Turkije schaft
de doodstraf af
•99
Zwarte vrijdag doet werk van Wiranto teniet
JPZC
Amerikaanse bemiddeling
in Jeruzalem vruchteloos
1?
Vrachtschip Pallas
dreigt te breken
Clinton ziet liever
Unscom in actie
dan VS-luchtmacht
Wetswijziging voor uitlevering Öcalan
buitenland
Gasbron speelt op
Piratenschat op Juan Fernandez
Klopjacht op ontvoerder
Mehmet op vliegtuig gezet
Overstroming treft Oekraïne
Executies in Kinshasa
Ziektes steken kop op door Mitch
GOED NIEUWS
VAN A&P TV
Russische crisis
Belgrado ligt dwars
bij stationering troepen
NAVO in Macedonië
maandag 16 november 1998
NAGYLENGYEL - Een Hongaars brandweer- terdag plotseling in actie. Tweeduizend inwo-
team probeert bij een gasbron te komen, zodat ners van drie naburige dorpen moesten hun
het deze kan afsluiten. De natuurlijke bron, die huizen uit, omdat het gas giftige bestanddelen
in het olieveld van Nagylengyel ligt, kwam za- heeft. foto Laszlo Czika/AP
SANTIAGO - De Nederlandse schatgraver Bernard Keizer
meent met 99 procent zekerheid de plaats te hebben gevonden
waar piraten in de achttiende eeuw een miljoenenschat heb
ben begraven.
Na vier jaar onderzoek in Spaanse, Engelse en Amerikaanse
scheepsarchieven is hij dit weekeinde begonnen met het af
graven van de plek op het Chileense eiland Juan Fernandez,
waar hij op grond van oude kaarten een schat denkt te vinden.
Hij verwacht 846 vaten goud aan te treffen met een geschatte
waarde van 19 miljard gulden. Volgens de Chileense wet mo
gen schatgravers een kwart van gevonden schatten houden.
De schat werd door de Engelse piraat Anson op de Spanjaar
den veroverd. Hij verborg alles in 1716 op het eiland. Kort
daarna verging zijn schip. ANP
BERLIJN - De Duitse politie is gisteren een grootscheepse
jacht begonnen op een ontvoerder van de zoon vaneen restau
ranthouder. De verdachte is uit zijn cel in Potsdam ontsnapt.
De politie zoekt in Brandenburg en in Berlijn naar de ont
snapte 38-jarige Rus. Hij zat samen met een landgenoot in
voorarrest op verdenking van de ontvoering van de toen 20-
jarige Matthias Hintze in oktober 1997. De ontvoerders eisten
van Hintze's vader een losgeld van 1,1 miljoen gulden. De
dienstplichtige militair Matthias was opgesloten in een hol op
tweeëneenhalve meter diepte. Na enkele dagen werd zijn
stoffelijke overschot aangetroffen in een bos. ANP
MÜNCHEN - De Beierse autoriteiten hebben zaterdag de in
Duitsland geboren Turkse criminele tiener 'Mehmet' op het
vliegtuig naar Istanboel gezet. Het constitutioneel hof in
Karlsruhe had eerder bepaald dat niets de uitwijzing van de
14-jarige jongen verhinderde.
Mehmet had voor zijn veertiende verjaardag al ruim zestig
misdrijven op zijn naam staan, waarvoor hij wegens zijn
strafrechtelijke minderjarigheid echter niet veroordeeld kon
worden. Kort na zijn veertiende verjaardag pleegde hij een
roofoverval, waarvoor hij tot een jaar jeugdstraf werd veroor
deeld. De stad München weigerde daarop zijn verblijfsver
gunning te verlengen. DPA
MOSKOU - In de Karpaten, in het westelijk deel van Oekra-
ine, zijn zeker twaalf mensen om het leven gekomen door
overstromingen. Duizenden mensen zijn dakloos geraakt.
Zo'n dertig dorpen zijn door de overstromingen getroffen.
Ongeveer 8.500 mensen zijn geevacueerd. Er is een groot
hulpprogramma opgezet. De getroffenen kijgen voedsel,
brandstoffen, medicijnen en bouwmaterialen.
