Renesse is World of Drinks rijker
Catalogus over De Selektie vult leemte
PZC
Behaaglijk kijken
naar een spel
vol rariteiten
Dow wil snel aanleg
tunnel bij Sluiskil
Emelisse Abdijbier
herstelt oude traditie
Eendracht in Euregio i
gedijt alleen met
subsidie uit Brussel
Een indrukwekkend
spektakel van een
16-jarige componist
zeeland
18
Grote drankenspeciaalzaak verkoopt wereldwijnen en bieren
ondernemend zeeland
in detail
kunst cultuur
woensdag 25 november 1998
door Peter van den Belt
RENESSE - Een digitale klok
op de winkelruit telt voor An
ton Krijnse Locker tot op de
honderdste seconde nauwkeu
rig af naar de opening van van
avond. Om 19.30 uur is Renesse
een 'World of Drinks' rijker.
Want slijterij, dat vindt de Re-
nesser middenstander te ou
bollig klinken. Anton (28) runt
de zaak aan de Lange Reke ove
rigens samen met vader Geert
en vrouw Corine.
„De titel World of Drinks, dekt
de lading. De bierhoek draagt
de naam World of Beer en we
verkopen wereld wijnen. We
spreken zelf van een speciaal
zaak." Binnen Schuitema (C-
1000 groep) is de winkel van
Krijnse Locker de grootste
(zelfstandige) 'slijterij'.
De zaak in Renesse heeft een
vloeroppervlak van 240 vier-
door Harmen van der Werf
DEN HAAG - Bij Sluiskil moet
zo snel mogelijk een tunnel
worden aangelegd onder het
Kanaal Gent-Tterneuzen. Voor
zitter J. Cavanagh van de Raad
van Bestuur van Dow Benelux
greep dinsdag de uitreiking
van de Dow Chemical Energie
prijs 1998 in Den Haag aan om
een lans te breken voor dit pro
ject. Uitstel baart hem zorgen.
Onder het gehoor van Cava
nagh bevond zich minister A
Jorritsma van Economische
Zaken. Cavanagh maakte van
de gelegenheid gebruik om ook
de strategische ligging van
Zeeuws-Vlaanderen tegenover
'interessante afzetgebieden'
als België en Noord-Frankrijk
te promoten. „Te vaak wordt
dat nog over het hoofd gezien."
De Dow-topman riep Jorrits
ma op met het Zeeuws-Vlaaxn-
se bedrijfsleven te werken aan
een optimaal vestigingskli
maat. „Een actieve opstelling
van de overheid zal er zeker toe
bijdragen dat investerings
plannen van ruim twee miljard
gulden in de komende vijf tot
zeven jaar kunnen worden uit
gevoerd of zelfs uitgebreid."
Jorritsma reageerde niet. Zij
was gekomen om de Dow Che
mical Energieprijs 1998 van
40.000 gulden uit te reiken aan
dr. ir. R. J. C. van Zolingen,
werkzaam bij Shell Solar
Energy BV. Een jury van de Ko
kante meter. De winkel is opge
zet naar de nieuwste inzichten.
Wijnliefhebbers kunnen in een
hoek van de winkel productin
formatievinden en, in beperkte
mate, ook wijn proeven. De
bierkoelcel kan van achteruit
gevuld worden, zodat de klant
geen hinder ondervindt van het
gesleep met kratten. En in de,
volgens Krijnse Locker, 'stoere
bierhoek' is het de bedoeling
dat klanten even de tijd nemen
om de nieuwste biercommer
cials te bekijken. Ondertussen
kan dan een blik worden ge
worpen op het uitgebreide as-
sortiment. Want hoewel Anton
zelf het liefst een simpel flesje
Heineken opentrekt, verkoopt
hij maarliefst 120 verschillen
de soorten bier.
„In mijn optiek is dit geen gok.
Een mens kan niet zonder
drank. En de klanten moeten
op de prijzen en de presentatie
afkomen. Want hoewel we een
speciaalzaak zijn, hanteren we
dezelfde prijzen als een super
markt. Een bakker kan zich
profileren door het brood dat
hij bakt, maar een fles Bokma
is een fles Bokma. Wil je je on
derscheiden, moet je gewoon
de goedkoopste zijn.
