Manusama zweeg over kaping PZC Economie kan loonstijging van 3,5 procent wel hebben PZC Westen kan heel wat van andere culturen leren Omstreden IDB verrichtte ook wel eens nuttig werk Twee dagen België leveren Kabila niets op feiten en meningen 2 Vertrouweling Tutuhatunewa werd niet geïnformeerd over brief 0 i .ij,-; p. mm 3 l« 27 november 1948 vrijdag 27 november 1998 door Paul Koopman De Congolese president Ka bila is gisteravond met vrijwel lege handen naar de Afrika-conferentie in Parijs vertrokken, na een omstreden tweedaags werkbezoek aan België. De Belgische regering ging niet in op het veszoek van Kabila om partij te kiezen in het conflict in zijn land, de Eu ropese Commissie hield de hand op de knip en het Belgi- sche bedrijfsleven maakte dui delijk dat zij met investeringen w:il wachten tot de oorlog in Congo voorbij is. Na een anderhalf uur durend onderhoud met de president, herhaalde minister van Bui tenlandse Zaken Erik Derycke in het Belgisch parlement het standpunt dat Brussel al voor Kabila's bezoek had ingeno men. De Afrikaanse leider moet zijn regering 'verbreden' en een wapenstilstand sluiten. Buitenlandse troepen moeten Congo verlaten en er moet een regeling worden uitgewerkt voor de veiligheid van de gren zen met Rwanda en Uganda. In een langdurige monoloog na afloop van de ontmoeting ging Kabila op geen van deze pun ten in. Wel herhaalde hij dat Congo slachtoffer is van 'bui- Of België bereid is een actieve bemiddelingsrol te spelen in het conflict, zoals Kabila in be dekte termen heeft gevraagd, zal pas de komende weken blij ken. Volgende week ontvangt minister Derycke een verte genwoordiging van de rebel len, die een flink deel van het Congolese grondgebied in han den hebben. In het parlement hield de minister het er op dat België bereid blijft de rol van 'boodschapper' te spelen. Van Kabila's belofte dat in april volgend jaar verkiezin gen worden gehouden lijkt de Belgische regering niet erg on der de indruk. „Het is belang rijker dat vrede wordt geslo ten", zei Derycke. Kabila deed op zijn beurt nogal schamper over het Belgische verzoek de macht met de oppositie te de len. „Men wil mij dan een over gangsperiode van vijf jaar ge ven. Om wat te doen? Verder gaan als een tweede Mobutu?" GPD Manusama, gefotografeerd bij aankomst bij het crisiscentrum in Beilen. De twee jaar geleden overleden Molukse leider wist dat er geweld dadige acties gepland waren. foto GPD door Louis Burgers Europa en de Ver enigde Staten moeten het idee los laten dat alleen de Westerse cultuur zaligmakend is. Er zou juist meer aan dacht moeten ko men voor de ont wikkelingen in niet- Westerse landen. Die lopen niet 'ach ter het Westen' aan, maar leveren een ei gen bijdrage aan wat geleidelijk een globale cultuur wordt. „De term 'modern' is niet lan ger synoniem met 'Westerse' wereld", zei de Turks-Franse socioloog Nilüfer Göle gisteren in Tilburg. Dankzij snelle communicatie middelen en de massale kapi taalstromen wordt de wereld langzamerhand gekenmerkt door een globale cultuur. In die cultuur bevinden zich niet al leen kenmerken van Westerse cultuur, maar ook leveren ande re culturen een bijdrage. „Vroe ger vergeleek ik de Turkse cul tuur altijd met het Westen. Tegenwoordig kijk ik naar het Westen vanuit mijn Turkse vi sie", aldus Göle. Zij stelt vast dat veel intellectu elen in islamitische landen zoeken naar antwoorden op mo derne ontwikkelingen. Die ant woorden hoeven niet overeen te komen met de Westerse oplos singen, zei Göle tijdens een lezing aan de Katholieke Uni versiteit Brabant. „Die ant woorden zijn afhankelijk van het creatieve werk van moslims, die echter al veel hebben over genomen uit de Westerse cul tuur. 