Japans hof biedt kleine opening
Defecte remmen mogelijk oorzaak
dodelijk busongeluk Zuid-Afrika
Britse kliniek maant
Pinochet te vertrekken
Spoken belagen Oostenrijkers
GM en Ford van
collaboratie met
nazi's beticht
Timorezen stichten
brand in moskeeën
buitenland dinsdag 1 december 1998
Vlaams Blok spint garen
bij schrappen subisidie
VAN DER PEYL
Nederlandse oorlogsslachtoffers winnen proces maar krijgen geen vergoeding
Eerste executie sinds 22 jaar
Knuffelen op straat moet kunnen
VN eist onderzoek olievervuiling
Kinderen vertrapt bij bioscoop
Wapenkopers direct gescreend
VN vrezen onbeheersbare aids-epidemie Derde Wereld
door Mare Peeperkorn
BRUSSEL - Politieke partijen
in België die zich schuldig ma
ken aan racistische uitlatingen,
verliezen hun overheidssubsi
die. Een meerderheid in het par
lement lijkt dat voorstel van
daag te zullen steunen. Het
extreemrechtse Vlaams Blok -
tegen wie de maatregel is be
doeld - denkt kiezers te winnen
door alle aandacht en haar rol
als martelaar.
Ruim twee weken heeft de Bel
gische politiek zich intensief
met de partijfinanciering bezig
gehouden. Het eindresultaat
wordt weliswaar gesteund door
een meerderheid van CVP
(christen-democraten), de Soci
alistische Partij, Agalev (groe
nen) en alle Franstalige partij
en, maar de totstandkoming
verdient zeker geen schoon
heidsprijs. De betrokken Ka
mercommissie vergaderde
noodgedwongen in ploegen
dienst - marathonsessies van 27
uur kwamen voor - omdat het
Vlaams Blok drieduizend wijzi
gingsvoorstellen indiende. En
van eendracht in het democrati
sche kamp is geen sprake: de
Volksunie (Vlaamse nationalis
ten) en de liberale VLD kondig
den aan tegen te stemmen.
In het eindvoorstel bepaalt een
apart rechtscollege of een partij
zich schuldig maakt aan racis
me. Is dat het geval, dan volgt
een kortirtg of stopzetting van
de overheidssubsidie. De be
trokken partij kan protest aan
tekenen. Over een echte be
roepsmogelijkheid verschillen
de partijen nog van mening.
Het Vlaams Blok. een van de
rijkste partijen, zegt desnoods
met de collectebus rond te gaan.
Dat zou haar status als 'marte
laar' versterken. GPD
(Advertentie)
miningen. Tel 0113-382110. Fax 0113-383249
door Judith Stalpers
TOKIO - De Japanse staat is
verantwoordelijk voor het leed
dat tijdens de Tweede Wereld
oorlog Nederlanders in voor
malige Oost-Indië is 'aange
daan. Maar Japan hoeft de
slachtoffers geen financiële
compensatie te geven omdat het
land dat na de oorlog in diverse
verdragen heeft geregeld.
Dit heeft gisteren het Hoger Ge
rechtshof in Tokio bepaald in
het al jaren slepende proces dat
de Stichting Japanse Ereschul
den voert tegen de Japanse
staat. Acht Nederlanders, leden
van de stichting, hadden in 1994
Japan aangeklaagd voor schen
ding van internationale wetten,
die zijn vastgelegd in de Haagse
Conventie uit 1907 en de Con
ventie van Geneve uit 1927. Ze
eisten een officiële verontschul
diging van de staat en een com
pensatie ter waarde van 22.000
dollar.
„Met de uitspraak is een belang
rijke stap gezet", zei Gerard
Jungslager, een van de acht, di
rect na de zitting in Tokio. „Alle
feiten die we naar voren hebben
gebracht zijn erkend, namelijk
dat het Japanse leger ons on
menselijk heeft behandeld en
dat dat indruist tegen interna
tionale wetten. Maar we gaan in
hoger beroep omdat voor indi
viduen een persoonlijk recht op
reparatie bestaat. De deur staat
op een kier", aldus Jungslager.
Het team van Japanse advoca
ten was buitengewoon blij met
de uitspraak, want afgelopen
donderdag was de aanklacht
van een groep van 20.000 ex-
krijgsgevangenen uit Groot-
Brittannië, Australië en Nieuw
Zeeland in hoger beroep afge
wezen. „We hadden niet veel
hoop na donderdag", zei advo
caat Isomi Suzuki.