Vanavond vanaf 19.30 uur
houdt de familie Krijnse Loc
ker open huis. Belangstellen
den zullen welkom worden ge
heten met hap j es en hoe kan het
anders, drankjes. Het schenken
van een Schouwse jutterbitter
moet het eerste klantenbinder-
tjezijn.
ninklijke Nederlandse xAkade-
mie van Wetenschappen
(KNAW), afdeling natuurkun
de, had hem uitverkoren. Van
Zolingen heeft wereldwijd
faam gemaakt als pionier op
het gebied van de fotovoltaï-
sche zonne-energie.
Met deze techniek wordt zon
licht, via zonnecellen, direct
omgezet in elektriciteit. Dat is
nu nog vooral interessant voor
kleinschalige energie-opwek
king, zoals bij lichtboeien,
maar ook in uitgestrekte gebie
den waar de aanleg van een
elektriciteitsnet te duur is. In
Indonesië voorzien kleine sys
temen van dit soort zonnepa
nelen al 50.000 woningen van
elektriciteit.
Extra geld
Jorritsma maakte bekend dat
er extra geld 18 milj oen gulden
in 1998 en 40 miljoen in 1999-
2002) wordt uitgetrokken voor
zonne-energie in Nederland.
Zij prees Dow, omdat het be
drijf de prijs durft te geven aan
een werknemer van concurrent
Shell.
De Dow Energieprijs is voor de
twaalfde keer toegekend. Voor
de eerste keer vond de uitrei
king van de Dow Energie Dis-
sertatieprijs (van 5.000 gulden)
plaats, aan dr. ir. R. L. Cornelis-
sen en dr. ir. J. van Berkel. Zij
zijn gepromoveerd op studies
naar duurzame energie en heb
ben ieder een adviesbureau op
gericht.
Syntens Zeeland in Middel
burg en IDNL houden donder
dag 26 november weer het Uit
vindersspreekuur. In het
kantoor aan de Vrijlandstraat
kunnen bedrijven zoeken naar
een passende uitvinding en
kunnen uitvinders hun vindin
gen aanbrengen en laten be
oordelen.
Delta Nutsbedrijven houdt
dinsdag 1 december een voor
lichtingsavond over cv-ketel-
vervanging en milieu in cultu
reel centrum De Halle in Axel
vanaf 19.30 uur.
Anton, Geert en Corine Krijnse-Locker in hun nieuwe drankenspeciaalzaak.
foto Marijke Folkertsma
De rubriek Onderne
mend Zeeland staat on
der redactie van Claudia
Sondervan. Vragen, tips
en mededelingen kunnen
schriftelijk worden aan
geboden aan de redactie
van de PZC, postbus 1S,
4380 AA Vlissingen, of
via fax 0118-470102.
door Denise de Boe
WISSENKERKE - Stichting
Emelisse uit Kamperland
brengt een exclusief Noordbe-
velands streekbier op de markt
onder de naam Emelisse Abdij
bier. Sinds april 1998 is er door
de stichting hard gewerkt om
het idee voor een streekeigen
bier inhoud te geven. Het resul
taat is een ambachtelijk kwali
teitsproduct dat gisteren werd
gepresenteerd tijdens een in
formele bijeenkomst in het ge
meentehuis in Wissenkerke.
De doelstelling van Stichting
Emelisse is driedelig: een ver
binding leggen tussen land
bouw en recreatie, Noord-Be
veland promoten en een nieuw
bier op de markt brengen. Het
abdijbier is tevens het eerste
product waarmee Maatschap
pelijk Ondernemen op Noord-
Beveland naar buiten komt.
Maatschappelijk Ondernemen
is een tweejarig project op ini
tiatief van de ministeries van
VWS en Landbouw, dat afgelo
pen mei op drie plaatsen in Ne
derland, waaronder Noord-
Beveland, van start is gegaan.
Het project is bedoeld om star
tende ondernemers op weg te
helpen.