Behalve Oekraïne heeft ook Hongarije al geruime tijd te lij
den van overstromingen. Rivieren zijn buiten hun oevers ge
treden vanwege aanhoudende regen. AP
KINSHASA - In Congo zijn dertien soldaten en officieren ter
dood gebracht na door een militair tribunaal schuldig te zijn
bevonden aan hoogverraad.
De militairen waren gedeserteerd en hadden hun wapens ach
tergelaten. De veroordeelden namen kennelijk de benen tij
dens gevechten met rebellen op een strategisch belangrijke
wegjn de buurt van Kalemie in het oosten van Congo.
Het leger van president Kabila vecht, gesteund door troepen
uit Angola, Zimbabwe, Namibië en Tsjaad, tegen rebellen die
in augustus dreigden de hoofdstad Kinshasa in te nemen.
Sindsdien zijn de rebellen teruggedreven naar het oosten van
het land, dat ze voor een groot deel in handen hebben. AP
door Rob Siebelink
Een dakloze Hondurees slaapt temidden van de puinhopen in Tegucigalpa, foto Orlando Sierra/EPA
door Jessica Lutz en
Hans Geleijnse
ISTANBOEL - De man die vol
gens de Turkse wet bij uitstek de
doodstraf verdient, PKK-leider
Abdullah Öcalan, gaat er zeer
waarschijnlijk voor zorgen dat
die opgeheven wordt. Door de
sanctie uit het strafrecht te
schrappen, hoopt Ankara kans
dat de vrijdag opgepakte Öca-
I lan door Italië aan Turkije
I wordt uitgeleverd te vergroten.
De Turkse minister van Justitie
T Denizkurdu stelde dit weekein-
door John Wanders
WASHINGTON - De Ameri
kaanse president Clinton heeft
liever dat de wapeninspecteurs
van de Unscom de massavernie
tigingswapens van Irak in kaart
brengen, dan dat de Ameri
kaanse luchtmacht het Iraakse
leger bombardeert. „Die aan-
vallen zouden het einde hebben
ingeluid van Unscom", ver
klaarde Clinton gisteren tijdens
zijn televisietoespraak.
De president zei bang te zijn dat
biologische en chemische wa
pens de komende twintig jaar
een groot effect op de veiligheid
in de wereld kunnen hebben,
„Als Unscom zijn werk niet lan-
j ger kan doen, zou dat effect wel
eens zeer negatief kunnen zijn",
aldus Clinton.
De Veiligheidsraad van de Ver
enigde Naties stuurt de wapen
inspecteurs van Unscom naar
hak terug zodra duidelijk is dat
Saddam Hoessein akkoord is
met de voorwaarden van de VN
voor hun terugkeer.
Unscom-leider Butler zei giste
ren dat zijn inspecteurs, die in
Bahrein wachten op orders, bin-
van onze redactie buitenland
TEL AVIV - De Amerikaanse
Midden-Oostengezant Ross is er
dit weekeinde niet in geslaagd
Advertentie
BONDUELLE GROENTEN-
Franse sperziebonen,
doperwten, macedoine of
doperwten/wortelen
blik 400 gram NU
U SCHARRELEIEREN
MIDDELGROOT
doos a 10 stuks. van349r
Aanbiedingen geldig van ma. 16 t/m za. 21 nov. 1998.
A&P Services 8.V tel. 035-5483333
ELKE DAG GOED NIEUWS s
In één klap is het werk dat
de Indonesische
legerleider en minister
van Defensie en Veiligheid
Wiranto het afgelopen
half jaar heeft verricht om
de reputatie van het leger
op te poetsen teniet
gedaan. Het geweld
waarmee zijn
manschappen
demonstrerende
studenten de afgelopen
week, maar vooral
vrijdag, een halt
toeriepen, heeft Indonesië
geschokt en de bevolking
ervan overtuigd dat het
bedroevend is gesteld met
het leger.
de in allerijl een wetswijziging
op, waarin de doodstraf vervan
gen wordt door 'levenslange ge
vangenisstraf onder verhoogde
veiligheidsmaatregelen'. De
ministerraad behandelt het
voorstel vandaag, waarna het
ter stemming aan het parlement
wordt voorgelegd.