'De' pure islam bestaat niet meer." Paradox Göle verzet zich tegen wat zij noemt de paradox dat het Wes ten zijn cultuur als lichtend voorbeeld aan islamitische lan den voorhoudt. Tegelijkertijd gaat het Westen ervan uit dat overname van zijn cultuur leidt tot rampspoed. Zij trekt een vergelijking met de ontwikke Nilüfer Göle foto Harmen de Boer/GPI lingen in Algerije: „De demo cratie wordt gepropageerd maar wanneer een islamistisch groepering (FIS, het Islamitisc Heilsfront) de macht op demo cratische manier dreigt over t< nemen adviseert het Westen auf toritaire middelen om dat voorkomen." In haar ogen is het Westen nie bereid te aanvaarden dat niet Westerse landen op een eigei manier moderniseren. „He Westen leeft in het heden. Het i te veel gericht op het bereike: van succes. Er wordt te weini gezocht naar wijsheid. Bi voor ouderen en het ouder wor den ontbreekt, jong zijn en jeug digheid zijn fetisjen." Göle, die zich omschrijft als li beraal en verwereldlijkt mos lim, spreekt van een creatiev botsing van de culturen. „Wi hebben al vele eeuwen geleem van de normen van het WesteE Het resultaat daarvan verschil de altijd van het origineel, om dat wij een eigen identiteit heb ben. Nu gaat het erom dat di twee culturen met elkaar in har monie worden gebracht." „Ik kan me voorstellen dat he pure individualisme van he Westen wordt afgezwakt. Dai komt er meer aandacht voor d gedachte dat je samen in eei dorp leeft, dat je in een gemeen schap leeft. Zo'n gevoel vind i nog in Istanboel. Daar is het no mogelijk langzamer te leven. GPD door Rob Siebelink De huidige president van de Republik Maluku Selatan (RMS), F.L.J. Tutuhatunewa, zegt dat zijn illustere voorgan ger J.A Manusama hem nooit heeft verteld dat hij op de hoog te was van gewelddadige acties van Molukse jongeren. „We zijn de laatste jaren van zijn leven zeer vertrouwd met elkaar op getrokken. Waarom heeft hij de brief - als die er al was - verbor gen willen houden? Ik kan maar één reden verzinnen: Om mij te beschermen." Tutuhatunewa kwam midden jaren zeventig als jongeling in het RMS-kabinet. onder presi dent Manusama. Kort daarna, in december 1975, volgde de treinkaping bij Wijster. „Ik zat nog maar net in de regering, ik was de jongste. Maar ook de an dere kabinetsleden heb ik nooit over een brief gehoord." In het boek 'Korban, het verhaal van een Molukse activist' schrijft Comelis Thenu, één van de kapers van de trein bij Wijster, dat de toenmalige RMS-president door hem en zijn mede-kapers schriftelijk op de hoogte is gebracht dat zij de gewapende strijd tegen Neder land zouden aanbinden. De blief, overigens zonder details over plaats en tijdstip, zou op zaterdag 29 november 1975 bij Manusama zijn bezorgd. Drie dagen later begon de gijzeling, die drie levens kostte en twaalf dagen duurde. Thenu en de andere kapers gin gen er - terecht - vanuit dat Ma nusama als eerste door de Ne derlandse regering zou worden ingeschakeld als de kaping een maal was begonnen. Daarom door Hans de Bruijn Een fysiek en psychisch be dreigende, ja totalitaire om geving. Zo omschreef L. Jongs- ma ooit zijn tijd als een van de topmensen van de Inlichtingen dienst Buitenland, de IDB. Ru zies, intriges, geklungel en malversaties waren, als je de au teurs van het vandaag versche nen boek 'Villa Maarheeze' moet geloven, aan de orde van de dag in het Nederlandse spi- onnenhoofdkwartier. Dat premier Lubbers in 1993 besloot om de door alle publici teit zwaar getroffen geheime dienst maar op te heffen, is in het licht van die observaties nauwelijks verrassend. De vuile was van de IDB was buiten ge hangen. Agenten zouden niet meer naar behoren kunnen wer ken, meende Lubbers. Sindsdien heeft ons land geen buitenlandse inlichtingen dienst