De naam Emelisse verwijst
naar de Emelisse Abdij van de
Cisterciënser orde die tussen
1270 en 1337 gevestigd was na
bij Kats. Het klooster was een
van de steunpunten op de lange
weg naar Santiago de Com-
postella. Toen omstreeks 1337
grote stormen de Zeeuwse kust
teisterden, ontstond op vele
plaatsen onherstelbare schade
aan de lage kleidijken en kon
den de stroomgaten niet meer
worden gedicht. Ook het Eme-
lisseklooster moest aan de zee
worden prijsgegeven. Zoals
ongetwijfeld in de Emelisse
Abdij destijds bier gebrouwen
moet zijn van wat het land op
leverde, zo zorgt nu de stich
ting Emelisse voor een
ambachtelijk product van het
huidige Noord-Beveland.
Het bier, gebrouwen van
Noord-Bevelandse brouw-
gerst, is te koop bij een groot
aantal enthousiaste winkeliers
en horecaondernemers op
Noord-Beveland. Emelisse ab
dijbier is bovendien te verkrij
gen in een luxe cadeauverpak
king met daarin vier flesjes en
een fraai -Emelisse Abdijglas,
ideaal als cadeau voor de ko
mende feestdagen of relatiege
schenk met de jaarwisseling.
door Wout Bareman
TERNEUZEN - De drie samen
werkende provincies in de Eu-
regio Scheldemond willen een
derde Interreg-periode. De Eu
ropese Interreg-programma
voor grensoverschrijdende sa
menwerking lopen in '99 af.
Door de uitbreiding van de Eu
ropese Unie is nu nog onduide
lijk of Oost- en West-Vlaande-
ren en Zeeland straks opnieuw
in aanmerking komen voor sub
sidies uit de Europese struc
tuurfondsen. De drie vinden dat
wél hard nodig.
Zeeuws coördinator grensover
schrijdende samenwerking W.
Blondeel gaat ervan uit dat
Brussel in de nabije toekomst in
het kader van de 5B-program-
ma's nog in beperkte mate geld
zal vrijmaken voor de ontwik
keling en structurele aanpas
sing van het platteland. Hij
denkt daarbij vooral aan
Zeeuws-Vlaanderen, het Meet
jesland en de Westhoek. „Over
de InteiTeg-projecten wil ik
even aanstippen dat Europa
veel belang hecht aan deze vorm
van grensoverschrijdende sa
menwerking. Nu al zijn er in dat
verband zeer waardevolle initi
atieven opgezet. Met name de
kleinschalige projecten spreken
de burger erg aan. Daarom ver
wacht ik dat er voor de Euregio
Scheldemond een Interreg III
zal komen. Over de financiële
omvang durf ik niets te voor
spellen", merkt Blondeel op in
de nieuwsbrief van de Euregio.
Machtsverhoudingen
Welke gevolgen de verdere ont
wikkeling van de Europese Unie
zal hebben voor de bestaande
machtsverhoudingen, is ook
voor de provinciaal coördinator
nog onduidelijk. „In het kort
komt ons beleid ex-op neer dat
we eerst de contacten met onze
naaste buren willen intensive
ren. Pas daarna kunnen we, in
samenwerking met de buren,
kijken naar wat verder weg ge
legen partners. Het is trouwens
nu al een hele opgave om tot een
werkelijke samenwerking te
komen met West- en Oost-
Vlaanderen. Want al spreken wl
dan ongeveer dezelfde taal, er iiq
een verschil van dag en nach,a
wat bijvoorbeeld het bestuurs Je
klimaat betreft. Het is werk vat j(
lange adem om resultaat te boe
ken. Soms krijg je de indruk da
we twee stappen vooruit zettei
en dan weer één achteruit." Hw
acht de samenwerking, die f
sinds '89 bestaat, desondank
'onomkeerbaar'. iS
Gouverneur H. Balthazar vafl
Oost-Vlaanderen wijst in de
zelfde nieuwsbrief op dat de re |c
cente tussentijdse evaluatie vai -
de Interreg H-periode, die vol
gend jaar ten einde loopt, uit
wijst dat de provinciale beleid?
plannen in de Euregio beter o| e(
elkaar afgestemd moeten woi D(
den. Dat kan door middel van d r0
actualisering van het Gemeen |0
schappelijk Ontwikkelingscon e(
cept, waarin het doel van de sa jc
menwerking duidelijk wore
omschreven. Balthazar: „Zowtjg
in Vlaanderen als in Nederlan [j
besteden die beleidsplanne.(
vooral aandacht aan de ontwik 'e
keling van de eigen provinci
Grensverschrijdende overwt g(
gingen spelen alleen op de acl aj
tergi'ond mee." Een nieuw K
toekomstvisie moet daarin ve: a,
andering bx-engen. Q]
In de evaluatie wox'dt vastgie,
steld dat de samenwerking in c
regio nog niet optimaal is uitgf -
bouwd. „Het fundament rno;
nog sterker worden.