Toen Öcalan vrijdag in Rome
werd aangehouden, diende Tur
kije direct een uitleveringsver
zoek in. De Italiaanse wet staat
uitlevering echter niet toe als de
verdachte de kans loopt de
doodstraf te krijgen. Rome moet
nen 24 uur- op hun post terug
kunnen zijn. Hij schat dat Uns
com bij volledige medewerking
van Irak nog drie maanden no
dig zal hebben om vast te stellen
of het land daadwerkelijk zijn
ambities op het terrein van che
mische oorlogsvoering heeft op
gegeven. Voor de inspectie van
het Iraakse arsenaal aan biolo
gische wapens is meer tijd no
dig, zei Butler.
Vernederd
Niet iedereen in Washington
kon zich vinden in de strategie
van Clinton. Er is in het Congres
veel irritatie te bespeuren over
het kat-en-muis-spel dat Sad
dam al geruime tijd speelt met
Clinton en de VN. Een deel van
de Senaat is van mening dat de
Amerikaanse strijdkrachten dit
keer ongenadig hard hadden
moeten toeslaan en wel op een
moment waarop nog geen zicht
was op een diplomatieke oplos
sing.
De Republikeinse senator Ri
chard Lugar oordeelde dat Was
hington een gouden kans had la
ten glippen. „Wij zijn opnieuw
vernederd door Irak", aldus Lu
gar. GPD
om de vaart in het Israelisch-
Palestijnse vredesproces te hou
den. De Palestijnse leider Ara
fat herhaalde tot grote irritatie
van de Israëlische regering zijn
voornemen op 4 mei 1999 een
onafhankelijke Palestijnse
staat uit te roepen.
„Wij zullen niet toestaan dat ie
mand onze droom aanvalt", zei
Arafat over de oppositie die de
Palestijnse regering onder
vindt. De Israëlische premier
Netanyahu noemde Arafats uit
latingen een gevaar voor de vre
de. .Dit. brengt het hele akkoord
van Oslo in gevaar en het werpt
een erg donkere schaduw over
het akkoord van Wye", zei hij.
Onderhandelaar Ross sprak gis
teren met Israëlische functiona
rissen, onder wie de minister
van Buitenlandse Zaken Sha
ron. Die zei dat Arafats opmer
kingen 'de onderhandelingen
bemoeilijken' en dat Israël, als
Arafat een staat uitroept, de ge
deeltes van de Westoever die nu
onder Israëlisch bestuur vallen
zal 'annexeren'. Ross verklaar
de dat het tijd wordt het debat
niet over de radio te voeren
maar aan de onderhandelings
tafel.
Etnische bom
De Britse krant Sunday Times
meldde gisteren dat Israëlische
biologen onderzoeken of ze een
virus of bacterie kunnen kwe
ken die alleen schadelijk zijn
voor mensen met bepaalde
door Theo Haerkens
JAKARTA - 'Hang Wiranto!",
schreeuwden de studenten na
dat donderdag de eerste dodeli j-
ke slachtoffers vielen bij de
monstraties in Jakarta. Maar er
zouden door keihard legerop-
treden nog heel wat meer
slachtoffers vallen en de 51-ja-
rige generaal wordt daarvoor nu
verantwoordelijk gesteld. De
topman, die er na de bloedige
rellen in mei in slaagde studen
ten na een bezetting van enkele
dagen zonder verdere ongeluk
ken uit het parlementsgebouw
te leiden, is nu zelf het doelwit
van zware kritiek. De oppositie
eist zijn vertrek.
Wiranto begon na het aftreden
van Soeharto met een grote
schoonmaak in een poging de
belabberde reputatie van het le
ger, Abri, op te vijzelen. De be-
binnen veertig dagen over Öca-
lans verzoek om politiek asiel
beslissen.
