Bizar landschap in Ierland
Nationaal park The Burren
33
34
35
37
39
PZC
zaterdag 2 januari 1999
vrije tijd
Monai
L.Conn Sligo
oCarrick,
IERLAND
L.Comb
Niet alleen het landschap in de noordwesthoek van Clare is bijzonder. Ook de fauna en
met name de flora van het kalksteenplateau onderscheidt zich.
Wie een maandlandschap wil zien en
ervaren, hoeft echt geen kleine
vierhonderdduizend kilometer met een
raket of shuttle af te leggen. Op amper
anderhalf uur vliegen - met vliegtuig wel te
verstaan - strekt zich aan de rand van
Europa, in het westen van Ierland, een
landschap uit dat net zo kaal, zo
onherbergzaam en desolaat oogt als de
zeeën op d'aardes satelliet. De Ieren
noemen dit unieke gebied 'Boireann', wat
staat voor 'rotsig land'. Een streek, die
volgens de overlevering ontstond, toen de
Heer de schepping van de aarde zo goed als
voltooid had en Hij zich geen raad meer
wist met een handvol stenen dat was
overgebleven. Achteloos liet Hij de stenen
vanuit de hoogte vallen, waarna ze
terechtkwamen op een hoopje aan de rand
van Europa.
Galway
L.Ree
Galway Bay
Lisdöonvarna
Ennis. Lou9h Derg
..Shannon 1
The Shannon
-ümerickL
•Trölee
Tipperary Clonmel
mester Wa,er1or[i:,
O---'. Dungarvar
Cork" Youghal
TTandaag de dag kan het tweehonderd
V vierkante kilometer grote gebied in
het graafschap Clare zich verheugen op
de belangstelling van natuur-en cultuur
liefhebbers uit heel Europa. Ierland zit,
als het toeristische belangstelling gaat,
behoorlijk in de lift. In 1998 dwaalden er
ruim vijf miljoen buitenlandse bezoekers
over het groene eiland, bijna een half mil
joen meer dan een jaar ervoor. Zeker in de
zomermaanden overtreft het aantal be
zoekers het aantal van 3,5 miljoen eiland
bewoners en de Ieren zij n daar blij om. Te
meer, daar het toerisme de laatste jaren is
uitgegroeid tot een zeer belangrijke eco
nomisch sector.
Het aantal Nederlanders dat Ierland be
zoekt, is bescheiden, zo'n 140.000 het
voorbije jaar, maar groeit jaarlijks nog
met drie tot vijf procent. Een derde van de
Ierlandgangers uit Nederland komt op
vallend genoeg terecht in de Shannon-re-
gio, waarin ook het nationale park The
Burren ligt.
Zee
De uitleg van de Ieren ten spijt, werd het
Burren-gebied 350 miljoen jaar geleden
gevormd, toen het hele gebied deel uit
maakte van een warme ondiepe zee waar
in koraal en schelpen zich ophoopten. Al
lerhande bewegingen van de aardkorst
zorgden er zo'n 270 miljoen jaar terug
voor dat het kalkrijke zeebed ver boven
zeeniveau werd uitgetild. Sindsdien
hebben wind, regen en ijs het gebied de
vorm gegeven die het nu heeft. De vrucht
bare dunne grondlaag werd weggespoeld
en wat overbleef, was een massieve kalk
stenen schaal met hier en daar een wat ho
gere hardere leistenen bult. Water en
kalksteen hebben sinds de oudheid een
voortdurend gevecht met elkaar gevoerd.
Het water loste delen van de kalkplaat op
en zakte de diepere steenlagen in om on
deraards tal van grotten, poelen en rivie
ren te vormen. Bovengronds liet het een
bizar golvend landschap achter met
scheuren, holtes en vrijstaande rotsen in
fantasierijke vormen.
Niet alleen het landschap in de noord
westhoek van Clare is bijzonder. Ook de
fauna en met name de flora van het kalk
steenplateau onderscheidt zich. The Bur
ren is het vlinderrijkste gebied van heel
Ierland. Van de dertig soorten die er op het
eiland voorkomen, fladderen er 28 over
het maanlandschap. Voorde rotskust, van
de hoge kliffen van Moher tbt aan de baai
van Galway, komen talloze papegaaidui
kers, valken, zeekoeten en andere zeevo
gels voor. In de scheuren tussen de kalk-
blokken groeien arctische en alpiene
plantjes zij aan zij met mediterrane soor
ten, hetgeen The Burren weer maakt tot
een Mekka voor botanici.
In het gebied, dat in 19 91 de status van na
tionaal park kreeg, liggen weinig dorpjes
of steden. Ballyvaughan, aan de noord
kant van The Burren, ontwikkelde zich in
korte tijd tot een echt vakantieplaatsje
met wat pubs, enkele hotels en een grote
hoeveelheid vakantiewoningen in oud-
Ierse cottagestijl. Aan de zuidkant van
het gebied ligt het 700 inwoners tellende
Lisdoonvarna, het enige kuuroord van
naam in Ierland, dat echter zijn grootste
faam verwierf, niet met de mineraal-
In het gebied The Burren, dat in 1991 de status van nationaal park kreeg, liggen weinig dorpjes of steden.
gp.
«SP! H
The Burren oogt desolaat, onherbergzaam en kaal.
foto's Iers Nationaal Bureau voorToerisme
houdende bronnen, maar met het Match-
makingfestival elk jaar in september. Dit
festival is een koppelfestijn waar trouw
lustigen een man. dan wel vrouw aan de
haak hopen te slaan. Enkele kilometers
oostelijk van het kuuroord ligt het nietige
Kilfenora, het stadje van de kruizen, met
een dakloze kathedraal, een prachtig
kerkhofje met Keltische kruizen en het
Burren Center, waarin met behulp van vi-
deovertoningen tekst en uitleg gegeven
wordt over het ontstaan van het gebied en
de natuurlijke rijkdommen die het her
bergt.