Volgens advocaat Takashi Nii-
mi was het succes van de Neder
landers toe te schrijven aan de
enorme inzet van de Stichting
en de slachtoffers zelf. Tijdens
het proces konden de advocaten
hun argumentatie aanscherpen
dankzij getuigenverklaringen
en onderzoek in archieven en
ander historisch materiaal dat
de Nederlanders zelf hadden
verzameld.
Waarom de Nederlanders wel en
de ex-krijgsgevangenen vorige
week niet in het gelijk gesteld
werden, ligt ook aan de samen
stelling van de groep slachtof
fers. De Nederlandse groep is
homogener dan de groep ex-
krijgsgevangenen. Bij de Ne
derlanders ging het om mensen
met dezelfde nationaliteit die
indertijd in hetzelfde land za
ten, voormalig Oost-Indië, en
dus in beter vergelijkbare om
standigheden verkeerden, zo
verklaarde advocaat Kunio Ai-
tani. De ex-krijgsgevangenen
zaten niet alleen in Oost-Indië,
maar ook in Birma, Taiwan,
China of Maleisië.
De advocaten zijn gematigd op
timistisch over het vervolg van
het proces. De zaak is een stuk
makkelijker geworden, omdat
ze zich nu alleen hoeven te con
centreren op de financiële com
pensatie en de officiële veront
schuldiging. Maar tegelijkertijd
ligt dat rechtskundig veel moei
lijker, omdat Japan via multila
terale en bilaterale vredesver
dragen schuldbetalingen al
heeft afgehandeld. Ook de Ne
derlandse staat ziet de compen
satieregeling als afgewerkt.
Gerechtelijk uitspraken uit het
recente verleden geven echter
hoop. Enkele jaren geleden kre
gen twaalf Taiwanese ex-
dwangarbeiders recht op een
jaarlijkse vergoeding van zo'n
34.000 gulden. Afgelopen voor
jaar moest de staat aan drie Ko
reaanse troostmeisjes 4800 gul
den compensatie betalen
Mochten de acht Nederlanders
uiteindelijk toch hun gelijk ha
len, dan zullen de 70.000 andere
leden van de Stichting Japanse
Ereschulden eveneens een
klacht indienen. De acht verte
genwoordigen zogenoemde ca
tegorieën van slachtoffers, zoals
krijgsgevangenen, troostmeis
jes. dwangarbeiders, volwasse
nen uit interneringskampen of
kinderen uit interneringskam
pen. GPD
SALZBURG - Als een vlees geworden nachtmerrie rennen 'duivels' en 'krampusse', de plaatselijke spoken, over besneeuwde akkers
in de buurt van Salzburg. Tot Sinterklaas (op 6 december) maken ze deze regio in Oostenrijk onveilig.
De streekbewoners vervaardigen zelf de pakken en angstaanjagende maskers van de duivels en krampusse. De uitmonstering kan tot
25 kilo wegen. De bedoeling van hun optreden is iedereen te wijzen op het eeuwige kwaad dat overal op de loer ligt.
Franz Neumayr/EPA
MANILLA - Een arme huisschilder die zijn tienjarige stief
dochter verkrachtte zal in januari de eerste Filipijn in 22 jaar
zijn aan wie de doodstraf wordt voltrokken. De Filipijnse mi
nister van Justitie Cuevas zei gisteren dat Leo Echegaray tus
sen 4 en 8 januari zal worden geëxecuteerd.
De aangekondigde executie heeft op de Filipijnen tot een de
bat geleid over de doodstraf. De Europese Unie en het Vati-
caan riepen president Joseph Estrada op de doodstraf om te
zetten in levenslange gevangenisstraf. Estrada weigert dat
echter omdat de executie soortgelijke misdaden in de toe
komst zal voorkomen, zo meent hij. In 1987 werd de doodstraf
opgeheven, maar het congres besloot in 1994 tot herinvoering
wegens de toegenomen criminaliteit. AP
HANOI - Oudere Vietnamezen moeten toleranter worden te
genover jonge stelletjes die zoenen en knuffelen op straat, zo
maant de Vietnamese staatskrant Tien Phong.
Het dagblad noemt het ironisch dat de ouderen zich zo opwin
den over kussen op straat, terwijl ze toch zelf niet aarzelen
hun blaas daar te legen. In heel Vietnam kennen mannen - en
soms ook vrouwen - geen enkele terughoudendheid om de
dichtstbijzijnde muur of goot te gebruiken als urinoir
In Vietnam trekt de jeugd in de steden zich steeds minder aan
van de traditioneel conservatieve moraal van hun ouders.