Binnen de Euregio Scheldi
mond bestaat (nog) onvoldoei
de draagvlak om zonder hul
van buitenaf samenwerkii
verder gestalte te geven. Valk
de bijdragen uit Brussel we q
dan zal de samenwerking afm
men en zullen de partijen weive
terugvallen op hun eigen wexi a£
gebied, is de verwachting.
KOEWACHT
éi
Wafels - Muziekverenigiitjj
Eendracht Maakt Macht hou
zatex-dag 5 december de jaa
lijkse wafelbakactie in Ko
wacht. Bestellingen worden z
terdag 28 november huis a;e
huis opgenomen en een week 1 a;
ter bezorgd. i
(Advertentie)
City OnLine in Zeelaip
door Ernstjan Rozendaal
VLISSINGEN - In Zeeland be
staat geen actuele, laat staan
volledige, documentatie van
kunstenaars die in de provincie
wonen en werken. Daardoor is
het moeilijk inzicht te krijgen in
hetgeen hier op het gebied van
de hedendaagse kunst gebeurt,
omdat exposities in galeries of
gemeentelijke expositieruim
ten slechts af en toe een frag
ment van een groter geheel laten
zien. Behalve in 1996, toen coör
dinator Leon Riekwell van het
Buro Beeldende Kunst Vlissin
gen in een reeks exposities,
getiteld De Selektie I t/m VIII,
recent werk toonde van zeven
enzestig professionele Zeeuwse
kunstenaars. De onlangs ver
schenen catalogus van die ten
toonstellingenreeks vult dus
een leemte.
Het blijft natuurlijk een vinger
in een dijk. Zoals uit de titel van
destijds gehouden tentoonstel
lingen blijkt, werden op' ver
schillende locaties in Vlissingen
ook fragmenten getoond. De
deelnemers waren gekozen uit
een groter arsenaal aan kunste
naars in Zeeland. Ze lieten ieder
een aantal wex-ken van recente
datum zien. Er ontstond dus
vooral een beeld van de kunst
productie van dat betreffende
jaar; geen representatief over-
zicht van de hedendaagse kunst
in Zeeland.
Maar het was verfxissend dat ie
mand de handschoen opnam die
jarenlang zo opzichtig was blij
ven liggen. Riekwells voorbe
reidingstijd was kort, zijn im-
px'ovisatievermogen groot, wat
niet in alle opzichten even goed
uitpakte, maar hij het tenmin
ste iets zien wat de individuele
expositie van de Zeeuwse kun
stenaar verre oversteeg. Zijn
bedoeling was een steen in de
vijver te gooiexx.
Uit de bijlage bij de catalogus -
getiteld Het debat/De pers -
waarin het verslag is opgeno
men van een forumdiscussie die
destijds is gehouden samen met
een overzicht van krantenver
halen en -berichten over De Se
lektie, blijkt dat hij in ieder ge
val de tongen in beweging heeft
gekregen.
Waarom
Nu, bijna twee jaarna dato, ver
schijnt dan de documentatie
over De Selektie. Voor een pro
ject dat de actualiteit in beeld
wil brengen is dat rijkelijk laat.
Wie de catalogus bekijkt, vraagt
zich af waarom, want het gaat
om een fotoboek met summiere
informatie over de deelnemen
de kunstenaars. De reden is dat
het boek wel degelijk meer tekst
had moeten bevatten, maar dat
hebben beoogde tekstschrijvers
niet voor elkaar gekregen.
Geen incident
Toch is een dergelijke publica
tie, zeker wanneer ze zo mooi is
uitgegeven als deze, nooit te
laat. De kleurenfoto's geven een
goede impressie van het werk
dat de kunstenaars in 1996 wil-
deix laten zien en net als toen
roept de keuze meteen weer een
aantal vragen op. Niet alleen
dezelfde, zoals: 'Hoort deze
kunstenaar eigenlijk wel in deze
selectie thuis?', 'Waarom zit die
er niet bij?' en 'Wat zegt dit nu
over het niveau van de kunst in
Zeeland?', maar ook: 'Wie zou
den er inmiddels zijn toege
voegd of afgevallen?' en 'Hoe
staat het er nu voor?' Hopelijk
blijft de verschijning van dit
boek dan ook geen incident in
het Zeeuwse kunstwerelclje.
