Mark King doorbreekt de stilte
Klassiek
mag best
dansen
PZC
'Chicago' mikt
op een jonger
musical-publiek
Bij Shiver gaat
het om emotie
Dirigente Alsop
in Amsterdam
kunst cultuur vrijdag 27 november 1998 15
Solo-album
frontman
Level-42
Een jonger publiek en beter
inspelen op de behoeftes
van het zakenleven. Deze doel
stellingen streeft Joop van den
Ende na met de musical Chica
go, die vanaf 28 april 1999 te
zien is in het Beatrix Theater
van de Jaarbeurs in Utrecht.
Chicago zal, aldus Van den En-
de, „anders dan anders wor
den". Niet een groots spektakel
in de rij Phantom of the Opera
of Miss Saigon, maar een rela
tief sober gemaakte productie
die het vooral moet hebben van
de strakke dans, de krachtige
muziek, de satirisch humor en -
zeker niet in de laatste plaats -
de sexy uitstraling.
Van den Ende hoopt er een pu
bliek mee te bereiken dat nu de
weg naar zijn musicals nog
maar mondjesmaat heeft ge
vonden. Jongeren dus, mensen
die vertrouwd zijn met de snel
heid en de visualiteit van de vi
deoclips.
In New York en Londen bewees
Chicago zich reeds. Halverwe
ge de jaren negentig, toen
Broadway en West End met te
kenen van musicalmoeheid te
kampen hadden, zorgde Chica
go voor een enorme opleving.
Een onverwachts publieks-en
perssucces, omdat het om een
nieuwe versie van een dertig
jaar oude musical ging, die het
destijds helemaal niet zo goed
had gedaan. Deze choreografie
van Bob Fosse verloor het toen
op alle fronten van concurrent
A Chorus Line.
„Fosse was zijn tijd vooruit",
verklaart Van den Ende, „de
tijdsgeest van de jaren zeventig
was optimistisch. Chicago is
dat niet. Het verhaal geeft een
satirisch, maar ook zwartgallig
beeld van hoe de waarheid met
behulp van de media valt te
manipuleren. Het recht krijgt
in dit verhaal niet zijn loop. De
dader gaat vrijuit. Er was een
O.J. Simson-affaire voor nodig
om die kijk op een mens en
maatschappij op zijn plek te la
ten vallen."
Volgens het Amerikaanse re
gie-duo Scot Fares/Walter
Bobbie, die al eerder voor de
Weense en Australische opvoe
ring van Chicago tekende, zal
de regie ook een eerbetoon aan
de eind jaren tachtig overleden
Bob Fosse worden. Deze regis
seur en choreograaf tekende
voor tal van artistiek belangrij -
ke Broadway-successen, zoals
The Pajama Game, Sweet Cha
rity en New Girl in Town. Als
filmer heeft hij onder meer Ca
baret, Lenny en Al that Jazz op
zijn naam staan. De laatste ge
noemde titel is tevens de titel
van de bekendste songs uit Chi
cago, waarvoor John Kander
(muziek) en Fred Ebb (tekst)
het op een toneelstuk gebaseer
de script schreven.
Zwart en vlees
Omdat volgens het regieduo
„zwart en vlees" de twee favo
riete kleuren van Bob Fosse
waren zullen deze ook de aan
kleding van Chicago domine
ren. Solisten en chorus acteren
in sexy zwarte kleding. En dat
voor een verhaal dat zich in het
geheel in een gevangenis af
speelt. De hoofdrol van moor
denares Roxie Hart gaat ver
tolkt worden door Simone
Kleinsma, die hiermee na een
rustperiode weer haar rentree
in het theater mee. De cast be
staat verder onder meer uit
Stanley Burleson, Pia Douwes,
Marjohjn Touw, Serge Henri
Valcke en P. Rombouts.
Chicago zal alleen te zien zij n in
het Beatrixcomplex van de
Jaarbeurs, dat voor dit doel
voor 10 miljoen gulden wordt
verbouwd. Van den Ende huurt
dit deel van de Jaarbeurs voor
een periode van vijf jaar.
Eric van der Velden
Lang niets van Mark King gehoord. Om
precies te zijn vier jaar niet. In oktober
1994 gaf de zanger/bassist met zijn band
Level 42 het allerlaatste concert. Sinds
dien is er van de Brit geen enkel muzikaal
teken van leven meer vernomen. Maar
King heeft de stilte doorbroken. Met zijn
eerste solo-album, zeer toepasselijk One
man getiteld.