De mens zwerft al eeuwenlang rond in dit
bizarre landschap. De eerste landbou
wers trokken 6000 jaar geleden het gebied
in en gebruikten de weinige vruchtbare
stukjes grond in de vallein voor de ver
bouw van gewassen. Bleef de grond in ge
breke, dan werden grote hoeveelheden
zand en zeewier aangevoerd om toch nog
iets van oogst binnen te halen. Op de ho
gere gronden, in de kale heuvels hield de
voor-historische mens al vee. Sindsdien is
er niet veel veranderd, met dien verstande
dat de vroegere mensen meer dan vijfhon
derd stenen forten en een paar honderd
grafkamers nalieten.
Meststoffen
In het Burren-gebied wordt nogsteedsge-
boerd. Tegenwoordig nog meer dan een
kwart eeuw terug. Veel akkers die waren
uitgeput, zijn de laatste jaren met moder
ne middelen weer geschikt gemaakt voor
productie, met alle problemen van dien.
Het gebruik van natuurlijke en kunstma
tige meststoffen vormt een bedreiging
voor de kwaliteit van het water in de
streek. Ook de naaldbossen, die met EG-
steun werden aangelegd om boeren in
komsten uit de bosbouw te laten genere
ren, hebben, zo is uit onderzoek van de
universiteit van Cork gebleken, de regio
geen goed gedaan. Verzuringsverschijn-
selen van bodem en water zorgen ervoor
dat het kalkgesteente langzaam oplost.
Ook het toerisme laat - in negatieve zin -
zijn sporen in het gebied na. The Burren
dreigt slachtoffer te worden van het eigen
succes. Trof je luttele jaren terug bij de
Poulnabrone Dolmen in het hart van het
gebied op een zomerdag slechts een
handvol mensen aan op het stenen veld,
tegenwoordig worden ze met busladingen
aangevoerd. Naast de prehistorische
grafkelder bouwen de mensen zelf mini-
dolmen en de bijzondere vegetatie heeft
zwaar te lij den onder de vele schoenzolen
Steeds meer boeren in het gebied schro
men dan ook niet om hun percelen af te
zetten en bordjes 'Verboden Toegang' te
zetten.
Gevaar
Plaatselijke autoriteiten en de Shannon
Development stichting onderkennen het
gevaar dat The Burren bedreigt. Laatst
genoemde instelling genereert sinds haar
oprichting begin jaren zestig geld uit de
exploitatie van het internationale vlieg
veld nabij Limerick. Geld, dat vervolgens
gestoken wordt in de ontwikkeling van
toeristisch-recreatieve projecten, die de
regio vervolgens werk en inkomen moe
ten opleveren. De stichting was de stu
wende kracht achter de restauratie van
Bunratty Castle, de bouw van een Folk
Park bij het kasteel, een opknapbeurt van
het centrum van Limerick en de bouw van
Craggaunowen, een bronzen tijdperk
themapark vlakbij Ennis.
Nu hebben de deskundigen van de instel
ling samen met andere overheden hun vi
zier gericht op The Burren. Woordvoerder
J. Lennard: „Het is de bedoeling dat begin
volgend jaar een aantal stuurgroepen
wordt opgericht, dat nader gaat bekijken
hoe in The Burren weer een evenwicht ge
vonden kan worden tussen de verschillen
de bevolkingsgroepen die het gebied ge
bruiken en bezoeken. De bosbouw is een
bedreiging, maar kan niet zonder meer
worden opgedoekt. Behalve de staat zijn
ook particulieren voor hun inkomsten
van de bosbouw afhankelijk geworden. Je
moet die mensen een alternatief kunnen
bieden, voordat er wordt ingegrepen. Ook
het toerisme dient beter gekanaliseerd te
worden. Bepaalde gebieden zullen niet
meer voor grote groepen bezoekers toe
gankelijk worden. Dat betekent wel dat er
bijvoorbeeld een beter en dus ook groter
bezoekerscentrum tegenover moet staan.
Dat soort zaken moeten we nader bekij
ken."
Volgens Lennard is het zaak om het na
tuurgebied op korte termijn te vrijwaren
van bedreigingen, maar er tegelijkertijd
voor te zorgen dat de bezoekers het unieke
landschap kunnen blijven bezoeken. Het
is ook een bijzonder landschap aan de
rand van Europa, waar overigens niet ie
dereen van gecharmeerd is. Generaal
Ludlow, een van Crom wells generaals, die
Ierse opstandigen in de 17de eeuw een les
je moest lerenwas er niet van onder de in
druk. Sterker nog, hij verfoeide het ge
bied, omdat er -zo schreef hij zijn Lord
Protector - 'geen water was om een man in
te verdrinken, geen bomen om iemand
aan op te hangen en geen grond genoeg om
een mens in te begraven'.
Conny van Gremberghe
De ongestoorde nachtrust
staat sterk onder druk
Hout verovert de
badkamer
Overzicht van de
hypotheken
Thaise keuken kenmerkt
zich door pure smaken
Eiwitten zijn onmisbaar
in het dagelijks menu
Lifestyleblad Ketch Up
voor de jeugd
Oldsmobile Alero komt
als Chevrolet naar
Nederland
Nieuw topmodel van Alfa
blijkt veel groter
Lage standaard voor een
stabiele fiets
Een wandeling door
de buik van een
vulkaan in het Franse
Vulcania
Virtuele rondgang
door museum
d'Orsay
Postzegels en puzzel
