24 45
zw Monrovia nr Huil, BATAAFGRACHT
24 20 w Agadir nr Tenerife, BONTE
GRACHT 24 620 zzw Azoren nr Tenerife,
CARIBIC 22 vn Sheern nr Hamburg,
CASPIC 25 30 no lie d'Ouessant nr
Leixoes, CASTOR 24 te Oostende, CEMI-
LE 25 15 n Vlieland nr Ortona, COMBI
TRADER 25 110 nw Lissabon, COOL EX
PRESS 24 80 n Wake Isl nr Valparaiso,
CORAL MEANDRA 23 thv Oost Friesland
nr Antwerpen, CORAL MILLEPORA 23 te
Brofjorden, CORAL OBELIA 24 vn
Stenungsund nrTees, CRYSTALWATER
24 vn Gunnes nr Stade, DAAN 25 pas
English Channel nr Belfast, DELFBORG
pas Bornholm nr Dundee, DISCOVERY
24 120 no Bahama's nr Wilmington, DO-
NAU 25 thv Duitse Bocht nr Emden,
DUTCH MATE 23 12 z Wight nr Swansea,
DYGGVE 25 te Uusikaupunki, EDAM-
GRACHT 23 vn Marina di Carrara nr Rot
terdam, EEMSHORN 23 370 nw Finister
re nr Punta Delgada, EENDRACHT 24 15
oGranCanaria nr Santa Cruz de Tenerife,
EGBERT WAGENBORG 23 50 w Oulu nr
Gothenborg, EGELANTIERSGRACHT 23
te Yokohama, EGMONDGRACHT 22 ta
Port Alma, ELAN 23 te Diliskelesi,
ELANDSGRACHT 24 600 o Philadelphia,
EMMAGRACHT25 650 nw Maladiven nr
Singapore, ENGELINA BROERE 24 thv
Dover nr Bilbao, EUROGRACHT 24 200
wnw Manila nr Singapore, FAST JEF 23
te Cuxhaven, FLINTERLAND 23 5 o Brin-
disi nr Barcelona. FLINTERZIJL 25 50 w
IJmuiden nr Fecamp, GEERTJE 25 vn
Gdynia nr Drachten. GEULBORG 24 90 z
Stockholm nr Bordeaux, GOUWEBORG
25 te Gent, GRIFTBORG 23 25 nw Tallin nr
Kotka, HANSA KAMPEN 25 te Aveiro,
HAPPY BUCCANEER 25 te Singapore.
HAPPY RANGER 24 te Halifax, HAPPY RI
VER 25 30 zw Bombay nr Okpo, HEEMS
KERKGRACHT 25 25 zw Wijk a/Zee nr
Tenerife. HENK VAN OTTERLO 25 te
Moerdijk, HESTER 23 vn Gent nr Belfast.
HUDSONGRACHT 25 te Napels, HUM-
BERGRACHT 23 te Point Noire, ICE STAR
25 te Odda, IKIENA 24 te Mostaganem,
IVER EXPERT 24 vn Acajutla nr San Jose,
IVER EXPRESS 23 110 nw Aruba nr Aru
ba, JO ASK 24 330 wzw Amsterdam nr
New York, JO BIRK 24 te Guaymas, JO
CALLUNA 23 20 z Pico nr Barcelona. JO
PALM 23 te Le Havre, JO SPRUCE 24 780
zo Tokyo nr Kawasaki, JO SYPRESS 24 te
Al Jubail. KASTEELBORG 25 55 w Brest
nr Ravenna, KEIZERSBORG 25 te Baie
Comeau, KLIPPER STREAM 25 25 z Al-
meria nr Barcelona, KOGGEGRACHT 23
vn Valkom nr Bejaja, KONINGSGRACHT
25 te Hamburg, LAURINA NEELTJE 25 te
Antwerpen, LEVANTGRACHT 24 690 no
Guam nr Vancouver, LIBRA 25 te Zaan
dam, LIJNBAANSGRACHT 23 600 wnw
Penedos de Pedro nr Abidjan, LIMA 24
300 zo Santos nr River Plate. LINDEN-
GRACHT 25 te Houston, LOOIERS
GRACHT 25 450 zzw Honolulu nr Busan.
LOOTSGRACHT 24 160 nw Casablanca
nr Darrow, MAGDALENA 40 wnw Bor
deaux nr Bayonne, MARIA GREEN 23
310 ozo Grand Cayman nr New Orleans,
MARKBORG 24 70 zw La Coruna nr Delf
zijl, MARNEBORG 23 11 no Isola di Ponza
nr Genua, MAVERIC 24 te Southampton.