Mark King was het bandleven namelijk
zat. Of beter gezegd, hij was Level 42 zat.
Bijna vijftien jaar funky popmuziek was
wat hem betreft lang genoeg. Bovendien
was Level 42 niet meer van deze tijd, vond
King. „Level 42 was een typische jaren
tachtig band. Maar inmiddels stonden we
midden in de nineties. Een hele andere
tijd, met hele andere muziek, andere
sounds, andere songs. Level 42 paste daar
niet meer in. Dat bleek ook wel, want de
belangstelling voor de band liep
behoorlijk terug. Dat heeft me aanvanke
lijk ook wel een beetje verward. We deden
nog steeds hetzelfde als altijd, met veelal
dezelfde muzikanten en hetzelfde compo
nistenduo. Maar het sloeg ineens niet meer
aan."
Kriebelen
Eén ding wist King dus zeker, hij wilde
stoppen met Level 42. De band waarmee
hij wereldwijd zo'n dertig miljoen platen
heeft verkocht en enkele grote hits heeft
gescoord. De successen van Level 42
maakten het hem financieel mogelijk er
eens een tijdje tussen uit te gaan en zich te
beraden op zijn toekomst. Want eigenlijk
had Mark King niet het flauwste idee wat
hij nu dan wel wilde gaan doen.
„Muziek maken was ik even beu. Ik had
geen enkele inspiratie meer. Het komt er
eigenlijk op neer dat ik vooral heel veel
thuis ben geweest bij m'n gezin. Ik heb lek
ker in de tuin gewerkt en gestoeid met de
kinderen en eigenlijk niet eens zo heel veel
nagedacht, Heerlijk was dat."
album niet terug te vinden. „Dat klopt, de
nummers zijn ook niet geschreven voor
dat soort baswerk en in de eerste plaats
speel ik toch vooral in dienst van het lied
je. Bovendien wilde ik ook niet hetzelfde
klinken als vroeger. Anders zou het geen
creatieve uitdaging meer zijn, dan had ik
net zo goed verder kunnen gaan met Level
42. Maar misschien dat de nummers live
wel iets extra's kunnen gebruiken."
Trio
Op dit moment is Mark King 'special
guest' tijdens de grootse Night Of
The Proms-avonden in de Rotterdamse
Ahoy. Straks wil hij echter gaan toeren
met een trio. Heel eenvoudig dus, met zijn
broer Nathan op gitaar en Trevor Smith op
drums. Keyboards en backing vocals laat
hij met de live-muziek meelopen op een
zogenaamde sequencer. „Tien jaar gele
den zou je nog voor bedrieger uitgemaakt
worden als je niet alles live speelde. Daar
om moesten we met Level 42 ook altijd ex
tra blazers en zo meenemen. We stonden
met z'n negenen op het podium. Maar nu
doen we het gewoon met z'n drieën. Lek
ker de kleine clubs langs. We spelen het
beste uit m'n hele carrière, dus ook Level
42-nummers. Het lijkt me te gek om weer
in kleine zaaltjes te spelen."
Mark King doet dus een flinke stap terug
en de 40-jarige muzikant kijkt erbij alsof
hij dat niet erg vindt. „Nee hoor. Ik hoef
ook niet meer veel platen te verkopen of in
gigantische hallen te spelen. Daar zijn nu
genoeg nieuwe goede bands voor. Mijn
dochter van zestien houdt me wat dat be
treft goed op de hoogte. Maar ik heb het al
lemaal meegemaakt. Dat voelt goed, ik
kijk met trots terug op Level 42. We heb
ben iets moois neergezet en het allerleuk
ste vind ik misschien wel dat ik mensen
heb geïnspireerd om basgitaar te spelen.
Laatst kwam ik weer iemand tegen die
vertelde dat 'ie door mijn manier van spe
len was gaan bassen. Dat is heel bijzon
der.
Han Neijenhuis
Mark King is tot en met 2 december iedere
avond 'special guest' op de Night Of The Proms
in Ahoy Rotterdam.