meer, en dat gemis kan zich volgens Cees Wiebes en Bob de Graaff, de auteurs van 'Villa Maarheeze' in de toekomst nog doen voelen. Elk zichzelf res pecterend land, en zeker een land met zoveel buitenland als het onze, heeft ogen en oi*en in de wereld nodig, die opvangen wat anderen ontgaat. Overbodig De indruk dat de IDB bijna vijf tig jaar lang overbodig is ge weest, is dan ook niet juist. Het vervelende is dat door de ge heimzinnigheid rond de IDB en de van hogerhand opgelegde spreekverboden ook geen goed beeld te schetsen is van wat de dienst wèl goed gedaan heeft. Slechts één zaak springt er uit: het aanwerven van de Indonesi sche toppoliticus Abdulgani als betaald agent voor Nederland in de jaren vijftig en zestig. Die affaire neemt in 'Villa Maar heeze' de meest prominente plaats in, omdat zij bewijst wat een goede inlichtingendienst kan doen. Abdulgani was niet zomaar een politicus. Hij was de rechterhand van president Soe- karno, directeur-generaal van buitenlandse zaken, onderhan delaar in de groep van ongebon den landen, later minister van Buitenlandse Zaken en zelfs vi- ce-premier. Een betere 'mol' kan een geheime dienst zich nauwe lijks wensen. Afgaand op 'Villa Maarheeze' is het beleid van Nederland ten was het beter dat hij voorbereid zou zijn op de actie, aldus The nu. 'Korban' wordt uitgegeven door De Arbeiderspers en ligt op 2 december in de boekhandel. Gijzeling De jaren voor Manusama's dood was Tutuhatunewa de naaste vertrouweling en - als laatst overgeblevene van het RMS-ka binet in de jaren zeventig - uit eindelijk ook de opvolger. „Ons was toen wel bekend dat ex- groepen waren die zeiden - in al le soorten toonaarden - dat de Molukkers door Nederland in de steek waren gelaten. Maar dat het tot een gijzeling kwam, heeft ons allemaal verrast. Ik weet dat het Manusama erg veel pijn heeft gedaan. Hij heeft meei-malen gezegd: Dat zijn mijn jongens niet." „Dit waren jongens die alles op alles wilden zetten om hun doel te bex-eiken. Een bepaald soort karakter moet je daarvoor heb ben. Vandaar wellicht dat The nu geen spijt heeft van de gijze ling. Aan de andere kant: als je de geschiedenis van de Moluk- kei-s bestudeerd, dan word je ook steeds harder. De actie was een schreeuw om aandacht en gerechtigheid." Eigenlijk is er in dat opzicht maar weinig veranderd, moet Tutuhatunewa tot zijn spijt constatex-en. De recente onlus ten in Jakarta in het Indonesië van nu worden breed xxitgeme- ten, maar over de veertien do den op Ambon hoort hij nauwe lijks een woord. Strijd Thenu pleit in zijn boek over voortzetting van de Molukse strijd, maar niet meer in Neder- aanzien van Indonesië toen in grote mate bepaald door iixfor- matie die Abdulgani, en later ook nog twee van zijn mede standers, naar Den Haag door speelden. Minister van Buiten landse Zaken Lixns wist bij wijze van spreken wat er in Ja karta gedacht werd, voordat men daar zelf een foimeel standpunt had bepaald. Hij kon daardoor aan de onder handelingstafel, bijvoorbeeld in de kwestie Nieuw-Guinea, veel hardere eisen stellen, we tend wat het punt was waarop de Indonesiërs wilden xxitko- men. Ook gaf Abdulgani in 1962 al vroeg alle informatie door over de op handen zijnde invasie in Nieuw-Guinea. Dat heeft de Nederlandse regering er vol gens Wiebes en De Graaff mede toe gebracht de strijd met de In donesische overmacht uit de weg te gaan. Mossad In Villa Maarheeze worden meer opmerkelijke activiteiten van de IDB onthuld, die aange ven dat de dienst minder nutte loos is geweest dan wel wordt gedacht. Zo heeft de IDB diver se malen de Israëlische Mossad cruciale irxformatie gegeven, onder meer over de het Iraakse nucleaire programma. IDB-in- formatie leidde direct tot de Is