De catalogus is voor f 35.- verkrijg
baar in De Watertoren in Oost-Sou
burg en Het Stedelijk Museum en
het Buro Beeldende Kunst in Vlis
singen.
Twirl, inkt op katoen, Gilles van Sparrentak.
Landscape of Identity, sculpture van Ronald van Dokkum
MIDDELBURG,
Stadsschouwburg
'Dedale', theatraal-beeldende
voorstelling door het gezel
schap van Philippe Genty.
door Willem Nijssen
Het werk van Philippe Genty,
dat gebruik maakt van bij
na alle theatrale middelen die
denkbaar zijn, is een lust voor
het oog maar een kwelling voor
de pen. In één vloeiende stroom
van beelden wordt een surrea
listisch verhaal verteld. Bepaal
de delen daarvan kunnen zich
inbranden op je netvlies zonder
dat je de woorden kunt vinden
die daar bij passen. In de zin van
'bijna alles blijft tussen de re
gels hangen' is een voorstelling
als 'Dedale' te vergelijken met
bijvoorbeeld een gedicht.
Als de voorstelling begint, lij
ken we te kijken naar een ster
renhemel. Er komt ook een
onduidelijk luchtvoertuigje
langszweven en er opent zich
hoog boven de sterren plotse
ling een helverlicht dexxrtje,
waaruit de schaduwgestalte
van een mens afdaalt. Bij het
oplichten van het toneel zien we
een landschap, waarin handen
vanuit het 'ondergrondse' over
al die lichtjes beginnen weg te
nemen. Een vrouwelijke gestal
te duikt op uit wat zee en aarde
tegelijk is, en even later een
mannelijke. Ze moeten beide
gasmaskers dragen, wat hen
niet belet elkaar innig te kussen.
Er is ook iets van een Trind', hoe
wel het eerder een oud maixnetje
lijkt.
Plotseling verdwijnt het land
schap, en het spel concentreert
zich op een veel groter toneel,
dat toch een veel kleinere ruim
te suggereert. Vanaf dat mo
ment is de reeks van dans, to
neel, mime, poppenspel en
beeldend element niet meer or
delijk te verslaan. Dat het een
soox-t van mythisch geboorte-
spel is, laat zich nog raden. En
dat al het volgende een strijd
tussen goed en kwaad, tussen
idylle en realiteit is, kan heel
goed zijn. Het doet er niet veel
toe, kijken en ondergaan zijn
vooxiopig genoeg. De beelden
die zich zidlen inbx-anden vol
gen al gauw.
Wat mij het sterkst aangreep
(maar ja, ik heb dan ooknet 'Het
proces' van Franz Kaf ka hexie-
zen) is het - gelukkig heel lang
uitgesponnen - spel met de deu-
ren. Vanuit een grote kast ver
menigvuldigen zich deuren in
versleten mosgroen. Ze hebben
soms nog kleinere deuren in
zich, of niet meer dan een luikje.
Ze schuiven over het toneel,
openen zich plotseling om we
zens door te laten. Of ze stellen
zich op in een lange x'ij, waarna
ze één voor één geopend moeten
woi'den maar (heel kafkaësk is
dat) daarachter is niets te vin
den. Of ze worden een kluwen,
meeschuivend met de wanhopi
ge zoeker die zich tevei'geef s een
doorgang wol banen.
Dat zou - zeker in de hex-fstige
kleuren waarin het zich afspeelt
- wellicht wat zwaar op de hand
kunnen lijken. Maar het is juist
licht, door de dans, door de hu
mor die op onverwachte mo
menten opduikt. In de vorm van
een rotsblok dat plotseling
pootjes krijgt, bijvoorbeeld. Of
in de gedaante van weer dat
kind/oude mannetje dat nu echt
blijkt te kunnen lopen en in een
juten zak iemand meetorst op
zijn rug. Iemand die vele malen
groter is, en die disproportie al
leen al is lachwekkend.