Overigens vragen kringen rond
de Italiaanse regering zich af of
het politiek niet verstandiger is
om de van terroristische activi
teiten beschuldigde Öcalan
naar Duitsland te sturen. Dat
vraagt al sinds 1990 om zijn uit
levering.
Extreem-rechtse gedetineerden
in de Metris-gevangenis in Is
tanboel gijzelden gisteren een
Italiaanse medegevangene. 'Om
de regering te helpen', zo lieten
ze via een naar binnen gesmok
kelde mobiele telefoon aan de
commerciële zender NTV we
ten. De man wordt niet vrij gela
ten voor Italië belooft Öcalan
uit te leveren. De van moord
verdachte Italiaan stond op het
punt uitgeleverd te worden aan
Zwitserland, dat daar om ge
vraagd had.
Sympathie
Een probleem voor de Italiaanse
regering is dat bij de coalitie
partijen veel sympathie bestaat
voor de linkse Ocalan en de
Koerdische zaak. Armando
Cossutta, leider van Italiaanse
Communisten, eiste dit week
einde dat de regering het ver
zoek tot verlenen van politiek
asiel van Öcalan inwilligt.
Behalve met Turkse pressie
heeft Rome ook te maken met
Griekse druk om Öcalan poli
tiek asiel te veiienen. Boven
dien zijn er de duizenden Koer
dische vluchtelingen in Italië
zelf. Rome toonde zich al eerder
geërgerd over Turkse kritiek op
het verlenen van politiek asiel
aan Koerdische vluchtelingen.
De Italiaanse regering laat
daarbij meespelen dat Turkije
niet alleen partij is in het con
flict met de Koerdische afschei
dingsbeweging, maar in het
verleden ook herhaaldelijk is
beschuldigd van schending van
de mensenrechten bij acties van
het Turkse leger tegen de Koer
den.
In Turkije hebben behalve de
Turkse islamistische Partij van
de Deugd alle partijen hun
steun toegezegd aan het schrap
pen van de doodstraf. GPD
genen. Deze zogenaamde 'etni
sche bom' zou onderscheid
moeten maken tussen joden en
arabieren. De dodelijke orga
nismen zouden door de lucht of
via waterleidingen verspreid
kunnen worden. Het wapen
wordt gezien als antwoord op
eventuele Iraakse dreiging te
gen Israël.
Waarschuwing
Onlangs waarschuwde het
Amerikaanse ministerie van
Defensie voor de reële mogelijk
heid van een 'etnische bom'.
Eerder werkte het Zuid-Afri
kaanse apartheidsregime - zon
der resultaat - aan een dergelijk
wapen.
„Dit project is moeilijk uitvoer
baar omdat joden en Arabieren
allebei van Semitische ooi-
sprang zijn", zei een Israëlische
wetenschapper. „Het is echter
gelukt om een karakteristiek te
vinden, die vooral onder Iraakse
Arabieren voorkomt."
Volgens het vakblad Foreign
Affairs onderzochten de Israë
liërs Arabische joden, met name
Irakezen, op genetische ken
merken. Men zou verder ge
bruik hebben gemaakt van
Zuid-Afrikaanse expertise. Het
project wordt uitgevoerd in het
biologisch instituut in Nes Zio-
na. Dit laboratorium had ook de
lading zenuwgasgrondstof be
steld die vervoerd werd in het El
Al-vliegtuig dat in 1992 in Am
sterdam neerstortte. AP/ANP
schuldigingen van schending
van de mensenrechten door het
Indonesische leger waren niet
van de lucht. Of het nu ging om
Atjeh, de opstandige noordelij
ke provincie van Sumatra, om
Oost-Timor of het ver van Ja
karta gelegen Irian Jaya, men
senrechtenorganisaties be
schikten over dikke dossiers
met wandaden die ze aan het le
ger toeschreven.