Hoewel de meeste jongeren in het ouderlijk huis blijven wo
nen totdat ze trouwen, fungeren parken en meren steeds va
ker als nachtelijke ontmoetingsplaats voor geliefden. RTR
LAGOS - De mensenrechtenrapporteur van de Verenigde Na
ties Solil Sorabjee heeft opgeroepen tot een onafhankelijk on
derzoek naar de omvangrijke milieuvervuiling in Nigeria die
veroorzaakt is door internationale oliebedrijven.
Volgens Sorabjee zou een neutraal bureau dat door de Nigeri-
aanse regering wordt aangewezen milieuconflicten kunnen
helpen oplossen tussen etnische Ogoni-activisten en interna
tionale bedrijven zoals Shell Oil. „Het onafhankelijke bureau
is nodig omdat de activisten zeggen dat het milieu is bescha
digd, terwijl Shelle dat ontkent", zei Sorabjee na ontmoetin
gen met Ogom-leiders en Shell-medewerkers. AP
KIEV - Vier kinderen van 12 en 13 jaar zijn gisteren doodget
rapt in een bioscoop in Tsjervonograd in West-Oekraïne
Daar werd de Amerikaanse thriller Armageddon vertoond
Vijf kinderen liepen vijf zeer ernstige verwondingen op.
Er ontstond gedrang toen een groep kinderen na de film naar
buiten wilde, terwijl een andere groep de zaal binnenstroom
de. In de daarop volgende panieksituatie liepen de kinderen
elkaar onder de voet. DPA/RTR
WASHINGTON - Alle vuurwapenkopers in de VS worden
sinds gisteren meteen door de staatsautoriteiten en de federa
le recherche FBI op een strafblad of een geestesziekte gecon
troleerd.
Het systeem vervangt de vrijwillige controles bij wapenhan
delaars die sinds 1993 door staats- en lokale autoriteiten wer
den uitgevoerd. Naar schatting worden er in de VS jaarlijks
12,4 miljoen vuurwapens verkocht.
Vanwege de grote omvang van het aantal te controleren trans
acties en het samenvallen van het kerst- en het jachtseizoen
wordt gerekend op enorme drukte. Om voorbereid te zijn
heeft de FBI 513 extra mensen in dienst genomen om de tele
foons te bemannen waar wapenhandelaars de verkopen moe
ten melden. AP
van onze redactie buitenland
JAKARTA - Een woedende me
nigte heeft gisteren in West-Ti-
mor vier moskeeën in brand ge
stoken. Daarnaast waren een
winkel, een islamitische school
en een pension voor islamitische
bedevaartgangers het doelwit
van brandstichters, zo meldden
bewoners en Indonesische le-
gerfunctionarissen.
Gisteravond duurden de ge
vechten tussen moslims en
christenen in de stad Kupang
voort, ondanks patrouilles van
het leger en de oproerpolitie, zei
een legerwoordvoerder. Maar
volgens bewoners was er hal
verwege de avond een eind was
gekomen aan de onlusten. Over
eventuele gewonden of arresta
ties was mets bekend.
Het geweld in Kupang was een
wraakactie voor de plundering
en brandstichting in 22 christe
lijke kerken door moslims in Ja
karta. Die onlusten kostten op
22 november aan 14 mensen het
leven. De rellen in Kupang bra
ken uit nadat duizenden chris
tenen een vreedzame betoging
hadden gehouden uit protest te
gen de aanvallen in Jakarta. De
organisatoren van de betoging
hadden opgeroepen tot een 'dag
van berouw' West-Timor is een
van de weinige gebieden in In
donesië waar christenen in de
meerderheid zijn.
Om de gemoederen te bedaren
heeft de rooms-katholieke bis
schop van Kupang, Petrus Tu-
rang, zich verontschuldigd voor
de door zijn geloofsgenoten
aangerichte vernielingen. Isla
mitische leiders bezwoeren de
moslims niet te reageren met
nieuw geweld. AP
van onze redactie buitenland
WASHINGTON - Na het schan
daal over de rol van de Zwitser
se banken tijdens de Tweede
Wereldoorlog, dreigt nu een
soortgelijke affaire voor de gro
te Amerikaanse autofabrikan
ten. Ford en General Motors
zouden via hun dochtermaat
schappijen in Duitsland hebben
gecollaboreerd met de nazi's. De
vraag is of zij ook hebben gepro
fiteerd van dwangarbeid in de
fabrieken in Duitsland, schreef
The Washington Post gisteren.