Een dirigent die symfonieorkesten leidt in de grote klassieken,
maar die er ook niet voor terugdeinst om een gospelversie van
Handels Messiah te dirigeren. Niets is de Amerikaanse Marin Alsop te
dol. Als het maar muzikaal is en integer, als de muziek maar iets te
zeggen heeft. Morgen (zaterdag) maakt deze leerlinge van Leonard
Bernstein in het Amsterdamse Concertgebouw haar Nederlandse
debuut. Met het Nederlands Philharmonisch Orkest brengt ze een
Amerikaans top-programma. En dat zou best eens een opmerkelijk
concert kunnen worden.
Debuteren in het Concertge
bouw is iets bijzonders, zegt
Marin Alsop. „Ongelooflijk, die
zaal. Het is als een debuut in Car
negie Hall in New York." Ook de
chefdirigent van het Colorado
Symphony Orchestra heeft dus
nog dromen. En zaterdag komt
een daarvan uit. Met het Neder
lands Philharmonisch Orkest en
een programma met filmmuziek
van Copeland, de romantiek van
Barber, een aan hem opgedragen
werk van Corigliano en als hoofd
gerecht het pianoconcert in F van
Gershwin. Geen alledaagse kost
voor het. Nederlands Philharmo
nisch Orkest, dat bouwt op het
grote Europese klassieke en ro
mantische repertoire. Maar al na
de eerste repetities gelooft de
Amerikaanse dat het NedPhO ook
met haar Amerikanen uit de voe
ten kan.
„Een goed orkest", stelt ze na de
eerste repetities vast. „Al hebben
ze nog wat moeite met Gershwin,
maar dat komt goed. Vergeet niet
dat die muziek ritmisch nogal
'tricky' is, een beetje link. Die
jazzy-loopjes moet je aanvoelen.
Maar aan de andere kant: een or
kest is een orkest."
Een vrouw voor het orkest. In Ne
derland is dat allang niets bijzon
ders meer, maar in Amerika?
„Mijn mogelijkheden zijn nu on
gelimiteerd, ik ervaar nauwelijks
nog tegenwerking. Maar feit blijft
dat je bij ons weinig vrouwen een
toporkest ziet dirigeren."
Zelf had ze destijds de grootste
moeite om na haar opleiding als
violiste aan de beroemde New-
yorkse Juilliard School of Music,
te worden toegelaten tot de diri
gentenopleiding. Uiteindelijk was
het Leonard Bernstein die haar de
grote duw in de goede richting gaf.
De tijd dat ze bij hem studeerde,
noemt ze een hoogtepunt in haar
leven. „Het is moeilijk uit te leg
gen waarom. In ieder geval was hij
'groter' dan een gewoon mens.
Neem alleen al dat brede scala aan
emoties."
Haast vertederd gaat ze verder
over de cowboylaarzen waar hij in
liep. „En die spijkerbroek, met
zijn initialen, L.B. op zijn kont
zak..."
Bevoorrecht
„Ik heb veel van hem geleerd,
maar vooral dat je als dirigent een
bevoorrecht mens bent. Jij bent
immers degene die het orkest elk
stuk mag uitleggen, die de beteke
nis van iedere noot mag overdra
gen. Want elk stuk is een verhaal.
En het orkest is dankzij jou de gro
te verteller. Maar ja, dat lesgeven,
dat overdragen van een idee met
die bevlogenheid, dat zat gewoon
in die man. Volgens mij deed hij
dat al op zijn vijfde."
Toen ze de uitnodiging voor Am
sterdam accepteerde, kende ze het
orkest nog niet. „Het is als een
'blind date', een afspraakje om uit
te gaan met iemand die je niet
kent. Dat onze relatie begint met
een Amerikaans programma, is
normaal. Ik doe dat bij elk debuut
in Europa. Als ik later terugkom
staat er vaak een Europees stuk op
het programma
„Bovendien heeft het weinig zin
om in Duitsland je visitekaartje af
te geven met Beethoven. Maar uit
eindelijk dirigeer ik over het alge
meen toch voor 80 procent overal
het standaardrepertoire. De rest is
modern en dan vooral Ameri
kaans. En dat is dan nog achttien
procent meer dan mijn collega's
doen."