Vanaf eind vorig jaar tot aan de
presidentsverkiezingen in
maart van dit jaar verdwenen
pro-democratische actievoer
ders, van wie maar een deel is te
ruggekeerd. Ook hier werd de
hand van Abri vermoed. Dat
was niet zonder reden, want
Soeharto zelf had eerder toege
geven dat hij in de jaren tachtig
het leger had gebruikt om door
middel van de zogenoemde Pe
trus-moorden onrust te zaaien
van onze redactie buitenland
MANAGUA - In het zwaar dooi
de orkaan Mitch getroffen Mid
den-Amerika zijn de eerste
slachtoffers gevallen door epi
demieën. In het noordwesten
van Nicaragua zijn twee men
sen gestorven door de gevaarlij
ke infectieziekte leptospirose en
in Guatemala kostte de cholera
de afgelopen twee dagen aan ten
minste acht personen het leven.
Een derde patiënt in de stad
Chinandega in het noordwesten
en de touwtjes in handen te hou
den.
Verder zijn er nog de moordpar
tijen op moslims in Tanjung
Priok ('84) en Lampung ('89) die
aan het leger onder Soeharto
worden toegeschreven en meer
recent de geheimzinnige ninja-
moorden in Oost-Ja va, waarbij
opnieuw naar elementen in het
leger werd gewezen.
analyse
Toen in de bloedige meidagen
van dit jaar vier studenten van
de Trisakti-universiteit werden
doodgeschoten, kon moeilijk
ontkend worden dat militairen
de trekker hadden overgehaald.
Bovendien waren, zo.staat sinds
van Nicaragua bevindt zich in
kritieke toestand, deelde het
ministerie van Volksgezondheid
zaterdag mee. Leptospirose
wordt overgedragen door rat
ten. De symptomen zijn koorts,
hoesten en longbloedingen.
Na de verwoestende orkaan
Mitch, waarvan vierduizend in
woners het slachtoffer werden,
zijn in Nicaragua enkele geval
len van cholera ontdekt.
De cholera woedt tevens in vier
dorpen in de noordelijke pro
vincie Quiché van Guatemala.
recent onderzoek vast, soldaten
betrokken bij het uitlokken van
die rellen.
Wiranto wilde voorkomen dat
de slechte reputatie van Abri
zou leiden tot het inperken van
de invloed van het leger in het
politieke en economische leven
van Indonesië. Een kwestie
waar juist de studenten paal en
perk aan wilden stellen door het
leger uit het parlement te weren.
De legerleider wilde zelf orde op
zaken stellen en beloofde on
derzoek naar de geruchtmaken
de ontvoeringen van pro-demo
cratische actievoerders. Toen
bleek dat manschappen van het
elitekorps Kopassus, indertijd
geleid door generaal Prabowo,
de schoonzoon van Soeharto,
daarmee te maken hadden,
werd die prompt ontslagen.
Ook liet Wiranto geruchten over
schending van de mensenree'i-
Er vielen acht doden en twintig
mensen zijn besmet geraakt,
meldde volksgezondheids
dienst zaterdag. In heel het land
lijden ten minste 125 mensen
aan de cholera, zeiden zij.
Het Amerikaanse concern Dole
maakte dit weekeinde bekend
dat het zijn zesduizend werkne
mers op verwoeste bananen- en
ananasplantages in Honduras
in dienst houdt. Eerder leek het
er op of Dole en Chiquita ieder
een de laan zouden uitsturen.
DPA/AFP
ten in Atjeh onderzoeken. Hij
bood de bevolking zelfs zijn ver
ontschuldigingen aan voor de
manier waarop het leger daar in
de vroege jaren negentig had
huisgehouden. Dat was nog
nooit eerder gedaan en ver
sterkte de indruk dat Wiranto
echte verandering wil. Toen de
massagraven werden geopend,
gaf hij onmiddellijk opdracht
de troepen terug te trekken uit
het gebied.
Eerder had de legerleider al ver
ontschuldigingen aangeboden
voor het uitblijven van deugde
lijk optreden van veiligheids
troepen bij de rellen in mei, die
een eind maakten aan het regi-
me-Soeharto. Onderzoek naai
de seriemoorden op moslimlei
ders in Oost-Java loopt al. Dat
naar de moorden op de moslims
uit 1984 en 1989 moet nog wor
den begonnen. GPD
FÖHR - De ramp met het
vrachtschip Pallas bij Fohr en
Amrum in het Duitse Wadden
gebied neemt steeds grotere
vormen aan. Zo'n 20.000 vogels
zijn door de lekkende stookolie
al gestorven. Bergingswerkers
die de brand op de Pallas probe
ren te blussen, vrezen dat het
vrachtschip in twee stukken zal
breken.