Evenals de Zwitserse banken
aanvankelijk deden, ontkennen
Ford en GM met klem. De fa
brieken verwierven tijdens de
oorlog de reputatie van 'arse
naal van de democratie' door
hun productielijnen om te bou
wen voor militair materieel
waarmee de geallieerden de vij
and versloegen. Volgens Brad
ford Snell, die twintig jaar on
derzoek deed naar het verleden
van de autogiganten, was GM
echter veel belangrijker voor de
nazi's dan de Zwitserse banken,
„De nazi's hadden Polen en Rus
land zonder Zwitserland kun
nen binnenvallen. Zonder GM
hadden zij dat niet gekund",
zegt Snell, die hierover volgend
jaar een boek publiceert.
De autofabrieken zeggen geen
of nauwelijks controle te heb
ben gehad over de operaties van
hun filialen, die in 1939 zeventig
procent van de Duitse markt in
handen hadden en in rap tempo
oorlogsmaterieel gingen produ
ceren. Zij hielden contact totdat
de VS eind 1941 de betrekkin
gen met Berlijn verbraken.
Pas ontdekte documenten in
Duitse en Amerikaanse archie
ven geven een ander beeld. Ford
en GM zouden onder meer de
overgang van hun Duitse fa
brieken naar militaire produc
tie hebben gesteund, terwijl zij
zich daartegen in de VS verzet
ten. Ook blijkt dat zij profiteer
den van het feit dat de Duitse fa
brieken gebruik maakten van
dwangarbeid, aldus de Post.
Volgens een rapport het Ameri
kaanse leger uit 1945 sloot Ford
verder een ingewikkelde ruil
overeenkomst, waardoor de na
zi's toegang kregen tot strategi
sche grondstoffen, met name
rubber.
Fordt heeft inmiddels tientallen
historici en juristen ingescha
keld om de beschuldigingen te
ontkrachten. ANP
Bus met
Nederlandse
toeristen
verongelukt.
Zo'n horloge- li
advertentie
Heeft ij. nog
nooit gezien.
E n dat geldt
ook voor
Het Horloge.
Edox horloges zijn de
platste horloges ter wereld
Ze zijn zells zó plat, dal
je niet begrijpt dat er een
Zwitsers precisie uurwerk in
past. Edox horloges zijn
waterdicht en hebben krasvrii
saffierglas
Bi) onderstaande exclu
sieve Nederlandse juweliers
ontdekt u wat de verschillen
de Edox horloges voor uw
pols betekenen
Vl Ill llNINC VAN T1ID.
Goe s/Oostburg/Middel burg
Juwelier 't Gouddoppert|e
s-Gravenpoldef. Juwelier Walhout
's-Gravenstraat 47a
Sas van Gent. Juwelier de 8okx-Wi|ffels
Stationsstraat 17
Terneuzen, Juwelier Wijffels
Noordstraat 103
Vtissmgen Juwelier van Boven
Walstraat 90
van onze redactie buitenland
JOHANNESBURG - De aids-epidemie is
volgens deskundigen in ontwikkelings
landen onbeheersbaar.
Alle vooruitgang die er op het gebied van
de gezondheidzorg is geboekt, wordt te
nietgedaan door deze crisis zonder weer
ga. Economieën worden bedreigd en de
bevolkingsgroei wordt dramatisch afge
remd.
Dit zei directeur Peter Piot van de VN-or-
ganisatie voor aidsbestrijding, Unaids,
gisteren op een persconferentie in Johan
nesburg ter gelegenheid van Wereldaids-
dag op 1 december.
In landen in zuidelijk Afrika, als Botswa
na, Namibië en Zimbabwe, is 20 tot 26
procent van de bevolking van 15 tot 49
jaar besmet met hiv, het virus dat aids ver
oorzaakt. Ook in Zuid-Afrika neemt het
aantal gevallen toe. De Zuid-Afrikaanse
minister van Volksgezondheid, Geraldine
Fraser-Moleketi, zei dat het aantal aids-
doden in haar land kan oplopen tot een
half miljoen per jaar in het jaar 2007.
Daama zal volgens haar de levensver
wachting dalen van zestig jaar nu tot
veertig jaar.
Van de 33,4 miljoen seropositieven in de
wereld wonen er meer dan 22 miljoen in
zuidelijk Afrika. RTR/AFP
foto Adam Butler/AP
van onze redactie buitenland
MOSSELBAAI - Defecte rem
men zijn vermoedelijk de oor
zaak van het busongeluk met
Nederlandse toeristen zondag
middag nabij Mosselbaai in
Zuid-Afrika. Daarbij kwamen
twee mensen om het leven en
vielen zeventien gewonden.