raëlische aanval in 1981 op de Iraakse kerncentrale in Osirak. Ook bracht de IDB Israël op de hoogte van de aanleg van een te lefoonkabel tussen Egypte en Libië in 1973. Dxe kabel werd daarop door Israëlische com mando's opgeblazen. Met de Mossad heeft de IDB altijd goe de betrekkingen onderhouden. Daarom was de ontnuchtex-ing des te groter toen in 1984 bleek dat een van de diensthoofden van de IDB, luchtmachtmajoor IJsbrand Smit, voor de Isx-aë- liëi's was gaan spioneren. Smit trouwde zelfs met een agent, die hem door de Mossad op zijn dak was gestuxxrd. Smit werd opgepakt, gevangen gezet en zou worden berecht. Maar door direct ingrijpen van de Israëlische premie Yitzak Shamir, kwam het niet zover. Shamir klopte zelfs bij koningin Beatrix om gx-atie aan. Smit werd uiteindelijk vrijgelaten en vertrok naar Israël. Daar woont hij nu nog steeds, met zijn vrouw, onder de naam Avner Shamir. GPD land. Die moet in Indonesië zelf worden gevoerd. Daar is Tu tuhatunewa het gx-ondig mee eens. „Dat is altijd mijn stand- pxxnt geweest." Vooral nu - na de machtswisse ling in Indonesië - is de tijd x-ijp om de eis tot een onafhankelijke Molukse staat kracht bij te zet ten, aldus de RMS-president. Het lijkt een sinister complot van de grootste Nederland se werkgevers inclusief de over heid. De afloop van deze zwarte droom ziet er als volgt uit: de sterk dalende werkloosheid leidt tot een tekort aan werken den, die daardoor hogere lonen eisen. Waarna prijzen gaan stij gen (inflatie) en er een stevige domper op de economische groei komt. Of misschien zelfs een recessie. De gx-oeicijfers van de vader landse economie, die het Cen traal Bureau voor de Statistiek (CBS) gisteren bekendmaakte, wijzen erop dat de hoogcon- junctuxxr enigszins afzwakt. Loonmatiging is dan de stan daardreflex van veel werkge vers, waaronder de overheid, die ervoor beducht is dat lonen en xiitkeiïngen CAO-stijgingen volgen. „Nu het polderland schap zich opmaakt voor het CAO-seizoen, komt niets zo goed van pas als een paar goed gedoseerde rampen", aldus FNV-bestmuder Krul, onder meer verwijzend naar ontslag rondes bij KPN, Philips, Shell en Akzo. Om verschillende redenen lijkt Krul het gelijk aan zijn zijde te hebben. Wat premier Kok en de werkgevex-s doen, is maar één kant van het verhaal vertellen. Oké, de economische groei is over het derde kwartaal van dit jaar teruggezakt tot 3,4 procent, maar dat zijn cijfers waar we nog niet zo lang geleden slechts mooie dromen over koesterden. In verschillende sectoren is er een tekort aan personeel en moeten wex-kgevers meer gaan betalen, maar om nu te zeggen dat de poldereconomie daar door overkookt of aanbrandt gaat te ver. De Stafgroep Economisch On derzoek van de Rabobank zette het onlangs nog eens keux-ig op een rijtje: de eerste dxie kwarta len van 1998 gaven een groei te zien van respectievelijk 4,9, 3,8 en nu 3,4 procent. De consument laat zijn toekomstige euro's kwistig rollen, terwijl het be drijfsleven nog steeds geld steekt in nieuwe fabrieken en machines. Flintertje Uit de CBS-cijfers over het der de kwartaal is, als Kok goed zoekt, een flintertje somberheid te peuren. De productie van „Maar zonder provocaties, zon der vernielingen. We hebben daar geen opstand voor nodig. De oplossing ligt in eerste in stantie op Java, niet op de Mo- lukken. De centrale regering in Jakarta vreet zichzelf wel op." „Als Molukker zeg ik: laat de boel nu even de boel. Het zou on verstandig zijn het leger een re goederen kwam 1,2 procent la ger uit. De industriële productie is maar heel weinig groter dan in het derde kwartaal van 1997. „Doorgaans is de industrie de bedrijfstak waar een omslag in de conjunctuur het eerst zicht baar wordt", aldus het