In het schip bevindt zich nog
zo'n 600 ton stookolie. De olie-
drab die vooral op de kust van
vooral de eilandjes Föhr en Am-
rum is aangespoeld, kost steeds
meer vogels het leven.
Vanuit Dordrecht is het hefei-
land Barbara van de firma Wijs
muller met vertraging vertrok
ken om te worden ingezet bij de
bergingsoperatie van het in
brand gevlogen vrachtschip.
Dat zal er zeker twee dagen over
doen om de Pallas te bereiken.
De vrees bestaat dat het hefei-
land te laat komt.
van onze redactie buitenland
BELGRADO - be Joegoslavi
sche regering is fel tegen de sta
tionering in Macedonië van
NAVO-troepen die de OVSE-
waarnemers in Kosovo moeten
beschermen en eventueel eva
cueren. De zaakgelastigde van
Macedonië moest gisteren in
Belgrado op het matje komen
om een brief in ontvangst te ne
men waarin de regering van pre
sident Milosevic zegt zich te
verzetten tegen de komst van de
zogenoemde Rapid Reaction
Force.
Volgens de Servische staatstele
visie zijn de waarnemers in Kos
ovo alleen maar een excuus voor
de NAVO om gewapenderhand
in te grijpen in Joegoslavië.
Nederland heeft zich bereid
verklaard voor deze troepen
macht, die de 2000 ongewapen
de waarnemers moet bescher
men, vijftig tot honderd man te
leveren als de NAVO een goed
uitgewerkt veiligheidsplan op
tafel kan leggen. De waarne
mers moeten de uitvoering con
troleren van het akkoord dat de
Amerikaanse gezant Richard
Holbrooke in oktober sloot met
Milosevic.
Op dit moment dreigt er nog
geen direct gevaar voor de Ne
derlandse Waddenkust. Voor de
komende dagen wordt evenwel
een oostenwind voorspeld, die
de oliedrab richting Nederland
kan stuwen. Op Schiermonnik
oog zijn gisteren enkele met olie
besmeurde vogels aangespoeld.
In Duitsland neemt de kritiek
op het beleid van de deelstaat
Sleeswijk-Holstein toe. Dat was
er tot dusverre op gericht om de
vogels af te schieten teneinde ze
uit hun lijden te verlossen, niet
om zo veel mogelijk exemplaren
te redden. Veel dieren werden
wel door hagel geraakt, maar
niet gedood en dreven daardoor
aangeschoten in de olieblubber
rond.
Gisteren weigerde een groep ja
gers op het eiland Amrum na
een gesprek met mensen van de
Zeehondencrèche Pieterburen
nog langer besmeurde vogels af
te schieten, iets waartoe ze van
de burgemeester opdracht had
den gekregen. GPD
Belgrado vindt dat de belangen
van Joegoslavië en Macedonië
worden geschaad als de rege
ring in Skopje toestaat dat er
vanaf haar grondgebied wat
voor militaire acties dan ook te
gen Joegoslavië plaatshebben.
Bovendien is een dergelijke
troepenstationering volgens
Belgrado in strijd met de grond
beginselen van de Verenigde
Naties, de bepalingen van de
Organisatie voor Veiligheid en
Samenwerking in Europa (OV-
SE) en met het internationaal
recht. RTR
MOSKOU - Rusland wacht in
spanning op de stappen die bui
tenlandse banken ondernemen.
Vandaag komt een einde aan de
periode van negentig dagen
waarin zij afbetaling op bepaal
de schulden hadden opgeschort.
Dat betekent dat de banken ver
volging kunnen instellen tegen
Russische tegenpartijen die hun
verplichtingen niet nakomen.
De schuld die Rusland de afge
lopen drie maanden had moeten
aflossen, bedraagt rond 10 mil
jard dollar. DPA/RTR/AFP