In de touringcar zaten 25 toeris
ten, twee reisleiders en een
chauffeur uit Zuid-Afrika. De
overledenen zijn de 57-jarige
man W. van der Spoel uit Rid
derkerk en de 50-jarige vrouw
M. Buijs uit Amstelveen.
Elf van de Zeventien gewonden
zijn opgenomen in het Bayview
Hospital in Mosselbaai. De an
dere zes liggen in de Lambrecht
Clinic in George.
De vier mensen die zwaar ge
wond raakten, onder wie één
van de reisleiders, liggen op de
intensive care.
Het ongeval gebeurde op de Ro
binson Pass. De bus zou steeds
sneller zijn gaan rijden. Toen de
chauffeur een scherpe bocht
moest maken, ging het fout. De
bus reed door een hek en sloeg
daarna over de kop. De meeste
passagiers werden daarbij uit
het voertuig geslingerd. Een po
litieman, die kort na het onge
luk ter plaatste was, sprak van
een ravage.
Klachten
Volgens de zoon van een van de
gewonde passagiers, M. van Of
feren, klaagden de passagiers al
aan het begin van hun vijftien-
daagse vakantie over de kwali-
ken over defecte remmen voor
barig en berichten over een te
zware lading van de aanhanger
zijn volgens hem onzin.
De toeristen waren 18 novem
ber begonnen aan een rondreis
die tot en met 3 december zou
duren. Voor Kras was dit het
tweede seizoen dat ze een derge-
lijke vakantietrip organiseerde.
Een speciaal hulpteam uit Ne
derland is naar Zuid-Afrika ge
stuurd en zal daar naar ver
wachting vanmorgen Ne
derlandse tijd aankomen. De
twee hulpverleners, twee art
sen, twee verpleegkundigen en
een vertegenwoordiger van
Kras Ster Vakanties bekijken
samen met de plaatselijke art
sen wanneer en hoe de slachtof
fers naar huis gebracht kunnen
worden. ANP
van onze redactie buitenland
LONDEN - De Chileense ex-
dictator Pinochet heeft van het
ziekenhuis Grovelands Priory,
waar hij sinds enige weken ver-
Advertentie
blijft, te horen gekregen dat hij
de kliniek moet verlaten. De staf
van het hospitaal in Southgate
ten noorden van Londen zegt
dat Pinochet gezond is en niet
langer specialistische zorg no
dig heeft.
Volgens de BBC is de directie
van Grovelands Prioiy Hospital
ontstemd dat het gevolg van ge
neraal Pinochet zo weinig haast
maakt om het vertrek te regelen
Een woordvoerder van de kli
niek zei dat er zo snel mogelijk
vervangende accommodatie
moet worden gevonden.
Gisteravond is de Chileense mi
nister van Buitenlandse Zaken,
Jose Miguel Insulza, in Madrid
aangekomen voor overleg met
de regering en de oppositie over
de zaak-Pinochet. Spanje heeft
om uitlevering van Pinochet ge
vraagd om hem te kunnen be
rechten voor misdrijven in de
tijd dat hij de macht had.
Geheim
Insulza was vier dagen in Lon
den om te proberen de Britse re
gering ertoe te bewegen de 83-
jarige Pinochet naar Chili te la
ten gaan. Bij zijn aankomst in
Madrid ontkende Insulza dat
Londen en Santiago in het ge
heim een afspraak hadden ge
maakt over berechting van Pi-
Mossel Bay
teit van de bus De aanhanger
zou te zwaar beladen zijn, ver
telde Van Offeren. Algemeen di
recteur L. Frankenhuis van het
Nederlandse reisbureau Kras
Ster Vakanties noemt uitspra-
nochet in Chili. In Londen kreeg
Insulza van diverse ministers te
horen dat zij niet tussenbeide
konden komen in het juridische
proces over het uitleveringsver
zoek van Spanje. Zij wezen erop
dat alleen minister Straw van
Binnenlandse Zaken gaat over
het besluit in de uitleverings
zaak.
Volgens de BBC heeft Insulza de
Britse ministers gewaarschuwd
dat uitlevering van Pinochet
aan Spanje ernstige gevolgen
kan hebben voor handel en de
fensiecontracten
Straw wilde de Chileen niet ont
vangen om zich niet te laten be-
invloeden door politieke over
wegingen. ANP/RTR/DPA
Het ziekenhuis waar Pinochet verblijft.