Waar dat allemaal toe moet lei
den is niet meer de vraag. Het is
er, het is lichtvoetig en bizar, het
is mythisch en magisch. In een
woord: surrealistisch. (Daar
schiet me opeens weer die ex-
centrieke gestalte te binnen met
op zijn rug twee enorme oren als
engelenvleugels.) Maar hoewel
onbegrijpelijk, is dat hele spel
vol rariteiten en ongelooflijkhe
den niet verontrustend, maar-
eerder behaaglijk om aan te
zien.
TERNEUZEN,
Zuidlandtheater
Holland Windplayers met me
dewerking van Marijn Simons,
viool. Jeugdwerken van Rossi
ni, Schubert, Mendelssohn en
Simons.
door Arie Karreman
In het Zuidlandtheater van
Terneuzen trad gisteravond
voor een handjevol toehoorders
een excellente groep musici op,
zich noemend de Holland Wind
players: fluit, hobo, alt-hobo,
klarinet, basklarinet, hoorn, fa
got, contra-fagot, contrabas en
slagwerk waaronder ook xylo
foon en marimba.
Het programma bestond hele
maal uit composities van uit
zonderlijk jong talent. Zo
schreef de negentienjarige Ros
sini in 1811 zijn ouverture 'La
Pietra del Paragone'. Vrolijke
virtuoze muziek.
Het. jeugdige elan van dit werk
werd door de musici helemaal
recht gedaan. Ook Franz Schu
bert schreef al in 1813 een blaas-
concex-t. Niet zijn eerste werk
maar toch op de leeftijd van
slechts zestien jaar Een driede
lig werk waarin we een onbe
zorgde, enthousiaste Schubert
horen. Heel compact geschre
ven met een optimistisch, blij
Landlerachtig Menuet en een
levendig Rondo als afsluiting.
Heel doorzichtig, nauwkeurig
en met een fraaie klank ge
bracht door de musici.
Felix Mendelssohn Bartholdy
was ook zestien jaar toen hij in
1825 zijn Nottxu-no schreef voor
blazex-s. Heel mooi is de opbouw
van het koraalachtige thema
vanxxit de hoorn, die vergezeld
wordt door de contrabas en zo
verder ontwikkelt naar een
mooie sonore Mendelssohn-
harmonie. Dan volgt een zeer
energiek Allegro. Heerlijke mu
ziek.
Na de pauze opnieuw een zes
tienjarige componist, maar die
was in eigen persoon aanwezig.
Ik ben niet zo onder cle indruk
van de term wonderkind, maar
als je op je tiende jaar al een
strijkkwartet componeert en als
violist bij vele Europese orkes
ten hebt gespeeld dan mag je
toch op z'n minst tot de zeldza
me muziektalenten gerekend
worden.
Door blazers en slagwerk wei
den we meegenomen in de we
reld van Stan en Ollie. In Ma-
rijns 'Capriccio for Stan and
Ollie' spetterden de kleine
cunden over en door elkaar he
en hoorden we mooie soli v
klarinet exx hobo boven een os
nateÉbas. Een boeiend wei'k
humor en knap geïnstrume
teerd.
Zijn eerste vioolconceit is n
een concext zoals we dat kenn
van Maxijns collega's voor
pauze. De titel 'Cuddly Ai
mals' doet zoiets al vex-moedi
Gorilla, egel, krokodil, kik!
en chimpansee zijn nou niet
reet items die Mendelssohn
een vioolconcex-t zouden ins
reren. Marijn maakt er met
blazers, de contrabas en
slagwerk een ongekend spek
kei van. Wel heel wispelturigL
grillig, maar ook rijk aan tl,
matiek en uitermate boeiend n
ritmische stx-uctuuxx Heel v
kleine details maken het en
zijds heel complex maar zor{
ook vaak voor die humoris
sche ondertoon. Een knap wi
van een zestienjarige die bovf
dien subliem viool speelt. I
bewees hij ook nog eens in z
Paganini-toegift die perfect
ogenschijnlijk zonder en
moeite werd neergezet.
Waar waren nu al die liefhj
bers en beoefenaars van bla
muziek? Zij hebben veel gemj
*1
Marijn Simons