CBS. Daarbij hoort één kantteke ning: van de productie in onze economie is minder dan eenzes de in de industrie geworteld, of wel eenvijfde van de werkgele genheid. Nederlands sterkste economi sche kant is echter de dienstver lening, de productie van zaken die niet op je teen kixnnen val len, zoals sommige economen het omschrijven. „De groei van de commerciële dienstverlener-s is in het derde kwartaal nauwe lijks minder dan in de voor gaande kwartalen. Wederom zijn het de uitzendbedxdjven, de andere zakelijke dienstverle ners en de telecommunicatiebe drijven die het goed doen. Maar ook de bedrijven die vooral op de consument gericht zijn, zoals handel en horeca, doen goede zaken", melden de CBS-reken- meesters. Dat de consument lustig koopt, blijkt des te sterker uit de gege vens over de gezinsconsumptie, die het CBS gisteren ook publi ceerde. In totaal gaven gezinnen 4,8 procent meer uit - een record over de afgelopen acht jaar - en zij bleven daai*mee een trek- den te geven op te treden tegen Indonesische volkeren die zelf standigheid willen. Pas als er in Indonesië een nieuwe structuur is ontstaan, met een democra tisch regime, is het tijd om weer over de Zxxid-Molukken te be ginnen. Wie de wapens heeft, heeft de macht, en dat is nog al tijd het Indonesische leger." paard voor de economische groei. Aanleiding tot nog meer vrolijkheid is de groei (11%) in spullen die lang meegaan: ver voermiddelen, consumenten elektronica, kleding, woningin richting en doe-het-zelf-artike- len. Als corxsumenten op him centen gaan zitten, dan vallen de klappen allereerst in deze hoek. Welvaart Een economische groei van 3,75 procent in 1998, 2,5 procent in 1999 en geen recessie, daar zijn bijna alle gezaghebbende eco nomen en denktanks het over eens. Bij een veiivachteloonstij ging van 3,2 procent kan er dus niet zoveel mis gaan, zou je zeg gen. Tenzij werkend Nederland (FNV'er Krul: „De werknemers hoort hun deel van de groeiende welvaart ten deel te vallen.") to- renhoge looneisen gaat stellen. Er op rekenend dat de werkge- vers niet buiten hen kunnen. In een studie merkten de Rabo- economen eerder dit jaar op dat 'ruim een miljoen mensen aan gaf betaald werk van twaalf of meer uur per week te willen hebben.' Verder werkt circa 30 procent van de beroepsbevol king in deeltijd (vooral vrou wen), waarmee Nederland kop loper in Europa is. „Indien deze mensen meer uren gaan werken, kan een deel van de productie stijging al worden opgevangen, „Het is dan ook zaak het rustig te houden op de Molukken. Be togen tegen ai'moede, honger en coiruptie moet, maar het is con traproductief om dat geweldda dig te doen. In die zin hebben we nu niets aan anarchie in Indone sië. Pas als dat land weer gezond is, kunnen wij ons eigen deel op eisen." GPD zonder dat er nieuwe werkne mers behoeven te worden aan getrokken. Voorts zullen scho lieren en studenten, mede gedwongen door de gereduceer de hoogte en duur van de studie financiering, waarschijnlijk meer uren gaan werken." De Rabo-economen zien boven dien mogelijkheden voor scho ling van niet-actieven om de aan de vraag van werkgevers naar arbeid tegemoet te komen. „De indruk bestaat dat vooral uitzendbureaus momenteel ac tiever op scholingsgebied zijn dan tijdens de vorige periode van hoogconjunctuur van 1989- 1990." Ook de dxuk van over heidswege om mensen uit een uitkering te krijgen zal daarin meetellen, is de vex-wachting. Gistei-en maakte het ministerie van Sociale Zaken bekend dat het aantal WAO'ers in de eerste helft van dit jaar opliep van 864.800 naar 893.400. Al met al vond had Krul gisteren ruim voldoende redenen om bij het 'parlement' van de FNV, de bondsraad, op de barricade te klimmen. „Door stemmingma- kerij aan