„In wezen sta ik open voor heel
veel stijlen. Jazz, blues, gospel,
noem maar op. Heerlijk, die Ame
rikaanse muziek, ook de klassieke
Het is een beetje jazzy, zeker die
Marin Alsop: „Feit blijft dat je in Amerika weinig vrouwen een toporkest ziet dirigeren."
stukken uit de jaren twintig en
dertig, zoals die van Gershwin. Je
vindt er zo veel dansmuziek in te
rug. Trouwens, ook in de Ameri
kaanse klassieke muziek van van
daag."
Misschien is dat de muziek waar
mee je de jeugd op den duur naai
de concertzalen kunt krijgen.
Want is het niet logisch dat jonge
ren Beethoven niet zo aantrekke
lijk vinden? Ik denk dat je daar
nooit mee moet beginnen. De weg
terug lijkt me aannemelijker. Pro
beer het eens met John Adams .Via
de roek-invloeden in zijn muziek,
wortelt hij in de jongerencultuur.
Probeer ze daarmee te pakken en
werk pas dan in de richting van de
oudere muziek."
Spektakel
Zelf was ze bij het Saint Louis
Symphony Orchestra, waar nu
Hans Vonk als chefdirigent furore
maakt, een aantal jaren verant
woordelijk voor het ontwikkelen
van projecten om de jeugd naar de
concertzaal te krijgen.
Daarnaast voert ze met haar eigen
orkest Concordia vooral muziek
uit zonder grenzen in genres. Zo
nam ze 'Blue Monday' op, de eerste
opera van Bernstein, twaalf jaar
voor hij 'West Side Story' compo
neerde.
„Musical en opera behoren als
genre op zeker moment in elkaar
over te gaan. Gershwin deed dat al
met zijn musicals ende opera 'Por-
gy and Bess'. Waanzinnig, zoals
die man met een joodse achter
grond, zulke prachtige zwarte
muziek kon schrijven."
„Laten we nu eens eerlijk zijn: de
recente grote Broadwayshows
hebben er met al hun spektakel
toch voor gezorgd dat het publiek
zich weer realiseert dat j e ook bui
ten de televisie, in het theater, iets
bijzonders, iets echts, kunt mee
maken." Met liefde praat ze over
Broadwayshows waar ze muzi
kaal aan bij droeg om met evenveel
enthousiasme over te schakelen
op haar heel eigen aanpak van
Handels oratorium 'Messiah'.
„Vrienden van mij vertelden daar
niet heen te willen. Ze vonden het
te saai, te langdradig. Ik heb toen
met een paar andere vrienden, ar
rangeurs, bekeken hoe je van al die
aria's en koren echte songs zou
kunnen maken. Elk deel kreeg zijn
eigen ritme en er was volop ruimte
voor improvisaties. We hebben het
uitgevoerd met een gospelkoor en
een band met een enorme ritme
sectie. Je doet zoiets in de hoop,
dat mensen die anders thuis zou
den blijven, toch de volgende
avond ook de echte 'Messiah' wil
len horen."
„In Europa zou niemand je als
ldassiek dirigent nog serieus ne
men. Maar in Amerika kan dit.
Daar begrijpen ze dat ik het origi
neel respecteer en dat ik met die
bewerking alleen maar probeer
een brug te slaan naar die andere,
die prachtige klassieke wereld.
Want uiteindelijk hoop je ze dan
toch ook een keer naar bij voor
beeld Sjostakovitsj te krijgen."
Hans Visser
Nederlands Philharmonisch Orkest,
onder leiding van Marin Alsop in het
Concertgebouiv Amsterdam, 28 en 30
november en 1 december, 20.15 uur, 29
november 14,15 uur. Solist: Amoldo
Cohen. WerkenCopland, Ouverture
'Our Toion'; Gershwin, pianoconert in
F; Corigliano, Elegie: Barber, Symfo
nie nr. 1
Maar zoals dat gaat bij muzikanten, begon
het ook bij King langzamerhand weer te
kriebelen en voorzichtig begon hij weer
wat te componeren. In de eerste nieuwe
songs schreef hij alle frustratie van de af
gelopen j aren van zich af.,Het waren voor
mijn doen behoorlijk agressieve songs, zo
wel muzikaal als qua tekst. Het is maar be
ter dat ze het album niet gehaald hebben"
aldus King.
Keus
Niet dat dat laatste zijn eigen keus was
trouwens. De tien nummers die op One
man staan, zijn gekozen door en medewer
ker van zijn kersverse Britse platenmaat
schappij Eagle Records. „Ik had uiteinde
lijk veertig nummers liggen. Maar net als
vroeger had ik niet de moed om een keuze
te maken. Dat heb ik aan de maatschappij
overgelaten.