MICHEL 25 te Hull, MIGHTY SERVANT-2
24 480 nw Bermuda nr Rotterdam, MO
RELOS 25 te Vera Cruz, N AMAI25 pas Gi
braltar nr Antwerpen, NEDLL HOORN 23
te New York, NES 24 130 no Tees nr Mid-
dlesborough, NJORD 25 pas Amsterdam
nr Luik, NORDANHAVN 31 verw te Port
Hawkesbury, NORDIC LINK 23 50 o
Stockholm nr Gavle, NOVA FRIESIA 24
rede Qinhuangdao, OLIVIER 25 te Aviles,
OMEGA-4 25 vn Aarhus nr Norrkoeping,
P&O NEDLL AUCKLAND 23 145 nno Mal
ta nr Piraeus, P&O NEDLL BUENOS AI
RES 24 vn Cartagena nr Kingston, P&O
NEDLL JAKARTA 24 350 zo Christmas Isl
nr Singapore, P&O NEDLL LOS ANGE
LES 24 555 ono Hawaii nr San Francisco,
P&O NEDLL SYDNEY 24 1150 zw Bali nr
Fremantle, PARKGRACHT 24 te Guanta,
PAUWGRACHT 25 150 w Kaapstad nr
Manaus, POOLGRACHT 25 100 z Roti,
PRINS ALEXANDER 24 pas Str v Hormuz
nr Jubail, PRINS DER NEDERLANDEN 24
540 zw Azoren nrCaracas, PRINS JOHAN
WILLEM FRISO 22 vn Stade nr Tees,
PRINSENGRACHT 25 te Niihama, REIT-
DIEP 22 te Fowey, SCOTIA 24 85 zzw Us-
hant nr Aviles, SEA BALTICA 24 vn Riga
nr Helsinki. SEA NORDICA 24 vn Rotter
dam nr Helsinki, SEAFOX 24 160 ono
Tuxpan nr Brownsville, SIROCCO 24 60
zw lie d'Ouessant nr Terneuzen, SMIT-
WIJS NEW YORK 24 25 zw Luderitz nr
Point Noire, SNOW STAR 25 te Randers,
STELLA POLLUX 23 te Viana do Castelo,
STELLA PRIMA 25 te Kaarsto, SUPER
SERVANT-3 25 360 z Hong Kong nr Ning-
bo. SWALLOW 25 180 nw Finisterre nr
Vlissingen, SWAN 24 900 w Canaries nr
Rotterdam, TORNE 24 pas Hanstholm nr
Hull, TRITON 24 45 z Socotra nr Vlissin
gen, TROUBADOUR 25 35 z Malaga nr
Valetta, TROUT 23 25 no Fecamp nr Port
Jerome, UAL ANGOLA2590w Bonny Ri
ver nr Port Harcourt, ULA AFRICA 25 550
n Fortaleza nr Douala, VECTIS ISLE 28
verw te Barreiro, VEGA 25 te Viana do
Castelo. VLIELAND 23 te Kotka, WILMA
24 10 n Ameland nr Bremen.
De volgende rubriek verschijnt vrijdag.
Sportgids voor
gehandicapten
in Zeeland
MIDDELBURG - De Zeeuwse
Sportraad heeft een informatie
gids gemaakt, waarmee gehan
dicapten en mensen met een
chronische aandoening inzicht
wordt gegeven in de sportmoge
lijkheden in de provincie Zee
land.
De mogelijkheden voor gehan
dicapten en chronisch zieken
om te sporten nemen nog steeds
toe.
Niet alleen in de vorm van ge
handicaptensporten, maar ook
bij valide verenigingen. De
'aangepaste sportmogelijkhe
den' worden in de gids op een
rijtje gezet. Voor informatie:
0118-640700.
(Advertentie)
Wie helpt het kind van de rekening?
Geef een kind een toekomst.
Kosten: één gulden per dag.
Adoptie betekent: onderwijs, voeding,
medische zorg, een menswaardig bestaan.
Of meldt U aan als donateur.
Inlichtingen: Stichting Sawasdee. Groenedijk 2A,
4438 NN Driewegen (Zuid-Beveland).
Telefoon: 0113-655784
Telefax: 0118-623119
Bank: ING 65.07.90.782
(met steun van de Stichting PZC Helpt)