de vooravond van het CAO-seizoen laten wij ons niet van de wijs brengen. En al hele maal niet door chantage met werkgelegenheid." Hij nam het woord 'complot' niet in de mond, maar belichtte de keer zijde van Koks medaille nog even extra duidelijk. GPD Canada De Canadese minister van Buitenlandse Zaken merkte tijdens zijn bezoek aan Neder land op dat hij het prettig vindt zoveel nieuwe burgers te kunnen begroeten. De Neder landse emigranten passen zich uitstekend aan. Volgend jaar zullen 20.000 Ne derlanders naar Canada emi greren. Vrede De Russen zijn bereid om de Duitse agressie-oorlog te ver geten om zo de betrekkingen met Duitsland te verbeteren. De mensen in de Sovjet-Unie zullen in die zin worden opge voed. In xuil daarvoor wenst Moskou vertrouwen in zijn be doelingen. Dat verklaarde mi nister Molotov tegenover een Duitse delegatie. Gemeenteavond De eerste gemeenteavond van de gemeente Middelburg in het Schuttershof was een groot succes. Er werd onder meer ge sproken over het woningte-c kort en de nieuwbouw van de ULO voor meisjes aan de Dwarskaai. De bijeenkomsten :j met korte lezingen zij n een ini- e tiatief van het college van B en i W. ,i Vitrite Vitrite Wox-ks in Middelburg i heeft de nieuwe kantine fees- o telijk in gebruik genomen, o Volgens de fabrieksdirecteur a is de nieuwe kantine een be- u langrijke sociale verbetering, o Uitgever: W. F dePagter Hoofdredactie: A. L. Oosthoek A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Redactiefax. (0118) 470102 's avonds op zondag t/m vrijdag: vanaf 19.00 uur in het weekeinde: verwijzing via de telefonische boodschap op de kantoren Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax. (0118)472404 Goes: Voorstad 22 4461 KN Goes Tel (0113)273000 Fax. (0113) 273010 Terneuzen: Axelsestraat 16 4537 AK Terneuzen Tel (0115)694457 Fax (0115)620951 Axel: Nassaustraat 15 4571 BK Axel Tel. (0115)568000 Fax (0115)561415 Hulst: 's Gravenhofplein 4 4561 AJ Hulst Tel. (0114) 373839 Fax. (0114)373840 Zierikzee: Grachlweg 23 4301 KJ Zierikzee Tel. (0111)454647 Fax. (0111)454659 Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur Zierikzee en Hulst: 8.30-17.00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8.00 tot 10.30 uur Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV City OnLine Internet .Postbus 18 4380 AA Vlissingen http://www.pzc.nl e-mail: pzcredcity1@pzc.nl Bezorgklachten: 0800 - 0231231 of maandag t/m vrijdag: op de kantoren gedurende de openingstijden. zaterdags tot 14.00 uur. op de kantoren door de klacht in te spreken op de band of de verwijzing op te volgen Overlijdensadvertenties: tijdens kantooruren en uitsluitend maandag- t/m vrijdagavond van 20.30 tot 22 00 uur en zondagavond van 20 00 tot 22.00 uur. Tel. (0118) 484000 Fax(0118)470100 Abonnementsprijzen: per kwartaal 95.00: franco per post 125.50; per maand 34,75; per jaar/366.50: franco per post 485.00; bij automatische afschrijving per termijn 1.50 korting; losse nummers maandag t/m vrijdag 1.75. zaterdag 2.50 p st (alle bedragen inclusief 6 pet. btw); Postrek.nr. 3754316 t n.v. PZC ab.rek. Vlissingen Advertentietarieven: 184 cent per mm; minimumprijs per advertentie 27,60; ingezonden mededelingen 2.5 x tarief. speciale posities: tarief op aanvraag, voor brieven bureau van dit blad ƒ7.- meer (excl. 17,5 pet btw): volledige tarieven met contractprijzen op aanvraag; (alle advertentieprijzen exclusief 17.5 pet btw) Giro: 35 93 00. Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant B V. Vlissingen Ontslagrondes bij Philips, KPN, Shell en Akzo, terwijl andere ondernemingen met personeelsgebrek kampen. foto Charles Strijd door Raymond Peil

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1998 | | pagina 2