Een aantal nummers op One man heeft
King overigens weer samen geschreven
met zijn oude Level 42-maatje Boon
Gould. Het album toont een wat andere
King dan we gewend waren van Level 42.
De plaat is een ingetogen mix van pop,
funk en soul. De bekende 'slapping bass',
de funky basgitaar-techniek waar Mark
King wereldberoemd mee werd, is op het
Liefdesverdriet, eenzaamheid, de
dood van een goede vriend. Het zijn
geen vrolijke onderwerpen. „Maar het is
een feit dat ik in zéér persoonlijke
teksten over nare ervaringen het best
m'n gevoel kwijt kan", zegt zanger Roy
in 't Veld van de sterk in de
belangstelling staande groep Shiver. De
debuut-cd Gate of Heaven maakt
indruk bij de radiostations, evenals de
luide knal waarmee onlangs het busje
van de Twentse band na een optreden bij
Radio 3 in Hilversum explodeerde. „Ook
deze tegenslag levert weer inspiratie
op."
Groep haalt
inspiratie uit
nare ervaringen
De kracht van de boodschap is
nog altijd dezelfde. „Dit
nummer is voor jou Edwin." Roy
in 't Veld staat elk optreden van
Shiver stil bij het verongelukken
van z'n boezemvriend Edwin
Damhuis. De jonge motorrijder
botste met fatale gevolgen op een
auto, lag geruime tijd in coma en
overleed. „Dat is nu zo'n twee jaar
geleden, maar ik kan en ik wil het
niet vergeten." Zoals het aan Ed
win opgedragen Gate of Heaven
uit het leven gegrepen is, zo ont
staan ook Roy's andere composi
ties uit emotie. „Lief en leed, zeg
gen ze wel eens, maar bij mij is het
vooral dat laatste. In mindere pe
riodes komen bij mij de beste
nummers tot stand."
Shiver is een nog jonge enthousi
aste band, waarin de vier muzi
kanten hun eigen stijlen, rock
roll, jazz- en funkrock, tot een een
heid weten te smeden. Vanaf het
moment dat de groep het cover-re
pertoire (U2, Counting Crows,
Stones) liet vallen ten faveure van
eigen nummers, lijkt de carrière in
een stroomversnelling te geraken.
Dino Music bood de Tukkers een
contract aan vooreen in januari te
verschijnen album. Michiel Hoo-
geboezem, een oude rot in het vak,
ontfermt zich als producer in de
Wisseloord Studio's over het ta
lentvolle kwartet dat wordt ge
vormd door Roy in 't Veld (zang,
mondharmonica), Ronny Evers
(gitaar), Liejondo Nijhuis (bas) en
Patrick Onderweegs (drums).
Scherp
De kracht van Shiver zit in de pas
sie voor muziek. „Onze optredens
verlopen doorgaans onvoorspel
baar." Door improvisatie - zowel
instrumentaal als vocaal - veran
deren nummers om de haverklap.
„Het kan zijn dat een song de ene
keer 6 minuten duurt en een ande
re keer 13 minuten. Dat is de char
me van een typische live-band als
Shiver. Een optreden hoort anders
te klinken dan een studio-opna
me. Improviseren houdt het pu
bliek scherp. Daar moet je het als
muzikant van hebben, want een
geïnteresseerd publiek haalt het
beste in je naar boven." De muzi
kanten beschouwen elkaar als
vrienden.
Roy in 't Veld: „Ik heb de laatste
tijd nogal wat nare dingen meege
maakt. Zo ging een langlopende
relatie stuk en daar ondervond ik
veel meer ellende van dan ik ooit
kon vermoeden. Plet nummer
'Fool to let you go' gaat over mijn
vroegere vriendin. Zodra overi
gens een onderwerp verder van
mij af staat, kun je dat direct ho
ren. Dan is het gewoon minder
emotioneel."
Dolf Ruesink
De groep Shiver met zanger Roy in 't Veld (linksboven), gitarist Ronny
Evers (rechtsboven), bassist Liejondo Nijhuis (rechtsonder) en drum
mer Patrick Onderweegs.
Mark King: „Ik wil niet hetzelfde klinken als vroeger."
